MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen
Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Koffiebranderijen over 2011 Locatie: Agentschap NL Utrecht Contactpersoon: Rineke Hakkens Ondersteunend Adviesbureau: KWA Bedrijfsadviseurs B.V. Datum: 21 juni 2012 Status: definitief Kenmerk: 1235678/RH/SR/158004
Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 4 Hoofdstuk 6. Tabellen... 6
Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Koffiebranderijen Aantal deelnemende inrichtingen 10 Aantal inrichtingen in dit rapport 10 Aantal toetreders - Aantal uittreders - Werkelijk energieverbruik 2011 (TJ) 1.115 Effecten van maatregelen 2011 t.o.v. 2010 2011 t.o.v. 2005 Procesefficiencyverbetering 0,4% 12,9% Besparing in de keten [TJ] 2,8 9,6 Duurzame energie [TJ] 51,1-45,7 Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg 1.115 TJ in 2011. Dit is ongeveer 23 TJ meer dan in 2010. Het productievolume is in 2011 1,7 % gedaald ten opzichte van 2010. De lichte stijging in het energieverbruik in combinatie met de kleine daling in de productie zijn voor een flink deel te verklaren door enkele storingen en ongeplande stops bij één van de grotere bedrijven, en een lagere calorische waarde van het bijgestookte koffiedik. Hierdoor is meer koffiedik ingezet dan in 2010. Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd voor 366,7 TJ aan nieuwe besparingsmaatregelen te treffen in de periode 2009-2012. Uitgesplitst per pijler bedraagt dit in het proces 133,1 TJ, in de keten 33,7 TJ en 199,9 TJ aan inzet duurzame energie. Na drie jaar bedraagt het effect van de getroffen maatregelen 275,9 TJ (75 %). Hiervan is 96,1 TJ (72 %) in het proces behaald, 9,6 TJ (28 %) in de keten en 170,2 TJ (85 %) aan inzet duurzame energie. Met name de besparing in de keten blijft achter bij de planning. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2011 hebben een besparing van 4,1 TJ opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Druk perslucht verlagen; Vervangen CV-installatie t.b.v. verwarming productieruimten; Beperken nullast; Vervangen compressoren; Stoomketels vervangen voor HR ketel.
Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2011 een totale besparing van 9,6 TJ opgeleverd. De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Levering warmte buurman optimaliseren; Nieuwe vriesdroog machine; Gebruik verpakkingsmateriaal met lagere GER waarde. Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 170,2 TJ in 2011. De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen zijn: Verbranden koffiedik; Inkoop groene stroom; Inzet biogas (eigen opwekking). Vooruitblik Algemene ontwikkelingen In 2011 is de filterkoffie helemaal terug, ook bekend als slow coffee. Hiermee krijgt de versgemalen koffieboon alle tijd om zijn smaken aan het doordruppelende water mee te geven. Ook de groei van één-kop-zet-methodes zet door. Nederlanders willen snel en gemakkelijk een vers kopje koffie zetten. Daarnaast stellen ze steeds hogere eisen aan hun koffie, ook op het gebied van duurzaamheid. De hele Nederlandse koffiesector streeft naar driekwart duurzame koffie in 2015. Hiervoor gaf de KNVKT eind 2010 een intentieverklaring af met de belangrijkste acties in de keten. Deze is de basis van een actieplan duurzame koffie 2011-2015, dat de activiteiten, projecten en samenwerkingsverbanden van de sector bevat. Het actieplan vormt de basis voor een geplande Green Deal tussen KNVKT en het ministerie van EL&I. De MJA3-convenantactiviteiten zijn belangrijk onderdeel van het actieplan en de Green Deal. Convenantactiviteiten In 2010 identificeerde de koffiesector tijdens een voorstudie de belangrijkste thema s voor energie-efficiency: koffiedik hergebruik, efficiënt koffiebranden en efficiënt koffiezetten. In het kader van Biobased Economy heeft de koffiesector nader onderzoek gedaan naar innovatieve, winstgevende toepassingen voor de organische koffiereststromen. Daaruit blijkt dat koffievliezen al deels nuttig worden toegepast via vergisten, verbranden en composteren. De totale hoeveelheid koffievliezen die in Nederland vrijkomt, blijkt te beperkt voor innovatievere toepassingen. Daarnaast bieden laagwaardige toepassingen van koffiedik op korte termijn meer perspectief dan hoogwaardige. In 2011 voerde de sector ook drie energieefficiencystudies uit, rond restwarmtehergebruik, voorverwarmen van groene bonen en geuremissie. Van de meest veelbelovende technieken zijn kerntallen ontwikkeld, waarvan alle KNVKT-leden de energiebesparing en haalbaarheid voor hun bedrijfssituatie kunnen afleiden. De Nederlandse koffiesector voelt zich verder medeverantwoordelijk voor het verbeteren van de energie-efficiency van koffiezetten: meer dan de helft van het energieverbruik in de keten zit in het zetten en warm houden. De KNVKT focust vooralsnog op het koffiezetten at home
(70 procent van de Nederlandse koffiestroom) en brengt als katalysator relevante stakeholders bijeen via een zogenaamd ketengesprek energiezuinig koffiezetten in 2012.
Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van de sector Koffiebranderijen in het kader van het MJA3- convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven overzichten van: de ontwikkeling van het energieverbruik van de sector vanaf 2005; de verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; de spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) 2009-2012 van de sector; de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2006. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van Agentschap NL. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van de sector vanaf 2005 zien. NB Ten opzichte van voorgaande rapportages is het energieverbruik van 2005 naar boven aangepast. Gebleken is dat één bedrijf het electraverbruik en het verbruik overige brandstoffen in het verleden onvolledig had opgegeven. Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik 1.400 Energieverbruik [TJ primair] 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 definitief MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen Pagina 1 van 6
Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren. Verandering energieverbruik 2010 2011 1.150 Energie [TJ primair] 1.100 1.050 1.000 950 Energieverbruik 2010 1.092,3 PE-maatregelen (besparend) 4,1 Volume-effect (verlagend) 30,7 Overige invloedsfactoren (besparend) 1,8 Onverklaard (ontsparend) 59,3 Energieverbruik 2011 1.115,0 900 850 800 Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een besparend effect tot doel (het relatieve energieverbruik wordt minder). Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) is verhogend (meer energieverbruik) bij hogere productie of verlagend bij lagere productie. Het deel Overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom kan uiteindelijk besparend of ontsparend zijn. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is besparend wanneer het verwachte energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) hoger is dan het werkelijke energieverbruik. De restpost is ontsparend wanneer het verwachte energieverbruik lager is dan het werkelijke energieverbruik. Hoe kleiner de restpost, des te beter het werkelijke energieverbruik in de sector is verklaard. De restpost van onverklaard meerverbruik (ontsparend effect) in 2011 bedraagt 59,3 TJ ten opzichte van 2010 en bedraagt hiermee 5,3 % van het totaalverbruik. Met andere woorden, 94,7 % van het verschil in energieverbruik van de sector tussen 2010 en 2011 is onderbouwd met de gerapporteerde effecten van alle bedrijven samen, ten opzichte van het totaalverbruik. definitief MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen Pagina 2 van 6
Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten. De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2009-2012 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling Totaal besparing (TJ) 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 Besparingsdoelstelling MJP 2009-2012 366,7 TJ 0,0 2009 2010 2011 2012 In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd voor 366,7 TJ aan nieuwe besparingsmaatregelen te treffen in de periode 2009-2012. Uitgesplitst per pijler bedraagt dit in het proces 133,1 TJ, in de keten 33,7 TJ en 199,9 TJ aan inzet duurzame energie. Na drie jaar bedraagt het effect van de getroffen maatregelen 275,9 TJ (75 %). Hiervan is 96,1 TJ (72 %) in het proces behaald, 9,6 TJ (28 %) in de keten en 170,2 TJ (85 %) aan inzet duurzame energie. Met name de besparing in de keten blijft achter bij de planning. definitief MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen Pagina 3 van 6
Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler Het MJA3-convenant kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2006 weer. Deze resultaten zijn absoluut weergegeven, in lijn met de rapportage over 2010. Besparing PE PE Maatregelen PE Cumulatief PE-besparing (TJ) 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Besparingsdoelstelling MJP 2009-2012 2009 2010 2011 2012 133,1 TJ Besparing KE Besparing KE (TJ) 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Besparingsdoelstelling MJP 2009-2012 2009 2010 2011 2012 33,7 TJ definitief MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen Pagina 4 van 6
DE-inkoop Inzet DE DE-opwekking 200,0 Besparingsdoelstelling MJP 2009-2012 199,9 TJ Aandeel DE (TJ) 150,0 100,0 50,0 0,0 2009 2010 2011 2012 definitief MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen Pagina 5 van 6
Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf 2005. De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van het MJP-basisjaar 2008. Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). De derde tabel geeft een overzicht van de deelnemende bedrijven en de status van hun e-mjv. Alle waarden zijn in TJ primair per jaar. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers Resultaten per jaar [TJ] 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 In Nederland gebrande koffie (kton) 117 113 116 117 118 120 118 Werkelijk energieverbruik 1.169 916 931 943 885 1.092 1.115 Besparing door PE-maatregelen 4 19 13 78 15 4 KE-besparing in de productieketen 0 0 31 35 3 7 10 KE-besparing in de productketen 0 0 0 0 0 0 0 Inkoop van duurzame energie 6 6 7 73 2 17 40 Opwekking van duurzame energie 210 124 130 136 105 102 130 Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in 2011 Categorie Subcategorie Verwacht eindresultaat in 2012 (MJP) Effect [TJ] ten opzichte van basisjaar 2008 Gerealiseerd jaarlijks effect in 2011 Procesmaatregelen 105,0 86,8 Installaties en gebouwen 13,8 4,4 Procesefficiency Energiezorg en 14,4 4,9 gedragsmaatregelen Strategische projecten 0,0 0,0 Subtotaal procesefficiency 133,1 96,1* Maatregelen in de productieketen 13,3 9,6 Ketenefficiency Maatregelen in de productketen 20,4 0,0 Subtotaal ketenefficiency 33,7 9,6 Inkoop van duurzame energie 179,2 40,0 Duurzame energie Opwekking van duurzame energie 20,7 130,2 Subtotaal duurzame energie 199,9 170,2 Totaal 366,7 275,9 * Het effect van de procesefficiency maatregelen is het cumulatieve resultaat van 2009, 2010 en 2011 Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector inclusief (historische) uittreders Bedrijfsnaam Status in Meegenomen 2011 in 2011? Toelichting Ahold Coffee Company BV Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Coffee Treatment & Supply BV Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Douwe Egberts Nederland Koffiefabriek Deelnemer Ja Geen bijzonderheden ICS International BV Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Koffiebranderij G. Peeze BV Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Neuteboom BV Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Simon Lévelt BV Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Smit & Dorlas Koffiebranders Deelnemer Ja Geen bijzonderheden Starbucks Manufacturing EMEA BV Deelnemer Ja Geen bijzonderheden United Coffee Deelnemer Ja Geen bijzonderheden definitief MJA-Sectorrapport 2011 Koffiebranderijen Pagina 6 van 6