RAADSBERICHT Informatie van het college van burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad Nummer : 2012-29 Datum : 10 oktober 2012 Onderwerp : Informatie actualisatie bestemmingsplannen/toepassen beheersverordeningen Bijlagen : 1 De Beheersverordening 2 Vragen en antwoorden over de beheersverordening Zoals u weet is de gemeente Haren verplicht om op 1 juli 2013 geactualiseerde bestemmingsplannen te hebben. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de actualisatie van alle gemeentelijke bestemmingsplannen. Dat zijn tijdrovende activiteiten. Om te kunnen waarborgen dat de gemeente op genoemde datum alle bestemmingsplannen geactualiseerd heeft, stelt het college voor gebruik te maken van zogenaamde beheersverordeningen voor bestemmingsplannen over gebieden waar weinig tot geen ontwikkelingen meer plaatsvinden. Sinds een aanpassing van artikel 9.1.4, lid 4 Wet ruimtelijke ordening (Wro) via de Invoeringwet Wro is het nu mogelijk beheersverordeningen vast te stellen voor bestemmingsplannen die ouder zijn dan vijf jaar. Via de beheersverordening kan de gemeente Haren nu praktisch, snel en goedkoper aan de wettelijke verplichting voldoen vóór de gestelde deadline. Met een actueel planologisch kader blijft bovendien het heffen van leges mogelijk. In dit raadsbericht willen we graag onze argumenten hiervoor aan u toelichten. De aanleiding De gemeenteraad stelde in januari 2009 het Plan van aanpak Nieuwe Wro vast. Hierin staat dat er vóór 1 juli 2013 in totaal tien bestemmingsplannen vastgesteld moeten worden. In de Wro is namelijk bepaald dat bestemmingsplannen die op 1 juli 2008 ouder zijn dan vijf jaar (van 1 juli 2003), op 1 juli 2013 actueel moeten zijn. In Haren was inderdaad sprake van verouderde bestemmingsplannen. Waarom een beheersverordening? Een beheersverordening is een relatief snel en goedkoop instrument om een actueel planologisch kader te hebben. Actuele bestemmingsplannen zijn bovendien een voorwaarde voor het heffen van leges. Ten slotte is de tijdwinst is relatief groot ten opzichte van een procedure voor een bestemmingsplan. Voor gebieden waar geen tot nauwelijks ontwikkelingen spelen is een beheersverordening een goed, snel en goedkoper alternatief voor een bestemmingsplan. Om welke bestemmingsplannen gaat het? Op dit moment zijn het bestemmingsplan Onnen en het bestemmingsplan Haren dorp West vastgesteld. Aan het bestemmingsplan Buitengebied wordt momenteel gewerkt. De bestemmingsplannen voor Glimmen en Noordlaren zijn in concept gereed, maar moeten nog de gehele procedure doorlopen. De andere bestemmingsplannen hebben betrekking op gebieden waar nauwelijks tot geen veranderingen plaatsvinden. Voor deze gebieden ligt het voor de hand om het instrument van de beheersverordening in te zetten.
2 Het gaat om de volgende plangebieden: 1. Glimmen 2. Noordlaren 3. Felland 4. Paterswoldsemeer 5. Komplan Haren 6. Haren Midden 7. Haren Noord (met uitzondering van de woningbouw in Dilgt, Hemmen Essen) 8. Oosterhaar Voor de woningbouwontwikkelingen in Haren Noord - het gebied Dilgt, Hemmen Essen - worden aparte postzegelbestemmingsplannen gemaakt. Dit zijn namelijk nieuwe ontwikkelingen ten opzichte van de bestaande planologische situatie. Conclusie Het college heeft besloten beheersverordeningen op te stellen voor de plangebieden Noordlaren, Glimmen, Haren Midden, Haren Noord, Haren Komplan, Oosterhaar, Felland en het Paterswoldsemeer. Op deze manier kan met relatief weinig kosten in korte tijd worden voldaan aan de actualiseringsverplichting. Hiermee zijn ook de inkomsten, via leges, zeker gesteld. De keuze voor het opstellen van beheersverordeningen vergt op dit moment nog geen raadsbesluit. Conform de vereisten van de Wro zullen de beheersverordeningen te zijner tijd ter vaststelling aan de raad worden voorgelegd. Meer informatie over de beheersverordening vindt u in de bijlagen.
3 BIJLAGE 1 DE BEHEERSVERORDENING De beheersverordening De beheersverordening is geregeld in hoofdstuk 3a van de Wro. In artikel 3.38, lid 1 Wro is bepaald dat de gemeenteraad in afwijking van artikel 3.1 (het bestemmingsplan) een beheersverordening kan vaststellen. Een beheersverordening kan net als een bestemmingsplan als planfiguur worden ingezet voor de normering van het gemeentelijk ruimtelijk beleid. De beheersverordening is net als een bestemmingsplan voor een periode van tien jaar geldig. Het instrument kan worden ingezet wanneer in het betrokken gebied geen ruimtelijke ontwikkelingen worden voorzien. Dit zijn anders gezegd laagdynamische gebieden. In de toelichting bij de beheersverordening dient een motivering te worden opgenomen waarom er geen ruimtelijke ontwikkelingen worden voorzien en dient de keuze voor een beheersverordening te worden verantwoord. Onder nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen worden bouwen/of gebruiksactiviteiten verstaan die niet passen in de vigerende bestemmingsplannen. Wijzigingen Een beheersverordening biedt in de tussenliggende periode, dat wil zeggen vanaf de vaststelling van een beheersverordening tot aan het vaststellen van een omgevingsverordening minder flexibiliteit dan een bestemmingsplan. In de beheersverordening kunnen wel binnenplanse afwijkingen voor ondergeschikte ruimtelijke en functionele afwijkingen worden opgenomen, maar deze mogen niet het karakter van de bestaande bebouwing aantasten. Grote ruimtelijke en functionele afwijkingen kunnen worden ondervangen door met een omgevingsvergunning op basis van een ruimtelijke onderbouwing medewerking te verlenen aan initiatieven of een postzegelbestemmingsplan op te stellen. In feite verschilt deze situatie niet veel met een conserverend bestemmingsplan. Vereisten beheersverordening De beheersverordening is een gemeentelijk verordening. De Wro bevat geen procedurevoorschriften voor de vaststelling van een beheersverordening. Tegen de vaststelling van een beheersverordening kan, in tegenstelling tot de vaststelling van een bestemmingsplan of de afgifte van een omgevingsvergunning, geen rechtsmiddel worden aangewend. De vaststelling van de verordening kan slechts indirect (door middel van de op basis van de verordening afgegeven vergunningen of in het kader van planschadeclaims) door de bestuursrechter worden getoetst. De achterliggende gedachte van de wetgever is hierbij geweest dat slechts de bestaande (planologische dan wel feitelijke situatie) wordt vastgelegd zodat de bewoners en gebruikers van het gebied waarop de beheersverordening van toepassing is, (planologisch) niet in een slechtere toestand kunnen komen. Bestaande rechten blijven immers zoveel mogelijk gehandhaafd. Een beheersverordening moet digitaal beschikbaar worden gesteld en moet volledig, toegankelijk en begrijpelijk worden verbeeld. Een volledige verbeelding van de verordening op papier wordt gelijktijdig vastgesteld. Indien de analoge verbeelding afwijkt van de digitale vastgestelde verordening, dan is de inhoud van de digitale informatie beslissend.
4 Een beheersverordening bestaat uit de volgende bestanddelen: een object (verbeelding) dat bestaat uit het gebied waarop de verordening betrekking heeft (het verordeningsgebied); regels die gekoppeld zijn aan het gebied en/of de objecten en die kunnen gaan over gebruiken, bouwen, aanleggen en slopen, afwijken met een omgevingsvergunning en overgangsrecht; Vervallen leges Een ander belangrijk argument om beheersverordeningen vast te stellen is het veilig stellen van het heffen van leges. Slaagt de gemeenteraad er niet in voor 1 juli 2013 een bestemmingsplan vast te stellen, dan vervalt de bevoegdheid tot het heffen van leges voor diensten die door de gemeente worden verleend die verband houden met het bestemmingsplan (artikel 3.1, lid 4 Wro). Het gaat daarbij onder andere om de omgevingsvergunning voor het afwijken van het bestemmingsplan (projectafwijkingsbesluit), voor het bouwen, voor werken en werkzaamheden. Ook moet de overschrijding van de termijn bekend worden gemaakt (artikel 3.1, lid 5 Wro). Het bestemmingsplan blijft overigens nog wel van kracht. Voor deze gebieden zal echter voor 1 juli 2013 een nieuwe planologische regeling moeten zijn vastgesteld.
5 BIJLAGE 2 VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER DE BEHEERSVERORDENING Welke gemeenten werken al met een beheersverordening? De gemeente Den Haag, Utrecht, Landgraaf en Loon op Zand hebben ervaringen opgedaan met de beheersverordening. Uit onze contacten met gemeenten en stedenbouwkundige adviesbureaus blijkt dat steeds meer gemeenten beheersverordeningen vaststellen. Hoe moet de keuze tussen een bestemmingsplan en een beheersverordening worden gemaakt? Een beheersverordening kan worden vastgesteld voor een gebied waar geen ruimtelijke ontwikkeling wordt voorzien. Bron hiervoor kan een structuurvisie zijn. Hierin zou kunnen staan welke gebieden voor een beheersverordening in aanmerking komen. Daarnaast kan een AMvB of een provinciale verordening bepalen dat voor bepaalde gebieden een bestemmingsplan moet worden vastgesteld. Daarmee zijn deze gebieden voor de vaststelling van een beheersverordening uitgesloten. Wat wordt verstaan onder geen ruimtelijke ontwikkeling in art. 3.38 lid 1 Wro? De wettekst geeft geen duidelijk houvast voor de beantwoording van deze vraag. De Minister van (voormalig) VROM heeft op Kamervragen geantwoord dat van een ruimtelijke ontwikkeling sprake is als het gaat om ruimtelijk relevante veranderingen in het planologische toegestane gebruik van gronden en opstallen, alsmede om bouwkundige wijzigingen van bouwwerken, waarvoor een bouwvergunning nodig is. Betekent de beheersverordening bevriezing van het bestaande gebruik van gronden en opstallen of zijn er mogelijkheden om veranderingen toe te staan? Een beheersverordening betekent niet per definitie dat al het bestaande gebruik wordt bevroren. Een beheersverordening kan ook worden voorzien van flexibiliteitinstrumenten, zoals een in de verordening geregelde afwijkingsbevoegdheid, die het bijvoorbeeld mogelijk maken om van bebouwingsvoorschriften af te wijken. Moet de beheersverordening ook verplicht beschikbaar worden gesteld via ruimtelijkeplannen.nl? Ja, de beheersverordening moet beschikbaar worden gesteld via ruimtelijkeplannen.nl. De beheersverordening moet op grond van art. 1.2.1 lid 1 Bro op zodanige wijze beschikbaar worden gesteld dat deze langs elektronische weg door een ieder kan worden verkregen. De Wro bevat ten aanzien van de voorbereiding, bekendmaking en inwerkingtreding van de beheersverordening geen procedure-eisen. Hoe komt deze dan tot stand?
6 In ieder geval moeten de voorbereiding en totstandkoming van een beheersverordening worden gezien als de voorbereiding en totstandkoming van gemeentelijk beleid in de zin van art. 150 Gemeentewet. De gemeentelijke inspraakverordening kan dan ook van toepassing zijn. Ingevolge de Harense inspraakverordening 2006 wordt elk daarvoor in aanmerking komend beleidsvoornemen (daarmee dus ook de beheersverordening) onderworpen aan inspraak. Gemeentelijke verordeningen moeten bekend worden gemaakt zoals beschreven in art. 139 Gemeentewet. Dat geldt dus ook voor de beheersverordening. Is het opstellen van een exploitatieplan noodzakelijk bij een beheersverordening? Het exploitatieplan is alleen van toepassing op een aantal, met name genoemde, besluiten op grond van de Wro: een bestemmingsplan een wijziging van een bestemmingsplan een projectbesluit Daarmee dus niet voor een beheersverordening. Dit is ook begrijpelijk omdat de beheersverordening geen betrekking kan hebben op relevante ruimtelijke ontwikkelingen. Wat gebeurt er met de bestemmingsplannen, zodra een beheersverordening wordt vastgesteld? Zodra een beheersverordening in werking treedt, vervallen alle vigerende bestemmingsplannen voor het desbetreffende gebied. Hoe wordt voldaan aan de actualisatieplicht, zodra er eenmaal een beheersverordening is gemaakt voor een gebied? De gemeente heeft hierin een grote mate van vrijheid. Een beheersverordening kan worden opgevolgd door een actualisatiebestemmingsplan of door een beheersverordening. In beide gevallen wordt de bestaande planologische regeling dan overschreven. De Harense beheersverordeningen kunnen zo worden opgesteld, dat ze relatief eenvoudig kunnen worden opgevolgd door een actualisatieplan. Wat betekent de nieuwe Omgevingswet voor het instrument beheersverordening? De Omgevingswet is er pas in concept-(voor)ontwerp. Als opvolger van het bestemmingsplan introduceert deze wet het instrument omgevingsverordening. Inhoudelijk is er geen (groot) verschil met een bestemmingsplan. De wettelijke verplichting die nu bestaat om bestemmingsplannen te maken, blijft ook bestaan voor de omgevingsverordening. Om ontwikkelingen mogelijk te maken is ook het projectbesluit inzetbaar (vergelijkbaar met het huidige projectafwijkingsbesluit in de Wabo). Het is nog niet duidelijk wat de procedure(tijd) is voor een omgevingsverordening. Waarschijnlijk is dat de korte procedure van de beheersverordening onder de Wro, straks niet terugkeert onder de Omgevingswet voor de omgevingsverordening.
7 Hoe kan in een beheersverordening worden omgegaan met gebieden waar wel ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden? Dergelijke gebieden kunnen uit het verordeningsgebied getild worden. Voor die gaten lopen meestal zelfstandige postzegelplanprocedures.