door Jan Grevink Ik werk als m.e.r.-coördinator bij de DCMR. In de jaren negentig was ik planoloog bij de provincie Zuid-Holland en als zodanig betrokken bij m.e.r.-procedures voor ruimtelijke plannen. Vanaf 2000 begeleid ik voornamelijk m.e.r.-procedures voor vergunningen. De laatste drie jaar begeleid ik die procedures bij de DCMR. Mijn laatste m.e.r.-procedure, voor de uitbreiding van de Esso-raffinaderijis inmiddels afgerond en binnenkort ga ik met pensioen. 1
Ik ben geboren in 1950, en opgegroeid met de geur, of beter gezegd de stank, van de bedrijvigheid in de Rotterdamse haven. Klachten van bewoners over stank, was mede de aanleiding voor devorming van de DCMR. Die geur van de haven is voor een groot deel uit Rotterdam verdwenen. Het komend kwartier ga ik u iets vertellen over de werkwijze vande DCMR, om bij grote bedrijven tot een goede vergunningaanvraag te komen. Aangezien ik een m.e.r.-coördinator ben gaat mijn verhaal over wat bij de DCMR vooraf gaat aan een aanvraag. Vele mogelijkheden staan dan nog open en er kan ook nog veel worden onderzocht. 2
De 0-stap 3 Internationale bedrijven, zoals Shell, Esso, BP, E.ON, ect., liggen allemaal in het haven-en industriegebied van Rotterdam. Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland zijn het bevoegd gezag voor de omgevingsvergunningen. De DCMR voert die taken uit. Wanneer een bedrijf een nieuwe activiteit wil ondernemen, is tijdig overleg met de DCMR van belang. De DCMR helpt de bedrijven om een goede aanvraag te doen. Nieuwe initiatieven worden daartoe van een advies voorzien. Wij noemen dat advies; de nul-stap(0-stap). Die stap is bedoeld om vooraf duidelijkheid te geven, over vergunbaarheid, en de te volgen procedure. Deze stap kost tijd, maar levert tijdwinst op. 3
Havenbestemmingsplannen 4 In de nul-stap wordt een nieuwe activiteit ook planologisch beoordeeld. Dit gebeurt aan de hand van de recent geldende Havenbestemmingsplannen. Deze plannen zijn veel strikter dan de oude bestemmingsplannen dat waren. In het verleden gold voor een gedeelte van het havengebied zelfshelemaal geen plan. De nieuwe plannen sluiten niet haven gerelateerde activiteiten uit. De planologische beoordeling doet de DCMR in nauw overleg met deopsteller van de Havenbestemmingsplannen, de gemeente Rotterdam. 4
De nadelige milieueffecten voorkomen 5 Het is een taak van de DCMR om belangrijke nadelige milieueffecten te voorkomen. Door de nul-stapontstaat vooraf inzicht in de aard en omvang van nieuwe activiteiten, en in de gevolgen ervan voor het milieu. De aard en de omvang van de activiteit bepaalt een eventuele m.e.r.- beoordelingsplicht. Situaties worden vermeden waarbij ingediende aanvragen niet in behandeling kunnen worden genomen. In het verleden kwam het wel voor dat een aanvraag werd ingediend terwijl het noodzakelijke m.e.r.-beoordelingsbesluit, of zelfs het MER, nog ontbrak. Wanneer uit de nul-stapblijkt dat er, planologisch en op grond van het Besluit-m.e.r., niets aan de hand is kan de aanvraag natuurlijk gewoon verder worden voorbereid. 5
Complex van aard 6 Grote bedrijven, zoals raffinaderijen en energiecentrales, zijn complex van aard. De omgeving waar de activiteit plaats vindt is dat evenzeer. Bij een nul-stap, is een conclusie daardoor vaak lastig te trekken. Meestal blijken meerdere activiteiten uit het Besluit-m.e.r. van toepassing te zijn. Zo is het verwijderen van afval, een vaak voorkomende m.e.r.-(boordelings)-plichtige activiteit. Een m.e.r.-beoordelingsplicht kan ook worden veroorzaakt door bijvoorbeeld een afgeleide of door een bijkomende activiteit. Zo was, bij de uitbreiding van de Esso-raffinaderij, niet de nieuwe hydrocracker de aanleiding van de m.e.r.-procedure, maar dat was het vergroten van de opslagcapaciteit van de raffinaderij. Zonder de nul-stapwas die m.e.r.-plicht niet, of pas later, aan het licht gekomen. 6
Intensief overleg 7 Om duidelijkheid te verkrijgen over de exacte milieugevolgen vaneen nieuwe activiteit is soms intensief overleg nodig met de specialisten van onder meer Rijkswaterstaat, Havenbedrijf, Waterschap of gemeenten. Zonder de nul-stap zou zo n breed overleg vooraf niet plaatsvinden. 7
Duidelijkheid vooraf 8 Het bedrijf krijgt door de nul-stapduidelijkheid over de vergunbaarheid en de te volgen procedure en kan zo beter inschatten wat de kansrijke en de minder kansrijke activiteiten zijn. Bij een planologisch probleem is nadere overleg met de gemeente nodig. Vanuit het Besluit-m.e.r. bezien doen zich vier mogelijkheden voor; er is: niets aan de hand; een vormvrije beoordeling nodig; een m.e.r-beoordelingprocedure; een m.e.r.-procedure. De laatste drie mogelijkheden loop ik met u langs en ik zal wat langer stil staan bij de m.e.r.-procedure. 8
Vormvrije m.e.r.-beoordeling 9 De invoering van de vormvrije m.e.r.-beoordeling, in 2011, vormde de aanleiding voor de nul-stap. Binnen de DCMR is die vormvrije beoordeling nu de meest voorkomende m.e.r.- beoordeling. Alle activiteiten uit de zogenaamde D-lijstvan het Besluit-m.e.r. zijn ongeacht de drempelwaarden, m.e.r.-beoordelingsplichtig. Ook bij grote bedrijven komen deze activiteiten uit de D-lijst, regelmatig voor. In de nul-stapwordt vastgesteld of belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu kunnen ontstaan. Wanneer geconcludeerd wordt dat die gevolgen niet optreden, wordt er ook geen m.e.r.-plicht opgelegd. De m.e.r.-coordinator motiveert die conclusie uitvoerig in de ontwerp-vergunning. 9
De m.e.r.-boordelingsprocedure 10 Wanneer voor een activiteit een m.e.r.-beoordelingsprocedure moet worden gevolgd, en vooraf kan worden aangetoond dat er geen belangrijkenadelige gevolgen voor het milieu optreden, wordt dat ook in de nul-stap vastgelegd. Natuurlijk moet in die gevallen de activiteit vergunbaar zijn, en moeten de milieueffecten op de omgeving goed zijn uitgewerkt, en mag er geen enkele twijfel bestaan over de aard van de optredende effecten. Binnen zes weken wordt het afzonderlijke beoordelingsbesluit genomen en daarna gepubliceerd. 10
De m.e.r.-plicht 11 Wanneer uit de nul-stap blijkt, dat er een directe m.e.r.-plicht geldt, of dat belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu niet zijn uit te sluiten, is de m.e.r.- procedure de enige weg naar een oplossing. Vaak blijkt dan dat de voorgenomen activiteit nog onvoldoende isuitgewerkt om alle milieueffecten goed te kunnen beoordelen. Samen gaan bedrijf en DCMR dan op zoek naar een goede oplossing. De voorgenomen activiteit wijzigt uiteindelijk in het voorkeursalternatief. Dat alternatief wordt vervolgens aangevraagd. Het resultaat van het MER is af te lezen uit het verschil tussendat voorkeursalternatief en de aanvankelijk voorgenomen activiteit. De m.e.r.-plicht wordt altijd opgeroepen door de voorgenomen activiteit. Een voorkeursalternatief behoeft die plicht niet altijd meer op te roepen. Er is dan sprake van milieuwinst. Voor de stadsverwarming in Rotterdam, is bijvoorbeeld, z n MER opgesteld. Er was een m.e.r.-plicht, want er zouden vele Mega-wattsaan warmte worden geproduceerd, maar na onderzoek bleek dat in het voorkeurs-alternatief met veel minder watts kon worden volstaan, en uiteindelijk werd de oplossing: een nieuwe warmteleiding. 11
ME(e)R op maat 12 Ieder bedrijf is anders, en elke m.e.r.- procedure is uniek. GS van Zuid-Holland voeren daarom al jaren, het ME(e)R op maat beleid. Voorafgaande aan een m.e.r.-procedure, is het van belang om met het bedrijf, verwachtingen over en weer te delen, en goede afspraken te makenover de te volgen procedures. De DCMR vormt voor een m.e.r.-procedure, een projectgroep bevoegd gezag, waarin alle specialisten en vergunningverleners zitting hebben. Bij grote bedrijven wordt vrijwel altijd een uitgebreide m.e.r.-procedure gevolgd. Naast overleg met betrokken bestuursorganen, worden zienswijzen ingewonnen, en voordat reikwijdte en detailniveau wordt vastgesteld, wordt een advies gevraagd aan de Commissie m.e.r. In een m.e.r.-procedures kan veel op het spel staan en het kan ook om grote belangen gaan. Een zorgvuldige beantwoording van ingebrachte zienswijzen is essentieel, en bepaald mede het verdere verloop van het proces. Daarnaast zijn natuurlijk kwaliteit- en tijdbewaking erg belangrijk. 12
Coördinerend bevoegd gezag 13 Binnen een m.e.r.-procedure worden Omgevingsvergunning, Natuurvergunning en Watervergunning, nauwgezet op elkaar afgestemd. Meerdere vergunningen moeten soms bij diverse instanties, tegelijkertijd, worden aangevraagd. Bij veel van deze procedures treedt GS als coördinerend bevoegd gezag op, en heeft de eindverantwoordelijkheid voor de Omgevings-en Natuurvergunning. De natuurvergunning wordt in Zuid-Holland door de Omgevingsdienst Haaglanden verleend. Een andere bevoegd gezag is meestal I&M, vertegenwoordigd door Rijkswaterstaat, en zij zijn verantwoordelijk voor de Watervergunning. De m.e.r.-coördinator zorgt er voor dat het bevoegd gezag, richting bedrijf, steeds met één mond blijft spreken. 13
Knelpunten 14 Klachten kwamen vanouds uit de woonkernen in Rotterdam, Pernis en Heijplaat en ook uit Schiedam en Vlaardingen, en het ging meestal over stank. Emissies zijn inmiddels afgenomen. Bij verbrandingsinstallaties blijft een DeNOx-voorziening, hoewel niet altijd vereist, wel noodzakelijk. Naast luchtkwaliteit zijn geluidhinder, waterkwaliteit, veiligheid en de kans op storingen de grootste knelpunten. De kans op een storing moet minimaal zijn want een enkele storing kan een omvangrijke emissie veroorzaken die bepalend is voor de klachtenover een bedrijf. Om die reden krijgen deze onderwerpen in een MER en in de vergunning veel aandacht. 14
Natura 2000 15 Al decennia lang verplaatst het haven-en industriegebied zich zeewaarts. Hierdoor is de belasting van de industrie op het woon-en leefmilieu in Rotterdam afgenomen, maar richting zee, Hoek van Holland en Oostvoorne, is dat minder het geval. De Maasvlakte grenst aan een Natura 2000-gebied. De milieubelasting is verminderd, maar niet verdwenen. Tussen natuur en bedrijven blijft er een spanningsveld bestaan waarin het PAS een oplossing moet gaan bieden. O ja, dit was ik bijna vergeten: Vanaf hier gezien, de Kop van Goeree, is onder de Noordzee bij Hoek van Holland, de opslag van CO2 vergund. De CO2 zou worden afgevangen bij de centrale die u op het vorigeplaatje zag. De MER daarvoor is al een paar jaar geleden afgerond en de vergunningen zijn onherroepelijk, maar de uitvoering is er nog niet. Pas na de vergunningverlening volgt de bepalende stap: de investeringbeslissing, en die stap kost wat vaak wat meer tijd, dan de nul-stap. 15
Tot slot 16 De nul-stapis geen ingewikkelde puzzel, maar voordat een aanvraag kan worden ingediend is het oplossen hiervan wel belangrijk. Ik dank u, voor de aandacht. Presentatie DCMR Jan Grevink 8 juni 2015 16