Afdeling Epidemiologie FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Juliette Wystmansstraat 14 Leuvenseweg 40 1050 Brussel 1000 Brussel Tel : 02/642.57.94 e-mail : his@iph.fgov.be http://www.iph.fgov.be/epidemio/epinl/index4.htm http://statbel.fgov.be Onderzoeksteam : (in alfabetische volgorde) Kristina Bayingana Stefaan Demarest Lydia Gisle Edith Hesse Pieter-Jan Miermans Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Logistieke steun : Monique Schoonenburg Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid: IPH/EPI REPORTS N 2006 035 Depotnummer : D/2006/2505/4
De opdrachtgevers van de Gezondheidsenquête 2004 B. Cerexhe Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Economie, Tewerkstelling, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp en Landbouwbeleid Brussels Hoofdstedelijk Gewest R. Demotte Minister van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Federale regering C. Fonck Ministre de la Santé, de l'enfance et de l'aide à la Jeunesse Franse Gemeenschap B. Gentges Vize-Ministerpräsident, Minister für Ausbildung und Beschäftigung, Soziales und Tourismus Duitstalige Gemeenschap G. Vanhengel Minister van de Brussels Gewestse Hoofdstedelijke Regering, belast met Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen en Informatica Brussels Hoofdstedelijk Gewest I. Vervotte Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vlaamse Gemeenschap C. Vienne Ministre de la Santé, de l'action sociale et de l'egalité des chances Waals Gewest
Boek IV Preventie Gezondheidsenquête België 2004 IPH/EPI REPORTS nr 2006-035
Algemene Inhoud Boek I Inleiding Methodologish rapport...5 Boek II Gezondheidstoestand Subjectieve Gezondheid...9 Chronische aandoeningen...47 Mentale gezondheid...191 Langdurige lichamelijke beperkingen...364 Tijdelijke beperkingen...495 Boek III Leefstijl Lichaamsbeweging...5 Voedingsstatus...112 Voedingsgewoontes...183 Gebruik van alcohol...260 Tabaksgebruik...386 Gebruik van illegale drugs...499 Gezondheid en seksualiteit...542 AIDS : kennis, attitudes en opsporing...596 Boek IV Preventie Vaccinatie...5 Cardiovasculaire preventie...114 Vroegtijdige opsporing van diabetes...183 Vroegtijdige opsporing van borstkanker...221 Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker...297
Boek V Medische Consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts...5 Ambulante contacten met de specialist...154 Contacten met de dienst spoedgevallen...274 Contacten met de tandarts...331 Contacten met paramedische zorgverstrekkers...465 Opname in het ziekenhuis... 525 Gebruik van geneesmiddelen... 649 Niet-conventionele geneeswijzen... 787 Boek VI Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van de gezondheidszorgen... 5 Socio-economische verschillen in gezondheid... 64 Gezondheid en omgeving... 80 Traumata... 155 Sociale gezondheid... 327 Gebruik sociale en preventieve diensten... 387 Boek VII Ouderen... 5 Boek VIII Internationale vergelijking... 5
Preventie Clinici kennen reeds lang intuïtief de waarde van preventieve geneeskunde. Door de dagelijkse confrontatie met de moeilijke, vaak onoverkoombare taak om zieken te verzorgen in een vergevorderd stadium, hebben artsen steeds getracht om mogelijkheden te zoeken om vroeger in het ziekteproces in te grijpen, zelfs vóór het optreden van de ziekte. In de afgelopen 30-40 jaar zijn de voordelen van de preventieve geneeskunde steeds duidelijker geworden. Daarbij denken we vooral aan de revolutionaire verandering van de aanpak van infectieziekten via vaccinatie. Maar ook de vroegtijdige opsporing van ziekten is een essentiële component geworden van de preventieve geneeskunde en heeft een belangrijke daling van de morbiditeit en mortaliteit met zich heeft meegebracht {1996 12506 /id}. In 1974 heeft het Canadese Ministerie van Volksgezondheid een nieuwe aanpak voorgesteld voor de verbetering van de gezondheid (Lalonde 1974, Hancock 1986); deze vormde de basis voor wat de gezondheidspolitiek genoemd werd. Deze aanpak verschilde van de gangbare praktijk, die zich beperkte tot de organisatie van de gezondheidszorg, door een werkelijke verbetering van de gezondheid van de bevolking na te streven. Deze doelstelling kan bereikt worden door in te grijpen op tal van gezondheidsdeterminanten: biologische factoren, leefomgeving, sociale omgeving, leefstijl, maar ook curatieve en preventieve gezondheidsdiensten {Schaapveld, 1990 18297 /id}. In 1985 verschenen de doelstellingen van de WGO in het kader van Gezondheid voor allen. Daarin werd duidelijk gesteld dat de nadruk moet liggen op programma s voor gezondheidspromotie en ziektepreventie {1993 18132 /id}. Op het gebied van preventieve geneeskunde onderscheidt men doorgaans: Primaire preventie: een actie die het optreden van nieuwe ziektegevallen verhindert doordat de oorzaak van de ziekte wordt weggenomen Secundaire preventie: vroegtijdige opsporing en behandeling van een ziekte, vóór het optreden van klinische tekenen Tertiaire preventie: eigenlijk gaat het hier niet om ziektepreventie maar eerder om het indijken van de gevolgen van een bestaande ziekte {Schaapveld, 1990 18297 /id}. In het hoofdstuk over preventie gaat het in essentie over primaire preventie (vaccinatie) en secundaire preventie (vroegtijdige opsporing). Hoewel uiteraard niet alle ziekten kunnen voorkomen worden, kan het gebruik van preventieve gezondheidsdiensten de morbiditeit en mortaliteit gevoelig doen dalen. Preventieve geneeskunde vermindert bovendien de gezondheidsuitgaven en de sociale gevolgen van de gezondheidsproblemen. Methodes zijn ontwikkeld om de ziekten die prioritair in aanmerking komen voor preventie en de preventiemethodes te selecteren. Daarbij wordt rekening gehouden met de frequentie en de ernst van het probleem in kwestie en de efficiëntie van de preventiemethodes.
De Franse Gemeenschap heeft in haar vijfjarenplan van 1998 de prioritaire actieterreinen vastgelegd op basis waarvan haar politiek van gezondheidspromotie gebaseerd is: Aids-preventie Vaccinatie Strijd tegen tuberculose Cardiovasculaire ziekten Kankers Verslavingen Mentale gezondheidsproblemen Ongevallen. De Vlaamse Gemeenschap gaan voor haar prioritaire preventieprogramma s uit van 5 gezondheidsdoelstellingen: Verhoging van de vaccinatiegraad Betere voeding (vetten en vezels) in de strijd tegen cardiovasculaire ziekten en kanker Vermindering van ongevallen in de privésfeer en op de weg Verhoging van de vroegtijdige opsporing van borstkanker Vermindering van het tabaksgebruik In de gezondheidsenquête worden de volgende domeinen behandeld van preventie: vaccinatie (bij volwassenen), vroegtijdige opsporing van hoge bloeddruk, hypercholesterolemie en hyperglycemie, vroegtijdige opsporing van borstkanker en baarmoederhalskanker.