De reigerkolonie en andere vogelmanieren. Stadsvogels. Werkboekje van:.. Groep: Datum: Het weer vandaag:.

Transcriptie

1 De reigerkolonie en andere vogelmanieren Stadsvogels Werkboekje van:.. Groep: Datum: Het weer vandaag:.

2 Spreekwoorden en gezegdes over vogels Spreekwoorden en gezegdes worden veel gebruikt in de Nederlandse taal. Er zijn veel spreekwoorden en gezegdes over de natuur. Veel gaan over vogels. Weet je wat er met onderstaande zinnen wordt bedoeld? 1. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. 2. Één zwaluw maakt nog geen zomer. 3. Beter één vogel in de hand, dan tien in de lucht. 4. De vlieg wil vogel zijn. 5. De koekkoek en de sijs, hebben niet dezelfde wijs. 6. Als vinken helder slaan, is 't mooie weer gedaan Weet je er nog meer? 2

3 Vogels bekijken van dichtbij - buitenopdracht Bij het water leven verschillende vogels. Ze worden regelmatig door mensen gevoerd. Dit bevalt de vogels zó goed, dat ze bijna niet meer bang zijn voor mensen. Zo kunnen wij de vogels van dichtbij observeren. Waar? Bij het water Dit heb je nodig: stukje brood, vogelzoekkaart, eventueel een verrekijker en geduld Wat ga je doen? Probeer de vogels te lokken met het brood. Hou je zo stil mogelijk. Van elke onverwachte beweging schrikken ze! Welke vogels komen op je af? (als je de naam niet kent, probeer deze dan op de zoekkaart te vinden of verzin zelf een goede, toepasselijke naam) Kies twee verschillende vogels om te observeren en vul onderstaande tabel in: Naam van de vogel Vogel 1: Vogel 2: kleur(en) van kop kleur(en) van nek kleur(en) van staart kleur(en) van kont kleur(en) van vleugels kleur(en) van buik kleur(en) van poten Hoe groot is de vogel ongeveer? 3

4 Wist je dat: *100 jaar geleden de merel heel zeldzaam was in de stad, maar zich er nu thuis voelt? *Nederland een vogelland is? *Ganzen één keer in hun leven "trouwen"? Als de partner dood gaat, blijft de ander alleen. Kijkblad: wat doen ze? Vogels zoeken voor het nest een rustig en veilig plekje, dicht bij een voedselbron. In het voorjaar en de zomer zijn ze druk bezig. Nest bouwen, eieren uitbroeden, zorgen voor de jongen etc. Dit doen ze expres in deze tijd van het jaar, omdat er dan het meeste voedsel te vinden is. De jonge vogels moeten veel eten en snel groeien, zodat ze in de herfst sterk genoeg zijn voor de wintertrek of om de winter hier in eigen land te overleven. als een echte onderzoeker; vogels spotten Vogels zijn altijd bezig. Let een paar minuten op een vogel en vul de vakjes in. 1 Naam van de vogel (als je het niet weet, bedenk je er een) :... 2 Het is een: 0 zangvogel 0 watervogel 0 roofvogel 3 De vogel is: 0 alleen 0 er zijn nog... anderen 4 De vogel is aan het: 0 eten zoeken 0 slapen 0 zwemmen 0 vrijen 0 nest bouwen 0 zoeken naar nestmateriaal 0 baden 0 duiken 0 in/uit het water gaan De vogel is ongeveer zo groot als een: 0 mus 0 merel 0 duif 6. Wat valt je op aan deze vogel? voedselbron= plaats waar ze eten kunnen vinden. 4

5 (zet een kruisje bij juiste antwoorden) Vogels zingen om: 0 hun Luisterblad: verliefd Bij vogels zijn maar een paar dingen belangrijk: eten drinken en de voortplanting. Als het niet goed lukt om de jongen groot te brengen, sterft het soort uit! Het mannetje doet zijn best om te laten zien dat hij de beste is en hoopt dat het vrouwtje juist op hém verliefd wordt! Vogels kijken doen we ook met onze oren. Als een echte onderzoeker ga je drie dagen op verschillende tijdstippen vogels bestuderen. Let op de volgende dingen: Zingen de vogels de hele dag door? Welke datum is het? En hoe laat? Hoe is het weer? Hoor je veel of weinig vogelgeluiden? Zijn dit harde of zachte geluiden? Zingen, kwetteren of schreeuwen ze? Hoor je een emotie? Zo ja; welke? (Vrolijk/boos/verliefd/verdrietig) Laat je horen en maak je mooi In het voorjaar (al in februari/maart) kunnen we horen dat de vogels anders gaan zingen; luider, mooier, maar ook vaker! Bij veel vogels verandert het verenkleed; ze krijgen mooie kleuren En soms ook een kuifje op hun kop of een krul in de staart. Stoer doen Ook het gedrag verandert; de vogels worden stoer, dagen elkaar uit, beginnen te bekvechten. Sommige vogels staan bekend om hun danskunst (baltsen). Je ziet ze ook wel vliegen met nestmaterialen in hun snavel. Kortom; als je goed oplet, zie je hoe ze het vrouwtje proberen te versieren... Dag 1 Dag 2 Dag 3 0 vrouwtjes te verleiden 0 eigen territoriums te bewaken 0 mensen een plezier te doen 0 met elkaar te praten 0...dat ze niet tegen stilte kunnen 5

6 De blauwe reiger - buitenopdracht Van alle vogels in steden en dorpen is de blauwe reiger de grootste. In hoge bomen bouwen zij nesten. Meestal heel veel bij elkaar. Dit noemen we een broedkolonie. In januari beginnen ze al met bouwen van een nest. In februari worden de eerste eieren gelegd! In het park hebben we een grote broedkolonie. In deze tijd van het jaar kun je de vogels goed observeren (=kijken naar het gedrag). De reiger is een solitaire vogel (leeft in z n uppie) maar broedt in kolonies. Wat ga je doen? Zoek de nesten: 1. Hoeveel nesten telt deze kolonie?.. 2. Kijk goed in welke bomen de reigers nestelen en omcirkel de juiste zin: a. alleen in naaldbomen. b. in verschillende soorten bomen. c. alleen in hoge loofbomen (loofbomen zijn nu nog kaal). 3. Waar zie je de meeste nesten? Hoog in de kruin/ halfhoog/ laag in de boom 4. Bekijk de blauwe reiger goed en vul de vragen hieronder in. De blauwe reiger; GOED BEKIJKEN! kleur(en) van de kop kleur(en) van de nek kleur(en) van de staart kleur(en) van de kont kleur(en) van de vleugels kleur(en) van de buik kleur(en) van de poten Hoe groot is de reiger ongeveer? Wat valt je in het bijzonder op? 6

7 Observatie bij de reigerkolonie - buitenopdracht Een speciale opdracht voor de vogeljournalist! In het vroege voorjaar beginnen de reigers al te broeden. De bomen zijn nog kaal en dus kun je heel goed zien wat ze aan het doen zijn (=observeren). Je kunt ze bijvoorbeeld zien vliegen met takken voor het nest, of juist het nest verzorgen. Vaak zie je ze ruziën met elkaar en soms vrijen. Zelfs heb je nu al kans, dat je kunt zien of ze kuikens hebben en op welke manier ze die voeren! Wat ga je doen? Je observeert één nest. Observeren betekent heel goed kijken. Dit heb je nodig: verrekijker aandacht Deze opdracht voer je bij de reigerkolonie uit. Probeer een plaats te vinden waar je goed zicht hebt op de reiger (en het nest). Alles wat je ziet schrijf je op. Bijvoorbeeld: Één reiger staat naast het nest te staren, de ander zit op het nest. Staande reiger maakt schudbeweging met zijn vleugels en poetst buikveren. Reiger op het nest strekt nek uit, er komt een reiger met een tak in zijn bek etc... Nu jullie: spreek af wie schrijft, de ander gaat verslag doen

8 Snavel als handen en gereedschap - binnenopdracht Mensen en vogels lijken niet op elkaar, of toch wel? Als je het goed bekijkt, doen we veel dingen hetzelfde; we wassen en verzorgen onszelf en onze kinderen, we bouwen huizen, we eten en drinken etc. Dit doen vogels ook allemaal, maar dan zonder handen...! Zij gebruiken hun snavel als handen en gereedschap! Wat ga je doen? 1. Voor je liggen skeletten van verschillende vogels. Als je goed naar de snavel kijkt, lijkt het op een pincet, dolk, spatel of haak! Vul de tabel in: Groep1: spatelvorm (afgeplat) Groep2: pincetvorm (lang en gevoelig) Groep3: dolkvorm (scherpe punt) Groep 4: haakvorm (stevige haaksnavel) 2. Wat eten ze en waar vinden ze dat eten? Je zou denken dat vogels met dezelfde gereedschapsnavel ook hetzelfde voedsel eten. Wat denk je dat ze eten? En waar vinden ze dat voedsel? Trek steeds een lijn naar het juiste antwoord Wat eten ze? snavelvorm Hoe eten ze? door: Bodemdieren spatelvorm te vissen Vis pincetvorm vlees in stukken te scheuren Kleine dieren dolkvorm voedsel uit water zeven Waterbeestjes/planten haakvorm in en op de grond te zoeken Aan de snavel kun je zien wat de vogel eet. Bijvoorbeeld de eend; met de spatelvormige snavel, scheppen zij voedsel, water en modder. In hun snavel zeven ze het voedsel. Eenden leven in een waterrijke omgeving. Leefomgeving noemen we ook wel biotoop. Lichaam en snavel zijn aangepast aan de biotoop. 8

9 Hoe heet deze vogel? - binnenopdracht Deze opgezette vogels laten zich goed bekijken. In de vogelgids kun je de naam van de vogel opzoeken. Ook kun je daar meer informatie vinden. Dit heb je nodig: vogelgids (boekje) opgezette vogels. Wat ga je doen: Aan deze opdracht werk je met zijn tweeën of drieën. 1. Kies samen één vogel om te bestuderen uit. 2. Wat valt je meteen op? 3. Zoek de vogel op in de vogelgids en vul de tabel in: Naam van de vogel: kleur(en) van de kop kleur(en) van de nek kleur(en) van de staart kleur(en) van de kont kleur(en) van de vleugels kleur(en) van de buik kleur(en) van de poten Gebruik voor de volgende vragen de vogelgids Hoe groot is de vogel ongeveer? In welke biotoop (leef omgeving) leeft deze vogel? Tot welke familie behoort de vogel? Is er een andere vogel die er op deze vogel lijkt? Waar komt deze vogel voor? Wat voor geluid maakt deze vogel? Lees goed de beschrijving in de gids; heb je iets nieuws ontdekt? De Preparateur In de vitrine hebben we opgezette vogels. Een ander woord voor dit opzetten is prepareren. Deze vogels zijn dood gevonden. Mensen die dode dieren kunnen opzetten, heten preparateurs. Niet iedereen mag dit doen, je moet hier een vergunning voor hebben. Een opgezette vogel kun je goed bestuderen; de vogel vliegt niet weg. 9

10 Veren maken de vogel! - binnenopdracht Veren zijn erg belangrijk voor vogels. Vogels zijn vaak bezig met het poetsen van hun verenkleed. Elke vogel heeft andere kleuren en tekeningen op zijn veren. Sommige mensen kunnen aan één veer al zien van welke vogel deze is! In de natuur ontdek je dat alles een functie heeft. Wat denk je dat de functies van veren zijn? Wat ga je doen? Verenonderzoek! 1. Trek voorzichtig de baardvlakte uit elkaar. Strijk het nu zorgvuldig weer glad in elkaar. Kijk naar de structuur van de penveer. Het heeft een "middennerf" die we schacht noemen en van daaruit groeien er naar links en rechts, licht gebogen "haartjes" die we baarden noemen. Kun je zien waar de scheur was? Ja / nee Hoe kan dat? (denk aan een ritssluiting) Waarom is het belangrijk dat de baardvlakte helemaal dicht blijft?... Veren is een heel slim maar ook kwetsbaar systeem. Daarom besteden vogels zoveel tijd aan het verzorgen van hun veren. Één of twee keer per jaar krijgen ze een nieuw verenkleed. De oude veren vallen dan uit. Als dit gebeurt zijn ze in de rui. 3. Bekijk een veer onder de microscoop. Hoe ziet het eruit? Teken dat in de vakjes. Zo ziet een veer er uit Zo ziet een baardhaar er uit 4. Probeer met het pincet één baardhaar los te krijgen. Ging het makkelijk? Ja / Nee 10

11 Olieramp - binnenopdracht Soms hoor je iets over een gestrande olietanker en olielozingen in zee. De gevolgen zijn voor de natuur rampzalig. Veel dieren, waaronder veel vogels, worden hier het slachtoffer van. Waarom olie schadelijk is voor vogels? Dat zie je precies met het volgende proefje! Wat ga je doen? 1. Vul allebei de bakjes tot de helft met water. 2. Neem één veer. a. Dompel de veer in bakje 1 onder en haal hem er weer uit. b. Schud de veer voorzichtig af, wat gebeurt er? Het water op de veer De vorm van de veer. Je hebt nodig: olie water theelepeltje 2 bakjes c. Probeer de baardvlakte (de haartjes) uit elkaar te trekken. Strijk ze nu weer glad. Beschrijf wat er gebeurt Doe in bakje 2 druppel voor druppel een theelepeltje olie. (denk aan je kleren) a. Dompel de veer in bakje 2 onder en haal hem er weer uit. b. Schud de veer voorzichtig af, wat gebeurt er? Het water op de veer De olie De vorm van de veer c. Probeer de baardvlakte weer uit elkaar te trekken en strijk ze weer zorgvuldig glad. Beschrijf wat er gebeurt... Veren hebben een vetlaag. Vet is waterafstotend. Daarom hebben vogels normaal geen last van (regen) water. Met olie is dat anders: de olie (in het echt ruwe olie, dit is veel dikker en plakkeriger dan slaolie!) vormt een laag óp de veren, zodat de vogel niet meer kan vliegen. De gassen die uit de olie vrijkomen zijn giftig en zo is ook het eten in een olierampgebied aangetast. Als de vogel aanspoelt is hij vaak niet meer te redden! In de klas: bespreek samen en schrijf op: Waarom is olie in het water levensbedreigend voor vogels? Vind je dat we de slachtoffers van olierampen moeten redden?

12 Vogelspeurder - buitenopdracht Het is erg leuk om naar vogels te kijken. Maar voor je de kans krijgt om ze goed te zien, vliegen ze weer weg! Je blijft je afvragen: "Welke vogel was dat?" Als je oefent leer je snel vogels herkennen, bijvoorbeeld aan de kleuren, de manier van vliegen of het geluid. Wat ga je doen? Neem de tijd om goed te kijken Als je de naam van de vogel niet weet en hij staat ook niet op de zoekkaart, dan verzin je zelf een toepasselijke naam voor deze vogel. Dit heb je nodig: verrekijker vogelzoekkaart aandacht! NAAM VAN DE VOGEL 1: 2: kleur(en) van de kop kleur(en) van de snavel kleur(en) van de nek kleur(en) van de staart kleur(en) van de kont kleur(en) van de vleugels kleur(en) van de buik kleur(en) van de poten Hoe groot is de vogel ongeveer? Wat valt je in het bijzonder op? Beschrijf het geluid: Wat doet de vogel nu? Is de vogel alleen of met meer? 12