de Heemrank jaargang 31 nr.1 januari 2011 Vereniging Vrienden van de Heemtuin Malden Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden tel.: 024-3586638 www.heemtuinmalden.nl Red.: Lidy Kneppers, Postbus 30, 6580 AA Malden heemtuin@heemtuinmalden.nl e-mail redactie: heemrank@heemtuinmalden.nl Rabo: 13.16.38.211 Oproep van het bestuur Het bestuur is op zoek naar een vijfde bestuurlid die ICT als aandachtsgebied heeft. Heeft u hiervoor belangstelling of heeft u vragen neem dan contact op met Hetty Koemans (secr.) De Vlier 12, 6581 WE Malden. Telefoon: 024-3584738 E-mail: hetty.koemans@planet.nl of met Paul Noort (voorzitter) Stalmeesterslaan 33, 6581 GA Malden. Telefoon: 06-18746751 E-mail: noorhaar@xs2us.com
Bestuursbericht Continuïteit voor de Heemtuin Malden De activiteiten van het bestuur zijn erop gericht het behoud van de activiteiten in de Heemtuin zeker te stellen. Er is daartoe door de bestuursleden in de afgelopen periode met verschillende instanties overleg gevoerd. Hieronder een overzicht van zaken die de afgelopen periode gespeeld hebben. Wat vooraf ging Op 10 december 2010 hebben bestuursleden deelgenomen aan een presentatie van de Nijmeegse wethouders over het door de gemeenteraad goedgekeurde plan voor modernisering van de gesubsidieerde arbeid. In grote lijnen komt het erop neer dat de loonsubsidie per 1 januari 2011 wordt bevroren, d.w.z. dat het loonsubsidiebedrag niet wordt geïndexeerd. Verder zal deze subsidie in de loop 2012 in drie stappen volledig worden afgebouwd. In de overgangsperiode wordt door Nijmegen met werknemers en werkgevers geïnventariseerd welke mogelijkheden, beperkingen en wensen er bij partijen bestaan. Voor de Heemtuin is een gesprek met de gemeente Nijmegen gepland op 1 maart a.s. Door de bevriezing van de loonsubsidie ontstaat in de loop van 2011 voor onze vereniging een financieel probleem. Door onze verplichtingen als werkgever is er sprake van een groeiend tekort aan benodigd geld. Op 17 december j.l. is o.a. hierover overleg gevoerd met twee ambtenaren van de gemeente Heumen. Duidelijk is geworden dat de gemeente Heumen geen mogelijkheden heeft de subsidiëring van de arbeid van Nijmegen over te nemen. Voorts is toen - gelet op de impact van deze ontwikkeling - door de ambtenaren geconcludeerd dat dit niet langer een kwestie van ambtenaren was, maar voorgelegd zal moeten worden aan de politiek. Het wordt nooit meer zoals het was. Het op termijn beëindigen van de loonsubsidie dwingt ons om na te denken over hoe en met wie en in welke vorm we onze huidige activiteiten kunnen voortzetten. Dit betreft o.a. taken en zaken zoals het behouden van kwetsbare natuurelementen, het beheer van biotopen, het uitoefenen van dagelijks toezicht, de veiligheid voor grote en kleine bezoekers. Zonder de inzet van menskracht is veel van dit alles slechts voor een deel haalbaar. Educatie - op nieuwe leest geschoeid - In 2010 werd de natuureducatie onder regie van Ricky Menheere voor het laatst op de bekende manier gepland en uitgevoerd. De ziekte van Willem Dekker is van dien aard dat hij niet naar de Heemtuin terug zal komen. In 2011 zal het voorjaarsaanbod van de natuureducatie wegens het ontbreken van één aanspreekpunt op een nieuwe leest geschoeid gaan worden. Een voorbeeld: geen coördinatiepunt in de Heemtuin (Willem is niet langer aanwezig) betekent coördinatie/afspraken door meer personen. De educatiegroep bezint zich op het aanpassen van het lesaanbod.
Beheer ook op nieuwe leest geschoeid John Peerenboom is actief op zoek naar een reguliere baan, zodat hij de constructie om vanuit een gesubsidieerde baan te werken kan afsluiten. Op 7 januari 2011 heeft het bestuur samen met John een gesprek gehad bij stichting Pluryn. Als dit, of een soortgelijk traject slaagt, gelden er voor onze heemtuin qua beheer twee scenario s. - Scenario 1: John voert in het kader van die reguliere baan (één of meerdere dagdelen) alleen (of samen met anderen) het beheerwerk uit in de Heemtuin. - Scenario 2 John komt niet naar de Heemtuin. Hoe dit onderdeel zich ook ontwikkelt, als vereniging moeten we ons bezinnen op de huidige aanpak en nieuwe plannen voor een succesrijke koers. Groeten Paul Noort Er wordt op dit moment een klankbordgroep gevormd die namens de leden met deze zaken aan de slag gaat. Een aantal deelnemers van de klankbordgroep is bekend: Annemiek Vissers, Gemma Portman, Ants Creemers, Len Matser, Kees van Doorn en Gerda Seijler. Dieuwke Oegema, die kennis en ervaring heeft met dit soort processen, heeft met het bestuur over de ontstane situatie gesproken en haar diensten aangeboden. Dieuwke, lid van de beheergroep, zal deze groep begeleiden. Via de Heemrank, die in verband met deze kwestie mogelijk vaker zal verschijnen, houden we elkaar van de ontwikkelingen op de hoogte. Wilt u ook graag meedenken over de toekomst van de Heemtuin en meedoen in de klankbordgroep, dan kunt u zich daarvoor opgeven bij een van de bestuursleden. Algemene ledenvergadering Donderdag 24 maart 2011 Om 19.30 uur in Sociaal Cultureel Centrum Maldensteijn Die mag u niet missen.
Zorg voor de toekomst! Was 2010 door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het jaar van de Biodiversiteit, wordt 2011 het jaar van het bos. Wereldwijd gaat het bosareaal nog steeds achteruit, wat een enorme impact heeft op biodiversiteit en klimaatverandering. De zoogdierenvereniging vraagt aandacht voor de Vleermuizen. Niet alleen in Nederland maar in heel Europa wordt 2011 het Jaar van de Vleermuizen. Met een publiekscampagne wil de Zoogdiervereniging aandacht vragen voor deze voor veel mensen onbekende, mysterieuze maar wel beschermde en uiterst nuttige vliegende zoogdieren. Nederland gaat in 2011 vleermuizen ontdekken! En om alle vrijwilligers vast een hart onder de riem te steken, 2011 is het Europees jaar van het vrijwilligerswerk (EJV 2011)! In Nederland zijn zo n vijf miljoen vrijwilligers actief. Veel gemeenten, vrijwilligersorganisaties en vrijwilligerscentrales organiseren extra activiteiten in het Europees jaar. Zo willen ze laten zien hoe belangrijk vrijwilligers zijn. Dat weten we in de Heemtuin maar al te goed. Ben je benieuwd naar hun activiteiten kijk dan op de website www.vrijwilligerswerk.nl. Terug naar onze eigen Heemtuin met zijn Heemhuis als een grote huiskamer met een meerwaarde qua natuur en op sociaal, educatief en maatschappelijk vlak onmisbaar, hoop ik dat dit jaar een leuk ontspannen vrijwilligers jaar wordt. Gemma
Op zoek naar een roofvogelnest? Kijk op de grond. Dat is nu eens een advies waar je wat aan hebt! En nog wel gegeven door de roofvogelliefhebber en -deskundige Gerard Müskens, onderzoeker bij Alterra van de Wageningen Universiteit. Als een gerenommeerd kenner zoiets zegt op onze Winteractivieit van 22 januari jl. kijken sommigen van de 25 belangstellenden elkaar even aan.deskundige? Jazeker. Al sinds 1968 doet hij, met een groep vrienden, onderzoek naar de roofvogels in het Rijk van Nijmegen en het Reichswald. Vooral de haviken en de sperwers kent hij bijna persoonlijk. Havik Sperwer Zeker de haviken zijn honkvast, gebruiken soms de oude nesten weer of bouwen een nieuw nest in hetzelfde territorium. Buizerds en wespendieven zijn meer vrije vogels en daardoor moeilijker te bestuderen. Maar hoezo dan: kijk op de grond? In het vroege voorjaar, als de bomen nog kaal zijn, kun je de haviknesten nog wel zien maar zo gauw het blad aan de bomen zit, ligt het nest totaal verscholen tussen het groen. Zij verraden hun aanwezigheid echter door alles dat over de rand van het hoog gelegen nest gekieperd wordt. Zijn er jongen dan vind je kleine donsveertjes tussen de struiken en op de grond. Oneetbare zaken zoals vogelpootjes en maagjes gaan ook het nest uit en de poep wordt met grote kracht door de jongen weggespoten. Hoe ouder ze zijn, hoe verder ze poepen: per week ongeveer 1 meter verder van het nest. Als er dan ook nog braakballen liggen, weet je dat je een bewoond nest hebt gevonden. Maar het meest interessant vinden de onderzoekers de ruiveren die ook beneden liggen. Bij haviken wordt het vrouwtje in de broedtijd verzorgd door de man zodat ze vrijwel niet van het nest af hoeft te gaan. Deze tijd wordt door haar gebruikt om te ruien. Alle grote veren worden afgestoten en vervangen door nieuwe. Nu is het bijzondere dat iedere vogel een soort vingerafdruk vertoont doormiddel van de kleurtekening op de veer. Deze tekening is uniek en wijzigt niet bij de volgende rui. Door langdurig onderzoek en archivering is dus met zekerheid vast te stellen hoeveel jaren bepaalde vrouwtjes op dezelfde plaats nestelen. Het blijkt dat dit wel tot ruim 10 jaar kan oplopen.
Door de jongen te tellen, te wegen, te meten en te ringen kunnen hele havikfamilies dus gevolgd worden in hun ontwikkeling. Het blijkt nu dat er een stijging was van succesvolle broedresultaten vanaf 1970 tot 1995. Een stijging die te danken was aan het verbod op pesticiden. Helaas zette toen weer een geleidelijke daling in met nu een constante van ongeveer 40 nesten. Een verklaring is nog niet gevonden. Er zijn wel vermoedens: verminderd voedselaanbod in omliggend cultuurland, bejaging of vergiftiging, vermindering van het aantal lariksen en toename van loofbomen waarin het moeilijker nestelen is. Misschien zijn er ook wat minder tamme duiven/postduiven, hun favoriete voedsel. Opvallend is wel dat, toen door vogelziekten de postduiven opgehokt moesten worden, de haviken noodgedwongen op andere vogels zoals houtduiven en turkse tortels overgingen. Maar ze verkozen onmiddellijk weer tamme duiven toen dat weer mogelijk werd. De kleinere sperwers bewonen hetzelfde gebied ook met ongeveer 40 nesten. Beide soorten zijn vogeljagers maar de sperwers verkiezen als prooi de kleinere soorten zoals huismussen, vinken, mezen en merels. Het zijn dan ook meestal sperwers die u in uw tuin of rond uw huis ziet jagen. Mocht u zelf op zoek gaan in de onderzochte gebieden, wees dan niet teleurgesteld als u niet meteen al die sperwers en haviken zult zien. Het zijn schuwe dieren die uw aanwezigheid maar matig op prijs stellen. Maar komt er een flits langs dan is het waarschijnlijk een jagende havik of sperwer. De grootste is de havikvrouw, de kleinste de sperwerman die voortdurend op zijn hoede moet zijn want hij is prooi voor zowel de haviken als voor zijn tweemaal grotere sperwervrouw! Het zijn en blijven roofvogels. Gerda Seijler. Wijzigingen?? Wanneer u verhuist, een ander e-mailadres of telefoonnummer krijgt, of u verandert van werkgroep, geef dat dan door aan de penningmeester die het ledenbestand bij houdt. Zo krijgt u altijd alle informatie van de vereniging vrienden van de Heemtuin. Peter Heijnen, Kroonsingel 47, 6581BL Malden pheijnen@kabelfoon.nl