MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie

MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie

Colofon Projectnaam: MEE-monitoring 2015 Sector: Chemische industrie Datum: 25 juli 2016 Status: Definitief Kenmerk: 1235678/CAB / FVDP/156004 Locatie: Utrecht Contactpersoon: Christiaan Abeelen / Frank van der Pas

Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 3 Hoofdstuk 6. Tabellen... 5 Databaseversie d.d.: 10-05-2016 09:36

Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Chemische industrie Aantal MEE-deelnemers in 2015 51 Aantal beschouwde bedrijven voor 2015 in dit rapport 51 Aantal toetreders in 2015 0 Aantal uittreders in 2015 2 Werkelijk energieverbruik 2015 (TJ) 301.925 Effecten van maatregelen 2015 t.o.v. 2014 2015 t.o.v. 2009 Procesefficiencyverbetering 2.834 TJ (0,9%) 23.496 TJ (7,1%) Besparing in de keten [TJ] 2.576 TJ (0,8%) 11.898 TJ (3,9%) Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de MEE deelnemers in de sector bedroeg 301.925 TJ in 2015. Dit is 3,8% lager dan in 2014. De daling van het energieverbruik is voor twee derde het gevolg van productiestoppen bij één groot bedrijf. Uitvoering van de EEP's van de sector In de EEP's heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2016 tot een jaarlijkse geaggregeerde besparing van 16.243 TJ leiden. Na drie jaar bedraagt het jaarlijkse effect van maatregelen 19.860 TJ. Hiermee is 132% van de maximale voorgenomen besparing van de sector gerealiseerd. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2015 hebben een besparing van 2.834 TJ (0,9%) opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Debottlenecking van productiesite: door lagere drukval van stoom over de reactiesectie kan gewerkt worden met lagere stoom/olie verhouding en hogere conversie. Koppelen van stoomnetwerken waardoor minder stoom afgeblazen hoeft te worden. Combineren van productie in één plant waardoor deze efficiënter gedreven kan worden. Energiebesparing in de keten 27 van de bedrijven voeren in 2015 ook ketenmaatregelen uit. Dit zijn maatregelen die leiden tot een lager energiegebruik in de keten vóór het bedrijf (de productieketen) of in de gebruiksfase van het product (de productketen). Door het uitvoeren van nieuwe of intensivering van bestaande ketenmaatregelen is in 2015 2.576 TJ (0,8%) extra besparing gerealiseerd. Daarmee komt de totale besparing in de keten 11.898 TJ (3,9%) hoger uit dan in 2009, de start van het MEE-convenant. De belangrijkste ketenmaatregelen bestaan uit projecten die vorig jaar ook al een grote besparing leverden. Dit zijn: Reductie fakkelverliezen waardoor brandstof bespaard wordt Smeerolie met lagere weerstand Stoom en elektriciteit van ONRIN I

Vooruitblik Ontwikkelingen 2015 De Nederlandse chemische industrie heeft in 2015 een aanzienlijk lagere productie gedraaid. In de laatste maanden van 2015 is er in de productie sprake van een licht herstel. In het eerste kwartaal van 2016 zorgen met name de marktcondities voor een positieve stemming in de sector. Het uitblijven van groeigerichte investeringen vormt het grootste zorgpunt. In 2015 is de productie van de chemische industrie in Nederland met 2,5% gedaald. De omzet daalde met 13% naar 42 miljard. De afzetprijzen daalden met 11%. Wel steeg de export met 3%, dankzij lage olieprijzen en een gunstige dollar-eurokoers. De neerwaartse lijn is voornamelijk toe te schrijven aan storingen en groot onderhoud in een aantal productielocaties. In het eerste kwartaal van 2016 is de productie ruim 1% gestegen ten opzichte van het eerste kwartaal in 2015, met een 2,5% lagere omzet bij ruim 9% lagere afzetprijzen. De uitvoer van chemische producten nam in het eerste kwartaal toe met ruim 0,5%. Investeringen De Nederlandse chemische industrie ondervindt beperkingen in haar ontwikkeling door ongelijkwaardige concurrentieverhoudingen. Inspelend op goedkopere energie- en grondstoffen, investeren multinationale chemiebedrijven vooral in de VS, het Midden-Oosten en in de groeimarkten van Azië. Binnen Europa lijkt het Nederlandse investeringsklimaat voor nieuwe, duurzame technologieën en activiteiten minder aantrekkingskracht uit te oefenen dan dat van andere lidstaten. Risicokapitaal voor onder meer pilot plants voor eerste commerciële toepassingen van deze nieuwe en duurzame technologieën is onvoldoende voorhanden. Om die kennis en werkgelegenheid toch voor Nederland te behouden, pleit de VNCI bij de overheid met kracht voor krediet- en investeringsgaranties. Duurzame chemiesector De VNCI houdt vertrouwen in een duurzame toekomst voor de chemiesector en benadrukt dat de kansen voor de chemische industrie vooral liggen in de rol die zij kan spelen om de samenleving te verduurzamen, door onder meer slimme en duurzame producten te maken en door de productie processen energie-efficiënter en duurzamer te maken. De VNCI heeft dit ook in haar streefbeeld 2030 aangegeven. II

Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MEE-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: de ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf 2009; de verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; de spiegeling ten opzichte van het MJP van de sector; de ontwikkeling van het effect van de PE- en KE-maatregelen vanaf 2010. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MEE-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is vastgelegd in de Handreiking monitoring MEE. Details over de methodiek kunt u vinden op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2009 zien. Voor 2009 wordt alle energieverbruik als primaire energie getoond. Vanaf 2010 wordt het energieverbruik gesplitst in verschillende energiedragers. Het energiegebruik toont een dalende trend, vooral als gevolg van bedrijfssluitingen of productiedalingen. In 2015 is het energiegebruik 4% gedaald. Deze daling wordt nader toegelicht in H.3. Definitief MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 1 van 7

Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren. Het energiegebruik van de sector is in 2015 met 4% gedaald. Een kwart daarvan is het gevolg van besparingsmaatregelen. De belangrijkste reden voor de daling van het energiegebruik is een verlagend Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid). Hoewel er bijna net zoveel bedrijven zijn met een productiestijging als met een -daling, is een groot deel van het verlagende effect het gevolg van tijdelijke stilstanden. Het uittreden van twee bedrijven heeft een relatief kleine verlagende invloed. Het deel Overige invloedfactoren is de optelsom van alle invloedfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom is uiteindelijk 318 TJ verlagend. De post Onverklaard is de restpost. Dit is het verschil tussen het verwachte energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) en het werkelijke energieverbruik. Deze restpost bedraagt 1.266 TJ verhogend, waarmee de verandering in het energiegebruik vrijwel volledig is verklaard. Ontwikkeling WKK In tegenstelling tot de rest van dit rapport, gaat deze paragraaf over de bedrijven in de chemie-sectoren van zowel MJA als MEE. Van de 112 bedrijven in de sector hebben er 15 een eigen WKK, waarvan de meeste in het MEE convenant. Vijf bedrijven nemen energie af van een externe WKK en sommige bedrijven nemen energie af van zowel interne als externe WKK. De WKK s in eigen beheer hebben samen een opgesteld vermogen van ruim 3 GWth en ruim 1 GWe. Eén (externe) WKK is in 2015 vervangen door een ketel. Samen produceren deze installaties in 2015 70 PJ elektriciteit en 51 PJ warmte. De productie van elektriciteit uit WKK s is in 2015 met 15% gedaald, de warmteproductie is met 17% gedaald. Wanneer we de nieuwe toetreder buiten beschouwing laten, is de productie van elektriciteit uit WKK s over 4 jaar met ruim 44 PJ (40%) gedaald, die van warmte met 17 PJ (26%). Definitief MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 2 van 7

Hoewel de daling voor een groot deel volgt uit de verminderde inzet van één grote installatie, geldt dat de meeste installaties minder produceren. Door de verminderde inzet van de WKK s, neemt het primaire verbruik van de bedrijven toe, omdat het alternatief - opwekking van elektriciteit in een reguliere centrale- meestal minder efficiënt gebeurt. Indien de WKK-inzet op hetzelfde niveau was gebleven was het energiegebruik in de sector vermoedelijk enkele PJ s lager. Omdat niet altijd bekend is wat het alternatief voor de WKK-inzet is, is het niet mogelijk hier een exacte bepaling van te maken. Hoofdstuk 4. Spiegeling aan de geaggregeerde EEP's Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen maatregelen binnen de sector ten opzichte van 2012. De onderste horizontale lijn is de sectordoelstelling voor 2016 op basis van zekere maatregelen (de minimale voorgenomen besparing ), de bovenste lijn is de voorgenomen besparing gebaseerd op zekere en voorwaardelijke maatregelen. Uit de grafiek blijkt dat de voorgenomen besparing na drie jaar al is gerealiseerd. De groei in 2015 is voor een groot deel te danken aan besparingen in de productketen. Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler Het MEE-convenant kent twee pijlers: procesefficiency en ketenefficiency. De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2010 weer. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. DE-inspanningen vallen buiten het convenant, maar zijn voor de volledigheid wel weergegeven. Definitief MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 3 van 7

KE-besparing PE-besparing PE-maatregelen (cumulatief berekend vanaf 2010) 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 De besparing door procesefficiency maatregelen is in 2015 met 0,9% toegenomen. Dat percentage is iets lager dan de besparing die in eerdere jaren is behaald. In totaal is sinds 2010 7,1% besparing gerealiseerd door procesefficiency maatregelen. KE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2009) 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% Productieketen Productketen 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 De besparing door ketenefficiency is in 2015 sterk gegroeid, met name in de productketen. Deze groei is vrijwel volledig het gevolg van intensivering van bestaande ketenprojecten. Definitief MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 4 van 7

Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf 2009. De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van 2012. Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). Alle waarden in tabel 1 en 2 zijn in TJ primair per jaar. De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2010 hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare en relevante cijfers vanaf 2006 tot en met 2015 in het sectorrapport verwerkt. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2015 in dit rapport zijn meegenomen. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers. Resultaten per jaar [TJ] 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Werkelijk energieverbruik 317.035 330.211 320.666 329.347 314.993 313.708 301.925 Besparing door PE-maatregelen 2.536 4.696 4.214 5.463 3.746 2.834 KE-besparing in de productieketen 5.596 8.299 9.068 9.289 9.884 10.261 KE-besparing in de productketen 55 283 675 2.382 5.102 7.302 Inkoop van duurzame energie 14 284 316 332 514 2.993 Opwekking van duurzame energie 0 65 169 157 171 214 Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in 2015. Categorie Procesefficiency Ketenefficiency Duurzame energie Subcategorie Effect [TJ] ten opzichte van 2012 Verwacht eindresultaat in 2016 (MJP) Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 8.599 9.195 Installaties en gebouwen 856 616 Energiezorg en gedragsmaatregelen 699 1.059 Strategische projecten 817 1.169 Subtotaal procesefficiency 10.971 12.039 Maatregelen in de productieketen 2.620 1.193 Maatregelen in de productketen 2.652 6.627 Subtotaal ketenefficiency 5.272 7.820 Inkoop van duurzame energie 0 2.677 Opwekking van duurzame energie 0 45 Subtotaal duurzame energie 0 2.722 Totaal (exclusief duurzame energie) 16.243 19.860 Definitief MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 5 van 7

Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector inclusief (historische) uittreders. Bedrijfsnaam Status in 2015 Meegenomen Toelichting in 2015? Air Products Nederland B.V., locatie Botlek Deelnemer Ja Air Products Nederland B.V., locatie Pernis Deelnemer Ja AKZO Nobel B.V. Hengelo (O) Deelnemer Ja AkzoNobel Industrial Chemical Rotterdam Deelnemer Ja AKZO Nobel Chemicals B.V. Chelaten, Herkenbosch Deelnemer Ja AKZO Nobel Functional Chemicals B.V. Kleefse Waard CMC Deelnemer Ja Plant AKZO Nobel Coatings B.V. Deelnemer Ja AKZO Nobel Decoratieve Coatings B.V., locatie Wapenveld Deelnemer Ja AKZO Nobel Functional ChemicalsB.V./Elotex Deelnemer Ja AKZO Nobel Car Refinishes B.V. Deelnemer Ja AKZO Nobel Nederland B.V. Deelnemer Ja Alabastine Holland BV Deelnemer Ja Albemarle Catalysts Company B.V. Deelnemer Ja Ashland Industries Nederland BV Deelnemer Ja Basell Benelux B.V., vestiging Moerdijk Deelnemer Ja BioMCN Deelnemer Ja Cabot B.V. Deelnemer Ja Chemelot Deelnemer Ja Croda Nederland B.V Deelnemer Ja Dow Benelux B.V. locatie Delfzijl Deelnemer Ja Dow Benelux B.V./ Trinseo Netherlands B.V. locatie Terneuzen Deelnemer Ja DSM Dyneema Deelnemer Ja DSM Engineering Plastics B.V. Deelnemer Ja DSM Delft Permit B.V. Deelnemer Ja DSM Coating Resins BV Deelnemer Ja Chemours Netherlands B.V. Deelnemer Ja Eastman Chemical Middelburg B.V. Deelnemer Ja Emerald Kamala Chemical BV Deelnemer Ja ESD-SIC bv Deelnemer Ja ExxonMobil Chemical Holland B.V., Rotterdam Aromatics Plant Deelnemer Ja RAP ExxonMobil Chemical Holland B.V. RPI Deelnemer Ja Frisia Zout B.V. (Esco) Deelnemer Ja FUJIFILM Manufacturing Europe BV Deelnemer Ja Indorama Venture Europe B.V. Deelnemer Ja Lyondell Chemie Nederland B.V., locatie Botlek Deelnemer Ja Lyondell Chemie Nederland B.V., locatie Maasvlakte Deelnemer Ja MSD Oss B.V., site Boxtel Deelnemer Ja MSD Oss B.V., site Corellistraat Deelnemer Ja Stichting Vergunning De Geer Deelnemer Ja Stichting Vergunning Moleneind Deelnemer Ja Nedmag Industries Mining & Manufacturing B.V. Deelnemer Ja PQ Silicas Deelnemer Ja Purac Biochem B.V. Deelnemer Ja Shell Nederland Chemie B.V., inrichting Pernis Deelnemer Ja Shell Nederland Chemie, inrichting Moerdijk Deelnemer Ja Shin Etsu PVC B.V. Vondelingenweg Pernis Deelnemer Ja Shin-Etsu PVC B.V. Welplaatweg Deelnemer Ja Yara Sluiskil B.V. (vh Hydro Agri) Deelnemer Ja Cabot Norit Activated carbon, Klazienaveen plant Deelnemer Ja PPG Industries Chemicals BV Deelnemer Ja SABIC Innovative Plastics BV Deelnemer Ja Air Products Nederland B.V., locatie Terneuzen Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2013 AKZO Nobel B.V. Arnhem Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2013 AKZO Nobel Polymer Chemicals B.V. Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2014 Definitief MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 6 van 7

DSM Resins Hoek van Holland Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2015 DSM Biologics (DSM Pharmaceutical Products) Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2014 DSM Nutritional Products Nederland B.V. Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2013 DSM Pharmaceutical Products Venlo BV Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2014 DSM Resins Nederland B.V. site Schoonebeek Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2015 Merck, Sharp & Dohme (MSD), inrichting Schaijk Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2012 Thermphos International BV Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2013 *** N.v.t. Definitief MEE-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 7 van 7