ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR februari 2014 Invulinstructie: Dit formulier is bedoeld voor afstudeeropdrachten die in een periode van gemiddeld 4 maanden (kunnen) worden uitgevoerd. Voor kortere klussen komt nog een apart formulier Alle afstudeeropdrachten moeten voldoen aan de eisen van het HBO eindniveau: zie bijlage. Zie verder de cursief gedrukte aanwijzingen per item. Titel van het project (Kort en krachtige weergave van het onderwerp) Baas in Eigen Dorp! Onderzoek naar het zelforganiserend vermogen van Noord - Nederlandse dorpen Korte omschrijving van de onderzoeksopdracht In veel Noord-Nederlandse dorpen zijn verschillende organisaties en bewoners actief betrokken bij de toekomst van hun dorp. Het vooruitzicht van krimp en de gevolgen daarvan (bv. woningen verdwijnen, voorzieningen gaan dicht) vormen vaak een directe aanleiding voor dergelijke initiatieven. Een andere aanleiding voor zelforganisatie zijn de kansen op het gebied van de duurzame energie. Het gevolg is dat er in veel noordelijke dorpen dorpsplannen worden gemaakt of dorpsvisies worden ontwikkeld. Sommige dorpen gaan een stapje verder en gaan zichzelf organiseren in dorpsontwikkelingsmaatschappijen, dorpscoöperaties, dorpsbedrijf of dorpsonderneming. In deze tijd van de participatiesamenleving, burgerkracht en zelf doen schieten de initiatieven als paddenstoelen uit de grond. Voor deze onderzoeksopdrachten willen wij in kaart brengen wat de huidige stand van zaken is wat betreft de zelforganisatie van dorpen in Noord-Nederlandse krimpgebieden en anticipeergebieden, en we willen aan de hand van verschillende cases onderzoeken hoe dergelijke initiatieven in de praktijk werken, en indien mogelijk, advies daarover uitbrengen aan bijvoorbeeld dorpen of corporaties. Deze opdracht leent zich bij uitstek voor onderzoek door een groep enthousiaste junior-medewerkers die per provincie een inventarisatie maken en daarna als deelopdracht een casestudy voor hun rekening kunnen nemen. Aanleiding tot de onderzoeksopdracht en de huidige situatie Aanleiding Deze onderzoeksopdracht is onderdeel van het project Kansen in Krimp (KIK). Het KIK-project is een onderzoeksproject over het verduurzamen van de woningvoorraad in krimpgebieden. In dit project wordt de transitie naar meer
duurzame vormen van energiegebruik met een andere belangrijke transitie, namelijk die van demografische krimp, gecombineerd. De context van krimp, met een dalende en vergrijzende de bevolking, stelt met name woningcorporaties voor een grote uitdaging. Met name in het beheer van woningen in naoorlogse wijken in krimpgebieden zijn interventies en maatregelen nodig. Te denken valt aan sloop, renovatie, maar ook aan herontwikkeling, verkoop enzovoort. Tegelijk is er sprake van een energietransitie waarbij duurzame vormen van energieopwekking en gebruik in plaats komen van olie en gas. Het project Kansen in Krimp wil onderzoeken hoe in de situatie van krimp tegelijkertijd gewerkt kan worden aan het verduurzamen van de gebouwde omgeving. We willen vooral onderzoeken welke aanpak en instrumenten de verschillende partijen gebruiken om te anticiperen op deze transformaties. Deelonderzoek Baas in Eigen Dorp In veel Noord Nederlandse dorpen zijn verschillende organisaties en bewoners actief betrokken bij de toekomst van hun dorp. Het vooruitzicht van krimp en de gevolgen daarvan (bv woningen verdwijnen, voorzieningen gaan dicht) vormen vaak een directe aanleiding voor dergelijke initiatieven. Een andere aanleiding voor zelforganisatie zijn de kansen op het gebied van de duurzame energie. Het gevolg is dat er in veel noordelijke dorpen dorpsplannen worden gemaakt of dorpsvisies worden ontwikkeld. Sommige dorpen gaan een stapje verder en gaan zichzelf organiseren in dorpsontwikkelingsmaatschappijen, dorpcorporaties, enzovoort. In deze tijd van de participatiesamenleving, burgerkracht en zelf doen schieten de initiatieven als paddenstoelen uit de grond. Voor deze onderzoeksopdracht(-en) willen wij in kaart brengen wat de huidige stand van zaken is wat betreft de zelforganisatie van dorpen in krimpgebieden, en we willen aan de hand van verschillende cases onderzoeken hoe dergelijke initiatieven in de praktijk werken, en indien mogelijk, advies daarover uitbrengen. Het advies kan bijvoorbeeld gericht zijn aan de deelnemende woningcorporaties die hiermee kunnen overwegen of en hoe zij een dorpsonderneming kunnen ondersteunen. Deze opdracht leent zich bij uitstek voor onderzoek door een groep enthousiaste junior-medewerkers die ieder een deelopdracht voor hun rekening kunnen nemen. Mogelijke Cases Bij het project Kansen in Krimp zijn verschillende partijen betrokken, waaronder woningcorporaties, adviesbureaus en overheden. Via deze partijen hebben we nu zicht op een aantal dorpen waar dit soort zelforganisatie en participatieprojecten ontstaan of al lopen. Voorbeelden hiervan zijn: Wûns (via woningcorporatie Elkien); Nieuw-Dordrecht (via samenwerkingsorganisatie Emmen Revisited); Nieuwolda (o.a. via Groninger Huis); Dongeradeel (via Weusthuis); Nieuw-Buinen (Lefier en BugelHajema) en Appingedam-Opwierde (gemeente Appingedam). Deze dorpen en hun organisaties kunnen als cases in deze studie dienen, al dan niet aangevuld met andere voorbeelden.
Ten slotte Dit project is nauw verwant aan de KIK- deelprojecten: Kansen in Krimp-Toolbox en Wat kost een dorp? Afstemming tussen deze projecten is een vereiste. Dit deelonderzoek maakt binnen Kenniscentrum NoorderRuimte deel uit van het onderzoeksproject Kansen en Krimp, waarbij een team van circa 6 onderzoekers en lectoren betrokken is. Regelmatige deelname aan het wekelijkse projectteam overleg en andere bijeenkomsten van het project horen bij deze opdracht. Gewenste situatie met betrekking tot het vraagstuk Deze opdracht levert in ieder geval op: - Onderzoeksrapport - (deel-)adviesrapporten - Presentatie aan het Kansen in Krimp netwerk (bestaande uit corporaties, adviesbureaus, overheden) Geschikt voor studenten van de opleidingen Deze opdracht is vooral geschikt voor (een groep) studenten van: Bedrijfskunde Facility Management Architectuur Bouwkunde Civiele Techniek Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (richting Samenlevingsopbouw) Vastgoed en Makelaardij Afstudeeropdracht, opdracht managementstage of schakelstudent Afstudeeropdracht van 4 maanden in 4 e jaar De volgende kennis/skills zijn noodzakelijk en/of gewenst - Bereid zijn je te verdiepen in krimp en dorpssamenlevingen - Onderzoeksvaardigheden zoals observeren, interviewen, eventueel enquêtes afnemen - Geïnteresseerd in Kennis van organisaties, lokale besturen en beheersorganisaties - Belangstelling voor politiek en openbaar bestuur is een pré - Kennis van woningcorporaties en vastgoed BIJ INTERNE OPDRACHTGEVER
Lectoraat Onderzoekslijn Onderzoekprogramma Ruimtelijke Transformaties Duurzaam Bouwen Contactgegevens Contactpersoon: Kim van Dam (Sabine Meier) Contactgegevens: k.i.m.van.dam@pl.hanze.nl Website:www.noorderruimte.nl Kansen in Krimp BIJ EXTERNE OPDRACHTGEVER Contactgegevens Bedrijf: Contactpersoon: Contactgegevens: Website:
Bijlage COMPETENTIENIVEAU AFSTUDEEROPDRACHT BUREAU NOORDERRUIMTE Aspect Aard van de taak Aard van de context Normen voor adequaat handelen Kennis Eindniveau (specialisatiefase) Complex Ongestructureerd Verbeterd methoden en past normen aan de situatie aan Onbekend Complex Multidisciplinair In de praktijk zelfstandig Toont visie, is innovatief Gebruikt kennis op een toegepast wetenschappelijke manier, draagt bij aan kennisontwikkeling