RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ G.B.S. DE LEILINDE

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ G.B.S. DE LEILINDE Plaats: Winschoten BRIN-nummer: OOCS Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 28 mei 2009 Conceptrapport verzonden op: 24 juni 2009 Rapport vastgesteld te Groningen op: 2 september 2009 Reproductie het rapport zonder toestemming de inspectie of de school vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm. HB2742984/5

1. INLEIDING De Inspectie het Onderwijs heeft op 28 mei 2009 een onderzoek uitgevoerd op g.b.s. De Leilinde om na te gaan of er sprake is tekortkomingen in de kwaliteit het onderwijs. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor De Leilinde een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 13 mei 2009 heeft de inspectie de uitkomsten deze risicoanalyse telefonisch met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding dit gesprek is besloten een kwaliteitsonderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Naast het onderzoek naar eventuele tekortkomingen voert de inspectie op een aantal basisscholen ook een thematisch onderzoek uit naar de kwaliteit het onderwijs in schrijven teksten (stellen). Het beleid de overheid is er op dit moment op gericht om het niveau de basisvaardigheden taal en rekenen te verbeteren. In dat kader voert de inspectie op scholen onderzoek uit naar (aspecten ) het onderwijs in deze basisvaardigheden. In het 2009 is dit onderzoek voor taal gericht op de kwaliteit het onderwijs in het schrijven teksten. De Leilinde maakt deel uit de landelijke steekproef scholen voor dit onderzoek. Tijdens het themaonderzoek zal de inspectie op de school het vakgebied schrijven teksten onderzoeken. Hiervoor maakt de inspectie gebruik een waarderingskader met indicatoren en criteria. Het doel is om op landelijk niveau een beeld te geven de kwaliteit het onderwijs in het schrijven teksten. De bevindingen het onderzoek op de school worden daarom in dit rapport alleen op hoofdlijnen weergegeven. Pagina 2 10

Onderzoeksopzet Uit het waarderingskader zijn, naast de opbrengsten, indicatoren onderzocht uit de volgende aspecten die mogelijk samenhangen met de onvoldoende opbrengsten: de kwaliteitszorg, het leerstofaanbod, de onderwijstijd, het didactisch en pedagogisch handelen, de afstemming, de actieve en zelfstandige rol leerlingenen de leerlingenzorg. Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Onderzoek op locatie, waarbij: o schooldocumenten zijn bestudeerd; o de onderwijspraktijk is geobserveerd in alle groepen; o gesprekken met de directie, de intern begeleider en met leraren zijn gevoerd. Na het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies het schoolbezoek besproken met de directie en een vertegenwoordiger het bevoegd gezag. Het themaonderzoek schrijven bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij o in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen lessen schrijven. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 5, 6, 7 en 8; o schooldocumenten zijn bestudeerd; o gesprekken met de directie, de leraren en leerlingen zijn gevoerd. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader primair onderwijs 2005. Daarnaast is gebruik gemaakt aanvullende normeringen die opgenomen zijn in de notitie "Analyse en waarderingen opbrengsten primair onderwijs" (maart 2009). In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Dit hoofdstuk beschrijft tevens kort de belangrijkste bevindingen het themaonderzoek schrijven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 3 10

2. BEVINDINGEN mf Q INSPECTIE 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5. slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Resultaten 12.1 De resultaten de leerlingen aan het eind de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond de kenmerken de * leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Ontwikkeling leerlingen 1 2 3 4 13.1 De resultaten de leerlingen voor Nederlandse taai en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ton minste op het # niveau dat op grond de kenmerken de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich 9 naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte m periode 8 jaar. Kwalitpilszoig 1 2 3 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften haar # leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit haar ^ opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de _ gerealiseerde kwaliteit het onderwijs. Pagina 4 10

Lporstolii:mbnd 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taat en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan hij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften leerlingen met een taalachterstand. 2 3 Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften leerlingen. 2 3 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolte manier met elkaar omgaan. 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit, 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. 7.1 Deleraren volgen de vorderingen hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. 3 4 Beqpleidin;! ZCV&TTZX>ï,^.TrMZ^ID*^,&XÏ -.~- r"s.'*s ïyuïsr.sfsh.^&.is: 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem instrumenten en procedures voor het volgen de prestaties en de ontwikkeling de leerlingen. Zorg 3 4 school de aard de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten de zorg na. Pagina 5 10

De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16L De schoof heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). Het bestuur heeft het vastgestelde zorgplan aan de inspectie toegestuurd (WPO r artikel t9). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WPO, artikel 8}. Pagina 6 10

2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat de kwaliteit het onderwijs op de Leilinde zwak is. Ze baseert dit oordeel op de onvoldoende eindopbrengsten en weinig taakgerichte werksfeer in de school. Daarnaast zijn tekortkomingen geconstateerd op onderdelen de kwaliteitszorg, het leerstof aanbod, de onderwijstijd, het didactisch handelen en de afstemming. Het team en de schoolleiding herkennen zich in de bevindingen de inspectie; ondersteund door een extern bureau is inmiddels een aanzet voor verbetering gegeven. Toelichting Resultaten het onderwijs De resultaten aan het eind de schoolperiode zijn onvoldoende. In deze beoordeling heeft de inspectie de resultaten de eindtoets betrokken voor de afgelopen drie leerjaren: deze liggen onder het niveau dat verwacht mag worden op grond kenmerken de leerlingenpopulatie. Gedurende de schoolperiode ontwikkelen de leerlingen zich naar verwachting: op alle zeven hierbij betrokken toetsen voor technisch en begrijpend lezen en rekenen en wiskunde zijn de scores voldoende. Voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften heeft de school nog geen uitstroomperspectief bepaald met bijbehorende tussendoelen en leerlijnen. Daarom kan de school niet aantonen dat deze leerlingen zich ontwikkelen naar hun mogelijkheden. Kwaliteitszorg Het systeem kwaliteitszorg op de school is deels op orde. De nieuwe directeur bouwt voort op de bestaande werkwijze waarbij systematisch evaluatie opbrengsten en het leren en onderwijzen leidt tot planmatig werken aan verbeteringen. Daarnaast heeft de directie samen met een externe deskundige de huidige situatie op de school in kaart gebracht. Bij haar reflectie op de onderwijskwaliteit heeft de school de kenmerken de leerlingenpopulatie niet expliciet betrokken. Ook blijkt uit observaties de onderwijspraktijk dat de kwaliteit het leren en onderwijzen op diverse onderdelen sterk leraarafhankelijk is. Dit duidt erop dat afspraken over de werkwijze op de school onvoldoende geborgd zijn. Leerstofaanbod Voor de meeste leerstofonderdelen gebruikt de school een aanbod dat dekkend is voor de kerndoelen en een doorgaande lijn in de school waarborgt. Ook het beredeneerd aanbod voor de groepen 1 en 2 sluit voldoende aan op de leerstof groep 3. Voor begrijpend lezen geldt dat de school ontevreden is over de huidige methode en zich oriënteert op een nieuwe methode waarin wereldoriëntatie en taal en lezen geïntegreerd aangeboden worden. In afwachting een beslissing over de methodekeuze, hebben enkele leraren zelfstandig besloten de huidige methode in de eigen groep te vergen door een ander aanbod. Daardoor sluiten de leerinhouden de verschillende leerjaren niet meer op elkaar aan. Dientengevolge is indicator 3.5 als onvoldoende beoordeeld. Pagina 7 10

lp o INSPECTIE Onderwijstijd en didactisch handelen De school heeft voldoende onderwijstijd gepland voor de basisvaardigheden, hoewel deze onevenwichtig is verdeeld over de leerjaren. De beschikbare onderwijstijd wordt echter onvoldoende efficiënt besteed. Er gaat onder meer tijd verloren door te lange pauzes en inefficiënt klassenmanagement in enkele lessen. Dit laatste leidt er in teveel gevallen toe dat teveel leerlingen niet betrokken zijn op hun taak (indicator 6.1). Zelfstandige rol en afstemming In de school is een doorgaande lijn herkenbaar zelfstandig werken en leren en in het algemeen zijn de leerlingen voldoende actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. De inspectie merkt op dat de actieve betrokkenheid in een aantal groepen onder druk staat doordat niet alle leraren erin slagen een taakgerichte werksfeer te realiseren. Het taakwerk is voor de meeste leerlingen in een groep hetzelfde, hoewel de te verwerken leerstof in sommige groepen afgestemd is op de behoeften leerlingen. In alle groepen geven de leraren extra uitleg als de leerlingen daarom vragen. In het algemeen is er echter onvoldoende sprake geplande afstemming instructie en verwerking, gericht op preventie achterstanden. Hierbij speelt het ontbreken een vorderingenregistratie voor begrijpend lezen en het gebrek aan schoolbrede afspraken over het analyseren vorderingen een rol. Leraren maken te weinig gebruik gegevens over de vorderingen hun leerlingen om hun onderwijs bewust en gepland zo in te richten dat het aansluit op de behoeften de leerlingen. Zorg De school hanteert een toetskalender voor het afnemen methodeonafhankelijke toetsen. De toetsresultaten worden geanalyseerd in groepsbesprekingen en voor leerlingen die dat nodig hebben maken de leraren een handelingsplan. De kwaliteit de handelingsplannen verschilt per leraar, maar is over het geheel genomen voldoende: de probleemanalyse is helder, evenals de daarop gebaseerde doelstellingen. De uitvoering de handelingsplannen wordt door de leraren geregistreerd in de bijhouders. De inspectie beoordeelt de evaluatie de handelingsplanning als onvoldoende omdat het resultaat er in te weinig gevallen wordt vastgelegd. Themaonderzoek schrijven Bij het themaonderzoek zijn verschillende kwaliteitsaspecten het onderwijs in het schrijven teksten onderzocht, namelijk het leerstofaanbod, de tijd, het didactisch handelen, de afstemming op verschillen tussen leerlingen en de kwaliteitszorg. De inspectie is nagegaan waaruit het aanbod voor schrijven bestaat, of de gerealiseerde leerinhouden dekkend zijn voor de kerndoelen, of de leerinhouden in de verschillende leerjaren op elkaar aansluiten, en of ze tot en met het niveau groep 8 worden aangeboden. In het verlengde hier is nagegaan of de school voldoende tijd besteedt aan dit domein het taalonderwijs. In lesobservaties is gekeken naar de didactiek. De inspecteur heeft beoordeeld of de leraren de schrijfopdracht in een betekenisvolle context plaatsen, of ze een duidelijke schrijfopdracht geven, of ze procesgerichte instructie geven over de aanpak de schrijfopdracht, of ze leerlingen adequaat ondersteunen bij het schrijven en of ze zorgen voor effectieve feedback aan leerlingen. Daarnaast is nagegaan of in de schrijfactiviteiten de leerlingen alle fasen het schrijfproces herkenbaar zijn. Net als bij andere taalvaardigheden zijn er ook verschillen tussen leerlingen in hun schrijfvaardigheid. In het onderzoek is gekeken of de leraren de ontwikkeling de Pagina 8 10

schrijfvaardigheid de leerlingen systematisch volgen en of dit ook leidt tot doelgerichte differentiatie in de lessen. Tot slot is nagegaan of de kwaliteitszorg de school zo is ingericht dat de school de kwaliteit het schrijfonderwijs systematisch kan bewaken en verbeteren, en of er aandacht is voor de deskundigheidsontwikkeling de leraren op het gebied onderwijs in schrijven. Bij de kwaliteitsaspecten aanbod, tijd en didactiek worden de beoordeelde criteria grotendeels gerealiseerd. Het gerealiseerde aanbod is (uitgaande de huidige taalmethode) dekkend voor de kerndoelen en in alle leerjaren is een beredeneerd aanbod gepland voor (beginnend) schrijven. De school heeft voldoende tijd gepland voor instructie in het leren schrijven teksten. De opdrachten die de leerlingen krijgen zijn duidelijk en worden zo veel mogelijk in voor hen betekenisvolle contexten geplaatst. Projecten op school maken hier deel uit. Leraren besteden in hun lessen expliciet aandacht aan de wijze waarop de leerlingen de schrijfopdrachten kunnen aanpakken. Verbeterpunten in de didactiek betreffen het geven feedback en het reviseren teksten. De feedback die leerlingen krijgen gaat wel in op de essentie de schrijftaak, maar te weinig op het schrijfproces. Ook krijgen leerlingen weinig gelegenheid en stimulans tot het reviseren hun teksten. Differentiatie bij het schrijfonderwijs is eveneens nog te beperkt herkenbaar. De ontwikkeling de schrijfvaardigheid wordt wel gevolgd, maar de geregistreerde gegevens worden niet benut om een goed beeld te krijgen de vorderingen de leerlingen op de deelaspecten het schrijfproces. Dientengevolge vindt een gerichte afstemming op de verschillen tussen de leerlingen niet plaats. Binnen de kwaliteitszorg de school is het onderwijs in het schrijven teksten tot nu toe geen onderwerp bespreking geweest. De school oriënteert zich wel op een nieuwe taalmethode. Pagina 9 10

hetonderwijs 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie het Onderwijs aan De Leilinde een aangepast arrangement toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in mei 2011 weer voldoende niveau is. De inspectie voert in het tweede kwartaal 2011 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en eventueel tussentijdse onderzoeken naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend af de vaststelling het rapport een plan aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg het toezicht op kan aansluiten; het is aannemelijk dat het plan aanpak leidt tot een verbetering de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Pagina 10 10