ja 1
Marktvisie Nu Vorige week Verwachting komende week Hoogste 2014 Laagste 2014 Macroeconomisch Terughoudend beeld op beurzen door politieke onrusten. AEX 414,67 414,50 409,0 380,6 USD per EUR 1,357 1,359 1,393 1,349 Olie Brent ($) Front month Elektra (EUR/MWh) Stijgende olieprijs als gevolg van onrust in Irak. 112,35 109,2 111,4 103,4 Powerprijzen enorm gestegen. Cal 15, base, NL 43,80 42,25 44,60 41,20 Cal 15, peak, NL 51,80 50,30 55,60 50,80 Gas (EUR/MWh) Rusland heeft de gaskraan naar Oekraïne dichtgedraaid. Cal 15 24,79 24,02 26,34 23,30 Day Ahead 18,70 16,70 27,20 18,20 2
Macro-economie Afgelopen week Ten opzichte van een week geleden staan de beurzen vrijwel onveranderd. Nadat de ECB vorige week stimulering aankondigde, komt de handel op de beurs vrijwel tot stilstand. Vanwege de aanhoudende onrust in Irak en de spanningen tussen Rusland en Oekraïne over gas bleven de markten terughoudend. De volumes zijn gering, de uitslagen ook. In het Verre Oosten laten de belangrijkste beurzen een gemengd beeld zien. De koersen van Europese luchtvaartmaatschappijen hebben te lijden onder de winstwaarschuwing van Lufthansa als gevolg van een zwakker dan verwachte omzet in het passagiers- en vrachtvervoer. Shell verkoopt het grootste deel van zijn belang van 23 procent in het Australische olie- en gasconcern Woodside Petroleum. De transactie levert Shell, na belastingafdracht, zo'n 5 miljard dollar (3,7 miljard euro) op. Topman Ben van Beurden van Shell stelde in een toelichting dat de verkoop deel uitmaakt van de doelstelling van het bedrijf om kapitaal efficiënter in te zetten. Het ING Economisch Bureau voorziet dat de bouwproductie in 2014 met 3,5% groeit. ING spreekt van een breed gedragen groei, waarbij de nieuwbouw van woningen toeneemt door de aantrekkende huizenmarkt, de renovatiesector profiteert van het verlaagde btw-tarief tot eind dit jaar en de transformatie van gebouwen ook tot meer bouwvolume leidt. Vooruitblik Komende week zal het wellicht iets drukker worden. Beleggers wachten op de Federal Reserve, die woensdag mogelijk naar buiten komt met een nieuwe beslissing over een verdere afbouw van de steun voor de economie. Verder zullen uiteraard de politieke ontwikkelingen op de voet worden gevolgd. 3
Wisselkoers (dollar per euro) Op weekbasis is de euro/dollar vrijwel onveranderd gebleven en noteert nu 1,3561. Het Britse pond zette zijn stijging ten opzichte van andere belangrijke valuta deze week voort op de verwachting dat de Bank of England de eerste grote centrale bank zal zijn die het monetair beleid gaat verkrappen. Sommige economen gaan er vanuit dat de bank tegen het einde van het jaar de rente zal verhogen, waarmee de Britten scherp afsteken tegen andere centrale banken, in het bijzonder de Europese Centrale Bank (ECB), die onlangs juist een pakket verruimde maatregelen introduceerde. De waarde van de pond ten opzichte van de euro is het hoogst sinds november 2012. Naast het Britse pond is ook de Japanse yen in trek als 'veilige haven voor beleggers. USD per EUR 1,40 1,39 1,38 1,37 1,36 1,35 1,34 1,33 1,32 EURUSD 1,31 EURGBP 1,30 Wisselkoers GBP per EUR 0,85 0,84 0,83 0,82 0,81 0,80 0,79 0,78 0,77 0,76 0,75 15-May 22-May 30-May 6-Jun 16-Jun 4
Olie, kolen Afgelopen week De olieprijs zit deze week aan de bovenkant van de trading-range 108-111 (dollar per barrel) uitgebroken. Afgelopen week stegen de prijzen met 4,1%, de grootste wekelijkse winst sinds de week die eindigde op 6 december. Deze stijging volgt op de onrusten in Irak. Opstandelingen, onder leiding van ISIS, grepen de macht in de noordelijke stad Mosul en verplaatsten zich geleidelijk in de richting van de hoofdstad Bagdad. De stijging van de olieprijs is puur gebaseerd op sentiment. Het gebied waar het nu onrustig is, is wel degelijk een olieproducerend gebied, maar vanwege aanvallen op de pijplijn naar Turkije wordt hier al sinds maart geen olie meer geëxporteerd. Het grootste deel van de Iraakse olie-productie vindt plaats in het zuiden van het land en dat is vooralsnog niet beïnvloed. Ook het extra onderhoud aan de productieplatformen in de Noordzee ondersteunt de olieprijs. USD/BBL 120 118 116 114 112 110 108 106 Brent oil, front month EUR/BBL 85 83 81 79 104 Brent Crude USD/BBL 77 102 Brent Crude EUR/BBL 100 75 15-May 22-May 30-May 6-Jun 16-Jun 5
Vooruitblik Gezien het feit dat de stijging puur op sentiment is gebaseerd, zou er ruimte zijn voor een lichte prijsdaling. De situatie in Irak wordt dus op de voet gevolgd. Volgens analisten is de echte zorg voor de markt de vraag of de recente onrust de vooruitzichten voor de olieproductie van Irak van 6 miljoen vaten per dag tegen 2020 gaat ondermijnen. 6
Gas Korte termijn Vrijdag aan het einde van de dag sijpelde het nieuws al de markt op en inmiddels heeft Gazprom de gaskraan naar Oekraïne maandag om 8:00 uur dicht gedraaid. De reden is dat het land de helft van de openstaande rekening van 4 miljard dollar niet wilde of kon betalen en niet vooruit heeft betaald voor leveringen in juni. De day-ahead prijzen zijn opgelopen tot boven de 19 euro per MWh. Heel veel volume werd er echter niet verhandeld tegen de sterk gestegen prijs. En na de piek in de ochtend daalde de prijs weer terug. De gaslevering aan Europa kwam immers nog niet in gevaar. De flows van Rusland naar Nederland zijn nog gelijk aan die van de afgelopen week. Extra Noors onderhoud en koeler weer zorgen er wel voor dat de prijs iets hoger is dan begin vorige week. Lange termijn Ook de langetermijnprijzen liepen verder op. De maanden die verhandeld worden, werden 0,7 euro per MWh duurder en aan de Cal-15 prijs werd een halve euro toegevoegd. Op een gegeven moment deed zelfs de 25,45 euro per Mwh mee. Maar net als de kortetermijnprijzen liepen ook de langetermijnprijzen weer terug toen bleek dat de flows nog niet in gevaar zijn. Voor onder andere het Cal-15 contract geldt dat deze prijs nog wel iets hoger is dan begin vorige week. Met name door de stijging van de Brent-olieprijzen als gevolg van de onrusten in Irak en onderhoud op de Noordzee. Vrijdag kwam in het Duitse nieuws dat er werd gesproken over het instellen van een strategische gasreserve. Van de 21 bcm die Duitsland zou kunnen opslaan, moet er dan 10 bcm beschermd worden. Dat is een nieuwe ontwikkeling en zou de vraag naar storages en dus de prijs kunnen opdrijven. Maar voorlopig is hier nog geen beslissing over genomen. Het 7
lijkt ook meer een Europese aangelegenheid dan een Duitse. EUR per MWh 26,0 TTF en Zeebrugge gas 25,0 24,0 23,0 22,0 21,0 20,0 19,0 18,0 Zeebrugge Cal15 17,0 Cal-15 TTF 16,0 TTF day-ahead 15-May 22-May 30-May 6-Jun 16-Jun Vooruitblik De verwachting is dat Oekraïne nu gas zal aftappen van de flows die eigenlijk voor europa bedoeld zijn. Dit zullen we in de gaten houden. Rusland heeft er geen belang bij om de situatie lang te laten duren, want dan zal niet alleen Oekraïne maar ook Europa op zoek gaan naar alternatieven. Europa vertraagt daarnaast nog ook nog eens de Southstream-pijpleiding, een alternatieve route waarmee ook Russisch gas deze kant op zou kunnen komen. Olieprijzen zouden zomaar kunnen oplopen tot 117$ of 120$ per vat. Zeker in het geval dat de VS luchtaanvallen gaat uitvoeren in Irak. Als dat gebeurt kan gas Cal-15 zo weer op 25 euro staan. 8
Elektriciteit Korte termijn (elektra voor morgen en volgende maand) De prijzen liggen wat lager dan de afgelopen week. Er is veel wind en dat compenseert genoeg voor de relatief koude periode die we deze week hebben. Lange termijn Het excessieve geweld in Irak, maar vooral de problemen over betalingen en daarmee de gasleveringen van Rusland aan Oekraïne zorgen ervoor dat de fuelprijzen stevig zijn gestegen. Als gevolg daarvan zijn ook de powerprijzen enorm sterk gestegen. Belgische kerncentrales GDF Suez heeft donderdag laten weten dat onderhoud aan en testen van de Doel 3 kerncentrale en Tihange 2 kerncentrale tot in de herfst zal duren. Dat is langer dan zij van te voren hadden aangegeven, maar geen verrassing voor de markt. De prijs reageerde nauwelijks op een toch al illiquide markt. In de herfst zal de Belgische overheid dan weer moeten beslissen of de centrales, die al sinds maart dicht zijn, weer open kunnen. 9
EUR/MWh 56 54 52 50 48 46 44 42 40 38 36 34 32 30 Elektriciteit Cal15 DE Base Cal15 BE Base Cal15 NL Peak Cal15 NL Base 15-May 22-May 30-May 6-Jun 16-Jun Vooruitblik Het ligt voor de hand dat na volgende week de prijzen wat dalen. Het is wel zo dat als het minder gaat waaien en Rusland daadwerkelijk de gastoevoer naar Oekraïne en daarmee naar West-Europa knijpt dat de spotprijzen van gas en daarmee de prijzen in de peakuren omhoog zullen gaan. Een voorspelling doen over de richting van de markt is dan ook niet logisch. Het is niet te zeggen wanneer en of de problemen tussen Rusland en Oekraïne worden opgelost. Over het geweld in Irak is nog minder een uitspraak te doen (behalve dan dat het afschuwelijk is). Het meest voor de hand liggende scenario is dat het dispuut over de gascontracten wordt opgelost. 10
Darkspread en sparkspread De spreads zijn door de sterke stijging van de powerprijzen onder druk komen te staan. De stijging van de powerprijzen zijn minder groot dan die van de fuels. Mogelijk dat als de fuels wat dalen, de powerprijzen wat minder snel meedalen of dat de powerprijzen weer wat harder op zullen lopen. Samenvattend is de kans groot dat de spreads over een iets langere periode constant zullen blijven. EUR/MWh Dark spread, Spark spread 20 15 10 Darkspread Base Cal15 Sparkspread Peak Cal15 5 0 15-May 22-May 30-May 6-Jun 16-Jun -5 11
Emissies De prijs van CO 2 -certificaten lijkt gevangen in een opwaartse trend. Week-op-week staan we 3,5% hoger en maand-op-maand zelfs bijna 17%. Dit komt o.a. door de stijging van de beurzen en olie, want CO 2 -rechten correleren hiermee. Maar de grootste driver van de stijging is het eerder introduceren van het vorige week besproken Market Stability Reserve. Daarmee kan de hoeveelheid certificaten aangepast aan de economische gesteldheid worden en dus aan de vraag. De nieuwste plannen zijn dat de 900 miljoen te backloaden certificaten al in deze reserve worden geplaats in 2017. Minder certificaten zorgt voor minder aanbod en dus een stijgende prijs. EUR per ton CO 2 7,0 Emissierechten 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 CO2 Cal14 3,5 3,0 15-May 22-May 30-May 6-Jun 16-Jun 12
Weer Bron: Meteo Consult Klik hier voor de link of ga naar www.weer.nl/nederland/nederland.html als de link niet werkt. 13
Legal Disclaimer De informatie in de Essent Marktinformatie is bedoeld als informatie in algemene zin ten behoeve van professionele partijen en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De Essent Marktinformatie geeft een verwachting van de marktontwikkelingen en dient niet beschouwd of gebruikt te worden als een (beleggings)advies of een voorstel of aanbod tot het kopen en/of verhandelen van financiële instrumenten in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft).. Beslissingen op basis van informatie uit de Essent Marktinformatie zijn uw eigen verantwoordelijkheid en komen voor uw rekening en risico. Essent heeft de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van de Essent Marktinformatie en de daarin vermelde informatie. Niettemin kan Essent niet garanderen dat alle informatie in de Essent Marktinformatie altijd actueel, juist en/of volledig is. Aan de informatie in de Essent Marktinformatie kunnen geen rechten worden ontleend. De informatie in de Essent Marktinformatie kan onderhevig zijn aan wijzigingen. Essent is niet verplicht om u hierover te informeren. Essent is niet verplicht om de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade (direct danwel indirect) die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie in de Essent Marktinformatie of het gebruik daarvan. Verwijzingen De Essent Marktinformatie kan verwijzen naar door derden verstrekte informatie, al dan niet door middel van hyperlinks. Essent heeft dergelijke informatie niet beoordeeld en geverifieerd op redelijkheid, juistheid, volledigheid of actualiteit. Essent staat niet in voor de inhoud en het functioneren van websites van derden. Essent sluit iedere aansprakelijkheid voor schade ten gevolge van deze verwijzing (-en) uit. Intellectuele eigendomsrechten Essent is exclusief rechthebbende op alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de in de Essent Marktinformatie gepresenteerde inhoud, inclusief maar niet beperkt tot alle auteursrechten en merkrechten op alle teksten, logo's, illustraties en foto's, of is gerechtigd tot gebruik door derde rechthebbenden. Niets van de Essent Marktinformatie mag zonder schriftelijke en voorafgaande toestemming van Essent worden gereproduceerd of gebruikt, anders dan het downloaden en het bekijken daarvan op een enkele computer en/of het printen van de benodigde hardcopies ten behoeve van bedrijfsmatig gebruik binnen uw eigen onderneming. Online communicatie Essent garandeert niet dat naar haar gestuurde e-mails of andere elektronische berichten tijdig worden ontvangen en verwerkt. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade ten gevolge van het niet of te laat ontvangen ervan. Toepasselijk recht Op deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing. De rechtbank te s-hertogenbosch is bij uitsluiting bevoegd te oordelen over eventuele geschillen die in verband met deze disclaimer kunnen ontstaan. 14