De gemeenteraad van Meppel en de decentralisaties Een stand van zaken Voortgangsgroep Transities 13 maart 2014 1
Inhoud Inleiding... 3 1. Het proces.... 4 1.1 De voortgangsgroep.... 4 1.2 Werkwijze voortgangsgroep... 5 1.3 Bijeenkomsten van de voortgangsgroep... 5 1.4 Het proces in beeld... 6 1.5 Bouwstenennotitie... 7 1.6 Decentralisatie is regionalisering... 7 1.7 Conclusies en aanbevelingen over het proces... 8 1.7.1 Conclusies... 9 1.7.2 Aanbevelingen... 9 2. Aanzet tot kadernota... 10 2.1 Van bouwstenen tot kaders... 10 2.2 Aanbevelingen bij de kaderstelling... 12 3. Tot slot.... 13 2
Inleiding De gemeenten in Nederland staan wellicht voor een van de grootste operaties in het binnenlands bestuur ooit, de decentralisaties in het Sociaal Domein. Vanaf 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor de nieuwe Participatiewet, de AWBZ en de transitie van de jeugdzorg. Tevens wordt het rijksbudget overgedragen, maar hierbij geldt wel een aanzienlijke korting van het budget van totaal 15,5 miljard naar 10 miljard. Een enorme verantwoordelijkheid voor het lokale bestuur om dit proces goed voor te bereiden en straks zorg te dragen voor een goede uitvoering. De gemeenteraad van Meppel was in 2012 zich al bewust van deze grote decentralisatie operatie. Daarom werd een raadsbrede motie 1 aangenomen. Hierbij heeft de raad bewust gekozen om niet een afwachtende houding te kiezen. Er is juist voor gekozen om zich proactief op te stellen. Nu de voorbereidingen op de decentralisaties volop aan de gang zijn en de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart 2014 aanstaande zijn, is dit voor de gemeenteraad van Meppel een goed moment om een tussenbalans te geven. Een stand van zaken over hoe het proces tot nu toe is verlopen en hoe de gemeenteraad hier vorm aan heeft gegeven. Hiermee wil de raad bewerkstelligen dat de nieuwe gemeenteraad van Meppel na 19 maart a.s. voortvarend aan de slag kan gaan. Te meer omdat de tijd begint te dringen. De datum van 1 januari 2015 komt tenslotte steeds dichterbij. In deze notitie staan twee onderdelen centraal. Het gaat daarbij om (1) het proces tot nu toe en de rol van de raad en (2) een aanzet tot kaders. Dit alles vanuit het perspectief van de gemeenteraad c.q. de voortgangsgroep. De leden van de voortgangsgroep bieden deze notitie aan aan de nieuwe gemeenteraad van Meppel. Hierbij is het doel niet om over het eigen graf heen te regeren, wel wil de voortgangsgroep de kennis en de geleerde lessen delen met de nieuwe raad. Daarbij spreken zij tevens de hoop uit dat de nieuwe gemeenteraad tijdens het hele decentralisatieproces goed in positie blijft om op die manier zijn rollen te blijven uitvoeren. Tot slot wil de voortgangsgroep de inwoners van de gemeente Meppel, organisaties, instellingen, de gemeentelijke organisatie bedanken voor de nuttige informatie en input die het ter voorbereiding op de decentralisaties de afgelopen periode ontvangen heeft. De voortgangsgroep Transities: Elisabeth Bakkenes (Sterk Meppel), Marisa Grotens (VVD), Freek Schipper (PvdA), Sandra Wolvekamp (CDA), René Bijderwieden (D66), Ina Booij (ChristenUnie) en Willie Oldengarm (GroenLinks). 1 Raadsvergadering 26 april 2012. 3
1. Het proces. Zoals hiervoor reeds aangegeven heeft de gemeenteraad van Meppel met het raadsbreed aannemen van de motie vreemd over de transities op 26 april 2012, een nadrukkelijke positie gekozen in het decentralisatieproces. Deze motie is ook steeds het uitgangspunt geweest voor de voortgangsgroep, die na het aannemen van de motie voortvarend van start is gegaan. In dit hoofdstuk wordt vooral ingegaan op het proces na het aannemen van de motie vreemd en de lessen die hier uit geleerd kunnen worden voor de nieuwe raad. 1.1 De voortgangsgroep. Spreekt uit dat: gewenst is een "voortgangsgroep transities" te vormen; het wenselijk is dat de raad vanuit deze voortgangsgroep de stappen die het college ten aanzien van de transities neemt goed kan monitoren; de raad op deze manier zichzelf in staat wenst te stellen tot het vormen van een eigen, gedegen visie over de transities om zo de kaderstellende en controlerende taak zo optimaal mogelijk te kunnen vervullen. Het hierboven staande citaat komt uit de motie vreemd van 26 april 2012 waarmee de gemeenteraad van Meppel besluit een voortgangsgroep in te stellen. Uit ieder fractie wordt één vertegenwoordiger aangewezen om zitting te nemen in de voortgangsgroep 2. Samenstelling voortgangsgroep: Sterk Meppel, Elisabeth Bakkenes VVD, Marisa Grotens PvdA, Freek Schipper CDA, Sandra Wolvekamp D66, René Bijderwieden ChristenUnie, Ina Booij GroenLinks, Willie Oldengarm De voortgangsgroep krijgt de naam Voortgangsgroep Transities. Tijdens het kabinet Rutte 1 wordt nog gesproken over de transities van de Awbz, de Wet werken naar vermogen (Wwnv) en de Jeugdzorg. Vandaar dat werd gekozen voor de naam transities. Door de val van dit kabinet op 23 april 2012 zijn er enkele wijzigingen opgetreden rond de transities. Inmiddels is dit onder het kabinet Rutte 2 decentralisaties gaan heten (Participatiewet, Awbz en Jeugdzorg) de 3D s of de decentralisaties in het Sociaal Domein. Hiermee wordt wel aangetoond dat de gemeenteraad van Meppel al vroeg bewust was van de nut en noodzaak om nadrukkelijk een rol te spelen in het transitie c.q. decentralisatieproces. 2 Namens de fractie van GroenLinks heeft Roelie Schuuring meerdere malen waargenomen voor Willie Oldengarm. 4
1.2 Werkwijze voortgangsgroep Tijdens de eerste bijeenkomst van de voortgangsgroep zijn er enkele uitgangspunten geformuleerd. De leden hebben hierbij aangegeven dat het belangrijk is dat, conform de motie, het college de raad met enige regelmaat informeert over de voortgang en er zorg voor draagt dat de raad geïnformeerd wordt over de stappen die worden gezet op de afzonderlijke drie onderdelen als ook over het algemene beeld van de decentralisaties. Ook werd duidelijk dat deze groep niet de vorm moest krijgen van een klankbordgroep zoals bij Nieuwveense landen. Bij de klankbordgroep kwam het initiatief vanuit het college van B&W. Tevens werd de afspraak gemaakt om geen politiek te bedrijven in de voortgangsgroep. Daarmee zou de voortgangsgroep wellicht te veel een afstemmingsoverleg worden tussen college en raad. Uitgangspunt was dat de politieke keuzes gemaakt dienden te worden in de raadscommissie of raadsvergadering en niet in de bijeenkomsten van de voortgangsgroep. Daarbij diende het college de gehele raad te informeren en niet alleen de voortgangsgroep. Op verzoek van de leden werden de bijeenkomsten voorgezeten door de griffier. 1.3 Bijeenkomsten van de voortgangsgroep De voortgangsgroep is in 2012 en 2013 twaalf keer bijeengekomen. Daarnaast zijn er werkbezoeken gebracht aan PromensCare en het CJG. Tijdens de bijeenkomsten zijn zowel externe deskundigen aangeschoven (bijv. beleidsadviseur gemeente Maassluis, adviseur Radar en de kwartiermaker Jeugdzorg Zuid West Drenthe) als ook diverse betrokken beleidsadviseurs vanuit de gemeente Meppel. Van de bijeenkomsten van de voortgangsgroep zijn verslagen gemaakt welke voor de raad beschikbaar werden gesteld via de dropbox en ter kennisname verzonden aan de programmamanager. Mede naar aanleiding van het initiatief van de voortgangsgroep is door de drie griffiers van Westerveld, De Wolden en Meppel het congres De raad in stelling georganiseerd. De opbrengsten van dit congres zijn door de voortgangsgroep weer gebruikt voor Meppel. In oktober 2013 zijn er door de voortgangsgroep drie ronde tafelgesprekken gehouden met de thema s; (1) Jeugdzorg, (2) Werk en inkomen en (3) Zorg en maatschappelijke ondersteuning. Eind 2013 is op verzoek van de leden van de voortgangsgroep de masterclass voor raadsleden Van denken naar doen door de VNG (incompany) georganiseerd in Meppel. Hieraan namen niet alleen de leden van de voortgangsgroep deel, maar ook andere (duo ) raadsleden. Door het college van B&W zijn in de hiervoor genoemde periode twee werkvergaderingen georganiseerd met als onderwerp decentralisaties in het Sociaal Domein. Voorts zijn er diverse verzoeken uit het land ontvangen om mee te werken aan bijeenkomsten of informatie beschikbaar te stellen. Door de leden van de voortgangsgroep is meegewerkt aan initiatieven van de gemeente Hellevoetsluis, de gemeenteraad van Almere, gemeenteraad van Kaag en Braassem, de gemeenteraden van de KOP gemeenten (Den Helder, Schagen, Hollands Kroon en Texel) en de VNG (Raad op zaterdag) om hen te informeren over het werk en de aanpak van de voortgangsgroep in Meppel. 5
1.4 Het proces in beeld Hoewel er geen vastomlijnd stappenplan lag voordat de voortgangsgroep aan de slag ging, heeft een en ander werkende weg wel vorm gekregen. Hierbij zijn de leden uitgegaan van de hieronder opgenomen beleidscyclus, welke verder vorm heeft gekregen in de notitie De raad in stelling, Hoe bepaalt de gemeenteraad vroegtijdig de kaders en de richting bij de decentralisaties 3 Wet en regelgeving beïnvloeden landelijke politiek Regionaal. Met wie werken we samen en wat doen we regionaal (visie) Agendasetting. Wet en regelgeving, informeren, werkbezoeken, congres, beeldvorming, werkgroepen of ronde tafelgesprekken. De raad laat zich informeren. Zowel intern als extern. Visiedocument. De raad stelt een eigen visie vast door middel van bijvoorbeeld een bouwstenennotitie of startnotitie. De belangrijkste vraag Wat willen we als raad Beleidsplan Sociaal Domein. Het college ligt ter vaststelling een meerjarig beleidsplan voor aan de raad. De basis voor het beleidsplan is de kadernota. Kadernota Sociaal Domein. De raad stelt een kadernota vast. Deze nota kan worden geschreven door het college (met als basis het visiedocument) of door de raad zelf. De nota geeft de kaders mee aan het college. Input voor: Perspectiefnota en vervolgens Programmabegroting. Maar ook eventuele verordeningen. Voortgangsrapportage. Om de controlerende rol te kunnen vervullen vraagt de raad om voortgangsrapportages. Het is aan de raad om te bepalen hoe vaak een rapportage wordt verwacht (jaarlijks of kwartaal) Informeren. Klachtencommissie, Bezwaarschriftencommissie, Accountant, Rekenkamercommissie, Cliëntenraden, Sociale ombusman, etc. Bestuursrapportage Voortgangsrapportage kan ook onderdeel zijn van de Berap Jaarrekening/ Jaarverslag 3 Opbrengsten van het congres De raad in stelling d.d. 27 februari 2013. 6
1.5 Bouwstenennotitie Bij aanvang van de voortgangsgroep lag er reeds het concept visie document Goed verbonden 4. De gemeenteraad heeft hier door middel van een werkvergadering kennis van kunnen nemen. Echter de leden van de voortgangsgroep constateerden dat dit concept document voornamelijk een verzameldocument was van reeds bestaande beleidsnota s en uitgangspunten. De voortgangsgroep heeft aangegeven dat Goed verbonden en mooi basisdocument is, maar dat dit document niet aangemerkt kan worden als hét visiedocument voor de decentralisaties in Meppel. Rekening houdende met het feit dat de voortgangsgroep heeft uitgesproken om niet zelf met een kadernota te komen, is besloten een eigen bouwstenennotitie 5 op te stellen. Doel van deze notitie is om aan de hand van de notitie invulling te geven aan de motie van 26 april 2012. Daarbij moeten de tien bouwstenen worden gezien als uitgangspunten bij de decentralisaties. De tien bouwstenen: 1. Integraal 2. Voorkomen is beter dan genezen 3. Innovatief 4. Nabijheid 5. Verbinding 6. Meetbaar 7. Burgerkracht 8. De (regie) rol voor de Gemeente Meppel 9. De burger staat centraal 10. Eropaf! Uitgaande van de in paragraaf 1.4 genoemde beleidscyclus kan de bouwstenennotitie worden aangemerkt als een visiedocument van de raad. De volgende stap is een kadernota Sociaal Domein. 1.6 Decentralisatie is regionalisering Al in de decentralisatiebrief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) van 19 februari 2013 wordt duidelijk dat decentralisatie ook regionaal samenwerken is. In de brief spreekt de minister van het tweesporenbeleid waar bij spoor 1 aan gemeenten wordt gevraagd om op korte termijn congruente samenwerkingsverbanden te vormen. Naar aanleiding van de decentralisatiebrief heeft de gemeenteraad kennisgenomen van de notitie Meppel in de (sub) regio 6. In de notitie worden richtinggevende uitspraken gedaan over welke gemeenten Meppel de samenwerking ziet bij de decentralisaties. Hierbij is de keuze gemaakt voor samenwerking op de korte en op de lange termijn. Ook de gemeenteraad heeft door de hiervoor geschetste ontwikkeling het onderwerp regionalisering, nadrukkelijk op de agenda gezet. Op initiatief van drie raadsleden is een werkvergadering gehouden op 19 september 2013 met als onderwerp Grip en sturing vanuit de 4 Gemeente Meppel, Goed verbonden, concept notitie over ontwikkelingen in het Meppeler sociaal domein d.d. 27 april 2012. 5 Gemeenteraad Meppel, Bouwstenennotitie Transitie Sociaal Domein, januari 2013, vastgesteld door de gemeenteraad op 24 januari 2013. 6 Gemeente Meppel, Meppel in de (sub) regio, februari 2013, ter kennis name in de raadscommissie 16 mei 2013 7
gemeenteraad op verbonden partijen. Hierbij moet worden opgemerkt dat verbonden partijen in dit verband breder moet worden getrokken, omdat ook de Gemeenschappelijke Regelingen (GR) nadrukkelijk aanbod kwamen. De opbrengsten van de werkvergadering zijn opgenomen in de notitie De gemeenteraad van Meppel en verbonden partijen. Belangrijkste aanbevelingen en tips uit De gemeenteraad van Meppel en verbonden partijen Maak een analyse van de huidige stand van zaken, zodat je weet waar je als gemeenteraad op kunt (moet) sturen; Stel bij het aangaan van samenwerkingsverbanden eerst nadrukkelijk de vraag, wat organiseren we waar?; Maak gebruik van je instrumenten als raad ook bij samenwerkingsverbanden (vooral GR); Werk ook samen met de andere gemeenteraden die in dezelfde GR participeren. Doe dit vroegtijdig om invloed te kunnen uitoefenen (zoek elkaar op); Zorg voor (ruimte voor) het eigen geluid couleur locale ; Zorg voor een goede informatiepositie van de raad, zodat de raad zijn rollen kan vervullen; Organiseer betrokkenheid van raadsleden bij de GR, bijvoorbeeld adoptie van een GR door raadsleden; Pro actief, betrek raadsleden eerder in het beleidsproces van de GR; Organiseer bij het aangaan van een samenwerkingsverband ook evaluatie momenten en bouw opties in om uit te kunnen treden als doel is bereikt of niet langer meer nodig wordt geacht; Denk na over welk mandaat je meegeeft aan de vertegenwoordiger in het samenwerkingsverband; Verbeter de informatieplicht (door vertegenwoordiger naar de raad toe); Neem de samenwerkingsverbanden nadrukkelijk op in de programmabegroting zodat de raad hierop beter kan controleren; Organiseer toegang tot documenten van de GR (bijv. ten behoeve van de Rekenkamercommissie); Organiseer het tijdig toesturen van de stukken aan de raad zodat de raad ook de tijd heeft een zienswijze kenbaar te maken. Koppel terug wat er met de zienswijze is gedaan; Evalueer periodiek het samenwerkingsverband. Bijvoorbeeld evalueer twee samenwerkingsverbanden per jaar of raadsperiode. De hiervoor genoemde notitie is door middel van een initiatiefvoorstel aangeboden aan de gemeenteraad op 21 november 2013, waarbij aan het college is verzocht om in de eerste helft van 2014 te komen met een kadernota over verbonden partijen c.q. (regionale) samenwerkingsverbanden. Tevens is de Rekenkamercommissie eind 2013 gestart met een onderzoek naar kaderstelling en sturing bij verbonden partijen. De uitkomsten van het onderzoek zullen naar verwachting halverwege 2014 worden gepresenteerd. De voortgangsgroep vindt het belangrijk dat naast het decentralisatieproces ook de raad in positie komt bij de regionale samenwerking. Te meer omdat regionale samenwerkingsverbanden een nadrukkelijke rol zullen krijgen bij (de uitvoering van) de gedecentraliseerde taken. Vanuit de drie rollen die de raad heeft is het van belang dat de raad goed zicht houdt op de (uitvoering van) taken die in een regionaal samenwerkingsverband onder worden gebracht. 1.7 Conclusies en aanbevelingen over het proces In de voorgaande paragrafen staat een korte weergave van het proces welke door de voortgangsgroep is doorlopen sinds het aannemen van de motie vreemd. Het was de eerste keer dat de gemeenteraad door middel van een voortgangsgroep vorm heeft gegeven aan de kaderstellende 8
en controlerende rol van de raad. De leden van de voortgangsgroep vinden het dan ook wenselijk om enkele conclusies en aanbevelingen mee te geven aan de nieuwe raad. 1.7.1 Conclusies Door de leden van de voortgangsgroep is geconstateerd dat de vorm van een voortgangsgroep heel goed toepasbaar is aan het begin van de kaderstelling c.q. de beleidscyclus. Te meer er binnen de voortgangsgroep duidelijke afspraken zijn gemaakt over bijvoorbeeld de rol van collegeleden en ambtelijke ondersteuning bij de voortgangsgroep, maar ook de afspraak om geen politiek te voeren in de voortgangsgroep. Het politieke debat en het maken van de politieke keuzes vindt plaats in de raadscommissie of de raadsvergadering. De voortgangsgroep was er voor het verkennen van een nieuw (beleids) terrein, het in gesprek gaan of luisteren naar de Meppeler samenleving, het vergaren van informatie en het bewaken van de rollen van de raad. Op deze punten heeft de voortgangsgroep een belangrijke functie gehad. Opgemerkt moet worden dat de werkwijze van een voortgangsgroep wel extra tijd en inzet vergt van de (duo ) raadsleden. Tegelijkertijd hebben de leden van de voortgangsgroep geconstateerd dat er ook verbeterpunten zijn te benoemen. Zo bleek gedurende het proces dat het voor bijvoorbeeld collegeleden en ambtelijke organisatie niet altijd duidelijk was wat de status was van de voortgangsgroep. Was het een werkgroep of een klankbordgroep? Had je als portefeuillehouder de hele raad geïnformeerd als je de voortgangsgroep had geïnformeerd? Of kun je richtinggevende uitspraken verwachten van de voortgangsgroep? De leden van de voortgangsgroep herkennen deze onduidelijkheid. Het was voor gemeenteraad, college en ambtelijke organisatie zoeken naar de juiste vorm over het elkaar informeren. Wellicht mede als gevolg hiervan was het bij de raad en bij het college niet altijd duidelijk waar beiden mee bezig waren. Bij de voortgangsgroep is het idee ontstaan dat er twee parallelle trajecten werden doorlopen. 1.7.2 Aanbevelingen In de laatste bijeenkomst van de voortgangsgroep zijn de volgende aanbevelingen geïnventariseerd. 1. Denk bij nieuwe kaderstelling of nieuwe beleidsontwikkelingen na over de inzet van een voortgangsgroep. Dit instrument kan nuttig zijn om als raad in te zetten, zeker als het proces nog in de verkennende en informerende fase zit. Zorg wel voor draagvlak bij de gehele raad en houdt er rekening mee dat dit instrument wel extra tijd en inzet vergt van de (duo ) raadsleden. De groep moet van en voor de raad zijn. Maak bij de start met elkaar duidelijke afspraken over wat de voortgangsgroep wel doet en niet doet en communiceer hier over met diverse betrokkenen. Gelet op vorenstaande is de naam verkennersgroep een betere dan de naam voortgangsgroep. 2. Gelet op de fase waarin het decentralisatieproces nu zit (wetgeving, kaderstelling, verordeningen, etc.) is het aan te bevelen de voortgangsgroep door te ontwikkelen tot een raadscommissie (artikel 82 Gemeentewet) of een commissie (artikel 84 Gemeentewet). 9
Hierbij spreken de leden van de voortgangsgroep hun voorkeur uit voor een raadscommissie Sociaal Domein welke in ieder geval voor de raadsperiode 2014 2018 wordt ingesteld. Waarbij de leden opmerken dat er ruimte moet blijven voor informatieve bijeenkomsten, ronde tafelgesprekken en werkbezoeken. Dit om te bewaken dat de gemeenteraad ook zelf een beeld kan vormen en niet alleen is gebonden aan de formele overlegstructuren. 3. Draag zorg voor een goede informatiepositie van de gemeenteraad bij de decentralisaties. Gelet op de beperkte tijd die beschikbaar is tussen het vaststellen van wetgeving, het implementeren en de uitvoering, kan er bij de invoering van bijvoorbeeld lokaal c.q. regionaal beleid of het vaststellen van verordeningen tijdsdruk ontstaan. Het is dan van belang dat de raad tijdig wordt geïnformeerd zodat het invulling kan geven aan de drie rollen van de raad (kaderstellende, volksvertegenwoordigende en controlerende). 4. Als de uitvoering van de decentralisaties is gestart ga dan, vanuit je volksvertegenwoordigende rol, ook zelf op zoek naar informatie. Kijk daarbij niet alleen naar de informatie die verkregen wordt vanuit de geëigende kanalen, maar kijk ook naar de kennis en kunde die beschikbaar is in de gemeente of adviescommissies van de raad of gemeente. 2. Aanzet tot kadernota Zoals in paragraaf 1.4 is weergegeven heeft de voortgangsgroep bij zijn werkzaamheden gebruik gemaakt van de beleidscyclus. Hoewel de beleidscyclus niet geheel stap voor stap wordt doorlopen in het decentralisatieproces, sommige wetgeving is nog niet van kracht en op andere onderdelen wordt er al gewerkt aan beleidsplannen, wil de voortgangsgroep zoveel mogelijk vasthouden aan dit model. Na het vaststellen van de Bouwstenennotitie in de gemeenteraad en het instemmen met de richting als het gaat om de regionale samenwerkingsverbanden, is de volgende stap kaderstelling. Door de leden van de voortgangsgroep is nadrukkelijk nagedacht over de wenselijkheid van het nog voor de raadsverkiezingen vaststellen van de kaders van het Sociaal Domein, tenslotte stellen momenteel al veel gemeenteraden in het land de kaders vast voor het Sociaal Domein. Toch wordt geadviseerd om dit nu niet meer te doen. De voortgangsgroep vindt het belangrijk dat de nieuw gekozen raad hier toe het initiatief neemt. Deze nieuwe raad heeft straks een actueel mandaat van de kiezer. Deze kiezer heeft zich dan ook uit kunnen spreken over de richting die Meppel moet kiezen als het gaat om de ontwikkelingen in het sociaal domein. Daarbij willen de leden van de voortgangsgroep wel de waarschuwing meegeven om als gemeenteraad niet achter over te leunen. De nieuwe raad wordt opgeroepen om zo spoedig mogelijk na de verkiezingen te starten met het opstellen c.q. ontwikkelen van een kadernota welke voor het zomerreces ter vaststelling zou moeten worden aangeboden aan de gemeenteraad. 2.1 Van bouwstenen tot kaders De nieuwe gemeenteraad hoeft, zoals eerder aangegeven, niet helemaal vanaf het begin te beginnen. Zo is er de Bouwstenennotitie en zijn er stappen gezet rond de regionale samenwerking bij de decentralisaties. Ook vanuit de Rekenkamercommissie is er het aanbod om de gemeenteraad te adviseren en te ondersteunen om o.a. de kaderstellende rol bij de decentralisaties vorm te geven. 10
Voorts zijn er voldoende best practices in het land beschikbaar waar de gemeenteraad zijn voordeel mee kan doen. Vanuit de voortgangsgroep wordt geadviseerd om de bouwstenen verder te ontwikkelen tot kaders. Hierbij realiseert de voortgangsgroep dat de tijd dringt. Daarom wordt het voorstel gedaan om door middel van een innovatieve vorm op een korte termijn te komen tot een kadernota Sociaal Domein. Hierbij wordt gedacht aan een beleidsscrum of een snelkookpan sessie waarbij in een korte tijd met diverse betrokkenen (gemeenteraad, college, ambtelijke organisatie, deskundigen, etc.) een kadernota wordt opgesteld. Hoewel de voortgangsgroep heeft begrepen, uit de presentatie bij de laatste werkvergadering Sociaal Domein op 11 december 2013, dat drie bestaande beleidsnota s opgevat moeten worden als dé kaders voor het Sociaal Domein, wordt aan de nieuwe raad geadviseerd met een overkoepelende kadernota te komen. Dit om de integraliteit en de samenhang tussen de 3D s te benutten c.q. te benadrukken. Kadernota Sociaal Domein Participatie Wmo Jeugdzorg 11
2.2 Aanbevelingen bij de kaderstelling De voortgangsgroep heeft om eerder genoemde redenen besloten niet met een voorstel richting de gemeenteraad te komen om nog voor de verkiezingen een kadernota Sociaal Domein vast te stellen. Wel willen de leden van de voortgangsgroep enkele aanbevelingen c.q. adviezen meegeven aan de nieuwe gemeenteraad van Meppel. 1. Kom zo spoedig mogelijk na de verkiezingen met een kadernota Sociaal Domein. Kijk daarbij nadrukkelijk naar een innovatieve manier om deze kadernota met alle betrokkenen (raad, college, organisatie, derden) binnen een kort tijdsbestek op te stellen en vast te laten stellen door de gemeenteraad. 2. Maak gebruik van de Bouwstenennotitie. De voortgangsgroep adviseert om de Bouwstenennotitie, als vastgesteld visiedocument, te beschouwen als de basis van waaruit de kaders verder vorm kunnen krijgen. De bouwstenen zelf zijn bewust abstract gehouden, zodat bij de kaderstelling een verder invulling kan plaatsvinden. Met daarbij het besef dat het daarmee ook politieker wordt doordat er keuzes gemaakt moeten worden. 3. Om als gemeenteraad goed vorm te geven aan de controlerende rol beveelt de voortgangsgroep aan om een apart programma Decentralisatie Sociaal Domein op te nemen in de programmabegroting. Hiermee wordt het voor de raadsleden inzichtelijker. Op grond van artikel 2 van de Financiële verordening gemeente Meppel, heeft de raad de gelegenheid om bij aanvang van de nieuwe raadsperiode wijzigingen aan te brengen in de programmaindeling. De leden van de voortgangsgroep zien hiervoor een belangrijke adviserende rol weggelegd voor de auditcommissie. 4. De voortgangsgroep heeft niet voor niets de bouwsteen meetbaar opgenomen in de bouwstenennotitie. Daarom wordt ook aanbevolen om nadrukkelijk aandacht te schenken aan de meetbaarheid van beleidsdoelstellingen. Wat is de huidige situatie (de nul situatie), wat krijgt de gemeente overgedragen (gedecentraliseerd) of stel de vraag waar hebben we het over voor Meppel? Formuleer daarnaast meetbare doelstellingen. Kijk daarbij ook naar de indicatoren die nu al reeds worden gebruikt. Bijvoorbeeld hoe geven de leden van provinciale staten dat op dit moment vorm aan hun verantwoordelijkheid bij de Jeugdzorg. 5. Besteed aandacht aan de contoleerbaarheid. In het verlengde van aanbeveling 3 wordt geadviseerd om, na het vaststellen van meetbare doelstellingen, ook aandacht te besteden aan de controlerende rol. Hoe controleer je of doelstellingen worden gehaald, maar ook hoe controleer je de doelmatigheid en rechtmatigheid van het beleid. Dit ook in het kader van de wet Revitalisering Generiek Toezicht en de inzet van waarstaatjegemeente. 6. Regionale samenwerking. Decentralisaties in het Sociaal Domein staan gelijk aan regionaal samenwerken. Het is al eerder in dit document aan de orde gekomen. Wees hierbij bewust van de bijzondere situatie van de gemeente Meppel. Gelet op de uitgangspunten zoals opgenomen in de notitie Meppel in de (sub) regio, werkt Meppel samen met gemeenten in 12
twee verschillende regio s. Daarom een extra aandachtspunt hoe om te gaan met incongruentie. 7. Maak bij de kaderstelling, en bij de controlerende taak, gebruik van de beschikbare adviescommissies waar de raad een beroep op kan doen. Denk hierbij aan de inzet van de Rekenkamercommissie, de adviezen van de Transitie Commissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) en de adviezen en verslagen van de bezwaarschriftencommissie en de klachtencommissie. Tot slot zou een door de raad in te stellen Sociale ombudsman een brugfunctie kunnen vervullen tussen raad, burgers en (uitvoerings)organisatie. 8. De focus bij de kaderstelling ligt terecht bij de 3 D s, maar de nieuwe raad zou ook nadrukkelijk aandacht moeten schenken aan wat inmiddels de 4 e D wordt genoemd, het passend onderwijs. Een nieuw stelsel treedt reeds op 1 augustus 2014 inwerking. 3. Tot slot. De nieuwe gemeenteraad van Meppel krijgt een forse uitdaging op het gebied van het sociaal domein. In een korte tijd zal er veel werk verzet moeten worden, zowel door de nieuwe raad, het college als ook door de gemeentelijke organisatie. De leden van de voortgangsgroep spreken de wens uit dat met deze notitie een goede aanzet is gegeven tot een volgende stap in het decentralisatieproces. De komende periode zal er een goede balans gevonden moeten worden tussen aan de ene kant het op tijd klaar zijn voor de decentralisaties en aan de andere kant een zorgvuldige besluitvorming waarbij de volksvertegenwoordigers van Meppel hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. De leden van de voortgangsgroep wensen de nieuwe raadsleden van Meppel heel veel succes in dit proces. 13