2011 IN HET KORT BEHOEDZAAM OPEREREN Stichting Shell Pensioenfonds
DEKKINGSGRAAD Het vermogen steeg met 802 miljoen van 17.445 miljoen naar 18.247 miljoen. De stijging kwam vooral door het beleggingsrendement van 6,5% dat het Pensioenfonds het afgelopen jaar behaalde. De voorziening pensioenverplichtingen steeg met 2.236 miljoen van 14.183 miljoen naar 16.419 miljoen. De belangrijkste oorzaak van deze stijging was de daling van de rente. Die daalde gedurende het jaar van gemiddeld 3,46% naar gemiddeld 2,74%. De marktrente is een belangrijke factor bij de berekening van het bedrag dat op een bepaald moment nodig is om alle opgebouwde pensioenen in de toekomst te kunnen betalen (de voorziening pensioenverplichtingen). Hoe lager de marktrente, des te hoger de uitkomst van deze berekening. De dekkingsgraad, de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen, daalde van 123% naar 111%. In januari 2012 besloot De Nederlandsche Bank (DNB) de voorgeschreven rekenrente eind 2011 te baseren op het gemiddelde van de voorgaande 3 maanden en niet op dagbasis. Zonder deze voorgeschreven, iets hogere rekenrente (2,74%) zou de dekkingsgraad naar 108% zijn gedaald per eind 2011. De voor het Pensioenfonds wettelijk vereiste dekkingsgraad per eind 2011 was 125%. De vereiste dekkingsgraad wordt berekend met de bestaande strategische verdeling van de beleggingen. Daarbij wegen de risico s van de verschillende beleggingscategorieën mee. Bij een dekkingsgraad van 111% is sprake van een reservetekort. Doordat de voorziening pensioenverplichtingen meer steeg dan het vermogen is het totaal eigen vermogen van het Pensioenfonds met HERSTELPLAN 1.434 miljoen gedaald van 3.262 miljoen naar 1.828 miljoen. Over vermogen, verplichtingen en dekkingsgraad is meer te vinden op de website: www.shell.nl/ pensioenfonds/financiering. Sinds midden 2009 is een door De Nederlandsche Bank goedgekeurd Herstelplan van kracht. Dit beschrijft hoe het Pensioenfonds verwachtte de dekkingsgraad binnen drie jaar naar 105% en binnen vijftien jaar naar het wettelijk vereiste niveau van 125% te brengen. Het Pensioenfonds heeft een evaluatie van het Herstelplan per eind 2011 bij DNB inge diend. Het herstel van de financiële positie van het Pensioenfonds was iets beter dan voorzien in het plan. Ontwikkeling van de dekkingsgraad over 2011 130% 5% 125% Dekkingsgraad 120% 115% 110% 105% 4% 3% Marktrente 100% 95% Dec Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Dekkingsgraad Dekkingsgraad onaangepast Minimaal vereiste dekkingsgraad Vereiste dekkingsgraad Marktrente Marktrente onaangepast 2%
BELEGGINGSRESULTAAT De start van 2011 was optimistisch, groeiverwachtingen waren positief en de aandelenkoersen stegen. Ook steeg de rente in de eerste helft van 2011. Maar er gebeurde meer in het begin van 2011: de volksprotesten in Noord Afrika en de aard beving met tsunami en dreiging van een nucleaire ramp in Japan deden de markten geen goed. Op het schuldenfront nam de onzekerheid toe en de Europese schuldencrisis verdiepte zich. Vanaf halverwege het jaar viel de economische groei terug en de angst voor een wereldwijde recessie nam toe. De rente daalde fors. In Europa werd ondertussen de crisis niet minder, scena rio s dat de euro het niet zou overleven werden bespreekbaar. Het vertrouwen van ondernemers en consumenten nam nog verder af. Eind van het jaar bleek dat ook de sterke landen in de eurozone mogelijk niet ongeschonden uit de schuldencrisis komen en dat hun kredietwaardigheid niet langer vanzelfsprekend meer is. Tegen deze achtergrond besloot het bestuur midden 2011 om een aantal tijdelijke risicobeperkende maatregelen te nemen. De vooruitzichten voor 2012 zijn onzeker en het Pensioenfonds blijft daarom ook behoedzaam opereren. Het rendement van het Pensioenfonds over 2011 kwam uiteindelijk uit op 6,5%. Dat is vrijwel gelijk aan het rendement van de interne benchmark. Het Pensioenfonds belegt in aandelen, vastrentende waarden en alternatieve beleggingen (zie tabel). Het rendement op de beleggingen was afgelopen jaar -0,8%. Het Pensioenfonds dekt een deel van het risico op rentewijzigingen af. Dit zorgde voor een positief resultaat, waardoor het totale rendement in 2011 positief uitkwam op 6,5%. Meer over beleggingen staat op de website: www.shell.nl/pensioenfonds/ beleggingen. Voor gedetailleerde financiële informatie kunt u het Jaarverslag raadplegen. Dit is ook beschikbaar op de website. Netto rendementen en verdeling van beleggingen in 2011 De rendementen zijn na valuta-afdekking Strategische verdeling Rendement in 2011(%) beleggingen in 2011(%) Pensioenfonds Benchmark Aandelen 40-10,5-9,5 Vastrentende waarden 40 3,6 2,2 Alternatieve beleggingen 20 8,1 9,5 Totaal 100-0,8-0,9 Renteafdekking vast -- 23,1 23,1 Renteafdekking variabel -- 1,3 1,3 Totaal rendement 6,5 6,6
VERANTWOORD BELEGGEN Het Pensioenfonds heeft een beleid voor verantwoord beleggen en kijkt naar de bedrijfsvoering van ondernemingen waarin het investeert. Als belegger heeft het Pensioenfonds stemrecht bij de aandeelhoudersvergaderingen van die ondernemingen. Het streeft ernaar om te stemmen bij zoveel mogelijk bedrijven waarin het belegt, behalve op aandelen van Royal Dutch Shell plc. Uit praktische overwegingen stemt het Pensioenfonds meestal op afstand, zonder aanwezigheid op de aandeelhoudersvergaderingen zelf. Als het nodig is gaat het Pensioenfonds met de leiding van een onderneming in gesprek, onder andere over het gevoerde ondernemingsbeleid, sociaal beleid en milieubeleid. Voor deze beide activiteiten gebruikt het Pensioenfonds een gespecialiseerde dienstverlener. Het Pensioenfonds heeft in 2011 op afstand gestemd op 4.948 aandeelhoudersvergaderingen. Bij 2.572 van deze vergaderingen werd bij één of meer besluiten tegen gestemd. Met 538 ondernemingen werd gesproken over diverse zaken, onder andere: bestuursstructuur, omgang met werknemers en de gemeenschap, gezondheid en veiligheid, kinderarbeid, controversiële wapens, corruptie, klimaatverandering en milieu-onderwerpen. In 2011 heeft het bestuur het beleid verankerd in zijn beleggingsovertuigingen ( Investment Beliefs ), met als motto: betrokken aandeelhouderschap stimuleert goed bestuur en verantwoord ondernemen. De beleggingsorganisatie en de beleggingsportefeuille sluiten aan bij de Investment Beliefs en dit helpt het Pensioenfonds bij het realiseren van zijn doelstellingen: het nakomen van pensioenaanspraken en pensioenrechten, waarbij het streven is ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken waardevast te houden. Op www.shell.nl/pensioenfonds/verantwoordbeleggen staat het beleid verantwoord beleggen, en rapporteert het Pensioenfonds elk kwartaal over de uitvoering van dit beleid.
INDEXATIE IN 2011 Het bestuur besloot om de pen sioenen die voorwaardelijk worden geïndexeerd, per 1 juli 2011 te verhogen met 1,9%. Daarnaast besloot het bestuur om de in 2009 niet toegekende indexatie van 1,5% vanaf 1 juli 2011 in te halen. Het bestuur nam dit besluit na zorgvuldige afweging op basis van het in 2011 geldende indexatiebeleid. De normale salarismaxima van Shell in Nederland van niet-caomedewerkers zijn in 2011 met 3% verhoogd. Het overbruggings - pen sioen, de maxima voor de tegemoetkoming 65-min voor het ouderdomspensioen en voor het partnerpensioen, het aanvullend partnerpensioen en de ingegane arbeidsongeschiktheidspensioenen werden daarom ook met 3% verhoogd. Voor de voorwaardelijke indexatie is geen reserve gevormd en wordt geen premie betaald. De indexatie wordt uit het beleggingsrendement gefinancierd. Ga voor het indexatiebeleid op hoofdlijnen naar de website: www. shell.nl/pensioenfonds/indexatie. Op de website is ook de Indexatiebrochure te downloaden. PREMIE Het Pensioenfonds probeert zijn doel te bereiken met aanvaardbare en stabiele premies. Het belegt de premies die de werkgever en de deelnemers betalen. De premie voor de werknemers, de deelnemerspremie, is vastgelegd in het Reglement. De premie die de werkgever betaalt, is afhankelijk van de verwachte rendementen en de financiële positie van het Pensioenfonds. Het bestuur bepaalt, na goedkeuring van de certificerend actuaris, de werkgeverspremie. De werkgeverspremie bedroeg 32,1% van de salarissom. In de eerste helft van het jaar was de premie voor de deelnemers 2% over het salarisdeel tot 74.881 en 8% over het salarisdeel boven deze grens. Vanaf 1 juli 2011 lag het grensbedrag op 77.128. Gemiddeld betaalden de deel nemers 3,4% premie en bedroeg de totale pensioenpremie 35,5% in 2011. Ga voor meer informatie naar: www.shell.nl/pensioenfonds/ financiering.
UITVOERINGSKOSTEN In 2011 is er steeds meer belangstelling ontstaan voor de uitvoeringskosten van pensioenfondsen. AFM bracht een rapport uit en vanuit de politiek werd aangedrongen om volledige openheid van zaken te geven. Het bestuur streeft ernaar om zoveel mogelijk inzicht te geven in de uitvoeringskosten van het Pen sioenfonds. Uitvoeringskosten zijn te splitsen in kosten voor pensioenbeheer, kosten voor vermogensbeheer en transactiekosten. Het Pensioenfonds heeft geen personeel in dienst en betaalt daarom geen salarissen en sociale lasten. Het bestuur van het Pensioenfonds is onbezoldigd. Pensioenbeheerkosten worden gemaakt door Shell Pensioenbureau Nederland B.V. (SPN). SPN voert de dagelijkse activiteiten waaronder de pensioenadministratie voor het Pen sioenfonds uit. De overige kosten zijn onder meer de bijdrage die De Nederlandsche Bank aan pensioenfondsen in rekening brengt voor het toezicht en de accountantskosten voor controle van het jaarverslag. Onder kosten van vermogensbeheer vallen de kosten voor het beheren en bewaren van de beleggingen van het Pensioenfonds. Shell Asset Management Company B.V. (SAMCo) voert het vermogensbeheer voor het Pensioenfonds uit en maakt daarbij ook gebruik van externe vermogensbeheerders. Een deel van de kosten van externe vermogensbeheerders is van de beleggingsrendementen afgetrokken en is niet in de vermogensbeheerkosten opgenomen. Transactiekosten zijn de kosten die gemaakt moeten worden om een beleggingstransactie tot stand te brengen en uit te voeren. Deze kosten zijn onderdeel van de aankoop- en verkoopprijs van beleggingen en zitten verwerkt in het rendement. Kosten pensioenbeheer en vermogensbeheer (Miljoenen euro) 2011 2010 Beheerkosten SAMCo 17 15 Kosten extern vermogensbeheer 12 12 Bewaarkosten beleggingen 4 4 Totaal vermogensbeheerkosten 33 31 Kosten SPN inclusief pensioenadministratie 6 6 Overige kosten 1 1 Totaal pensioenbeheerkosten 7 7 Totale kosten 40 38
HISTORISCH OVERZICHT 2002-2011 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 Deelnemers 10.879 10.933 11.517 11.690 11.655 11.226 10.589 10.591 10.927 10.780 Ingegane pensioenen 19.522 19.471 19.562 19.554 19.509 19.300 19.003 18.878 18.656 18.596 Uitgestelde 6.717 6.855 6.616 6.701 6.639 7.010 7.458 7.605 7.789 8.125 pensioenen Totaal aantallen 37.118 37.259 37.695 37.945 37.803 37.536 37.050 37.074 37.372 37.501 Vermogen 18.247 17.445 15.473 10.598 19.257 18.570 16.153 13.770 12.158 10.404 (miljoenen euro) Voorziening 16.419 14.183 12.978 13.213 10.679 11.256 11.120 10.197 9.573 9.363 pensioenverplichting (miljoenen euro) Dekkingsgraad (%) 111 123 119 80 180 165 145 135 127 111 Totaal rendement (%) 6,5 14,8 27,5-43,3 5,9 17,3 20,4 15,8 21,7-14,4 3 Indexatie 1,9 0,8 0,0 2,0 1,6 1,4 1,4 0,6 2,5 3,7 doorlopend pensioen (%) 1 2 2 2 2 1 vanaf 2005 op basis van IFRS (International Financial Reporting Standards) 2 in 2003 en 2004 op basis van 4% rekenrente 3 daarnaast is de in 2009 niet toegekende indexatie van 1,5% per 1 juli 2011 alsnog volledig toegekend
ORGANISATIE Het Pensioenfonds voert de pensioenregeling uit voor Shell in Nederland en heeft zijn taken daarbij uitbesteed aan SPN en SAMCo. SPN is het bestuursbureau en is aangesteld als directeur van het Pensioenfonds. SPN zorgt ervoor dat de dagelijkse gang van zaken bij het Pensioenfonds soepel verloopt. Ook ondersteunt en adviseert SPN het bestuur over het pensioenbeleid, bij toezicht op het vermogensbeheer en op het terrein van risicobeheersing. Het bestuur is eindverantwoordelijk. Verder verloopt het contact met deelnemers en pensioengerechtigden via SPN. SAMCo beheert het vermogen van het Pensioenfonds en adviseert het bestuur over de beleggingen. Beleggingsvoorstellen van SAMCo worden eerst besproken in de beleggingscommissie, het bestuur neemt daarna de beslissingen. Het Pensioenfonds wordt bestuurd door het bestuur. Medezeggenschap van deelnemers en pensioengerechtigden wordt gewaarborgd door de deelnemersraad. Jaarlijks legt het bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid aan het verantwoordingsorgaan. De nieuw geïnstalleerde commissie intern toezicht kijkt hoe het bestuur functioneert en brengt jaarlijks verslag uit. Het oordeel van het verantwoordingsorgaan, de rapportage van de commissie intern toezicht en de reactie van het bestuur daarop staan op de website: www.shell.nl/pensioenfonds/organisatie. Hier vindt u ook de samenstelling van de verschillende organen en commissies en de taken en verantwoordelijkheden. Deelnemersraad In 2011 waren er twee overlegvergaderingen met het bestuur en de deelnemersraad. Daarnaast vond viermaal overleg plaats tussen de deelnemersraad en de directie (SPN). Er werd acht keer advies gevraagd aan de deelnemersraad, onder meer over de indexatie per 1 juli 2011, aanpassingen van het reglement en de statuten en over het pakket maatregelen dat het bestuur per 1 januari 2012 heeft genomen. Hierover is in februari een nieuwsbrief verschenen die is terug te vinden op de website. 2011 in het kort belicht enkele gebeurtenissen en cijfers over het afgelopen jaar van Stichting Shell Pensioenfonds (het Pensioenfonds). Op deze publicatie heeft geen controle door een externe accountant plaatsgevonden en er kunnen geen rechten aan worden ontleend. De maatschappijen waarin Royal Dutch Shell plc direct of indirect deelnemingen heeft, zijn afzonderlijke rechtspersonen met een eigen identiteit. In deze uitgave wordt het collectieve begrip Shell gebruikt om de verschillende bij het Pensioenfonds aangesloten Shell werkgevers en joint ventures aan te duiden.