Beleidskader Alles in 1-scholen in Assen, waaronder de Harmonisatie van de Voorschoolse Voorzieningen 3 mei 2015 (collegeprogramma 2014-2018) Alles-in-een-scholen De besturen voor primair onderwijs in Assen werken samen met organisaties voor kinderopvang aan nieuwe concepten van 'alles-in-een-scholen' of 'Educatieve Kindcentra'. Wij geven ruimte voor deze ontwikkeling door vernieuwing van de huidige Brede School-aanpak. Hiermee worden doorgaande lijnen in onderwijs, ontwikkeling, opvang en zorg voor kinderen van 0 tot en met 12 jaar gestimuleerd. Inleiding De gemeente Assen wil alle jonge Assenaren in staat stellen hun talenten optimaal te ontwikkelen. Binnen de Alles in 1-scholen is dat mogelijk. Een doorlopende ontwikkelingslijn voor kinderen tussen 0 en 12 jaar, het voorkomen van segregatie in de opvang van jonge kinderen en kwalitatief goede begeleiding vanuit één pedagogische en educatieve visie is het uitgangspunt. In een Alles in 1-school kunnen kinderen de hele dag terecht om te spelen, te leren, te ontdekken en te ontspannen. De Alles in 1-school gaat verder dan de brede school. De kinderen (en de ouders) worden in de Alles in 1-scholen vanuit één gezamenlijke pedagogische en educatieve visie benaderd. Alle teamleden (zowel van de oorspronkelijke basisschool, als van de voorschoolse voorziening) werken samen en geven vanuit een zelfde visie les en begeleiden de kinderen. In optima forma is er sprake van één organisatie met één aansturing, één team en één aanspreekpunt voor de ouders. We hebben in Nederland te maken met een versnippering van voorzieningen, gestuurd vanuit een grote diversiteit aan wetten en regelingen. Deze versnippering zorgt voor een verdeling van verantwoordelijkheden en taken. Door de versnipperde dagindeling ondervinden ouders bij de combinatie van arbeid en zorg hinder en wordt de rust van kinderen verstoord. En kinderen die (tijdelijk) extra zorg en aandacht nodig hebben kunnen vaak niet binnen de opvang of onderwijsvoorziening geholpen worden maar worden doorverwezen naar min of meer gespecialiseerde voorzieningen. Ook de doorgaande ontwikkelingslijn zoals in de onderwijswetgeving wordt beoogd wordt bemoeilijkt door de verdeelde verantwoordelijkheden. Dat kan anders. De gemeente Assen wil een belangrijke stap zetten richting de Alles in 1-scholen en een doorgaande lijn voor alle kinderen garanderen. Zie ook de passage uit het Collegeprogramma hierboven. Voorschoolse voorzieningen en onderwijs werken in Assen al jaren intensief samen: in brede scholen en door stevige samenwerkingsrelaties. We zien op een aantal plaatsen in Assen al eerste aanzetten tot het vormen van Alles in 1-scholen. De harmonisatie van de voorschoolse voorzieningen zullen we in dat perspectief op gaan pakken.. 1
In deze notitie worden beide ontwikkelingen geschetst. De maatschappelijke partners in Assen (peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en schoolbesturen) zijn met de gemeente het gesprek aangegaan over de doorontwikkeling van brede scholen en de harmonisatie van de voorschoolse voorzieningen. Op basis van het advies van de maatschappelijke partners wordt in deze notitie aangegeven binnen welke beleidskaders de vorming van Alles in 1-scholen kan plaatsvinden en de Harmonisatie vormgegeven wordt. Vanuit de gemeente is het betrekken van de maatschappelijke opbrengsten van de Brede School belangrijk in de doorontwikkeling naar de Alles in 1-scholen s. Voor wat betreft de Harmonisatie hecht de gemeente aan een behoedzame aanpak om de opgebouwde expertise omtrent het jonge kind in Assen goed te borgen. 2
Inhoudsopgave: 1. Visie en beleidscontext: IKC en Harmonisatie peuterspeelzaalwerk 1.1 Opgroeien en leren in Assen: ontwikkelingsgericht in doorgaande lijn 1.2 Van Brede School naar Alles in 1-school 1.3 Harmonisatie op stevig vve-fundament 2. Proces van overleg met maatschappelijke partners en rol van de gemeente Assen 2.1 Verkenning Voorschool en Advies Hand in hand naar een educatief kindcentrum 1 2.2 Gemeentelijke rol: faciliterend 3. Alles in 1-school 3.1 Alles in 1-school: één visie en één organisatie 3.2 Huisvestingsaspecten 3.3 Jeugdhulp en de Alles in 1-school 4. Harmonisatie peuterspeelzaalwerk 4.1 Inzet gemeente Assen ten opzichte van Harmonisatie 5. Voor- en vroegschoolse educatie 5.1 Uitbreiden vve-aanbod? 6. Budgettaire kaders 1 De gemeente Assen kiest voor de term Alles in 1-school. In het land worden voor deze ontwikkeling diverse aanduidingen gehanteerd, zoals Integraal Kindcentrum of Educatie Kindcentrum. 3
1. Beleidscontext: IKC en Harmonisatie peuterspeelzaalwerk 1.1 Opgroeien en leren in Assen: ontwikkelingsgericht in een doorgaande lijn Onderwijs en opvang groeien naar elkaar toe. Organisaties werken samen vanuit een gemeenschappelijke visie op de ontwikkeling van kinderen. In opvang en onderwijs wordt een veilige en uitdagende omgeving geboden om kinderen hun talenten te laten ontwikkelen. Wat willen we kinderen in hun ontwikkeling meegeven? Hoe zorgen we ervoor dat kinderen kunnen spelen en leren? De ambitie van de gemeente Assen en de maatschappelijke partners is om voorzieningen te realiseren waarin ontwikkelingsgericht gewerkt wordt in een doorgaande lijn. Door intensieve samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen en de basisscholen willen we peuters, kleuters en schoolkinderen een ononderbroken ontwikkeling laten doormaken. Het sterker verbinden van voorschool en basisschool in de Alles in 1-scholen mag niet tot een verschoolsing van de peuterfase leiden. Ontwikkelingsgericht werken betekent juist dat peuters volop moeten spelen; juist daarin ontwikkelt de peuter zich. Pedagogisch medewerkers stimuleren dat door activiteiten, spel en speelgoed aan te bieden waarin jonge kinderen gestimuleerd worden de wereld te ontdekken. Een rijke speelleeromgeving voor peuters draagt bij aan deze ontwikkeling. Nauwere samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen en de basisscholen biedt eveneens kansen aan professionals (pedagogisch medewerkers, leerkrachten, onderwijsassistenten,) om van elkaar te leren en elkaars expertise in te zetten ten behoeve van de kinderen. De vorming van Alles in 1-scholen zal helpen om de afstemming en samenwerking tussen voorschool en basisschool te versterken. De expertise die in Assen beschikbaar is ten aanzien van spelen en leren met peuters willen we borgen in de ontwikkelingen omtrent de Harmonisatie. Vertrekpunt is de visie op leren en ontwikkelingen van kinderen in Assen. Vorming van Alles in 1-scholen draagt daartoe bij. De Harmonisatie van het peuterspeelzaalwerk is een gevolg van wijzigend Kabinetsbeleid. In Assen willen we ervoor zorgen dat de kennis en expertise omtrent spelend leren en ontwikkelingsgericht werken met jonge kinderen ook na de Harmonisatie is geborgd. 1.2 Van Brede School naar Alles in 1-school In Assen is in de afgelopen 10 jaar een stevig fundament gelegd in de samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen en de basisscholen. Het Brede Schoolbeleid van de gemeente heeft geleid tot doorgaande lijnen vanuit zowel kinderopvang als peuterspeelzaalwerk naar de basisscholen. Er is een breed naschools activiteitenaanbod binnen de wijken. Er is sprake van warme overdracht en afstemming van activiteiten. In de brede school is specifieke aandacht voor kinderen met een achterstand (taal of thuis). Een belangrijke ontwikkeling is dat de brede schoolontwikkeling steeds minder op wijkniveau plaatsvindt en dat juist meer samengewerkt wordt per basisschool met een nabije voorschoolse voorziening binnen 1 pedagogisch klimaat. Deze natuurlijke doorontwikkeling van de brede school leidt nu tot een volgende stap: de vorming van Alles in 1 - scholen. Een belangrijke dimensie die door de vorming van Alles in 1-scholen wordt toegevoegd is dat sprake is van één aansturing van de organisatie. De uitdaging is om de maatschappelijke 4
opbrengsten van de Brede School goed te borgen in de ontwikkeling van de Alles in 1-scholen in Assen. 1.3 Harmonisatie op stevig vve-fundament Naast het Brede Schoolbeleid heeft de gemeente Assen geïnvesteerd in het peuterspeelzaalwerk en voor- en vroegschoolse educatie (vve) 2. Uit de meest recente bestandsopname van de Onderwijsinspectie blijkt dat in Assen sprake is van kwalitatief goede voor- en vroegschoolse educatie. Nu het Rijksbeleid ten aanzien van het peuterspeelzaalwerk per 1-1-2017 wordt gewijzigd, zal de gemeente Assen het subsidiebeleid ten aanzien van peuterspeelzaalwerk moeten herzien. De aangekondigde Harmonisatie door het Rijk leidt ertoe dat het peuterspeelzaalwerk onder de Wet op de Kinderopvang wordt gebracht. Dit betekent dat de Toeslagenwet Kinderopvang van toepassing wordt op de peuteropvang en werkende ouders een beroep kunnen doen op de Toeslagenwet. Het blijft een verantwoordelijkheid voor de gemeente om voor niet-werkende ouders en één-verdieners te voorzien in een toegankelijk aanbod voor peuters. Harmonisatie van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang leidt er eveneens toe dat de kwaliteitseisen gelijk getrokken worden. De gemeente Assen heeft zich aangesloten bij de Koplopersgroep IKC van de VNG inzake de Alles in 1-scholen. De VNG heeft een alternatief scenario ontwikkeld om te komen tot een ontwikkelingsrecht voor alle peuters die minstens 2 dagdelen per week kosteloos naar een voorschoolse voorziening zouden kunnen moeten gaan. In een brief aan de Kamer (november 2014) heeft de minister van SoZaWe dit alternatief afgewezen vanwege het financiële verschil ten opzichte van het Rijksbeleid van 450 mln. Nu het Kabinet de Harmonisatie langs de lijn van de Toeslagenwet doorzet, zal de gemeente Assen samen met de maatschappelijke partners vanuit de nieuwe wettelijke kaders de voorschoolse voorzieningen gaan inrichten. Wel zullen, waar mogelijk, elementen uit het voorstel van de Koplopersgroep-VNG worden verwerkt (zoals o.m. het ontwikkelingsrecht voor alle kinderen). 2. Proces van overleg met maatschappelijke partners en rol van de gemeente Assen 2.1 Verkenning voorschool en Advies Hand in hand naar een educatief kindcentrum In 2014 heeft een verkenning plaats gevonden naar de toekomst van de voorschoolse voorzieningen tegen de achtergrond van de vorming van IKC s in Assen. In de Stuurgroep Brede School en de Stuurgroep Onderwijshuisvesting zijn de bevindingen besproken en richtinggevende uitspraken gedaan over de doorontwikkeling van de brede scholen naar Alles in 1-scholen en de Harmonisatie(december 2014). Aan de organisaties voor kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en de 2 Voor- en Vroegschoolse Educatie, als onderdeel van het Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) is gericht op de organisaties in de voorschoolse leeftijd (peuterspeelzaalwerk en kinderopvang) en op de kleuter in het basisonderwijs. Het betreft kinderen, waarvan op basis van onder meer opleidingsniveau van de ouders, wordt verwacht dat mogelijk sprake is van taal- en/of ontwikkelingsachterstand. In de praktijk vindt het merendeel van die uitvoering plaats in de voorschoolse voorzieningen. VVE wordt uitgevoerd met middelen die het rijk via de gemeente beschikbaar stelt. De gemeente is verantwoordelijk voor een goede uitvoering van die VVE. Deze VVE-middelen komen boven op de reguliere subsidie die de gemeente voor peuterspeelzaalwerk beschikbaar stelt. 5
schoolbesturen is door de gemeente gevraagd nader uit te werken hoe de maatschappelijke partners in dezen de ontwikkelingen vorm willen geven. De maatschappelijke partners hebben de handschoen opgepakt en in april 2015 het gemeenschappelijke gedragen advies Hand in hand naar een educatief kindcentrum (bijlage) aangeboden aan de gemeente. De Stichting Peuterspeelzaalwerk Assen (SPA) heeft aangegeven niet deel te nemen als opdrachtgever en ondertekenaar van het advies. Tegelijkertijd heeft SPA laten weten dat na besluitvorming over de harmonisatie met de ondertekenaars (maatschappelijke partners) in samenwerking uitvoering gegeven zal worden aan het besluit. Het advies is besproken in de Stuurgroep Brede School (april jl). Het resultaat van die bespreking is verwerkt in deze raadsnotitie. 2.2 Gemeentelijke rol: faciliterend De gemeentelijke rol verandert ten aanzien van onderwijs en opvang. De regierol van de gemeente Assen in het Brede Schoolbeleid (o.a. brede schoolmanagers, aansturing wijkgerichte aanpak) vervalt en ontwikkelt zich tot een faciliterende rol om te komen tot Alles in 1-scholen en een kader stellende rol ten aanzien van wettelijke taken (vve). De gemeente Assen waardeert het gemeenschappelijk gedragen advies Hand in hand naar een educatief kindcentrum op hoofdlijnen positief. Het mag best bijzonder genoemd worden dat er een breed draagvlak blijkt te zijn voor de vorming van Alles in 1-scholen in Assen en dat de partners uitspreken gemeenschappelijk te willen werken aan de realisatie daarvan. Het primaat in Assen ligt bij de organisaties die hierin gezamenlijk optrekken. De maatschappelijke partners hebben in de gesprekken aangegeven dat het eigenlijk gaat om een ontwikkeling die al volop gaande is in de stad waarbij de Harmonisatie mogelijkheden biedt om meer voorscholen in de basisscholen te huisvesten. In het kader van deze ontwikkeling biedt SPA op steeds meer plaatsen peuterspeelzaalwerk aan in scholen. Vanaf de zomer 2015 wordt het peuterspeelzaalwerk in Marsdijk niet meer aangeboden vanuit de huidige (centrale) locatie maar vanuit drie scholen in de wijk. Afgelopen schooljaar is de Startgroep peuters verhuisd naar basisschool de Valkenhorst en is er door SPA in nog twee scholen gestart met het aanbieden van peuterspeelzaalwerk in de school. Huisvesting in de scholen betekent niet dat kinderen minder spelen en een meer schools aanbod krijgen, maar wel dat er beter gewerkt wordt aan inhoudelijke samenhang en goede doorlopende lijnen in aanbod en zorg. In het vervolg van deze notitie wordt van gemeentelijke zijde aangegeven op welke wijze uitwerking wordt gegeven aan het advies en wordt de gemeentelijke verantwoordelijkheid benoemd. 3. Alles in 1-school 3.1 Alles in 1-school: één visie en één organisatie De gemeente onderschrijft de visie op Educatieve Kindcentra zoals de maatschappelijke partners in het advies hebben vastgelegd. De gemeente Assen spreekt echter van Alles in 1-scholen. Van harte ondersteunt de gemeente de doelstelling van deze ontwikkeling : Brede toegankelijke kindvoorzieningen met daarbij hoogwaardige uitvoering van voor- en vroegschoolse educatie als 6
inzet voor een doorgaande lijn tussen de voorschoolse periode en de schoolperiode. Een Alles in 1- school biedt mogelijkheden om versnippering op te heffen, voor de gehele doorgaande lijn tot 12 jaar. Binnen wettelijke kaders wordt toegewerkt naar verder gaande samenwerking en gestreefd wordt om vanuit het perspectief van kinderen en hun ouders zo veel mogelijk vanuit één organisatie te werken. Dat daarbij kennis en expertise wordt gedeeld, is een belangrijke meerwaarde. De partners hebben gekozen voor 2 scenario s, nl.: -vanuit stand-alone-scholen; waar mogelijk wordt het voorschools aanbod fysiek ondergebracht bij de basisschool en vindt aansturing vanuit die basisschool plaats -vanuit de Multifunctionele Accommodaties; in de MFA s zijn veelal meerdere basisscholen gevestigd; de organisatie en aansturing van het voorschools aanbod en van de doorgaande lijn ligt in handen van de kinderopvangorganisaties. De gemeente Assen onderschrijft die keuze, omdat m.n. in MFA s waar meerdere basisscholen in zijn gehuisvest onduidelijkheden wat betreft aansturing kunnen optreden. Aangegeven is dat de maatschappelijke opbrengsten van de brede school (zie par. 1.2) zullen worden geborgd in de doorontwikkeling naar Alles in 1-scholen s. Het borgen van goede opbrengsten uit de brede school, wordt door de gemeente gezien als belangrijke voorwaarde om te komen tot facilitering van Alles in 1-scholen. Met maatschappelijke opbrengsten wordt in deze context bedoeld: doorgaande lijnen, afstemming voor- en vroegschoolse educatie, de zorgstructuren ( Vroeg erbij en de zorgstructuren in het kader van passend onderwijs) en de toegankelijkheid van buitenschoolse activiteiten voor kinderen uit de wijk. Voorgesteld wordt om, vooruitlopend op de inwerkingtreding van de harmonisatie voorschoolse voorzieningen (zie par. 4) de ontwikkeling van het onderbrengen van peutergroepen (kan opvang, peuterspeelzaalwerk of een combinatie van beide zijn) in de basisscholen met kracht in te zetten. Met name vanuit de expertise die is opgebouwd in het peuterspeelzaalwerk tot nu toe kan daaraan een belangrijke bijdrage worden verleend. Op het moment dat harmonisatie in werking treedt hebben we dan op meerdere plaatsen in de stad al een voorsprong. 3.2 Huisvestingsaspecten In het advies wordt een aantal consequenties geschetst ten aanzien van de huisvesting en van de gemeente toezeggingen gevraagd. Het gaat daarbij achtereenvolgens om: - de mogelijkheid voor scholen een deel van hun accommodatie beschikbaar te houden voor kinderopvang tegen vastgestelde tarieven, - een blijvende bijdrage in (hoge) huisvestingslasten in de MFA s voor het huidige peuterspeelzaalwerk en -om voor ouders in het peuterspeelzaalwerk die niet onder de toeslagenregeling vallen een huisvestingscomponent overeind te houden. 7
In het Integraal Huisvestingsplan is opgenomen dat de gemeente daar waar mogelijk de huisvesting van kinderopvang/peuterspeelzaalwerk in of nabij onderwijslocaties faciliteert. Concrete voorbeelden hiervan zijn de MFA s, maar ook bij leegstand in stand alone scholen willen wij in principe geen belemmeringen opwerpen voor de verdere ontwikkeling van Alles in 1-scholen. Daarbij moet wel worden uitgegaan van de in de Verordening aangegeven normering. In de verordening is daarover opgenomen dat leegstaande lokalen hiervoor ingezet kunnen worden en dat met betrekking tot de huur alleen verlangd kan worden dat er een huur wordt gevraagd. De gemeente Assen wil daarom dan ook gebruik maken van vastgestelde tarieven. De gemeente zal zich coöperatief opstellen, maar wil benadrukken dat dit een tweerichtingsweg is. De capaciteit van onderwijsgebouwen is primair bedoeld voor onderwijs 4-12 jaar (ongeacht denominatie). In geval van krimp biedt dit mogelijkheden voor inhuizing, bij groei moet gezocht worden naar een andere oplossing. Bij het zoeken naar een andere oplossing stellen alle betrokken partijen zich coöperatief op. Wensen ten aanzien van bijdragen in huisvestingslasten voor peuters moeten worden opgevangen binnen het beschikbaar gestelde budget. Dit zal worden meegenomen in het beoogde onderzoek rond financiering harmonisatie en de huisvestingscomponent (fysiek in beeld brengen en doorrekenen; daarbij de prognoses voor leegstand, cq. groei meenemen). Er is vanuit de gemeente begrip voor de vragen omtrent huisvesting in de vorming van Alles in 1- scholen en er is de intentie om ook vanuit onderwijshuisvestingsbeleid ondersteunend en faciliterend te werken.. Elders in deze notitie wordt het budgettaire kader geschetst waarbinnen vorming van Alles in 1-scholen en Harmonisatie gerealiseerd moeten worden. Duidelijk is dat verschillende voorstellen in het advies kostenverhogende effecten kennen en er ook sprake is van kostenverlagende effecten. Vanuit de gemeente is er de bereidheid om in de uitwerking en concretisering van de plannen de huisvestingscomponenten te betrekken. 3.3 Jeugdhulp en IKC Nu de gemeente hard werkt aan de opdracht van transformatie van de jeugdhulp en de kanteling die daarbij plaats moet vinden van de zwaardere jeugdhulp naar meer lichte vormen van ondersteuning, is het goed om het moment van het vormen van Alles in 1-scholen daar bij te betrekken. In de gemeente Assen wordt al meerder jaren gewerkt aan de versterking van de zorgstructuur in de voorschoolse leeftijd. Het project Samen Vroeg Erbij, waarbij de jeugdgezondheidszorg en de jeugdhulp worden ingezet, is al lang geen project meer maar een onmisbare voorziening. In het basisonderwijs heeft het CJG zijn weg gevonden. De scholen zijn de vindplaatsen voor kinderen met hulpvragen en waar aan de hand van vastgestelde zorgroutes de deskundigen uit CJG ingeschakeld kunnen worden door scholen om met de kinderen en hun ouders aan oplossingen te werken. De vorming van Alles in 1-scholen biedt kansen voor de versterking van de verbinding van de zorgstructuren van de (voor)scholen en de jeugdhulp die de gemeente kan bieden. Deze verbinding moet er toe leiden dat kinderen eerder en met lichtere vormen van ondersteuning geholpen kunnen worden. 8
De gemeente wil met de volgende maatregelen de IKC-vorming verder ondersteunen: De organisatie en uitvoering van het naschools activiteitenaanbod wordt per 1-1-2016 aan de schoolbesturen overgedragen. De voorbereidingen voor het activiteitenaanbod voor het najaar 2015 zijn inmiddels getroffen. De inzet van de Brede Schoolmanagers wordt met ingang van het schooljaar 2015-2016 beëindigd; De huisvestingsaspecten van de vorming van Alles in 1-scholen worden in 2015 in de Stuurgroep Onderwijshuisvesting nader uitgewerkt; Terwijl de Harmonisatie wordt voorbereid en SPA de huidige subsidie tot 2017 behoudt, zal de huidige ontwikkeling naar Alles in 1-scholen worden doorgezet. Met de maatschappelijke partners wordt nagegaan op welke wijze profilering en presentatie van Alles in 1-scholen naar de ouders, professionals en inwoners van Assen wordt gecommuniceerd. De gemeente zal het initiatief nemen om de maatschappelijke partners te betrekken bij de invulling van het zgn. Versterken van het Voorliggend Veld op et gebied van Jeugdhulp. 4. Harmonisatie en toekomst peuterspeelzaalwerk Met ingang van 1-1-2017 wordt de regelgeving voor het peuterspeelzaalwerk en kinderopvang gelijkgetrokken hetgeen gevolgen heeft voor de bekostiging en de organisatie van het peuterspeelzaalwerk in zijn huidige vorm. In de Toekomstvisie van de partners wordt de conclusie getrokken dat het huidige zelfstandige peuterspeelzaalwerk op houdt te bestaan en is de keuze gemaakt om het peuterspeelzaalwerk onder te brengen bij de huidige kinderopvangorganisaties, te weten Pinokkio en ASKA. Voorgesteld wordt om een verdeelsleutel op te stellen, gebaseerd op de huidige samenwerking en bereik per wijk tussen kinderopvang en peuterspeelzalen. De intentie is uitgesproken dat de kinderopvangorganisaties minimaal elk een deel van de huidige peuterspeelzaalleidsters in hun organisatie opnemen. Ingeschat wordt dat deze maatregelen leiden tot vermindering van het aantal leidsters. Het advies van de gezamenlijke partners beschrijft een aantal waarborgen die in ieder geval behouden moeten blijven in de Harmonisatie: het benodigde aanbod om alle 2-4 jarige peuters te bereiken, de waarde van het ontwikkelingsgericht werken met peuters, het samenwerken in netwerkorganisaties met o.a. zorginstellingen. Aangegeven wordt dat de waarde van de werksoorten kinderopvang (van verzorgend naar meer educatief) en peuterspeelzaalwerk (ontwikkelingsgericht werken) kunnen leiden tot een combinatie van een educatief en verzorgende voorziening. 4.1 Inzet gemeente Assen ten aanzien van Harmonisatie De gemeente Assen heeft een sterke traditie in peuterspeelzaalwerk. Met de organisatie Stichting Peuterspeelzalen Assen (SPA) is in de afgelopen jaren intensief samengewerkt om de kwaliteit van het peuterspeelzaalwerk te verbeteren, vroegtijdig te signaleren en voorschoolse educatie op een kwalitatief hoog niveau te brengen. In de organisatie van SPA is expertise omtrent het jonge kind geborgd. De gemeente realiseert zich eveneens dat ouders ook in de toekomst behoefte blijven houden aan een speelgroep waar hun peuter gemiddeld 5 uur per week naar toe kan. De gemeente 9
kiest voor een geleidelijke Harmonisatie. Concreet betekent dit dat nu nog geen standpunt wordt ingenomen over het opheffen van het peuterspeelzaalwerk. De Harmonisatie moet met behoedzaamheid gerealiseerd worden. De expertise omtrent het jonge kind moet worden geborgd. De te realiseren peutergroepengroepen (o.a. in de scholen) moeten voor ouders die daar behoefte aan hebben de mogelijkheid bieden hun kinderen een kort dagdeel naar toe te laten gaan. Ook voor ouders die tot de vve-doelgroep behoren moet er voldoende toegankelijk aanbod voor peuters in alle wijken aanwezig zijn. Gelet op het borgen van de expertise van het peuterspeelzaalwerk naar kinderopvang, zal een maximale inspanning nodig zijn om zoveel mogelijk medewerkers peuterspeelzaalwerk te behouden in de uitwerking van de Harmonisatie. Gemeentelijke taken ten aanzien van de voorschoolse voorzieningen in de toekomst blijven: Realiseren van kwalitatief voldoende aanbod voor- en vroegschoolse educatie voor doelgroeppeuters (zie Noot op pag. 5); Borgen van toegankelijke voorschoolse voorzieningen gespreid over de wijken; Bevorderen van zorgstructuren rondom het jonge kind in relatie tot passend onderwijs; Faciliteren van peuteropvangplaatsen voor ouders die geen beroep kunnen doen op de Toeslagenwet (één-verdieners en niet-werkende ouders). De gemeente Assen wil met de volgende maatregelen de Harmonisatie voorbereiden: De huidige subsidie peuterspeelzaalwerk wordt tot en met 2016 toegekend aan SPA; Een besluit over het beëindigen van de subsidierelatie met SPA wordt pas genomen nadat het Harmonisatiescenario is uitgewerkt in zijn financiële, personele en organisatorische consequenties. Onderzocht wordt onder welke voorwaarden en op welke wijze financiële facilitering van peuteropvang bij commerciële kinderopvangorganisaties gerealiseerd kan worden. Dit scenario wordt in het najaar 2015 duidelijk. Bij de besluitvorming wordt betrokken in hoeverre de borging van de expertise van het jonge kind wordt gerealiseerd. Een belangrijk onderdeel is het onderzoek naar het aantal/het percentage ouders dat wel of geen beroep op de Toeslagenwet kan doen, teneinde een duidelijker financieel beeld van de harmonisatie te kunnen schetsen. SPA zal de ingezette lijn intensiveren in het kader van de vorming van Alles in 1-scholen om de huisvesting van peutergroepen in de basisscholen uit te breiden. De frictiekosten (o.a. ten behoeve van opvang personele gevolgen en tijdelijke dubbele huisvestingslasten) zullen in beeld gebracht gaan worden; tevens volgt daarbij een voorstel waar dat ten laste wordt gelegd In nauw overleg zal de gemeente met SPA komen tot financieringsarrangementen t.o.v. verschillende doelgroepen (ouders die een beroep kunnen doen op de Toeslagenwet, nietwerkende ouders of alleenverdieners en vve-doelgroepouders). Ook over de communicatie met ouders zullen de gemeente en SPA nadere afspraken maken. 10
5. Voor- en vroegschoolse educatie Een belangrijke wettelijke taak van gemeenten is en blijft te voorzien in een adequaat aanbod vooren vroegschoolse educatie voor doelgroeppeuters. In Assen zijn zowel in het peuterspeelzaalwerk als in de kinderopvang mooie resultaten bereikt met vve. De gemeente zal op basis van een subsidiekader vanaf 1-1-2017 aangeven binnen welke voorwaarden en criteria kinderopvangorganisaties aanspraak kunnen maken op gemeentelijke bijdragen. 5.1 Uitbreiden vve-aanbod? In het advies van de maatschappelijke partners wordt een rijk toekomstbeeld geschetst met betrekking tot vve: De kinderen in de voorschoolse voorziening krijgen allen hetzelfde aanbod, onafhankelijk van het feit dat hun ouders wel of niet werken, of dat kinderen geïndiceerd zijn voor een vve-aanbod. Het onderscheid wordt alleen zichtbaar door de wijze van financiering. Daarnaast mogen de doelgroepkinderen 3 tot 4 keer per week naar de peuteropvang. Er wordt gewerkt met vve-programma s op alle locaties, die worden doorgezet op de basisschool. Heterogeen samengestelde groepen leiden tot de beste ontwikkeling van kinderen. Tot zover citaat. De gemeente omarmt de intentie die uit het citaat blijkt. Voor wat betreft de kans op realisatie is het belangrijk hier aan te geven dat deze situatie zich nu niet voordoet en dit toekomstbeeld een kostenverhogend effect met zich meebrengt. Van de diverse peuterspeelzaallocaties zijn er vier die voldoen aan vve-voorwaarden (vve-proof). Ook de leidster-kindratio voldoet nog niet aan de normen die na de Harmonisatie gesteld zullen worden. Om een vertekend beeld te voorkomen: in Assen wordt ruimschoots voldaan aan de wettelijke verplichtingen zoals die nu gelden voor vve. De gemeente zal in de budgettaire uitwerking de mogelijkheden om in alle peutergroepen te werken met vve-programma s nader onderzoeken. 6. Budgettaire kaders Een belangrijk vraagstuk is: binnen welke financiële kaders kan IKC-vorming en Harmonisatie gerealiseerd worden in Assen en welke bijdrage leveren de maatschappelijke partners aan het realiseren van de Alles in 1-scholen. Vanuit gemeentelijk perspectief is een aantal overwegingen en gegevens relevant: De huidige subsidies voor brede school, voor- en vroegschoolse educatie en peuterspeelzaalwerk kunnen betrokken worden bij de uitwerking van de plannen. Het huidige budget betreft voor deze drie componenten: Brede School 337.000,-- Voor- en vroegschoolse educatie (OAB) 363.000,-- Subsidie peuterspeelzaalwerk 511.000,-- Uit het totaalbedrag worden nog middelen onttrokken: De gemeenteraad heeft in 2014 besloten tot een bezuiniging van 150.000,-- op het peuterspeelzaalwerk in 2016 en ruimte geboden om bij de uitwerking van de Harmonisatie 11
bovenstaande budgetten in samenhang met elkaar te brengen om te komen tot Harmonisatie èn IKC-vorming. In de uitwerking van de voornemens om te komen tot IKC-vorming en Harmonisatie zijn er onderdelen die kostenverhogende dan wel kostenverlagende gevolgen zullen hebben. Voor zover nu te overzien zijn de volgende maatregelen kostenverhogend: - Alle voorschoolse voorzieningen zouden vve-proof moeten zijn (gevolgen: leidsterkindratio, vve-programma s, scholing leidsters); - De Toeslagenwet hanteert een normtarief van 6,60 per uur. Het huidige uurtarief voor peuterspeelzaalwerk in Assen ligt behoorlijk hoger. Dit betekent dat voor ouders die op zich een beroep op de Toeslagenwet kunnen doen er nog steeds een gat blijft van 2,-- per uur, tenzij in het kader van de harmonisatie straks die kosten voor peuterwerk terug worden gebracht. Het kostenverlagende effect kan gevonden worden in de toepassing van de Toeslagenwet in de peuteropvang. Wanneer ouders die nu gebruik maken van het peuterspeelzaal-aanbod en geen gebruik maken van de Toeslagenwet dat straks wel gaan doen, zal dat consequenties hebben voor de hoogte van de gemeentelijke subsidie. Onderzoek naar de omvang van de groep ouders die hierop een beroep kunnen doen is nodig alvorens tot een realistische inschatting te komen. De toekomst van het onderwijsachterstandenbeleid is bij het schrijven van deze notitie nog onzeker. Vanaf 2017 geldt een nieuw regime. Binnenkort wordt de zg. OAB-brief verwacht waarin het Kabinet de beleidsvoornemens kenbaar maakt ten aanzien van de komende vier jaar. De beschikbare budgetten (waaruit vve bekostigd moet worden) worden in mei per gemeente bekend gemaakt. De gemeente Assen stelt een kader stellend budget beschikbaar waarmee de vorming van Alles in 1- scholen en de Harmonisatie gefaciliteerd wordt. Binnen dit kader stellend budget zullen alle kostenverhogende en kostenverlagende effecten moeten worden opgevangen. Dit betekent dat de volgende aspecten van de vorming van Alles in 1-scholen en Harmonisatie worden uitgewerkt: Financiële normstelling peuteropvangplaatsen voor ouders die geen beroep kunnen doen op de Toeslagenwet; Financiële normstelling ten aanzien van vve voor doelgroeppeuters; Financiële onderbouwing van het vve-proof maken van de voorschoolse voorzieningen; Verwerking van de huisvestingscomponent in de vergoeding voor peuteropvang; Verwerking van compensatie voor huisvestingslasten in MFA s voor peuteropvang; Financiële onderbouwing van de frictiekosten van de Harmonisatie. 12