Onderzoeksteam : (in alfabetische volgorde)

Transcriptie

1 Afdeling Epidemiologie FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Juliette Wystmansstraat 14 Leuvenseweg Brussel 1000 Brussel Tel : 02/ his@iph.fgov.be Onderzoeksteam : (in alfabetische volgorde) Kristina Bayingana Stefaan Demarest Lydia Gisle Edith Hesse Pieter-Jan Miermans Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Logistieke steun : Monique Schoonenburg Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid: IPH/EPI REPORTS N Depotnummer : D/2006/2505/4

2 De opdrachtgevers van de Gezondheidsenquête 2004 B. Cerexhe Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Economie, Tewerkstelling, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp en Landbouwbeleid Brussels Hoofdstedelijk Gewest R. Demotte Minister van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Federale regering C. Fonck Ministre de la Santé, de l'enfance et de l'aide à la Jeunesse Franse Gemeenschap B. Gentges Vize-Ministerpräsident, Minister für Ausbildung und Beschäftigung, Soziales und Tourismus Duitstalige Gemeenschap G. Vanhengel Minister van de Brussels Gewestse Hoofdstedelijke Regering, belast met Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen en Informatica Brussels Hoofdstedelijk Gewest I. Vervotte Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vlaamse Gemeenschap C. Vienne Ministre de la Santé, de l'action sociale et de l'egalité des chances Waals Gewest

3 Boek III Leefstijl Gezondheidsenquête België 2004 IPH/EPI REPORTS nr

4

5 Algemene Inhoud Boek I Inleiding Methodologish rapport...5 Boek II Gezondheidstoestand Subjectieve Gezondheid...9 Chronische aandoeningen...47 Mentale gezondheid Langdurige lichamelijke beperkingen Tijdelijke beperkingen Boek III Leefstijl Lichaamsbeweging...5 Voedingsstatus Voedingsgewoontes Gebruik van alcohol Tabaksgebruik Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit AIDS : kennis, attitudes en opsporing Boek IV Preventie Vaccinatie...5 Cardiovasculaire preventie Vroegtijdige opsporing van diabetes Vroegtijdige opsporing van borstkanker Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker...297

6 Boek V Medische Consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts...5 Ambulante contacten met de specialist Contacten met de dienst spoedgevallen Contacten met de tandarts Contacten met paramedische zorgverstrekkers Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Niet-conventionele geneeswijzen Boek VI Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van de gezondheidszorgen... 5 Socio-economische verschillen in gezondheid Gezondheid en omgeving Traumata Sociale gezondheid Gebruik sociale en preventieve diensten Boek VII Ouderen... 5 Boek VIII Internationale vergelijking... 5

7 Boek III Hoofdstuk 5 Gebruik van Illegale Drugs Edith Hesse Pieter-Jan Miermans Inleiding Lichaamsbeweging Gezondheidstoestand Voeding Leefstijl Gebruik van alcohol Preventie Tabaksgebruik Medische consumptie Gezondheid en samenleving Ouderen Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit Houding tegenover AIDS Internationale vergelijking Gezondheidsenquête, België 2004

8

9 Inhoudstafel SAMENVATTING DANKWOORD INLEIDING VRAGEN INDICATOREN RESULTATEN EXPERIMENTEEL GEBRUIK VAN CANNABIS (ID01_1) België Gewesten LEEFTIJD VAN EERSTE CANNABISGEBRUIK (ID02_1) België Gewesten RECENT CANNABISGEBRUIK (AFGELOPEN 12 MAANDEN) (ID03_1) België Gewesten FREQUENT CANNABISGEBRUIK (ID04_1 & ID05_1) België Gewesten BESPREKING BIBLIOGRAFIE BASIS TABELLEN

10

11 Samenvatting Cannabisgebruik komt in België hoofdzakelijk voor in de jongste leeftijdscategorieën. Eén op vier van de Belgen tussen de 25 tot 34 jaar heeft minstens eenmaal een cannabisproduct (hasjiesj of marihuana) geconsumeerd. Voor de volledige bevolking tussen 15 en 64 jaar bedraagt dit percentage 13. Waar 13 van de bevolking tussen de 15 en 64 jaar ooit cannabis gebruikte (=experimenteel), consumeerde 5 cannabis in de laatste 12 maanden (=recent), en 3 in de laatste 30 dagen (=actueel). Van deze 3 procent van de bevolking gebruikte 30 op 20 of meer van deze 30 dagen cannabis (=intensief). Voor deze verschillende consumptie-indicatoren geldt dat een hoger percentage van de mannelijke bevolking cannabisgebruik rapporteert dan bij de vrouwen. Waar 4,4 van de mannen tussen 15 en 64 jaar actueel cannabisgebruik rapporteert, bedraagt dit percentage slechts 1,7 bij de vrouwen. Het gebruik van cannabis ligt significant hoger in het Brussels Gewest (22 experimentele gebruikers, 9 recente gebruikers en 5,4 actuele gebruikers). Uit de verschillende indicatoren komt ook naar voor dat het cannabisgebruik significant hoger ligt in stedelijke gemeenten. Zo gebruikte in stedelijke gemeenten 6 van de bevolking tussen 15 en 64 jaar cannabis in de 30 dagen die aan het interview voorafgingen. In halfstedelijke en landelijke gemeenten bedroeg dit percentage respectievelijk 2,1 en 1,5. De frequentie van cannabisgebruik (zowel experimenteel, recent als frequent) hangt samen het opleidingsniveau. Hoe hoger het opleidingsniveau van een bevolkingsgroep, hoe hoger het percentage van deze groep dat cannabis gebruikt(e). Personen met een hoger opleidingsniveau gebruikten cannabis wel voor het eerst op een oudere leeftijd dan personen met een lager opleidingsniveau. Deze verschillen zijn niet altijd significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Tussen 2001 en 2004 namen zowel het percentage van de bevolking dat ooit met cannabis experimenteerde (van 11 naar 13) als het percentage actuele gebruikers toe (van 2,7 naar 3). De evolutie van deze laatste indicator is, na correctie voor leeftijd en geslacht, niet significant

12 Dankwoord Wij willen graag de volgende personen bedanken voor het nalezen van dit onderdeel en hun nuttige opmerkingen. o Mevr. Else De Donder, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw (V A D) o o o o o o o Mme Sandrine Sleiman, Section Epidemiologie, Institut Scientifique de Santé Publique M. Philippe Bastin, Directeur, Infor-Drogues Dhr. Alexander Witpas, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Gezondheidszorg Dr Jérome De Roubaix, Direction Générale de la Santé, Administration de la Communauté Francaise de Belgique Dhr Guido Van Hal, Vakgroep Epidemiologie en Sociale Geneeskunde, Universiteit Antwerpen M. Jean Reggers, Sciences Cliniques/Psychiatrie et psychologie médicale, Université de Liège Dr Hugo Nimmegeers, Gezondheidsinspecteur van West-Vlaanderen

13 1. Inleiding Er bestaan in België geen recente gegevens over het gebruik van cannabis met betrekking tot de gehele bevolking. De enige bron van informatie op dit vlak wordt gevormd door twee enquêtes, waarvan één uitgevoerd in Vlaanderen in 1994 en één in de Franstalige Gemeenschap gedurende de periode door middel van een telefonische bevraging. Het spreekt voor zich dat men geen gefundeerde statistieken op nationaal niveau kan opstellen, gebaseerd op deze twee enquêtes. Bijgevolg werd in 2001 voor de eerste maal een module gebruik van illegale drugs ingevoegd in de schriftelijke vragenlijst van de nationale gezondheidsenquête. De module beoogt de prevalentie van experimenteel en recent cannabisgebruik te schatten aan de hand van een steekproef, representatief voor de gehele bevolking. Als tweede doel stelt men een beter zicht te krijgen op de invloed van enkele demografische variabelen zoals de leeftijd, het geslacht, de woonplaats en het opleidingsniveau, voor zover zij het gebruik van dit type van illegale drugs bepalen of beïnvloeden. In 2001 werd naast het cannabisgebruik ook gepeild naar het gebruik van XTC en amfetamines. De prevalentie van het gebruik van deze middelen in de totale bevolking lag echter te laag om significante gegevens te kunnen verzamelen en bijgevolg werden deze vragen niet opnieuw opgenomen in de gezondheidsenquête Cannabis, een natuurlijk product afgescheiden door de bloemen van de Cannabis Sativa, is de illegale drug die het meest gebruikt wordt. Haar effecten bestaan uit een gevoel van euforie en ontspanning, een gemakkelijkere sociale omgang en visuele en auditieve gewaarwordingen al naargelang de dosis. Ook wordt het korte-termijngeheugen beïnvloed door cannabisgebruik, zonder dat dit gevolgen lijkt te hebben voor het lange-termijngeheugen of het vermogen om te begrijpen en leren. Bij gebruik van cannabis is het eveneens mogelijk dat depressieve en angstige buien in de hand worden gewerkt bij bepaalde personen die hiervoor aanleg hebben. Bij sterkere doses kan het gebruik gepaard gaan met tekenen van nervositeit, slaapstoornissen en een verminderde eetlust wat evenwel snel verdwijnt. Neurologische toxiciteit wordt niet waargenomen en het risico van afhankelijkheid bij occasioneel gebruik is laag. Maar ook al is de toxiciteit van cannabisderivaten van alle drugs de laagste, toch wordt regelmatig gebruik niet aangeraden. Zo is het bijvoorbeeld bijzonder gevaarlijk auto te rijden na de consumptie van enkele pinten bier in combinatie met een joint. Het risico van cannabisafhankelijkheid is niet alleen gerelateerd aan de frequentie van gebruik, maar ook aan eigenschappen van de persoon en zijn/haar situatie, aan het gebruikspatroon en aan het gebruik van andere middelen. Iemand die al afhankelijk is van alcohol en nicotine loopt meer risico om toch problemen te krijgen na occasioneel gebruik. Verschillende experts gaan uit van de stelregel dat ongeveer 10 van de ooit-gebruikers problemen zullen krijgen met afhankelijkheid. De langetermijneffecten op de gezondheid door herhaaldelijk gebruik van cannabis zijn nog slecht gekend als gevolg van hun recente verschijning als fenomeen drug. Wel kan langdurig cannabisgebruik leiden tot een zekere geestelijke afhankelijkheid, waarbij cannabis centraal komt te staan in het leven van een gebruiker. Alhoewel cannabisgebruik niet leidt tot lichamelijke afhankelijkheid, kan het de gezondheid wel schaden omwille van de gezondheidsrisico s die roken met zich meebrengen. Voor verdere informatie over de impact van cannabis op de gezondheid kan men terecht op de websites en

14 2. Vragen Er werden 6 vragen gesteld over aanwezigheid, beginleeftijd en frequentie van cannabisgebruik. De eerste 5 vragen werden overgenomen van een gestandaardiseerde vragenlijst, opgesteld door het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugverslaving (EMCDDA).. Voor de zesde vraag, waarin gepeild wordt naar de vorm waarin cannabis gebruikt wordt, werd uit een Nederlandse studie geput (Korf D. J., Universiteit van Amsterdam). De vragen maken deel uit van de zelfstandig in te vullen vragenlijst en zijn opgenomen in de module rond het gebruik van middelengebruik, na de vragen over alcoholgebruik. Ze werden enkel gesteld aan personen van 15 jaar en ouder om de beïnvloeding tussen respondent en enquêteur en de daaruit mogelijk voortvloeiende bias te vermijden. ID01. Hebt u ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) gebruikt? ID02. Hoe oud was u toen u voor het eerst cannabis (hasjiesj of marihuana) gebruikte? ID03. Hebt u in de afgelopen 12 maanden cannabis (hasjiesj of marihuana) gebruikt? ID04. Hebt u in de afgelopen 30 dagen cannabis (hasjiesj of marihuana) gebruikt? ID05. Hoe vaak hebt u de laatste 30 dagen, cannabis (hasjiesj of marihuana) gebruikt? ID06. Gebruikt u meestal marihuana of meestal hasjiesj?

15 3. Indicatoren De indicatoren over cannabisgebruik worden enkel voorgesteld voor de leeftijdsgroepen tussen 15 en 64 jaar. In de andere leeftijdsgroepen ligt het gebruik van deze producten te laag om statistisch relevante resultaten te kunnen weergeven. ID01_1: Deze indicator heeft betrekking op experimenteel cannabisgebruik, dit wil zeggen het gebruik van cannabis, minstens eenmaal in zijn/haar leven. ID02_1: Deze indicator geeft aan op welke leeftijd men voor de eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt. ID03_1: Een indicator die peilt naar het gebruik in de afgelopen 12 maanden. Deze indicator weerspiegelt bijgevolg het recent gebruik van cannabis. ID04_1 & ID05_1: De indicatoren ID04_1 (gebruik in de afgelopen 30 dagen) en ID05_1 (aantal dagen cannabisgebruik in de afgelopen 30 dagen) geven een schatting van het aantal frequente en zware gebruikers van cannabisproducten. De verdeling van de bevolking volgens de voorkeur voor hasjiesj en marihuana bij de huidige gebruikers (laatste 30 dagen) op basis van vraag ID06 wordt niet als indicator in dit rapport opgenomen

16 4. Resultaten 4.1. Experimenteel gebruik van cannabis (ID01_1) België 13 van de ondervraagde personen (van 15 tot 64 jaar) in België heeft ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) gebruikt. Analyse naar geslacht en leeftijd Het experimenteel gebruik van cannabis ligt iets lager bij vrouwen (10) dan bij mannen (16). Dit verschil is significant na correctie voor leeftijd. De jongere leeftijdsgroepen rapporteren de hoogste frequenties van experimenteel gebruik: 22 bij de 15 tot 24-jarigen en 25 bij de 25 tot 34-jarigen. Daarna daalt het experimenteel cannabisgebruik sterk naar 11,6 bij de 35 tot 44-jarigen, 4,6 bij de 45 tot 54-jarigen en 2,4 bij de 55 tot 64-jarigen. Deze verschillen tussen de jongste en oudste leeftijdsgroepen zijn significant na correctie voor geslacht. Figuur 1 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Analyse naar opleidingsniveau Het experimenteel cannabisgebruik hangt sterk samen met het opleidingsniveau: dit percentage van de bevolking dat ooit cannabis gebruikte, bedraagt 7 bij de personen zonder diploma of met een diploma lager onderwijs en neemt toe tot 16 bij de personen met een diploma hoger onderwijs. De verschillen naar opleidingsniveau zijn significant na correctie voor leeftijd en geslacht

17 Analyse naar urbanisatieniveau De bevolking van stedelijke gemeenten (17) experimenteerde vaker met cannabis dan deze van halfstedelijke (12) en landelijke gemeenten (10). Deze verschillen zijn significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Evolutie doorheen de tijd Het percentage van de bevolking dat ooit experimenteerde met cannabis nam toe tussen 2001 (11) en 2004 (13). Deze stijging is significant na correctie voor leeftijd en geslacht Gewesten Het experimenteel gebruik van cannabis ligt, ook na correctie voor leeftijd en geslacht, hoger in het Brussels Gewest (22) dan in het Vlaams (12) en Waals (12) gewest. Het verschil tussen Brussel, enerzijds, en de andere 2 gewesten, anderzijds, is significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Figuur 2 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België Vergelijking tussen de 3 gewesten Vlaams Gewest In het Vlaams Gewest gebruikte 12 van de bevolking tussen 15 en 64 jaar ooit cannabis. De trends volgens de verschillende achtergrondvariabelen zijn vergelijkbaar met deze op het nationale niveau

18 Figuur 3 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Vlaams Gewest Brussels Gewest In het Brussels Gewest had 22 van de bevolking tussen 15 en 64 jaar in 2004 reeds cannabis gebruikt. De trends naar de achtergrondvariabelen zijn vergelijkbaar met deze op nationaal niveau. Wel zijn de verschillen tussen de opleidingsniveaus meer uitgesproken: waar het percentage van de bevolking dat reeds cannabis gebruikte 6 bedraagt bij de personen zonder diploma of een diploma lager onderwijs, stijgt dit tot 29 bij de personen met een diploma hoger onderwijs. Dit verschil is significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Figuur 4 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Brussels Gewest

19 Waals Gewest In het Waals Gewest experimenteerde 12 van de bevolking reeds met cannabis. Er bestaan, in tegenstelling tot op nationaal niveau, geen significante verschillen tussen de opleidings- en urbanisatieniveaus. Figuur 5 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Waals Gewest 4.2. Leeftijd op het moment van het eerste cannabisgebruik (ID02_1) België De personen in België die ooit cannabis gebruikten deden dit gemiddeld op de leeftijd van 19 jaar. Analyse naar geslacht Vrouwen (19,5 jaar) consumeerden cannabis gemiddeld op een iets oudere leeftijd dan mannen (19,1 jaar), al is dit verschil klein. Analyse naar opleidingsniveau De leeftijd waarop men voor de eerste maal cannabis gebruikte stijgt met het opleidingsniveau: van 17,5 jaar bij de personen zonder diploma of met een diploma lager onderwijs tot 19,6 jaar bij de personen met een diploma hoger onderwijs. Het verschil tussen het hoogste opleidingsniveau en de drie lagere niveaus is significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Analyse naar urbanisatieniveau In landelijke gemeenten (19,7 jaar) ligt de gemiddelde leeftijd van het eerste cannabisgebruik iets hoger dan in halfstedelijke en stedelijke gemeenten (beide 19,1 jaar). De verschillen zijn significant na correctie voor leeftijd en geslacht

20 Gewesten De leeftijd van het eerste cannabisgebruik ligt het hoogst in het Vlaams Gewest (19,7 jaar) en is 19,2 jaar in het Brussels Gewest en 18,3 jaar in het Waals Gewest. Na correctie voor leeftijd en geslacht is het verschil tussen het Brussels Gewest en de overige gewesten significant. Vlaams Gewest De personen die ooit cannabis rookten in het Vlaams Gewest, deden dit gemiddeld voor het eerst op de leeftijd van 19,7 jaar. De trends naar de verschillende achtergrondvariabelen zijn vergelijkbaar met deze op het nationale niveau. Wel zijn de verschillen tussen de opleidingsniveaus groter in dit gewest, gaande van een leeftijd van 20,1 jaar bij personen met een diploma hoger onderwijs tot 17,2 jaar bij personen zonder diploma of een diploma lager onderwijs. Dit laatste percentage is wel berekend op een laag aantal observaties (11). Brussels Gewest In het Brussels Gewest rookten personen gemiddeld voor het eerst cannabis op de leeftijd van 19,2 jaar. In tegenstelling tot het nationale niveau rookten vrouwen (18,9 jaar) hier cannabis gemiddeld voor het eerst op een jongere leeftijd dan mannen (19,5 jaar). Waals Gewest Het eerste gebruik van cannabis vond in het Waals Gewest gemiddeld plaats op de leeftijd van 18,3 jaar. De trends naar de verschillende achtergrondvariabelen zijn vergelijkbaar met deze op het nationale niveau Recent cannabisgebruik (afgelopen 12 maanden) (ID03_1) België Van de Belgische bevolking tussen 15 en 64 jaar gebruikte 5 minstens eenmaal cannabis in 12 maanden die aan het interview voorafgingen. Analyse naar geslacht en leeftijd Het recent cannabisgebruik ligt het hoogst in de twee jongste leeftijdsgroepen (15-24 : 12, : 11) en ligt een stuk lager in de oudere leeftijdscategorieën (35-44 : 2,3). Het verschil tussen de jongste en de oudste leeftijdsgroepen is significant na correctie voor geslacht. Een hoger percentage van de mannen (7) valt in deze groep dan bij de vrouwen (3,2) en dit verschil is significant na correctie voor leeftijd

21 Figuur 6 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Analyse naar opleidingsniveau Het gebruik van cannabisproducten hangt samen met het opleidingsniveau: waar in de hoogste categorie (hoger onderwijs) 6 van de bevolking recent cannabis consumeerde daalt dit percentage samen met het opleidingsniveau tot het 2,7 bereikt bij de personen zonder diploma of een diploma lager onderwijs. Deze verschillen zijn niet significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Analyse naar urbanisatieniveau In stedelijke gemeenten (8) werd er in de afgelopen 12 maanden meer cannabis gebruikt dan in halfstedelijke (3,9) en landelijke gemeenten (3,3). Deze verschillen zijn significant na correctie Gewesten Cannabis werd in het Brussels Gewest door 9 van de bevolking gebruikt in de 12 maanden die het interview voorafgingen. In het Vlaams (4,6) en het Waals (4,6) gewest ligt het gebruik, na correctie voor leeftijd en geslacht, significant lager. Vlaams Gewest In het Vlaams Gewest consumeerde 4,6 van de inwoners tussen de 15 en 64 jaar een cannabisproduct in de 12 maanden die het interview voorafgingen. De trends volgens de verschillende achtergrondvariabelen zijn vergelijkbaar met deze op nationaal niveau

22 Figuur 7 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Vlaams Gewest Brussels Gewest Het cannabisgebruik in het Brussels Gewest (9) ligt beduidend hoger dan het nationale gemiddelde (5). Dit hoger gebruik situeert zich vooral bij de hoger opgeleide Brusselaars: 10 van de personen met een diploma hoger middelbaar en 11 van de personen met een diploma hoger onderwijs gebruikte cannabis in de afgelopen 12 maanden. Figuur 8 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Brussels Gewest

23 Waals Gewest In het Waals Gewest gebruikte 4,6 van de bevolking tussen 15 en 64 jaar De trends naar de verschillende achtergrondvariabelen zijn gelijklopend met deze op het nationale niveau. Er bestaat in dit geen gewest wel geen verband tussen het opleidingsniveau en het gebruik van cannabis. Figuur 9 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Waals Gewest 4.4. Frequent cannabisgebruik (ID04_1 & ID05_1) De indicatoren ID04_1 (gebruik in de afgelopen 30 dagen) en ID05_1 (aantal dagen cannabisgebruik in de afgelopen 30 dagen) geven een beeld van de frequente en zware gebruikers van cannabisproducten België In België gebruikte 3 van de bevolking hasjiesj of marihuana in de 30 dagen die aan het interview voorafgingen. Van deze groep gebruikte 30 in de laatste 30 dagen gedurende 20 dagen of meer, 14 tussen de 10 en 19 dagen, 19 tussen 4 en 9 dagen, en 37 op 3 dagen of minder. Analyse naar geslacht en leeftijd Een groter deel van de mannelijke bevolking van België consumeert frequent en intensief cannabis dan bij de vrouwelijke bevolking: van de mannelijke bevolking tussen 15 en 64 gebruikte 4,4 cannabis in de afgelopen maand en 45 van deze gebruikers gebruikte cannabis gedurende meer dan 10 van deze 30 dagen. Deze percentages bedragen bij de vrouwen respectievelijk 1,7 en

24 Het gebruik ligt het hoogste in de leeftijdsgroep van 15 tot 24 jaar (7) en 25 tot 34 jaar (8). Het percentage van de bevolking dat cannabis in de laatste 30 dagen gebruikte is, ook na correctie voor respectievelijk leeftijd en geslacht, significant hoger bij de mannelijke bevolking en de jongere leeftijdsgroepen. Figuur 10 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Analyse naar opleidingsniveau Een hoger percentage van de personen met een diploma hoger onderwijs (3,8) gebruikten cannabis in de afgelopen 30 dagen dan bij de personen zonder diploma of met een diploma lager onderwijs (2,2). Dit verschil is niet significant na correctie voor leeftijd en geslacht. Analyse naar urbanisatieniveau In stedelijke gemeenten gebruikte 6 van de bevolking cannabis in de afgelopen 30 dagen. Dit is, na correctie voor leeftijd en geslacht, beduidend meer dan in halfstedelijke (2,1) en landelijke (1,5) gemeenten. Na correctie voor leeftijd en geslacht blijft dit verschil significant. Evolutie doorheen de tijd Tussen 2001 (2,7) en 2004 (3,0) steeg het percentage van de personen die in de afgelopen 30 dagen cannabis gebruikten licht maar niet significant Gewesten In het Brussels Gewest (5,4) zijn er meer actuele gebruikers dans in Waals (3,2) en het Vlaams Gewest (2,6), en dit verschil is significant na correctie voor leeftijd en geslacht. In het Brussels Gewest gebruikte 50 van de actuele gebruikers cannabis gedurende meer dan 10 van de afgelopen 30 dagen. Dit percentage is vergelijkbaar met het Waals Gewest (52), maar hoger dan in het Vlaams Gewest (38)

25 Figuur 11 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België Vergelijking tussen de 3 gewesten Vlaams Gewest In het Vlaams Gewest rapporteerde 2,6 van de bevolking cannabis gebruikt te hebben in de 30 dagen die aan de bevraging voorafgingen. Van deze groep gebruikte dagen of meer cannabis. Figuur 13 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Vlaams Gewest

26 Brussels Gewest In het Brussels Gewest (5,4) lag het huidige gebruik van cannabis hoger dan op nationaal niveau (3,0). De helft van deze gebruikers (50) consumeerden op minstens 10 van de 30 dagen cannabis. Figuur 13 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Brussels Gewest Waals Gewest In het Waals Gewest werd cannabis gebruikte door 3,2 van de inwoners tussen de 15 en 64 jaar) in de maand die aan het interview voorafging. Meer dan de helft van deze gebruikers gebruikte intensief : 51,6 Figuur 14 Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België 2004 Waals Gewest

27 5. Bespreking De cijfers geven een goed zicht op de gebruikerscarrière. Cannabisgebruik is niet enkel een realiteit van jongeren maar zeker ook van (jong)volwassenen. Uit de cijfers blijkt dat wanneer de oudere leeftijdsgroepen cannabis gebruiken zij dat ook frequenter doen. Bij de jarigen zijn er 7 actuele gebruikers: hiervan gebruikt ongeveer dagen per maand. Bij de jarigen zijn er 8 actuele gebruikers: hiervan gebruikt een derde 20 dagen of meer. Deze twee leeftijdsgroepen kennen een ongeveer gelijk aandeel actuele gebruikers maar de frequentie van gebruik ligt toch nog hoger bij de jarigen. M.a.w. met de leeftijd neemt ook nog eens de frequentie van gebruik toe. Bij de ouderen (35-44 jaar) gebruikt de grootste groep van de actuele gebruikers 20 dagen of meer cannabis (48,2). Dit is natuurlijk wel op een zeer klein aantal gebruikers in deze leeftijdsgroep (N=24). Heel wat laatstejaarsgebruikers, nl. iets meer dan de helft, gebruikten ook de laatste 30 dagen cannabis. Van degenen die de laatste 30 dagen cannabis gebruikten gebruikt 3 op 10 bijna dagelijks (20 dagen of meer) en 4 op 10 slechts 1-3 dagen per maand. M.a.w. van dezen die nu cannabis gebruiken, gebruikt een grote groep zeer regelmatig tot bijna dagelijks. De meeste mensen die met cannabis experimenteren, stoppen hier na enige tijd mee. Ongeveer 62 van degenen die ooit cannabis gebruikten, deden dat niet meer het laatste jaar (= stoppers). Cannabisgebruik is dus zeker geen randfenomeen (meer), vooral niet in de leeftijdsgroep van 15 tot 34 jaar. Opvallend is dat het gebruik van cannabis in het Brussels Gewest beduidend hoger is dan in de andere gewesten en dat er een aanzienlijke stijging is in het experimenteel gebruik in dit Gewest t.a.v. de gegevens uit De cijfers van het experimenteel cannabisgebruik en van de Belgische gezondheidsenquête liggen lager dan in twee andere gegevensbronnen, met name de Flash Eurobarometer en de ESPAD 03 enquête. De Flash Eurobarometer 158, afgenomen in april-mei 2004 (landen van de Europese Unie : EU15) bij jarigen. De eurobarometer wordt beschouwd als een exploratievee gegevensbron en niet als een representatieve weergave van de bevolking. 31 van de Belgische respondenten zegt ooit cannabis gebruikt te hebben, en 11 deed dit in de laatste maand (vgl. EU15: 33 en 11) (1)

28 De ESPAD 03 enquête (enquête bij leerlingen van jaar) gaf voor België de volgende prevalenties aan betreffende respectievelijk experimenteel gebruik, gebruikt in de laatste 12 maanden en in de laatste 30 dagen: 32,2, 26,7 en tenslotte 16,7 (2). De percentages van deze twee gegevensbronnen zijn beduidend hoger dan deze van de gezondheidsenquête, waar respectievelijk 22 van de 15 tot 24-jarige ooit cannabis gebruikte en 7 cannabis gebruikte in de laatste 30 dagen. Uit de ESPAD 03 enquête blijkt ook dat er een verband is tussen het beeld dat jongeren hebben van cannabis en het experimenteel gebruik ervan. Zo blijkt er een omgekeerd verband te bestaan tussen het gepercipieerde risico en het experimenteel gebruik: hoe meer jongeren reeds cannabis hebben gebruikt, des te normaler men cannabis neigt te vinden. Op basis van beschikbare nationale cijfers stelt het EMCDDA in haar jaarlijks rapport van 2005 dat in Europa naar schatting 20 van de totale populatie 15-64jarigen (dwz meer dan 62 miljoen mensen) ooit cannabis heeft geprobeerd. Beperkt tot de laatste maand daalt dit cijfer tot 6 van de volwassenen. Ter vergelijking: in de Amerikaanse enquête onder gezinnen over druggebruik (SAMHSA, 2003) stelt 40,6 van de volwassenen (12j en ouder) minsten éénmaal cannabis te hebben gebruikt; 10,6 zegt dit in de afgelopen 12 maanden te hebben gebruikt (2;3). Uit de verzamelde gegevens over het cannabisgebruik in de Belgische bevolking kunnen enkele implicaties voor het gezondheidsbeleid worden getrokken. De noodzaak van preventie bestaat niet enkel voor de jongeren in het secundair onderwijs maar ook voor (jong)volwassenen, bv. in het hoger onderwijs, in de werksituatie, De cijfers over frequentie van cannabisgebruik zijn een eerste indicatie om het gebruik op bevolkingsniveau te schatten. Daarnaast zijn ook gegevens over gebruikspatronen (motieven, tijdstip, wijze) noodzakelijk om preventieboodschappen beter af te kunnen stemmen. Om nog een verdere gerichte benadering op het gebied van preventie mogelijk te maken is het nodig om de gegevens verder te verfijnen op het niveau van onderwijsniveau en tewerkstellingssituatie. Bijkomend onderzoek en analyse van de verzamelde gegevens zijn dus noodzakelijk

29 6. Bibliografie (1) European Commission. Young people and drugs : flash Eurobarometer European Commission. (2) Hibell B, Andersson B, Bjarnason T, Ahlström S, Balakireva O, Kokkevi A et al. The ESPAD Report Alcohol and Other Drug Use Among Students in 35 European Countries. The Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs (CAN) and the Pompidou Group at the Council of Europe Stockholm, Sweden. (3) EMCDDA. Annual Report 2005: the state of the drugs problem in Europe Office for Official Publications of the European Communities

30 Basis tabellen België ID01_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT OOIT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID02_1 : GEMIDDELDE LEEFTIJD WAAROP MEN VOOR EERSTE MAAL CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID03_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 12 MAANDEN ID04_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN ID05_1 : VERDELING VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) NAAR HET AANTAL DAGEN CANNABIS GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN Vlaams gewest ID01_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT OOIT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID02_1 : GEMIDDELDE LEEFTIJD WAAROP MEN VOOR EERSTE MAAL CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID03_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 12 MAANDEN ID04_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN ID05_1 : VERDELING VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) NAAR HET AANTAL DAGEN CANNABIS GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN Brussels gewest ID01_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT OOIT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID02_1 : GEMIDDELDE LEEFTIJD WAAROP MEN VOOR EERSTE MAAL CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID03_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 12 MAANDEN ID04_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN ID05_1 : VERDELING VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) NAAR HET AANTAL DAGEN CANNABIS GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN

31 Waals gewest ID01_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT OOIT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID02_1 : GEMIDDELDE LEEFTIJD WAAROP MEN VOOR EERSTE MAAL CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT ID03_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 12 MAANDEN ID04_1 : PERCENTAGE VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) DAT CANNABIS (HASJIESJ OF MARIHUANA) HEEFT GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN ID05_1 : VERDELING VAN DE BEVOLKING (VAN 15 TOT 64 JAAR) NAAR HET AANTAL DAGEN CANNABIS GEBRUIKT IN DE AFGELOPEN 30 DAGEN

32 ID01_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt BELGIE Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID01_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten VERBLIJFPLAATS JAAR VAN ENQUÊTE Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest jaren Bron: Gezondheidsenquête, België,

33 ID02_1 : Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt BELGIE Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID02_1 Gemiddel de P25 P50 P75 P90 N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Bron: Gezondheidsenquête, België,

34 ID03_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden BELGIE Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden ID03_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Bron: Gezondheidsenquête, België,

35 ID04_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen BELGIE Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen ID04_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten VERBLIJFPLAATS JAAR VAN ENQUÊTE Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest jaren Bron: Gezondheidsenquête, België,

36 ID05_1 : Verdeling van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) naar het aantal dagen cannabis gebruikt in de afgelopen 30 dagen BELGIE Verdeling van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) naar het aantal dagen cannabisgebruik in de afgelopen 30 dagen ID05_1 20 dagen of meer dagen 4-9 dagen 1-3 dagen N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Bron: Gezondheidsenquête, België,

37 ID01_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt VLAAMS GEWEST Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID01_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten JAAR VAN ENQUÊTE jaren Bron: Gezondheidsenquête, België,

38 ID02_1 : Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt VLAAMS GEWEST Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID02_1 Gemiddel de P25 P50 P75 P90 N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten Bron: Gezondheidsenquête, België,

39 ID03_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden VLAAMS GEWEST Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden ID03_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten Bron: Gezondheidsenquête, België,

40 ID04_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen VLAAMS GEWEST Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen ID04_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten JAAR VAN ENQUÊTE jaren Bron: Gezondheidsenquête, België,

41 ID05_1 : Verdeling van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) naar het aantal dagen cannabis gebruikt in de afgelopen 30 dagen VLAAMS GEWEST Verdeling van de bevolking (van 15 tot 64 jaar, in de afgelopen 30 dagen cannabis gebruikt) naar het aantal dagen cannabisgebruik in de afgelopen 30 dagen ID05_1 20 dagen of meer dagen 4-9 dagen 1-3 dagen N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten Bron: Gezondheidsenquête, België,

42 ID01_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt BRUSSELS GEWEST Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID01_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs JAAR VAN ENQUÊTE jaren Bron: Gezondheidsenquête, België,

43 ID02_1 : Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt BRUSSELS GEWEST Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID02_1 Gemiddel de P25 P50 P75 P90 N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs Bron: Gezondheidsenquête, België,

44 ID03_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden BRUSSELS GEWEST Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden ID03_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs Bron: Gezondheidsenquête, België,

45 ID04_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen BRUSSELS GEWEST Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt in de afgelopen 30 dagen ID04_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs JAAR VAN ENQUÊTE jaren Bron: Gezondheidsenquête, België,

46 ID05_1 : Verdeling van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) naar het aantal dagen cannabis gebruikt in de afgelopen 30 dagen BRUSSELS GEWEST Verdeling van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) naar het aantal dagen cannabisgebruik in de afgelopen 30 dagen ID05_1 20 dagen of meer dagen 4-9 dagen 1-3 dagen N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP Man Vrouw OPLEIDINGSNIVEAU Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs Bron: Gezondheidsenquête, België,

47 ID01_1 : Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt WAALS GEWEST Percentage van de bevolking (van 15 tot 64 jaar) dat ooit cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID01_1 Ja Nee N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten JAAR VAN ENQUÊTE jaren Bron: Gezondheidsenquête, België,

48 ID02_1 : Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt WAALS GEWEST Gemiddelde leeftijd waarop men voor eerste maal cannabis (hasjiesj of marihuana) heeft gebruikt ID02_1 Gemiddel de P25 P50 P75 P90 N GESLACHT LEEFTIJDSGROEP OPLEIDINGSNIVEAU Man Vrouw Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs URBANISATIEGRAAD Stedelijke gemeenten Halfstedelijke gemeenten Landelijke gemeenten Bron: Gezondheidsenquête, België,