stedenbouwkundig ontwerp Parkstad /Afrikaanderwijk in opdracht van Vestia/Estrade en gemeente Rotterdam
a stedenbouwkundig ontwerp Parkstad /Afrikaanderwijk mei 2009
inhoud. Inhoud. 0. 0. inleiding inleiding 05 titel 00 0.0 1. blabla de opgave 00 06 0.0 blabla 00 2. titel een gat in de stad 00 08 0.0 3. blabla ontwerpthema s 00 10 planbeschrijving 14 4. de grondplaat 16 5. Laan op Zuid 28 6. profielen en parkeren 36 7. parken 46 8. stadsbeeld en programma 50 bijlages 66 proefverkaveling en programma 68 fasering 74 maaiveldniveau s 76 colofon 78
inleiding. De ontwikkeling van Parkstad kent een lange aanloop. In het masterplan Kop van Zuid is Parkstad al benoemd. Daarin is de ambitie geformuleerd om met de ontwikkeling van dit plandeel het stadsbeeld en het netwerk van verbindingen, routes en openbare ruimtes te vervolmaken. Ook is in de stadsvisie van de gemeente Rotterdam het woonmilieu Kop van Zuid nog als een VIP-project benoemd. Nu het spooremplacement daadwerkelijk gaat verdwijnen kunnen die ambities ruimtelijk vormgegeven worden en kunnen nieuw-zuid en oud-zuid echt met elkaar verbinden worden. In 2006 hebben Vestia en de gemeente Rotterdam overeenstemming bereikt over de ontwikkeling, door Vestia, van de westzijde van de Laan op Zuid, grenzend aan de Afrikaanderwijk. Vestia en haar ontwikkelaar Estrade Projecten zijn voor deze gebiedsontwikkeling een samenwerking aangegaan met Proper Stok Ontwikkelaars, welke actief bij de planontwikkeling is betrokken. leeswijzer. In het eerste gedeelte van dit boek wordt de opgave uiteengezet, de locatie getypeerd, en worden de thema s benoemd die in het ontwerp leidend zijn gebleken. In het tweede gedeelte volgt de planbeschrijving. Afgesloten wordt met een aantal bijlages waarin fasering, programma en andere feitelijkheden worden benoemd. Om zorg te dragen voor een goede samenhang tussen de beide zijden van de Laan op Zuid en volwaardige stedelijke verbindingen met de Afrikaanderwijk hebben de gemeente Rotterdam en Vestia gezamenlijk een stedenbouwkundig bureau geselecteerd voor dit stedenbouwkundig plan en zijn partijen gezamenlijk opdrachtgever hiervoor. Om dezelfde reden is de oostrand van de Afrikaanderwijk binnen de plangrenzen van dit ontwerp meegenomen, zodat Parkstad ook een belangrijke kwalitatieve impuls kan zijn voor de vernieuwing van deze oude stadswijk. De wijkvisie Afrikaanderwijk biedt het kader voor de integrale ontwikkeling van Afrikaanderwijk en Parkstad. Het voorliggende stedebouwkundig plan is een uitwerking binnen deze wijkvisie. Gemeente en Vestia hebben op essentiële onderdelen van dit stedebouwkundige plan een principe-overeenkomst. Zonder deze overeenkomst over de kernonderwerpen van de samenwerking tussen Gemeente en Vestia, is het niet mogelijk om de participatie met belanghebbenden aan te gaan. De participatie betreft zowel de wijkvisie als het stedebouwkundig plan, beiden in het geheel én in nadrukkelijke samenhang met elkaar. Het stedenbouwkundig plan legt het raamwerk vast van routes, ruimtes, en maaiveldpeilen waarmee samenhang ontstaat in het plangebied. Deze grondplaat is daarmee de basis waarbinnen in opeenvolgende planfases het bouwprogramma verder vorm moet krijgen. Naast deze landmeetkundige kant van het ontwerp worden ook uitspraken gedaan over de beoogde atmosfeer van het plangebied. Zowel met betrekking tot de inrichting van de openbare ruimte als met betrekking tot het bebouwingsbeeld worden richtinggevende essenties vastgelegd. Dit onderdeel is op te vatten als het beeldkwaliteitsplan voor het plangebied. Daarnaast worden de te hanteren verkavelingprincipes, en de beoogde voorzieningenstructuren beschreven. Voor de uitwerking van de verkavelingsprincipes is samengewerkt tussen Geurtst & Schulze architecten en Palmbout Urban Landscapes.
1. de opgave. Het stedenbouwkundig plan voor Parkstad en Afrikaanderwijk heeft betrekking op het in de kaart aangeduide gebied. Het bestaat deels uit de onbebouwde terreinen langs de Laan op Zuid, en deels uit de oostrand van de Afrikaanderwijk en de Hillekop. Voor een deel dus een nieuw in te richten stuk stad, ten oosten en ten westen van de Laan op Zuid, en deels een herstructurering van een deel van de Afrikaanderwijk. Er ligt hiermee een kans voor het oprapen de ontwikkelingen op het nieuw in te richten braakliggende gebied ook ten goede te laten komen aan de Afrikaanderwijk. ruimtelijke opgave: een samenhangend gebied. De ontwerpopgave bestaat eruit om het grotendeels braakliggend terrein in Parkstad om te vormen tot een stedelijke woonwijk, en in samenhang daarmee de vernieuwing van de oostzijde van de Afrikaanderwijk vorm te geven. Parkstad moet in deze opgave de ontbrekende schakel gaan vormen tussen de Kop van Zuid en de Afrikaanderwijk, en daarmee dit deel van Rotterdam Zuid omvormen van een lappendeken aan wijken tot een coherent divers stadsdeel. Parkstad zal daartoe stevig verbonden moeten worden met het stedelijk weefsel. Vooral voor de Afrikaanderwijk levert dit een veel beter inbedding in het stedelijk netwerk op. De Laan op Zuid en de Hilledijk vormen op dit moment echter stevige barrières. Onderdeel van de ontwerpopgave is dan ook om deze barrières zoveel als mogelijk te slechten. Er is binnen deze opgave sprake van duidelijk verschillende ruimtelijke condities. Enerzijds dient zich een grotendeels braakliggend terrein aan waar de condities voor het stedelijk leven nog in moet worden vormgegeven, anderzijds heeft het plan betrekking op een bestaande dichtbevolkte woonbuurt. Dit vraagt om een ruimtelijk ontwerp dat enerzijds als een passtuk de verschillende delen aaneensmeed, en dat anderzijds bestand is tegen de sterk uiteenlopende termijnen waarop de voorgestelde ingrepen kunnen worden gerealiseerd. Planmatige stadsuitbreiding en wijkvernieuwing komen in deze opgave bijeen. woningbouw opgave: doorstroming en vernieuwing. In Parkstad en Afrikaanderwijk wordt ingezet op het ontwikkelen van een groot aantal grondgebonden woningen. Dit streven is een rechtstreekse vertaling van de doelstelling uit de Stadsvisie Rotterdam om meer grondgebonden woningen aan te bieden binnen de stadsgrenzen, en de doelstelling een meer gedifferentieerd woningaanbod te bieden in de oude wijken. Nu zijn er in de Afrikaanderwijk voornamelijk gestapelde huurwoningen (80% van het totaal). In toekomst moet de mogelijkheid ontstaan binnen de wijk te verhuizen van een huurwoning naar een betaalbare koopwoning, of van een bovenhuis naar een grondgebonden woning. De integrale ontwikkeling van Parkstad en de Afrikaanderwijk biedt de ruimte om aan deze ambitie vorm te geven. In Parkstad wordt daartoe een deel van het woningbouwprogramma als sociale woningbouw gerealiseerd. Vanuit de Afrikaanderwijk kunnen mensen verhuizen naar deze woningen. De locaties van de vrijgekomen blokken in de Afrikaanderwijk kunnen vervolgens herontwikkeld worden om in de wijk woningen toe te voegen die een aanvulling zijn op de eenzijdige woningvoorraad. In het voorliggende ontwerp kan ongeveer de helft van de woningen met een eigen voordeur aan de straat ontsloten worden, en een groot deel hiervan heeft een tuintje. De andere helft van het woningbouwprogramma bestaat uit diverse typen appartementen. Het stedenbouwkundig plan biedt echter de flexibiliteit om in te spelen op veranderende verhoudingen in het programma. Het plan wordt immers gefaseerd in een lange tijdspanne gerealiseerd. De afzetbaarheid van woningen en de mate van doorstroming van bewoners kan per planfase leiden tot een aanscherping van het bouwprogramma. extra voorzieningen. Naast het toevoegen van woningen bestaat de opgave ook uit het op peil brengen van onderwijsvoorzieningen, het winkelbestand en de bruikbaarheid van de openbare ruimte. Stuk voor stuk belangrijke zaken die een meerwaarde geven aan het woonklimaat, niet alleen voor de Kop van Zuid en Parkstad, maar zeker ook voor de Afrikaanderwijk en het gehele stadsdeel.
gebiedsgrenzen
2. een gat in de stad. Het plangebied vertoont overal sporen van de opkomst en ondergang van havenactiviteiten in dit deel van Rotterdam. Vanaf de tweede helft van de 19 e eeuw werd het polderlandschap ten zuiden van Rotterdam in hoog tempo vergraven tot havengebied. Tezamen met nieuw aangelegde wegen en spoorlijnen bepalen kademuren en havenbekkens vanaf dat moment in grote mate de topografie van dit stadsdeel. Temidden van deze haveninfrastructuur ontstonden geïsoleerd gelegen arbeidersbuurten als Feijenoord, Hillekop, Katendrecht en later, als gevolg van de aanleg van de Maashaven, de Afrikaanderwijk. Met het beëindigen van de havenactiviteiten begin jaren 90 van de vorige eeuw, ontstond de kans van dit deel van de stad een meer samenhangend stedelijk woongebied te maken. Deze ambitie, vormgegeven in het Masterplan Kop van Zuid, betekende een enorme omslag in het functioneren van dit stadsdeel. Werkgelegenheid verdween en veranderde van karakter, en nieuwe ruimtelijke verbanden begonnen te ontstaan. Was het gebied rond de Maashaven, Binnenhaven en Spoorweghaven vroeger een terrein waar het stadsverkeer zich een weg omheen zocht richting Maastunnel en Willemsbrug, met de aanleg van de Laan op Zuid en de Erasmusbrug werd het gebied de centrale toegang vanuit het zuiden tot het stadscentrum. In het nieuwe netwerk van routes dat besloten lag in het Masterplan Kop van Zuid, is de structuur van het oude havengebied nog goed te herkennen. De weerbarstige infrastructuur van kades en sporen is de kwalitatieve basis geweest voor de ruimtelijke structuur van het nieuwe stedelijk gebied. Delen van de havenbekkens zijn behouden als aantrekkelijk decor voor de nieuwe woongebieden, of ingericht als parkruimte, en de plek van
het emplacement is omgevormd tot een groots aangezette Laan op Zuid. De van oudsher dominante richting in het plangebied is daarmee onveranderd herkenbaar gebleven. De herontwikkeling van het gebied is echter nog niet voltooid. Met name in de meer zuidelijk gelegen gedeeltes langs de Laan op Zuid wachten nog grote delen op de definitieve invulling, en het beoogde stelsel van dwarsverbindingen tussen de diverse woongebieden is verre van voltooid. De periferie dringt hier diep door in de stad. Parkstadlocatie in het Masterplan Kop van Zuid stadsplattegrond omstreeks 1930 Masterplan Kop van Zuid
3. ontwerpthema s. In het ontwerp voor Parkstad/Afrikaanderwijk is een aantal thema s leidend geweest bij de ontwikkeling van de planopzet. Ze vormen tezamen de conceptuele basis voor het ontwerp. Pakstad /Afrikaanderwijk als passtuk. Parkstad is een grote leegte, omringd door gebieden met een grote gebruiksdruk. Zowel de Afrikaanderwijk als de nieuwe woongebieden op de Kop van Zuid zijn opgezet als traditionele stedelijke woonbuurten. Straten, gevelwanden en hier en daar een open ruimte bepalen het stadsbeeld. Op mooie dagen zijn de straten en pleintjes druk bevolkt, en de ruimte om te spelen, te parkeren of te sporten is er schaars. Veel mensen, veel auto s, vooral in de Afrikaanderwijk. Dit ontwerp voor Parkstad/Afrikaanderwijk is te beschouwen als het passtuk dat deze twee verschillende stedelijke woonbuurten met elkaar verbindt. Zowel letterlijk in de vorm van een samenhangend stratennetwerk, maar ook ruimtelijk door in de bebouwing aan te sluiten op het bebouwingsbeeld van de stad met gesloten bouwblokken. De inzet hierbij is een echt stedelijk woongebied te laten ontstaan dat hecht verbonden is met de rest van de stad. Parkstad/Afrikaanderwijk moet niet primair een wijk worden met een eigen signatuur, maar vooral het sterk gefragmenteerde noordelijk deel van Rotterdam- Zuid aaneensmeden tot een vanzelfsprekend stedelijk woongebied. Het gaat hierbij enerzijds om het vormgeven van het stadsbeeld, en anderzijds om het vervolmaken van het netwerk van routes tussen de diverse stadsfragmenten op en rond de Kop van Zuid. Dit in het Masterplan Kop van Zuid van 20 jaar geleden al beoogde stelsel is nog verre van voltooid. Restanten van het Spoorwegemplacement en de langs de Afrikaanderwijk gelegen waterkering zijn hierin serieuze obstakels. Omdat nu in de planvorming de afronding van de Kop van Zuid en de vernieuwing van de oostzijde van de Afrikaanderwijk als één ontwerpopgave is benoemd, ontstaat een kans om hier de diverse fragmenten van de stad volwaardig met elkaar te verbinden. De aarzelend getekende stippellijntjes uit het Masterplan Kop van Zuid kunnen nu volwaardige stedelijke verbindingen worden. Pakstad Afrikaanderwijk als passtuk
sprong over de waterkering. Tussen het restant van het emplacement en de Afrikaanderwijk ligt een primaire waterkering. Deze dijk, bestaande uit de Hilledijk en de Brede Hilledijk, omgordt de Afrikaanderwijk. Na de dijkverhoging naar aanleiding van de watersnoodramp van 1953 is de dijk een barrière geworden in het stedelijk gebied. Bij de Brede Hilledijk tussen de woonbuurten Hillekop en Afrikaanderwijk is dat het meest pregnant te zien. Met de herontwikkeling van het emplacement tot woongebied wordt de barrière die de dijk vormt over nog grotere lengte problematisch. In het ontwerp wordt deze barrière geslecht door de Paul Krugerstraat en de Martinus Steijnstraat op te laten lopen tot het niveau van de kruin van de dijk, en ze vervolgens te verlengen tot aan de Laan op Zuid. De Hilledijk zelf wordt een hoger gelegen deel van het stratenpatroon (vergelijkbaar met bijvoorbeeld de Schiedamsedijk of Beukelsdijk in Rotterdam). Deze verbindingen zullen met name voor de oostelijke delen van de Afrikaanderwijk van grote betekenis zijn. Dit deel van de wijk ligt nabij de Laan op Zuid, maar is vanuit deze stedelijke hoofdroute tot op heden niet te benaderen. Deze geïsoleerde ligging vertaalt zich in langzaam voortgaande verloedering en verval, omdat er op geen enkele wijze aangehaakt kan worden op de nieuwe stedelijke dynamiek die op de Kop van Zuid ontstaat, terwijl er zich ook geen andere alternatieven hebben aangediend voor de havengebonden bedrijvigheid van weleer. En andersom kan de Kop van Zuid een groter achterland goed gebruiken om op buurtniveau de stedelijke economie gaande te houden. Brede Hilledijk vroeger en nu sprong over de waterkering Hilledijk in de jaren '50
sprong over de Laan op Zuid. In het plangebied vervult de Laan op Zuid een dominante rol. Deze laan is dominant door zijn riante proporties, maar ook vanwege de complexe dubbelzinnigheid dat deze laan enerzijds een klassieke boulevard beoogt te zijn met adressen, voorzieningen en stedelijk leven, en anderzijds een belangrijke verkeersfunctie heeft. De Laan op Zuid is immers een belangrijke invalsweg voor het verkeer richting stadscentrum en daarnaast wordt verkeer uit de omringende wijken door de Laan op Zuid snel naar het hoofdwegennet geleid. De Laan op Zuid pretendeert daarmee een belangrijke ruimte te zijn voor het stedelijk leven, terwijl de verkeerstechniek in het belang van doostroming en veiligheid tegelijkertijd tendeert naar het beperken van het aantal aansluitingen en oversteken. Naast de dijk is er dan ook nóg een barrière te nemen om de samenhang tussen de buurten op zuid te vergroten, namelijk de Laan op Zuid. In de planstructuur is dit opgelost door alle belangrijke routes uit de aanliggende stadsdelen te verbinden met de Laan op Zuid, maar het aantal volledige kruisingen te beperken tot de aansluiting Vuurplaat-Brede Hilledijk. Juist op deze plek ontstaat met het verbinden van de Vuurplaat en de Brede Hilledijk een belangrijke nieuwe dwarsroute tussen de Kop van Zuid en Katendrecht. De overige aansluitingen krijgen de vorm van T-aansluitingen. Op een aantal plekken worden deze T-aansluitingen gecombineerd met een veilige oversteek voor het langzaamverkeer. stadsblokkenstad. Om Parkstad/Afrikaanderwijk als een passtuk naadloos te laten aansluiten op de omringende wijken, is er voor gekozen de stedelijke typologie van de gesloten bouwblokken te continueren. Formeel bepaalde straten, open ruimtes en gevelwanden bepalen het beeld. aantakkingen op de Laan op Zuid stadsblokkenstad
parken als kwaliteitsimpuls. Het aaneensmeden van gebieden alléén biedt echter niet voldoende basis voor een aangenaam stadsdeel. Daarvoor zullen ook binnen het plangebied aantrekkelijke condities moeten worden geschapen. Restanten van havenbekkens bieden hiervoor geen basis, zoals bij de eerder ontwikkelde gebieden van de Kop van Zuid. Evenmin is er een aangename landschappelijke setting voorhanden. Om die reden wordt in het plan sterk ingezet op de ontwikkeling van een aantal parken en plekken die aantrekkelijke ruimtelijke condities met zich meebrengen voor de omringende bebouwing. Daarbij zal de openbare ruimte in dit stedenbouwkundig ontwerp bestand moeten zijn tegen de hoge gebruiksdruk in dit gebied. De openbare ruimte is niet alleen het domein van auto s, of de enscenering van het thuiskomen, maar zeker ook de ruimte waarin het alledaagse stedelijk leven zich voltrekt. Dit vraagt om een robuuste en waardige inrichting die ruimte biedt aan velerlei gebruik. In hoofdstuk 7 worden de parken nader beschreven. restanten afgedankte infrastructuur tekenen de locatie patroon van parken
planbeschrijving.
4. de grondplaat. De basis van het ontwerp van Parkstad/Afrikaanderwijk bestaat uit de grondplaat van het plan. Met deze grondplaat wordt de ruimtelijke structuur van het plangebied gefixeerd. Het bebouwingspatroon, de parken, de overige openbare ruimtes, en de hoogteligging van het terrein worden hiermee vastgelegd. Dit raamwerk biedt de condities waarbinnen het programma tot ontwikkeling kan komen. 4.1 patroon van bouwblokken. Parkstad/Afrikaanderwijk wordt opgebouwd uit meerder patronen van gesloten bouwblokken. Tezamen vormen ze een samenhangend stadsbeeld. In het noordelijk deel van de Afrikaanderwijk volgen de blokken in hoofdzaak de richting van het oude verkavelingspatroon. Er wordt een grotere blokdiepte gehanteerd dan er oorspronkelijk aanwezig was om ruimte te bieden aan hedendaagse wooneisen en aan parkeervoorzieningen. In de zuid-oostelijke hoek van de Afrikaanderwijk is een bouwblokkenpatroon ontworpen dat niet alleen de oude verkavelingsrichting oppakt, maar daarnaast nadrukkelijk ook samenhang vertoont met de nieuw te ontwikkelen delen in Parkstad. Ten noorden van de Laan op Zuid is een bebouwingspatroon ontworpen dat -net als het nabijgelegen Stadstuinen- haaks op de Laan op Zuid staat. patroon van bouwblokken
4.2 opbollend maaiveld. Zoals in het vorige hoofdstuk al is genoemd wordt in dit stedenbouwkundig plan ingezet op het opheffen van de barrière die de Hilledijk vormt tussen Parkstad en de Afrikaanderwijk. Het slechten van deze barrière is immers voorwaardelijk voor het maken van een samenhangend stadsdeel. In het ontwerp wordt deze barrière geslecht door het maaiveld aan weerszijden van de dijk geleidelijk op te laten lopen. Aan de Afrikaanderwijkzijde zijn de mogelijkheden daartoe beperkt tot de Paul Krugerstraat, de Martinus Steijnstraat en ter plaatse van een van de beoogde parken. Aan de buitendijkse zijde wordt het gehele stratenpatroon tussen de waterkering en de Laan op Zuid opgehoogd tot het niveau van de kruin van de dijk. Door de dijk als het ware te begraven wordt enerzijds de waterkerende kracht van de dijk vergroot doordat de golfoploop buitendijks al wordt gedempt, en ontstaat anderzijds de kans het niveauverschil tussen straatpeil en binnenterrein in de uitwerking van de bouwblokken te benutten voor het integreren van bijvoorbeeld parkeervoorzieningen. opbollend maaiveld
legenda bouwveld icoon hoogteaccent gesloten hoek indicatie rooilijn margestrook passage voorzieningenplint ingang parkeren mogelijke schoollocatie opbollend maaiveld park indicatie verbinding weg schaal 1:3000
4.3 stratennetwerk. Door het slechten van de barrière van de waterkering en door op een aantal plekken nieuwe aansluitingen te maken op de Laan op Zuid ontstaat een samenhangend netwerk van routes. Cruciaal hierbij is dat het vormen van dit netwerk niet alleen als verkeerstechnische opgave wordt gezien, maar dat het netwerk het alledaagse stedelijk leven in de wijken met elkaar verknoopt. Boodschappen doen op de Afrikaandermarkt wordt voor de Kop van Zuid veel vanzelfsprekender, Katendrecht wordt bereikbaar vanaf de Laan op Zuid, en station Rotterdam-Zuid is opeens te belopen vanuit de Afrikaanderwijk. Het zwaartepunt in nieuwe stedelijke routes zal ontstaan nabij de kop van de Vuurplaat aan de Laan op Zuid. In het ontwerp wordt de Vuurplaat verbonden met de Paul Krugerstraat in de Afrikaanderwijk. De koppeling vindt plaats via een bajonet op de Laan op Zuid ter plaatse van de tramhalte Vuurplaat. Deze beide winkelstraten tezamen vormen dan een langgerekte voorzieningenstructuur die de wijken verbindt. Daarnaast wordt het verlengde van de Vuurplaat de Brede Hilledijk aangetakt op de Laan op Zuid. Hierdoor ontstaat een route die Feyenoord, de Kop van Zuid, de Hillekop en Katendrecht met elkaar verbindt. Op de schaal van het noordelijk deel van Rotterdam-zuid is dit een belangrijke gebiedsontsluitingsweg tussen de diverse woongebieden. Daarnaast zorgt ze voor een aantakking op het stedelijk hoofdwegennet van de woongebieden. In aanvulling op het knooppunt Vuurplaat-Paul Krugerstraat worden op nog een aantal plekken de aanliggende wijken verbonden met de Laan op Zuid. Vanuit de Afrikaanderwijk wordt ook de te verlengen Martinus Steijnstraat verbonden met de Laan op Zuid. De Martinus Steijnstraat en de Paul Krugerstraat zijn de twee belangrijkste oost-west gelegen routes in de Afrikaanderwijk. Tezamen geven ze door de aantakking op de Laan op Zuid de Afrikaanderwijk een meer alzijdige aansluiting op de stad. De belangrijkste nieuwe aantakking vanuit de Kop van Zuid is de Verlengde Machiniststraat. Deze straat legt een nieuwe koppeling tussen de Rosestraat en de Laan op Zuid. Op termijn is het denkbaar dat een tramlijn via deze straat station Rotterdam-zuid aandoet. Daarnaast ontsluit deze straat de bebouwing rond het Spoorweghavenpark. Verlengde Paul Krugerstraat richting Laan op Zuid
Met de aanvullende aansluitingen op de Laan op Zuid die in dit plan worden voorgesteld ontstaat tezamen met de reeds bestaande aansluitingen de volgende reeks: 1 Stieltjesstraat (bestaande volledige T-aansluiting). 2 Veemstraat (bestaande onvolledige T-aansluiting). 3 Lodewijk Pincoffsweg (bestaande volledige kruising), deze wordt voor langzaamverkeer een doorsteek tussen de Hillekop en de Kop van Zuid en ontsluit een parkeergarage. 4 Van den Broekstraat (bestaande onvolledige T-aansluiting) deze wordt voor langzaamverkeer een oversteek tussen de Hillekop en de Kop van Zuid. 5 Maaskantstraat (bestaande onvolledige T-aansluiting). 6 Vuurplaat-Brede Hilledijk. Deze bestaande volledige T-aansluiting wordt omgevormd tot een volledige kruising tussen de Laan op Zuid en de route Vuurplaat- Brede Hilledijk. 7 Verlengde Paul Krugerstraat. Deze nieuwe volledige T-aansluiting verbindt de Paul Krugerstraat met de Laan op Zuid en biedt voor langzaamverkeer een oversteek tussen Afrikaanderwijk en Spoorweghavenpark. 8 Verlengde Machiniststraat. Deze volledige T-aansluiting biedt voor langzaamverkeer een oversteek tussen de Afrikaanderwijk en Kop van Zuid. 9 Martinus Steijnstraat. Deze wordt met een onvolledige T-aansluiting aangetakt op de Laan op Zuid. verbinding Spoorweghavenpark - Verlengde Paul Krugerstraat
4.4 lanen en parken. De hoofdroutes in het stratenpatroon worden vormgegeven als lanen met dubbele rijen bomen. Tezamen met de bestaande laanbeplanting langs het Spoorweghavenpark en op de Vuurplaat ontstaat een stelsel van lommerrijke routes waaraan de belangrijkste parken in het plangebied worden gekoppeld. In het plangebied zijn vijf parken opgenomen. Twee van deze parken, het Spoorweghavenpark en het Hilledijkpark, zijn onderdeel van het stelsel van langzaamverkeerroutes tussen en in de woongebieden aan weerszijden van de Laan op Zuid. Het Spoorweghavenpark vormt een ruimtelijke schakel tussen station Rotterdamzuid en de Afrikaanderwijk. Het Hilledijkpark verbindt de oude en nieuwe bebouwing en biedt een route tussen het Afrikaanderplein en de oversteek naar de Machiniststraat. In aanvulling op deze twee parken zijn in de Afrikaanderwijk twee kleinere parken voorzien die enige ruimte bieden in het verkavelingspatroon van lange rechte smalle straten: het Leeuwenkuilpark en het Tweebospark. Voor al deze parken geldt dat ze gelegen zijn in de luwte van de woongebieden, en aan de woongebieden extra kwaliteit geven. Het groen ligt zogezegd altijd om de hoek. Het vijfde park tenslotte is gelegen op de plek van de voormalige RET-remise, op de hoek Laan op Zuid- Tweede Rosestraat. Deze locatie is gereserveerd voor een stedelijke invulling die afhankelijk is van de verdere planvorming rondom de derde stadsbrug. Mocht deze planvorming echter nog enige jaren duren dan zal de locatie tijdelijk een groene inrichting krijgen. Eventueel kan bij de tijdelijke inrichting van de locatie worden ingegaan op de behoefte aan sportieve activiteiten. Indien de derde stadsburg niet doorgaat dan zal bekeken worden op welke wijze de locatie definitief ontwikkeld kan worden, en of de tijdelijke groene inrichting kan worden omgezet in een definitieve parkaanleg. In de besluitvorming hierover zal de behoefte aan groenvoorzieningen en het gebrek aan goede locaties voor sportieve activiteiten binnen de deelgemeente Feijenoord worden meegenomen. lanen en parken Spoorweghavenpark Hilledijkpark
referentiebeelden Branco van Dantzigplein Witteveenplein Heemraadsplein Leeuwenkuilpark en Tweebospark tijdelijk park
4.5 voorzieningen In het plangebied zijn verschillende voorzieningen opgenomen. Het brandpunt van voorzieningen in Parkstad/Afrikaanderwijk ligt in het knooppunt Vuurplaat-Paul Krugerstraat. Hier worden de bestaande winkelstructuren letterlijk met elkaar te verbonden op dit knooppunt van wijken. Aan de Laan op Zuid wordt hier in aanvulling op de dagelijkse winkels een cluster aan bijzonder programma voorzien. Dit programma bedient zowel de aanliggende wijken als de rest van het stadsdeel. De ligging tegenover de tramhalte Vuurplaat maakt het voorzieningencomplex immers ook voor mensen die verder weg wonen uitstekend bereikbaar. Ingezet wordt naast het realiseren van extra winkels op de bouw van een zwembad, sportzalen, een parkeergarage en ruimtes voor buitenschoolse activiteiten. Het voorzieningencomplex ligt temidden van verschillende belangrijke routes: De Laan op Zuid, de Brede Hilledijk (route Vuurplaat- Katendrecht), de Hilledijk (groene route door het plangebied) en de Verlengde Paul Krugerstraat (route tussen Afrikaandermarkt en Kop van Zuid). Dit vraagt om een gebouw dat aan alle zijden optimaal aansluit op de omgeving. Langs de Laan op Zuid tegenover de tramhalte en langs de Verlengde Paul Krugerstraat worden winkelruimtes voorzien. Aan de grotere open ruimte langs de Brede Hilledijk ligt de entree van de sportvoorzieningen en het zwembad. Aan de Hilledijk tenslotte is de entree gelegen voor de woningen die bovenop het voorzieningencomplex worden gerealiseerd. Het patroon van parken biedt aan weerszijden van de Laan op Zuid goede locaties voor buurtvoorzieningen zoals basisscholen of ruimte voor buitenschoolse activiteiten. Zowel aan het Spoorweghavenpark, het Hilledijkpark als nabij het Leeuwenkuilpark liggen de scholen in de luwte van de stad, met de parken als extra beschikbare buitenruimte in de nabijheid. Daarbij liggen alle basisschoollocaties in de nabijheid van het nieuwe zwembad en sportcomplex aan de Laan op Zuid. Het voortgezet onderwijs krijgt tegenover tramhalte Lodewijk Pincoffsweg aan de Laan op Zuid een locatie. In de overige gebouwen langs de Laan op Zuid, ter hoogte van Stadstuinen, worden bedrijfsruimtes op de begane grond gerealiseerd. Ook langs het zuidelijker gelegen deel van de laan moet het overal mogelijk zijn op de begane grond bedrijfsruimtes te realiseren, al dan niet gekoppeld aan ee woning. De te ontwikkelen bebouwingstypologie moet deze flexibiliteit bieden. winkels bedrijfsruimtes bijzonder programma schoollocatie voorzieningenstructuur Vuurplaat - Afrikaandermarkt
voorzieningen aan de bajonet Paul Krugerstraat - Laan op Zuid - Vuurplaat
beoogd eindbeeld 2030
5. Laan op Zuid. Centraal door de locatie loopt de Laan op Zuid. In het Masterplan Kop van Zuid is deze laan opgezet als een 1,5 kilometer lange kaarsrechte stedelijke boulevard. Van die beoogde 1,5 kilometer is langs ongeveer de helft van de afstand inmiddels bebouwing gerealiseerd. De aanleg en programmering van de volgende 50% is onderdeel van de Parkstad opgave. Op zichzelf zou het niet meer dan logisch zijn de laan af te maken op de wijze zoals die een kleine 20 jaar geleden is ontworpen. Hierbij doen zich echter een drietal dilemma s voor.... Eén dilemma schuilt hierin dat er enerzijds alom een grote urgentie gevoeld wordt de Laan nu tot een afgerond geheel te maken, en er tegelijkertijd geen middelen ter beschikking worden gesteld om het tijdelijke bochtige zuidelijke deel van het wegtracé recht te trekken conform het oorspronkelijke ontwerp. Dat is spijtig aangezien het noordelijk deel van de laan en het zuidelijker gelegen Varkenoordse viaduct perfect in elkaars verlengde zijn aangelegd, en daarmee de ruimtelijke condities voor het beoogde rechte tracé al in het verleden zijn geborgd. Een tweede dilemma gaat schuil in de programmatische mogelijkheden van de laan. In het reeds gerealiseerde deel is de beoogde stedelijkheid in de plinten van de bebouwing in de vorm van publieke functies nog niet tot ontwikkeling gekomen. Om die reden is het maken van nog eens 1,5 kilometer gevellengte met etalages voor winkel- en bedrijfsruimtes (dat is twee maal de lengte van de Coolsingel) geen vanzelfsprekendheid. Een derde dilemma schuilt in het gegeven dat voor het maken van de oorspronkelijk beoogde zes tot acht lagen hoge straatwanden zich op dit moment geen woonprogramma aandient. De beoogde wanden zouden immers een enorme afzet van appartementen vragen, en die wordt op dit moment niet reëel geacht. Dit alles vraagt om het heruitvinden van het straatbeeld van de Laan op Zuid. Amerikalei Antwerpen Laan op Zuid Amerikalei Antwerpen Mathenesserlaan
nieuw profiel. De hiervoor genoemde dilemma s zijn vertaald in een nieuw symmetrisch profiel voor het zuidelijk gelegen gedeelte van de Laan op Zuid. In dit nieuwe profiel worden de 12 meter brede middenberm en de vier rijen platanen -met dezelfde plantafstand als in het reeds gerealiseerde deel- onverkort doorgezet. Deze zorgen voor de continuïteit en de lengtewerking van de Laan op Zuid, ondanks het bochtige verloop. Nieuw in het profiel van de Laan op Zuid zijn twee ventwegen die in het gedeelte tussen de Verlengde Paul Krugerstraat en het Varkenoords Viaduct de bebouwingen aan weerszijden gaan ontsluiten. Anders dan in het noordelijke deel van de Laan op Zuid zijn de verkeersintensiteiten ten zuiden van de kruising Vuurplaat- Brede Hilledijk zó hoog dat er langs de hoofdrijbaan geen parkeergelegenheid kan worden geboden. Langs ventwegen kan hierin wél worden voorzien, waarmee de aanliggende woningen en bedrijfsruimtes een directe benadering en adressering aan de Laan op Zuid krijgen. De introductie van de ventwegen levert in de flanken van het laanprofiel smallere trottoirs op dan in het noordelijk deel van de Laan (ongeveer 5 meter in plaats van 12 meter). Deze kleinere maat past goed bij een bebouwingsopzet waarbij er geen sprake zal zijn van een continue plint met bedrijfsruimtes en etalages, maar waar in hoofdzaak woonbebouwing zich moet hechten aan het laanprofiel. De Mathenesserlaan in Rotterdam, maar meer nog de Amerikalei in Antwerpen zijn voorbeelden van stedelijke lanen met een vergelijkbare profielopbouw en programmering. De ventwegen bieden daarnaast de kans alle woonstraten uit de aanliggende buurten aan te sluiten op de Laan op Zuid, zonder dat daarmee de doorstroming en veiligheid op de hoofdrijbaan in het gedrang komt. ventweg langs de Laan op Zuid
profiel noordelijk deel Laan op Zuid
profiel zuidelijk deel Laan op Zuid ventwegenstructuur
compositie. Met de aanname dat zich geen programma aandient om over de volle lengte van de Laan op Zuid zes tot acht lagen hoge bebouwingswanden te realiseren, is gezocht naar een ander stedelijk bebouwingsbeeld. Ook hiervoor biedt de ring van boulevards uit het einde van de 19e eeuw in Antwerpen een aanknopingspunt. Opvallend aan die boulevards is de sterke afwisselend bouwhoogte die in de loop van ruim een eeuw tijd is ontstaan. Appartementenblokken van negen bouwlagen hoog en stadswoningen van drie tot vier rijzige bouwlagen vormen tezamen een stedelijk bebouwingsbeeld. De gevellengtes zijn beperkt, waardoor er een sterk afwisselend vertikaal ritme ontstaat in het perspectief van de boulevard. In dit perspectief zijn de hogere gebouwen steevast aan weerszijden van de straat zichtbaar, waardoor de ruimte van het straatprofiel wordt ingekaderd. Deze observaties zijn vertaald naar een recept voor de compositie van de gehele Laan op Zuid, waarin ook de reeds gerealiseerde bebouwing trefzeker wordt opgenomen. Van de Maas tot aan het Varkenoordseviaduct zal de bebouwing van de Laan op Zuid bestaan uit een lange reeks diverse gebouwen. Nabij de Maas zijn het grote complexen als het Belastingkantoor, het Vancouverblok of Cité. Verder naar het zuiden verkleint de schaal van de bebouwing tot reeksen aaneengeschakelde gebouwen van wisselende hoogte die tezamen stedelijke bouwblokken vormen. Het gebouwencomplex dat tegenover Stadstuinen is gelegen bemiddelt tussen de grote schaal van de solitaire projecten nabij de Maas, en het samengestelde bebouwingsbeeld ten zuiden van de Vuurplaat-Brede Hilledijk. Het Stadstuinen-ensemble toont zich in deze totaalopzet als een éénmalige totaalcompositie die meerdere bouwblokken omvat. Teneinde een voldoende stedelijk laanprofiel te garanderen zijn voor de samengestelde bouwblokken langs het zuidelijk deel van de laan een aantal richtlijnen geformuleerd: wisselend lagere en hogere bebouwing aaneen. De lagere bebouwing kan bestaan uit grondgebonden woningen, beneden-bovenwoningen of ander gebouwtypes waarin woningen zijn opgenomen die deels rechtstreeks met een eigen entree aan de laan worden ontsloten. De hogere bebouwing bestaat uit Laan op Zuid: stedelijk profiel door afwisselende bouwhoogtes
relatief kleinschalige appartementen-complexen. is 14 meter. Deze hoogte vult maximaal 50% van de gevellengte van de Laan op Zuid ten zuiden van de Verlengde Paul Krugerstraat. plastiek en ritme, bijvoorbeeld door de toepassing van erkers, uitstekende raamvlakken of terugliggende entree s. hogere bebouwing tegenover elkaar worden vermeden. heeft 5 tot 10 bouwlagen. markeert de hoeken van de bouwblokken en de positie van dwarsstraten, en kadert de tussengelegen woningen in. referentie: IJburglaan Amsterdam referentie: Amerikalei Antwerpen
In het ontwerp voor de bebouwing langs de Laan op Zuid worden daartoe een aantal principes voorgeschreven: woningen, zowel bij appartementen als grondgebonden woningen, wordt minimaal 1,60 meter opgetild ten opzichte van het maaiveld. een royaal bemeten en waardig afgewerkte entreehal aan het trottoir. - gen hebben een entree aan de Laan op Zuid. - gen moeten de flexibiliteit hebben om op de begane grond ingericht te worden als bedrijfsruimte. - sluiting te kunnen maken tussen de woningen en het openbaar gebied wordt de mogelijkheid geboden de gevellijn 1,20 meter terug te leggen. Op eigen terrein ontstaat zo een zone die ruimte biedt aan bordessen, trappen, een iets verhoogde stoep etc. Hoekpunten van de bouwblokken moeten deze terugspringende gevellijn inkaderen (zoals aangegeven in onderstaande schets). - garages mogen in het gevelbeeld langs de laan niet zichtbaar zijn. distantie en proportie. Essentieel bij het ontwikkelen van een woningbouwprogramma langs een stedelijke laan is het ontwerpen van distantie tussen het openbare domein en de woningen. De vormgeving van het raakvlak van de woning met de openbare ruimte is daarin allesbepalend. In dit raakvlak komt de waardigheid, anonimiteit, de tactiele kwaliteit van het gebouw en de mate van stedelijkheid tot uiting. Daarbij moet een balans gevonden worden tussen de representatie van het wonen enerzijds, en distantie anderzijds. De Laan op Zuid is immers geen woonstraat, maar is wel gebaat bij bebouwing die zich richt op de laan. diverse uitwerkingsmogelijkheden van grondgebonden woningtypes langs de Laan op Zuid
verhoogd gelegen woonvertrekken
6. profielen en parkeren. Voor het gehele plangebied zijn de principeprofielen van de straten ontworpen en is een materialiseringsvoorstel opgenomen. Hiermee wordt een kwalitatieve basis gelegd in het ontwerp van de openbare ruimte. De openbare ruimte moet in een dichtbevolkt gebied als dit ruimte bieden aan een intensief en gevarieerd gebruik. Het gehanteerde materialenpallet, met onder andere gebakken klinkers voor de rijbanen in de woonstraten, levert een duurzame ondergrond op die meteen na aanleg enigszins doorleefd toont, en ook mooi zal verouderen in de loop van de tijd. één kwaliteitsniveau. Zowel voor de plandelen op het emplacement als voor de plandelen in de Afrikaanderwijk wordt ingezet op de kwaliteitsstandaard die in de woongebieden op de Kop van Zuid is ingezet. In de materialisering zal een subtiel verschil zichtbaar zijn tussen het materialenpallet dat in de Kop van Zuid is gehanteerd, en de materialen die de gemeente nu hanteert conform de Rotterdamse Stijl. Het is van belang de overgang tussen deze twee standaarden op een logische plek te leggen. Bijgaand kaartje toont het voorstel voor de begrenzing van het gebied dat nog wordt gematerialiseerd conform de Kop van Zuid-standaard, en het gebied dat wordt aangelegd conform de Rotterdamse Stijl. Met deze begrenzing wordt enerzijds uitdrukking gegeven aan de inzet om met de nieuwe bebouwing op het emplacement de Afrikaanderwijk een gezicht te geven aan de Laan op Zuid, en anderzijds Parkstad te zien als voltooiing van de Kop van Zuid. Kop van zuid-stijl rotterdamse stijl lanen en straten
parkeren. In de Rotterdamse Stijl wordt ingezet op het verminderen van de parkeerdruk in de smalle woonstraten in de oude wijken. In dit plan heeft die ambitie zich vertaald door in de 15 meter brede straatprofielen voor de Afrikaanderwijk en het zuidelijke gedeelte van het emplacement slechts aan één zijde langsparkeervakken op te nemen. Dit biedt in de profielen ruimte voor royaal bemeten trottoirs, en goede condities voor het groeien van bomen. Deze inzet beperkt de parkeercapaciteit van het plan tot ver onder de verwachtte parkeerdruk. Dit is alleen houdbaar als de te verwachten parkeerdruk ook elders (lees: binnen de bouwblokken) is op te lossen. Het verplaatsen van de parkeerdruk naar de bouwblokken kent echter ook zijn grenzen. Er bestaat een spanning tussen de gemeentelijke eis gemiddeld genomen méér dan één auto per woning binnen de bebouwing op te nemen, de financiële marges om dit bouwkundig goed op te lossen, het verlangen naar woningen met tuinen en de bereidheid van bewoners meer dan één parkeerplek aan te kopen bij de woning. In dit stedenbouwkundig plan is daarom de volgende benadering toegepast: Op basis van een kwalitatief hoogwaardige inrichting van de buitenruimte is de maximale parkeercapaciteit op straat bepaald. (Die is als zodanig opgenomen in de grondplaat van het plan). Per woning wordt in ieder geval één parkeerplaats binnen de bebouwing gerealiseerd. Op basis van deze twee uitgangspunten is een proefverkaveling voor het gehele plangebied gemaakt om te onderzoeken of met het voorgestelde bouwprogramma de parkeerdruk die volgens de gemeentelijke parkeernormen ontstaat kan worden geaccommodeerd. Anders gezegd: de parkeercapaciteit op straat en in de blokken begrenst de maximale hoeveelheid programma. Uit deze proefverkaveling blijkt dat met het toepassen van de voorgestelde straatprofielen de normatief bepaalde parkeercapaciteit gehaald kan worden, maar dat er weinig marge is. Moeilijkheid hierbij is ook dat het enigszins arbitrair is welke bestaande plaatsen wel, en welke niet worden meegeteld. Daarbij is ook de invloed van bijvoorbeeld de Afrikaandermarkt niet terug te vinden in de algemeen geldende parkeernormen. Per planfase zal daarom kritisch bekeken moeten worden op welke wijze aan het oplossen van de parkeerdruk nader kan worden vormgegeven. Mocht de parkeerdruk in het openbaargebied, vanwege bijvoorbeeld een gewijzigd programma of toevoeging van programma, dermate hoog worden dat het concept van eenzijdig parkeren in het gedrang komt, dan zullen er meer parkeerplaatsen op eigen terrein moeten worden gerealiseerd. parkeerplaatsen in het openbaar gebied en binnen de bouwblokken
bomenstructuur. In de boomkeuze voor de straten moet het streven naar het continueren en verbinden van routes en stadsdelen tot uitdrukking komen. Voor de Paul Krugerstraat betekent dit dat de bestaande beplanting van Lindes wordt voortgezet tot aan de Laan op Zuid. De Martinus Steijnstraat is om dezelfde reden gecontinueerd met Valse Acacia s. Ook de smalle woonstraten in de Afrikaanderwijk en op het emplacement zijn gebaat bij een luchtige ranke boom zoals de Valse Acacia. Op het Spoorweghavenpark zijn de straten breder, en kan worden aangesloten op de aanwezige lindes. De breedste straten tenslotte -de Laan op Zuid, de Machinistweg en de Vuurplaat- krijgen een laanbeplanting van Platanen. Op bijgaan de kaart is dit beplantingsvoorstel weergegeven. legenda Plataan Platanus x acerifolia Linde Tilia cordata Valse Acasia Robinia pseudoacasia Gewone Es Fraxinus angustifolia Parkbomen diversiteit aan bestaande en nieuwe parkbomen, wild verband Lokatie doorsneden zie volgende pagina's
profielen. In het ontwerp is een aantal verschillende straattypes te onderscheiden: de woonstraten in de Afrikaanderwijk en op het zuidelijk emplacement. Deze straten zijn zoals elders in de Afrikaanderwijk 15 meter breed. In het profiel wordt aan één zijde geparkeerd, en aan de andere zijde worden bomen geplaatst in het trottoir. Dit houdt een belangrijke kwaliteitsverbetering in ten opzichte van de bestaande straten, waarin aan beide zijden wordt geparkeerd. Langs de gevels is voorzien in een margestrook van ongeveer één meter breedte. In deze zone kunnen geveltuinen worden aangelegd en middels bordessen en tredes niveauverschillen worden overbrugd. De rijbanen bestaan uit uit gebakken klinkers. de Paul Krugerstraat en de Martinus Steijnstraat. De Paul Krugerstraat en de Martinus Steijnstraat zijn respectievelijk ongeveer 26 meter en 20 meter breed. Deze straten vormen de hoofdroutes tussen de Afrikaanderwijk en de Laan op Zuid. Ze krijgen extra nadruk door een continue boombeplanting aan weerszijden. In het profiel is aan weerszijden voorzien in langsparkeervakken. De rijbaan is geasfalteerd. ÓÚÎ ÓÚÎ A - A' stadstraat Afrikaanderwijkzijde ÓÍÚË C - C' Paul Krugerstraat Ó Ú B - B' Martinus Steijnstraat getoonde profielen zijn schaal 1:400
de woonstraten in de Spoorweghavenparkbuurt. De opzet van deze straten heeft verwantschap met de straten in Stadstuinen op de Kop van Zuid. Deze straten zijn in de Spoorweghavenbuurt 17 meter breed, en hebben aan weerszijden een voortuin van 3 meter diepte. Aan één zijde staan bomen in het trottoir, aan weerszijden wordt geparkeerd. Een tuinmuur markeert de grens tussen het openbaar gebied en de tuinen. De rijbaan bestaat uit gebakken klinkers. de Verlengde Machiniststraat. Dit profiel is 35 meter breed met een groene middenberm. Dit middenbermprincipe komt ook voor op de Vuurplaat, waarmee ruimtelijk verwantschap tussen deze twee belangrijke dwarsverbindingen ontstaat.. Op de Vuurplaat biedt de middenberm ruimte aan parkeerplaatsen, in de Machiniststraat kan de grasstrook te zijner tijd ruimte bieden aan een tramtracé. De rijbanen worden, net als op de Vuurplaat, geasfalteerd. ÓÌÚ D - D' stadstraat Spoorweghavenparkzijde E - E' Machinistweg
Daarnaast is er een aantal specifieke profielen te onderscheiden: de Hilledijk. Het getekende profiel van de Hilledijk is deels een resultante van de eisen die het waterschap stelt aan deze primaire waterkering. De bebouwingsafstand, de asfaltverharding in de weg en de hoogteligging liggen hiermee in grote lijnen vast. Het onderzoek naar de mogelijke profielopbouw en de vereiste hoogte van de dijk is echter nog niet afgerond. In dit stedenbouwkundig ontwerp wordt er van uitgegaan dat de dijk een maximale hoogte zal kennen van 5,4 meter boven NAP, aangezien bij een grotere hoogte de Paul Krugerstraat en de Martinus Steijnstraat niet over de dijk heen kunnen. De Hilledijk wordt waar mogelijk opgenomen in het hogere maaiveld van Parkstad teneinde de barrière te slechten die de dijk nu vormt in de stad. Er zijn echter gedeeltes langs de dijk waarvan het maaiveld nu niet omhoog kan omdat de bestaande te handhaven bebouwing dat niet toelaat. Om toch tot een zo helder en continu mogelijk profiel te komen zijn een paar onderdelen in het profiel essentieel. Allereerst wordt over de gehele lengte tussen de Putselaan en de Paul Krugerstraat een rijbaan bovenop de dijk gelegd die de bebouwing aan weerszijden ontsluit. Daarnaast is over deze lengte van het profiel een minimaal 10 meter brede grasbaan opgenomen die soms vlak ligt, maar ook niveauverschillen opvangt tussen de Afrikaanderwijkzijde en de rijbaan. Deze grasbaan wordt aan de zijde van de rijbaan met een iets verhoogde rand afgewerkt. Een continue rij bomen aan de buitendijkse zijde completeert het profiel. De rijbaan zal geasfalteerd worden. Dit is strijdig met de positie die deze weg inneemt in de hierarchie in het wegenstelsel, maar dit komt voort uit de eis dat waterdichte verharding wordt toegepast op een dijklichaam. Hilledijk - zuid
F - F' Hilledijk - noord G - G' Hilledijk - midden H - H' Hilledijk - zuid getoonde profielen zijn schaal 1:400
Brede Hilledijk. De Brede Hilledijk krijgt aan weerszijden een zo continu mogelijke profilering. Aan de Hillekopzijde wordt het bestaande wegprofiel aangepast teneinde ruimte te bieden aan een doorgaande hoofdweg in twee richtingen tussen de Kop van Zuid en Katendrecht. Aan de Afrikaanderwijkzijde wordt de bestaande woonstraat zoveel als mogelijk gecontinueerd. Dit betekent dat ter plaatse van de Leeuwenkuil het maaiveld langs de dijk moet worden opgehoogd tot 3,6 meter boven NAP. I - I' Brede Hilledijk
Parallelweg. Deze straat ligt tussen de Hillekop en het spoorwegemplacement. Beeldbepalend is een rij grote platanen. In het nieuwe profiel worden deze gespaard, en wordt de maatvoering van de straat hierop aangepast. De ruimte tussen de platanen wordt benut voor de aanleg van haaksparkeervakken. Op de kop van de parkeervakken zoomt een langgerekte blokhaag de parkeervakkan af. Spoorweghaven. Langs het Spoorweghavenpark loopt een lindelaan. Deze lindelaan blijft in de nieuwe planopzet gehandhaafd. Het zuidelijke gedeelte zal gaan fungeren als woonpadontsluiting voor de nieuwe woningen. In een kleine margezone tussen de woninggevel en het voetpad wordt de aansluiting tussen het vloerpeil van de woningen (4,2 m. +NAP) en het bestaande maaiveld (3,75 +NAP) opgevangen. ÌÚÍ ÌÚÍ Ó ÚÏ J - J' Parallelweg ÌÚÈÎ ÌÚÈÎ ÏÚ Ì ÚÓ K - K' Spoorweghaven getoonde profielen zijn schaal 1:400
7. parken. Spoorweghavenpark. In het plangebied zijn vijf parken voorzien. Deze zijn niet volledig uitgewerkt, maar in dit stedenbouwkundig ontwerp worden wel de atmosfeer, het beeld en de motieven be-noemd die in een inrichtingsplan verder moeten worden uitgewerkt. De overeenkomst tussen de vijf parken is dat ze in hoofdzaak zijn opgezet als groene plekken in de stad in de directe nabijheid van de bewoners van Parkstad/Afrikaanderwijk en de aanliggende wijken. De hoeveelheid verharding is geminimaliseerd te gunste van gazons en beplanting. Op deze wijze bieden de plekken tegenwicht aan de grote hoeveelheid verharding en infrastructuur die dit deel van de stad kenmerkt. Het bestaande Spoorweghavenpark wordt deels bebouwd. Het gedeelte dat over blijft is weliswaar kleiner, maar krijgt een hoogwaardiger inrichting dan de tijdelijke opzet die het huidige park kenmerkt. In de planstructuur vormt het park een ruimtelijke schakel in de route van Station Rotterdam-zuid naar de Verlengde Paul Krugerstraat. Deze bajonet is zichtbaar in het padenstelsel dat het park diagonaal doorkruist. Het park is opgezet als een met hagen omzoomde grasvlakte, waarin bestaande parkbomen zoveel mogelijk gehandhaafd blijven, en waarop gespeeld en verpozen kan worden. Om het oppervlakte groen in het park zo groot mogelijk te houden is het park aan drie zijden autovrij gehouden. Een woonpad ontsluit de nieuwe direct aan het park gelegen woningen. De koppen van het park worden gevormd door twee basisscholen, een bestaande en een nieuwe, die in het park een uitloopruimte hebben. De randen van het park worden hier echter wel duidelijk gemarkeerd. Bij de bestaande basisschool zou daartoe kunnen worden voorzien in een klassiek hek dat de voorruimte bij de school inkadert, en daarmee de openbare status van het park aan de andere zijde van het hek bevestigt. Spoorweghavenpark
Hilledijkpark. Het Hilledijkpark is de meest letterlijk verbindende ruimte tussen de oude Afrikaanderwijk en de nieuwe woonbuurt op het emplacement. Net zoals bij de Paul Krugerstraat en de Martinus Steijnstraat wordt hier de barrière van de Hilledijk geslecht. Het Hilledijkpark ligt aan weerszijden van de dijk, en zal door zijn terrassenlandschap-achtige opzet de aansluiting verzorgen tussen het laag gelegen gedeelte in de Afrikaanderwijk, en het hoog gelegen deel op het emplacement. In de structuur van het totale plangebied vormt het Hilledijkpark een schakel in de route van de Machiniststraat naar de speeltuin aan het Afrikaanderplein. Midden in het park staat het voormalige seinwachtershuis van het RET-emplacement. Dit karakteristieke gebouw kan als Parkpaviljoen ruimte bieden aan uiteenlopende zaken als een café-restaurant, een buurthuis, een speelgoeduitleen of een andere bestemming die het park ondersteunt. Het park wordt éénmaal door de weg op de Hilledijk doorsneden. Het zou mooi zijn ter plaatse van het park de rijbaan vorm te gegeven als een rammelstrook van basaltkeien. Deze verwijzing naar de grensligging tussen binnendijks en buitendijks gebied maakt duidelijk dat de auto hier te gast is. De woningen rondom het park worden waar mogelijk door woonpaden ontsloten. Hilledijkpark