5 Motiveer waarom dit project innovatief is. Geef aan wat het innovatieve karakter is van dit project. Vermeld bijvoorbeeld of iets soortgelijks al eerder of elders werd gedaan. Geef aan in welke mate het project nieuwe inzichten en voorbeelden kan opleveren die elders ook gebruikt kunnen worden, of in welke mate het projectidee nieuwe koppelingen legt tussen (beleids)thema s en uitdagingen. 5a) Innovatieve karakter van het project Innovatief op methodologisch vlak Sensibiliseringsacties over afvalpreventie en correct sorteergedrag en duurzame consumptie zijn vnl. collectief georganiseerd. Bovendien zijn ze versnipperd: een veelheid van organisaties (bijv. beheersorganisaties) komt met een eigen boodschap. De consumptie- en sorteerscan is in essentie individueel én integraal, met het doel zo veel mogelijk op maat te werken. Bovendien willen we niet enkel sensibiliseren maar willen we uitdrukkelijk ook concrete oplossingen aanreiken voor problemen waar de doelgroep mee te maken heeft. Dit realiseren we door de samenwerking tussen verschillende projectpartners (bijv. Energiesnoeiers en Kringwinkels,). Innovatieve doelgroep We richten ons met dit project uitdrukkelijk naar huishoudens die via traditionele informatiestructuren niet of minder goed worden bereikt. De Energiesnoeiers, met hun kennis en ervaring inzake het bereiken van kwetsbare doelgroepen, zijn de uitvoerders van de huisbezoeken 1. Daarom en omdat de doelgroep personen met een verhoogd energiearmoederisico in grote mate samenloopt met de doelgroep personen met een verhoogd armoederisico, gaan we voorlopig uit van dezelfde doelgroep voor de consumptie- en sorteerscan. Dit zijn bijv. personen die een woning huren van een sociale huisvestingsmaatschappij, personen met een bescheiden inkomen of personen die begeleid worden door het OCMW. De doelgroep van de energiescan is in deze fase van ontwikkeling dus een goed uitgangspunt. In de loop van het project zullen we de doelgroepcategorieën voor de consumptie- en sorteerscan op langere termijn definitief definiëren. Het is immers plausibel dat er op vlak van afvalbeleid andere prioriteiten moeten worden gelegd (bijv. nieuwkomers). Innovatieve partnerschappen We mobiliseren een brede waaier aan partners (zie later), elk met een eigen rol en verantwoordelijkheid. Sommige partners hebben een sterk operationele opdracht, andere partners hebben een meer adviserende rol. Zo bewerkstelligen we allerhande minder alledaagse partnerschappen. Ook op zuiver operationeel vlak zijn de partnerschappen innovatief. Hoewel KOMOSIE (die het project zal uitvoeren en coördineren) zowel de sector van De Kringwinkels als die van De Energiesnoeiers vertegenwoordigt, zijn gezamenlijke projecten immers eerder zeldzaam. Dit thema verbindt in essentie beide sectoren met elkaar. 5b) Uitrol en verduurzaming Het is de uitdrukkelijke bedoeling om de uitgewerkte modellen en concepten voor de consumptie- en sorteerscan na de duur van het project uit te rollen over heel Vlaanderen én te verduurzamen met het oog op een lange termijn aanbod, los van het pilootproject. Op die manier willen we op lange termijn en op grote schaal bijdragen tot een duurzaam materialenbeheer d.m.v. afvalpreventie en rationeel omgaan met afval. Uitrol KOMOSIE zal het project coördineren en mee uitvoeren. Via KOMOSIE betrekken we de volledige groep van Energiesnoeiers en beperken we ons niet tot de voorlopers (die mee een actieve rol opnemen in het project via deelname aan de werkgroep en de pilootprojecten). Op regelmatige tijdstippen zullen alle Energiesnoeiers geïnformeerd worden. De ondersteunende materialen, tools en de opleiding zullen worden aangeboden aan alle Energiesnoeiersbedrijven. Ook de stuurgroep is zo samengesteld dat via de betrokken partijen de uitrol van het project bewerkstelligd en versneld kan worden. Via die partners zullen immers ook andere lokale besturen, sociale organisaties, etc. op de hoogte blijven van de ontwikkelingen. We streven er zo naar na de duur van het project het ontwikkelde model gebiedsdekkend in Vlaanderen aan te bieden. Verduurzaming 1 We gaan er van uit dat een bepaalde Energiesnoeiersmedewerkers zich specifiek zullen specialiseren in dit thema. De verschillende huisbezoeken (energiescan en consumptie- en sorteerscan) worden los van elkaar aangeboden.
In Vlaanderen dragen verschillende beheersorganisaties de verantwoordelijkheid voor de promotie van de selectieve inzameling en sortering van verschillende afvalstromen. Daarnaast zijn er heel en sociale organisaties met een opdracht inzake armoedebeleid. De toegang tot informatie is zeker 1 van de thema s waar die sociale organisaties mee begaan zijn. Via de overlegstrutuur die we inbouwen (zie ook Bijlage 2_projectoverzicht_totaal), betrekken we alle organisaties actief bij het ontwikkelen van modellen en concepten. We creëren zo een sense of ownership bij al deze betrokken partijen. Het is daardoor onze overtuiging om in de schoot van deze overlegcomités een duurzaam financieringsmodel te kunnen uitwerken waarin verschillende partijen een stuk verantwoordelijkheid dragen en opnemen. Beheersorganismen hebben er bijv. belang bij dat hun boodschap iedereen bereikt, ook de meest kwetsbaren. Een mogelijke piste is te evolueren naar een duurzame klaverbladfinanciering voor de consumptie- en sorteerscan waarbij elke beheersorganisatie (en eventueel nog andere partijen) voorziet in een deel van de financiering. Tijdens elke scan komt immers het gehele verhaal aan bod, afgestemd op de concrete noden van het gezin. 5c) Aanverwante (beleids)thema s Mensen in armoede hebben beperkte toegang tot informatie. Met dit project spelen we hierop in. We willen immers laagdrempelige informatie op maat brengen. Dit project sluit dus aan bij het armoedebestrijdingsbeleid. Heel wat lokale besturen, provincies en andere overheden formuleren acties in het kader van het burgemeestersconvenant, gaan aan de slag met klimaatplannen, etc. De consumptie- en sorteerscan sluit hier perfect bij aan. 6 Wat is het verwachte milieueffect van het project? Leg uit hoe dit project bijdraagt aan het duurzaam materialenbeheer en welke verwachtingen er zijn voor het materialengebruik en -verbruik op lokaal niveau. Vermeld ook eventuele andere (positieve) duurzaamheidseffecten op het vlak van energie, emissies, water, sociale innovatie, stedelijke en ruimtelijke ontwikkeling, ondernemerschap en economie enzovoort. 6a) Milieueffecten m.b.t. duurzaam materialen- en afvalbeheer Met dit project willen we iedereen, ook de meest kwetsbaren, mee krijgen inzake afvalpreventie (duurzame consumptie) en rationeel omgaan met afval (correct sorteergedrag). Concreet ontwikkelen we een instrument op maat om de kwetsbare doelgroepen toegang te geven tot laagdrempelige informatie én oplossingen m.b.t. consumeren en sorteren. Zodoende willen we: De afvalproductie van mensen in armoede verminderen door pincipes van duurzame consumptie aan te leren. We denken hierbij bijv. aan het betrekken van deze doelgroep in deelinitiatieven op lokaal niveau; Het sorteergedrag van kwetsbare huishoudens verbeteren door hen laagdrempelige informatie op maat te geven m.b.t. de selectieve inzameling van verschillende afvalstromen; Hergebruik bij kwetsbare gezinnen stimuleren door hen toe te leiden naar repair-cafés, De Kringwinkel,. Dit zowel aan de aankoopzijde als aan de uitstroomzijde; Oplossingen aanreiken voor problemen die kwetsbare gezinnen ervaren inzake afval. We streven er naar dat elke consumptie- en sorteerscan wordt omgezet in een aantal acties. Zo stellen we bijv. acties voor die tegemoetkomen aan het mobiliteitsprobleem van deze gezinnen, waardoor ze bijv. niet op het recyclagepark geraken. We voorzien een evaluatie om de mate waarin we onze doelstellingen realiseren, na te gaan. Deze evaluatie heeft zowel een kwantitatieve als een kwalitatieve insteek (zie ook Bijlage 2_Projectoverzicht_totaal). De combinatie van deze kwantitatieve en kwalitatieve evaluatie, samen met de praktijkervaringen van de Energiesnoeiers, levert bijzonder waardevolle informatie op m.b.t. de drempels die deze doelgroep ervaart, om zo het (lokale) afvalbeleid bij te sturen. 6b) Overige duurzaamheidseffecten Sociale tewerkstelling Voor de uitvoering van de consumptie- en sorteerscans werken we samen met Energiesnoeiers. Energiesnoeiersorganisaties zijn bedrijven in de sociale economie met als kernactiviteiten het uitvoeren van huishoudelijke energiescans en isolatiewerken aan hellende daken en zoldervloeren. Binnen de sector worden 206 personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt tewerkgesteld. Zij worden opgeleid en begeleid om energiebesparende maatregelen uit te voeren. De consumptie- en sorteerscan biedt nieuwe, duurzame tewerkstellingsmogelijkheden voor de Energiesnoeiers.
Energie en water De consumptie- en sorteerscan enerzijds en de energiescan anderzijds zijn 2 aparte huisbezoeken. Toch is het mogelijk dat via da consumptie- en sorteerscan mensen kunnen worden toegeleid naar de energiescan en vice versa. Dit geldt in ieder geval voor zover men in aanmerking komt voor beide adviezen en beide adviezen een meerwaarde hebben. Om de toeleiding naar de consumptie- en sorteerscan te organiseren zullen we bijv. samenwerken met inburgeringsdiensten. Mogelijks komt men zo terecht bij mensen die moeilijkheden hebben met het betalen van hun energiefactuur en die in aanmerking komen voor een energiescan. In een tweede huisbezoek kan dan een energiescan worden uitgevoerd, hetgeen opnieuw een positief milieueffect genereert onder de vorm van huishoudelijke energiebesparing. Anderzijds komen Energiesnoeiers in het kader van de energiescans vandaag al bij mensen thuis waar ze vaststellen dat zich een probleem stelt m.b.t. het thema afval/sorteren en consumeren. Die mensen kunnen dus ook omgekeerd, via de energiescan, worden toegeleid naar een consumptie- en sorteerscan. Op die manier gaan positieve effecten op vlak van materialen- en afvalbeheer samen met het bewerkstelligen van energie (-en water)besparing. 7 Vermeld de start- en einddatum van het project. Start: 1 januari 2017 Einde: 31 december 2017 8 Beschrijf de geplande acties en uitvoeringstermijnen. Geef een gedetailleerde omschrijving van het project aan de hand van een overzichtelijk stappenplan, de te ondernemen acties, de op te leveren resultaten en de uitvoeringstermijnen. Geef die informatie bij voorkeur in een apart document dat u als bijlage 2 bij uw aanvraag voegt. Het project verloopt via 4 fasen/doelstellingen die hieronder beknopt worden toegelicht. Voor een gedetailleerd plan van aanpak met acties en uitvoeringstermijnen per fase, zie bijlage. Fase 1: Ontwikkelingsfase Dit is de fase van onderzoek en ontwikkeling. In eerste instantie verkennen we het thema en brengen we de mogelijkheden en noden in kaart (welke reststromen worden selectief ingezameld, waar zitten de bevoegdheden, welke mogelijke oplossingen kunnen we aanbieden, welke best practices bestaan er, wat zijn behoeften, ). I.s.m. de werkgroep en de adviesgroep ontwikkelen we voorts een consumptie- en sorteerscan. We geven vorm aan het instrument, bepalen de inhoud en ontwikkelen de instrumenten die nodig zijn om dit in de praktijk te brengen. Fase 2: Pilootfase 10 ES-bedrijven en 10 intercommunales/lokale besturen engageerden zich voor het realiseren van de pilootprojecten. In totaal worden zo 100 huisbezoeken uitgevoerd. Elk lokaal bestuur zal eigen accenten leggen in het afbakenen van de targetgroep. We sturen aan op voldoende diversiteit, zodat we obv die verschillen conclusies kunnen trekken in de evaluatie. Zo bijv. zal het pilootproject zich in gemeente A richten op appartementsgebouwen, in gemeente B op nieuwkomers, in gemeente C op wijken van sociale huisvesting, Afhankelijk van specifieke noden (bijv. centrumsteden versus plattelandgemeenten) zullen er lokale accenten worden gelegd. De diversiteit van de lokale besturen die deelnemen aan het project is enerzijds complex en tegelijkertijd een troef. - Complex omdat het afvalbeleid in bepaalde mate op lokaal niveau wordt vastgelegd en er daardoor grote verschillen kunnen zijn, wat maakt dat de inhoud van het bezoek zal verschillen van regio tot regio. Het is dan ook denkbaar dat Energiesnoeiers, die de huisbezoeken zullen uitvoeren, zowel een algemene opleiding als een regiospecifieke opleiding moeten volgen. - Een troef omdat we d.m.v. de evaluatie van 100 pilootprojecten zicht krijgen op wat werkt in de éne regio en mogelijks niet in een andere (bijv. m.b.t. de toeleiding van adressen). De diversiteit komt de opschaalbaarheid van het project onmiskenbaar ten goede.
Fase 3: Evaluatiefase We evalueren de pilootprojecten zowel kwantitatief als kwalitatief. De methodiek hiertoe wordt verder op punt gesteld in de evaluatiefase (die weliswaar al vrij vroeg in het traject van start gaat). We wachten niet met evalueren tot alle huisbezoeken zijn uitgevoerd. Door hier al vroeg mee te beginnen, kunnen we bijsturen waar nodig en conclusies trekken obv evaluatie vóór en na de doorgevoerde wijzigingen. Met de kwalitatieve evaluatie brengen we zowel de waardering van de begunstigden van de huisbezoeken als de reflecties van de Energiesnoeiers (als uitvoerders van de huisbezoeken) in kaart. Fase 4: Uitrol en verduurzaming Het project is uitdrukkelijk gericht op een uitrol en verduurzaming van de ontwikkelde concepten en modellen (cfr. infra). We werken een financieringsmodel uit en verspreiden informatie naar Energiesnoeiers en stakeholders. 9 Beschrijf de rollen en taken van de projectpartners. Geef een gedetailleerde omschrijving van de afspraken over de taakverdeling tussen het lokale bestuur, de OVAM en de andere projectpartners. U kunt die informatie ook als een aparte bijlage 3 bij uw voorstel voegen. Elke projectpartner moet zijn formele goedkeuring hechten aan het voorstel, in de vorm van een intentieverklaring, een collegebesluit enzovoort. U kunt ook die informatie opnemen in een of meer aparte bijlagen die u bij uw voorstel voegt. 9a) Officiële projectpartners Volgende operationele projectpartners zijn betrokken bij het project. Zij worden tevens vergoed voor de engagementen die zij opnemen in het kader van het project. IGO IGO treedt op als projectpromotor en zal zodoende de voortgang van het project van nabij opvolgen. IGO zal ook het project mee uitvoeren, actief meewerken aan het ontwikkelen van het concept, 10 huisbezoeken uitvoeren in het kader van het pilootproject, de evaluatie organiseren, etc. KOMOSIE KOMOSIE coördineert het project en voert het uit. KOMOSIE betrekt hierbij de veelheid aan (operationele) partners en organiseert het overleg tussen de verschillende partijen, zij bewaakt tevens het proces en de voortgang van het project in het algemeen. KOMOSIE is voorts de brugfunctie naar andere Energiesnoeiersbedrijven en het aanspreekpunt naar stakeholders. Ecolife Ecolife draagt bij aan de ontwikkeling van de opleiding/leidraad op maat van Energiesnoeiers die de huisbezoeken zullen uitvoeren, geeft die opleiding en ontwikkelt desgevallend tools voor gebruik tijdens de huisbezoeken. Ecolife zal tevens deelnemen aan de adviesgroep. Ecolife heeft reeds ervaring met dit soort opdrachten en werkte bijv. ook een individuele en groepsmethodiek m.b.t. water en energie uit. Ecolife heeft tevens ervaring met het thema sorteren. 10 Energiesnoeiersbedrijven Naast IGO, engageren 9 Energiesnoeiersbedrijven zich voor het project. Zij fungeren als zogenaamde operationele partners. D.w.z. dat ze een actieve bijdrage leveren aan de werkgroep en elk 10 huisbezoeken uitvoeren in het kader van het pilootproject. De 9 Energiesnoeiersbedrijven zijn: Groep Intro Vlaams-Brabant vzw, De Vlaspit vzw, Vilvoords Zilverpunt vzw, Werkspoor vzw, Effect vzw, Woonwijzer Meetjesland, Labeur vzw, WEB vzw, Levanto vzw. 9b) Secundaire projectpartners
Volgende projectpartners engageerden zich om het project mee te realiseren. Hun verwacht engagement is minder intensief, ze zijn adviserend. Deze secundaire projectpartners ontvangen geen vergoeding voor de tijd die ze investeren in dit project. Lokale besturen/intercommunales We voeren dit project uit vanuit een consortium van lokale besturen die een voortrekkersrol willen opnemen rond het bereiken van kwetsbare huishoudens inzake duurzame consumptie en rationeel sorteren. Het consortium bestaat uit 12 lokale besturen en/of afvalintercommunales, gespreid over Vlaanderen. Elk deelnemend lokaal bestuur zal het project opvolgen en via de adviesgroep actief bijdragen aan de ontwikkeling van het concept. De betrokken lokale besturen en intercommunales zijn: MIROM, IVM, IOK afvalbeheer, Lendelede, Avelgem, IMOG, Dilbeek, IVAGO, Diest, INCOVO, Vilvoorde, Antwerpen; in totaal bestrijken deze intercommunales en gemeenten samen een werkingsgebied van ruim 100 gemeenten. De pilootprojecten worden in het gebied van deze lokale besturen geïmplementeerd, de lokale bepalen binnen het eigen werkingsgebied de targetgroep. Beheersorganisaties In Vlaanderen hebben verschillende (beheers)organisaties (Fost+, Recupel, ) een opdracht en verantwoordelijkheid inzake de promotie van de selectieve inzameling, sortering en verwerking van verschillende afvalstromen. Heel wat organisaties engageerden zich tot deelname aan de adviesgroep. Hun opdracht is mee te waken over de inhoud van het advies dat verstrekt wordt tijdens de consumptie- en sorteerscan. Op termijn willen we evolueren naar een duurzaam financieringsmodel voor de consumptie- en sorteerscan. Een model van klaverbladfinanciering waarin verschillende beheersorganisaties en andere organisaties bijdragen aan het geheel (de kost van een sorteerscan ramen we op 150 EUR, elke beheersorganisatie kan een deel van die kosten opnemen), lijkt ons realistisch en relevant. Volgende organisaties (engagementsverklaringen in bijlage) engageerden zich reeds uitdrukkelijk voor dit project (engagementsverklaringen in bijlage): Fostplus, Recupel, Bebat, Valorlub, VLACO. In de aanloop van de start van het project zullen ooka ndere beheersorganisaties opnieuw worden gemobiliseerd. Sociale organisaties Het project situeert zich op het kruispunt tussen afvalbeleid en armoedebeleid. Daarom betrekken we ook sociale organisaties met een opdracht inzake armoedebeleid in de adviesgroep. Hoewel Energiesnoeiers veel ervaring hebben met de kwetsbare doelgroepen, is de inbreng van sociale organisaties belangrijk om te komen tot een laagdrempelig model. Hiervoor betrekken we sociale huisvestingsmaatschappijen (verschillende huisvestingsmaatschappijen hebben reeds uitdrukkelijk hun steun betuigd voor het project), het netwerk tegen armoede, het agentschap voor integratie en inburgering, CERA CERA co financiert het project en geeft inhoudelijk mee richting door actieve deelname aan de stuurgroep. Interafval Interafval vertegenwoordigt de afvalintercommunales. Interafval bevestigde formeel haar engagement voor de stuurgroep. Op die manier zal Interafval mee richting geven aan de invulling van het project. Het is tevens een belangrijke partner met het oog op de uitrol en verduurzaming van het project. 9c) Overlegstructuur Het overleg en de afstemming tussen de vele betrokken partners en partijen wordt via volgende overlegstructuur in goede banen geleid. KOMOSIE coördineert de verschillende overlegorganen en de afstemming ertussen. Werkgroep Samenstelling Operationele partners, in hoofdzaak Energiesnoeiers als uitvoerders van de consumptie- en sorteerscans, in nauwe samenwerking met intecommunales (o.w.v. lokale invulling afvalbeleid) Opdracht Vormgeven aan de consumptie- en sorteerscan, formuleren van eerste voorstel (voor de adviesgroep) m.b.t. de inhoud van het huisbezoek, met inbegrip van mogelijke oplossingen die worden aangereikt.
Uitwerken instrumenten i.f.v. implementatie (met name hulpmiddelen en modeldocumenten, illustratiemateriaal voor gebruik tijdens de huisbezoeken, opleiding voor uitvoerders, etc.) Implementeren van het pilootproject: elk lid van de werkgroep voert 10 consumptie- en sorteerscans uit Evaluatie van het pilootproject vanuit praktijkervaringen en via kwantitatieve en kwalitatieve evaluatie Frequentie: 6 à 8-wekelijks Coördinatie: KOMOSIE Adviesgroep Samenstelling: Gevarieerde samenstelling van sociale organisaties, beheersorganismen (Bebat, Fostplus, Recupel,...), VLACO,... De adviesgroep kan nog verder worden aangevuld. Opdracht: Vanuit een ruime deskundigheid en diversiteit van invalshoeken reflecteren over de voortgang van het project en input geven in functie daarvan. De belangrijkste beslissingen en/of acties van de werkgroep worden besproken in en ter goedkeuring en discussie voorgelegd aan de adviesgroep. De werkgroep gaat met deze reflecties aan de slag. Bijdrage aan de evaluatie van de pilootprojecten Onderzoeken en bewerkstelligen van de verduurzaming en uitrol van de consumptie- en sorteerscan in Vlaanderen Frequentie: trimestrieel Coördinatie: KOMOSIE Stuurgroep Samenstelling: IGO (projectpromotor) OVAM CERA (cofinancierder) Interafval (vertegenwoordiging intercommunales) KOMOSIE (projectcoördinatie + vertegenwoordiging Energiesnoeiers) Opdracht Opvolging voortgang project Inhoudelijke reflecties Frequentie: Trimestrieel Coördinatie: KOMOSIE