GEZONDHEIDSENQUETE 2013

Transcriptie

1 GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 5: PREVENTIE

2 Stefaan Demarest, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat 14 B-1050 Brussel stefaan.demarest@wiv-isp.be Depotnummer: D/2015/2505/22 Intern referentienummer PHS Report

3 1. Inleiding AUTEUR Stefaan DEMAREST

4

5 INLEIDING Sinds 1997 wordt er in België een nationale Gezondheidsenquête georganiseerd. De laatste editie was in Een gezondheidsenquête heeft als doel ontbrekende informatie te verzamelen over de gezondheidstoestand van de bevolking en de behoefte aan gezondheidszorg. De thema s die in deze Gezondheidsenquête aan bod komen, zijn opgesplitst in 5 domeinen, die elk in een specifiek rapport worden besproken: Gezondheid en welzijn Gezondheidsgedrag en leefstijl Gebruik van gezondheids- en welzijnsdiensten Fysieke en sociale omgeving Preventie In het vijfde, en laatste, rapport in de reeks, worden een aantal aspecten van gezondheidspreventie behandeld. Naast het bevorderen van een leefstijl die het risico op sommige ziekten kan doen verminderen, bestaan er meer medisch georiënteerde preventieve methodes die tot doel hebben ziekten en complicaties van ziekten in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. Op het gebied van preventieve geneeskunde worden doorgaans 3 types onderscheiden naar de fase waarin een ziekte zich mogelijks bevindt: Primaire preventieve maatregelen verhinderen het optreden van nieuwe ziektegevallen doordat de oorzaak van de ziekte wordt weggenomen. Het gaat hier dus om maatregelen die ziekten proberen te voorkomen. Secundaire preventieve maatregelen zorgen ervoor dat ziekten in een vroegtijdig stadium worden opgespoord (d.i. voor het optreden van klinische symptomen). Tertiaire preventieve maatregelen ten slotte, verhinderen dat de ziekte opnieuw de kop kan opsteken en dijken de gevolgen van een bestaande ziekte in. In dit rapport gaat het in essentie over primaire preventie (vaccinatie, kennis en houding t.o.v. HIV/aids) en secundaire preventie (vroegtijdige opsporing van sommige kankers, van cardiovasculaire risicofactoren en diabetes). Hoewel uiteraard niet alle ziekten kunnen worden voorkomen, kan het gebruik van preventieve gezondheidsdiensten de morbiditeit en mortaliteit gevoelig doen dalen. Preventieve geneeskunde vermindert bovendien de gezondheidsuitgaven en de sociale gevolgen van de gezondheidsproblemen. Een modern, coherent gezondheidsbeleid dient dus programma s te omvatten die de gezondheidspromotie en de promotie van een gezond leven beogen, de strijd aangaan met gedrag dat de gezondheid schaadt en de medische preventie van ziekten promoten, en dit zowel op het niveau van de ganse samenleving als op het niveau van de individuele keuzes. INLEIDING 3 Beleidsverantwoordelijken, maar ook organisaties opgericht in het kader van deze programma s, moeten de prevalentie van diverse leefstijldeterminanten in de algemene bevolking kunnen evalueren en kunnen nagaan of de diverse maatregelen genomen in het kader van de medische preventie resultaten hebben opgeleverd. Het is ook belangrijk om te weten hoe deze leefstijldeterminanten verdeeld zijn over de verschillende subgroepen van de bevolking en om de evolutie te volgen in de tijd, zodat de mogelijke impact van een gevoerd beleid kan worden gemeten. De gegevens verzameld in het kader van een gezondheidsenquête laten toe hieromtrent een beeld te krijgen voor België en de verschillende gewesten van het land.

6 In dit rapport worden de volgende thema s behandeld: Kankerscreening Studies hebben de doeltreffendheid van een vroegtijdige opsporing van borstkanker door mammografie aangetoond, meer bepaald bij het terugdringen van de mortaliteit bij vrouwen tussen 50 en 69 jaar. Het is daarom vanzelfsprekend dat via de Gezondheidsenquête gepoogd wordt de evolutie op dit domein over de tijd op te volgen. Dit is mogelijk gezien vragen over vroegtijdige opsporing van borstkanker al sinds de eerste Gezondheidsenquête in de bevraging werd opgenomen. Baarmoederhalskanker is de vijfde belangrijkste kanker bij vrouwen voor wat betreft de mortaliteit. Ook hier biedt de Gezondheidsenquête een niet te onderschatten voordeel: gezien vragen rond baarmoederhalskanker ook sinds de eerste Gezondheidsenquête zijn opgenomen, is het mogelijk de trend in te tijd op te volgen. Colorectale tumoren behoren tot de meest voorkomende kankers in België, en dit zowel bij mannen als bij vrouwen. Sinds de Gezondheidsenquête 2008 worden respondenten hieromtrent bevraagd. Vroegtijdige opsporing van cardiovasculaire risicofactoren en diabetes Opsporing van cardiovasculaire aandoeningen maakt deel uit van de globale preventie die aan de bevolking wordt aangeboden. In het kader van de Gezondheidsenquête 2013, gaat de aandacht uit naar de opsporing van een te hoge bloeddruk, een te hoog cholesterolgehalte in het bloed en een te hoog suikergehalte in het bloed. Deze laatste is een belangrijke risicofactor op het domein van de cardiovasculaire aandoeningen, maar ze is ook een onafhankelijke risicofactor voor tal van andere pathologieën. Voor elk van deze items zal worden nagegaan welk percentage van de bevolking al een controle door een gezondheidswerker heeft gehad en hoelang dit al geleden is. Vaccinatie In België wordt de vaccinatiegraad bij kinderen al via verschillende methodes en op regelmatige wijze gemeten. Voor de volwassenen is er echter zeer weinig informatie over de vaccinatiegraad aanwezig: zij vormen dan ook de voornaamste doelgroep van de module rond vaccinatie in de Gezondheidsenquête. De vaccinaties die aan bod komen in 2013 betreffen influenza (griep), pneumokokken en humaan papillomavirus. INLEIDING 4 Kennis en houding t.o.v. HIV/aids Het Humaan Immunodeficiëntie Virus (HIV) is het virus dat het verworven immunodeficiëntiesyndroom beter gekend als aids - veroorzaakt. Overdracht ervan gebeurt op verschillende manieren: via seksueel contact, via de bloedbaan en van moeder op kind, maar niet door een eenvoudig contact zoals een kus, een handdruk, speeksel, ademhalingsdruppeltjes, insectenbeten, of rechtstreeks contact met bijvoorbeeld een toiletbril, een glas of keukengereedschap. In de Gezondheidsenquête 2013 wordt nagegaan in welke mate de bevolking een foute perceptie heeft over de manier waarop HIV wordt overgebracht, in welke mate de bevolking een correcte kennis heeft over de methoden om zich tegen een seksuele overdracht van HIV/aids kan beschermen en wat de perceptie is bij de bevolking over de ernst en de ongeneeslijkheid van HIV/aids. Tenslotte wordt nagegaan in welke mate de bevolking al op HIV/aids werd getest. De conceptuele aspecten met betrekking tot elk van deze verschillende domeinen wordt verder uitgediept in de desbetreffende hoofdstukken.

7

8 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid OPERATIONELE DIRECTIE VOLKSGEZONDHEID EN SURVEILLANCE Juliette Wytsmanstraat Brussel België Verantwoordelijke uitgever: Dr. Johan Peeters Depotnummer: D/2015/2505/22