Nolet Distillery; het voorbeeld van duurzaam ondernemen

Nolet Distillery; het voorbeeld van duurzaam ondernemen Evenals zijn voorvaderen heeft Carel Nolet, vertegenwoordiger van de tiende generatie die leiding geeft aan Nolet Distillery, een ware liefde voor het stokersvak. Zijn zonen Carel Nolet Jr., Executive Vice President van Nolet Spirits U.S.A. en Bob Nolet, Vice President of International Operations, zijn eveneens ingewijd in het distilleervak. Hun authentieke producten, zoals KETEL1 en Ketel One Vodka, worden op de hele aardbol geroemd. Een gesprek met Carel en Bob Nolet over hun passie en het grote succes en last but not least over De Nolet. De hoogste molen ter wereld die bovendien energie levert. Nolet Distillery is bijzonder. Niet alleen vanwege de eigenzinnige bedrijfsvoering, maar ook dankzij de lange historie van het familiebedrijf. Het was in 1691 toen Jan Lucasse Nolet neerstreek in Schiedam, vertelt Carel Nolet over zijn roots. Jan Lucasse bracht het stokersvak over op zijn zoon Jacobus die het ambacht op zijn beurt doorgaf aan de volgende generatie. De geschiedenis van de familie Nolet kreeg per generatie meer bekendheid; het bedrijf breidde steeds verder uit. Jan Lucasse startte een traditie die drie eeuwen later nog steeds niet is verbroken, vervolgt Bob Nolet, vertegenwoordiger van de elfde generatie die het geheim deelt van het succesvolle distilleren. Een recept dat met het diepste respect alleen van vader op zoon is doorgegeven. Op de vraag hoe het voelt om deel uit te maken van zo n bijzondere familie(geschiedenis), antwoordt hij nuchter: Ik ben vooral met de toekomst bezig. We moeten op tijd stappen zetten; innoveren om voort te blijven bestaan. En natuurlijk ben ik trots als ik hier rondloop met mijn twee zoontjes. Het is prachtig als je iets op mag bouwen met je familie. Amerika Hoewel de distilleerderij met haar tijd meeging, weken de Noletten nooit af van het traditionele stoken. Als exportartikel was de jenever van Nolet al snel wereldwijd bekend. Mijn grootvader, Joannes Nolet, zette in 1898 de eerste stappen in Amerika om in 1902 een distilleerderij in Baltimore op te richten. Helaas moest het bedrijf na zeventien succesvolle jaren sluiten vanwege de roemruchte drooglegging. De productie van jenever bleef daarmee alleen in Schiedam, vertelt Carel Nolet. In navolging van zijn grootvader trok hij echter ook de stoute schoenen aan en breidde het bedrijf in 1992 uit met een vestiging in California U.S.A.. Het verschil in zijn bedrijfsvoering is echter dat hij op de historische bodem in Schiedam bleef stoken. Zijn filosofie hierover: We blijven stoken op de plek waar het bedrijf groot geworden is. Daar waar de wortels liggen van de Nederlandse gedistilleerd industrie. Vakmanschap Aan het ambacht is de voorbije drie eeuwen weinig veranderd. Wel is de bedrijfsvoering totaal anders. Hoewel we in de distilleerderij nog altijd de op kolenvuur gestookte koperen distilleerketel nr 1 - waarnaar de producten zijn genoemd - in gebruik zien, treffen we daar ook een aantal op gas gestookte distilleerketels aan. Er is een hypermoderne bottelarij, om over het ingenieuze logistieke proces nog maar niet te spreken. 18

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 De kranen lopen op rails tussen de acht verdiepingen stellingen die plek bieden aan 7200 palletplaatsen. Halffabrikaten als glas, karton, doppen en etiketten worden er opgeslagen, maar ook de eindproducten die vanaf de Buitenhavenweg worden gedistribueerd. Pagina 19 We blijven stoken op de plek waar het bedrijf groot geworden is. Daar waar de wortels liggen van de Nederlandse gedistilleerd industrie. 19

Carel Nolet (rechts) met zijn zoon Bob. De distilleerderij aan de Hoofdstraat bestelt per computer de benodigde producten uit de opslaghal. Per omgaande komt vervolgens de bestelling vanuit de Buitenhavenweg via de tunnel aan in de Hoofdstraat. Andersom worden de verpakte eindproducten vanuit de distilleerderij onder het water door getransporteerd naar het warehouse waar de kranen hun werk doen. Nolet Distillery is daarmee zijn tijd ver vooruit. We hebben voor de groei uit geïnvesteerd, legt Carel Nolet uit. Er gaat geen dag voorbij, of ik denk na over de toekomst van de distilleerderij. Over hoe we kunnen groeien vanuit deze historische plek. Dat betekent dat je het gevoel met Duurzaam ondernemen baseren wij op de harde cijfers. Idealisme speelt een rol, maar komt op de tweede plaats. de markt moet hebben en investeringen moet overwegen die op termijn zijn terug te verdienen. Een voorbeeld daarvan zijn de energiebesparende en milieuvriendelijke systemen. Zo hebben we gekozen voor het systeem van Lange Termijn Koude opslag. Tijdens het distilleerproces ontstaat er een overschot aan warmte-energie door het verhitten van de ketels en is er een tekort aan koude-energie om te kunnen koelen. Dankzij het LTK-systeem wordt bijvoorbeeld in de zomersituatie uit een zogenoemde onttrekkingsbron op 160 meter diepte koude opgepompt, die gebruikt wordt voor koeling van processen en gebouwen. Bob Nolet voegt daaraan toe dat duurzaamheid bij innovaties hoog in het vaandel staat. Duurzaamheid is voor ons een belangrijk uitgangspunt. Wel vanuit een zakelijke beredenering. Duurzaam ondernemen baseren wij op de harde cijfers. Idealisme speelt een rol, maar komt op de tweede plaats. Schreudersprijs voor tunnel De jaarlijkse groei van meer dan 10% is explosief te noemen. Een mooie ontwikkeling die echter niet alleen om organisatorische veranderingen vroeg, maar ook uitbreiding van de bedrijfspanden met zich meebracht. De jeneverstokerij handhaven en zelfs vergroten in het centrum van de stad betekende tegemoet komen aan zware eisen aan functionaliteit, veiligheid en milieu. Het was niet makkelijk om uit te breiden op de plek waar Nolet Distillery geschiedenis schreef. Maar dankzij de inventiviteit van Carel Nolet is dat gelukt. Veel bouwbedrijven en niet in de laatste plaats architecten van 20

Kom-maar-kijken-garantie Geïnteresseerden zijn altijd welkom bij Nolet Distillery. De kom-maar-kijken-garantie laat het ambachtelijke productieproces van de authentieke producten zien. De distilleerderij is na afspraak op werkdagen te bezichtigen voor groepen. Voor nadere informatie: telefoon 010-246 29 29. De met de Schreudersprijs bekroonde tunnel. (Foto: Teo Krijgsman) Mourik hebben ons geholpen onze plannen hier te verwezenlijken, vertelt Carel Nolet. En dat ging ver. Zo ontstond het idee van de tunnel, vult zoon Bob hem aan. We waren in de gelegenheid om industriegrond aan de overzijde van de distilleerderij te kopen. Mijn vader stelde als voorwaarde dat er dan een directe verbinding moest komen van de distilleerderij aan de ene zijde van het water, naar het toen nog te bouwen logistieke centrum aan de andere zijde van het water. De ondertunneling is inmiddels een feit en op 31 januari jl. bekroond met de begeerde Schreudersprijs. De tunnel won het daarmee van grote projecten als de Amsterdamse metro. Kroon op het werk Na bijna zes jaar bouwen is Nolet Distillery klaar voor de toekomst. Begin 2008 kwam Nolet Distillery uitgebreid in het nieuws met de 900 miljoen dollar deal die het bedrijf maakte met het Britse Diageo, de grootste drankenleverancier ter wereld. De familie Nolet richt samen met Diageo een nieuw bedrijf op, KOW (Ketel One Worldwide) dat de exclusieve rechten heeft op de distributie van Ketel One. De familie heeft een belang van 50% in dit bedrijf, behoudt de rechten op de naam Ketel One en blijft verantwoordelijk voor de producties. Was deze fantastische deal de kroon op meer dan drie eeuwen ondernemerschap? Bob Nolet: Mijn vader heeft Nolet Distillery gebracht tot wat het nu is. Met het eeuwig durend productiecontract dat we hebben met Diageo, heeft hij de distilleerderij voor de komende generaties veilig gesteld. Dat betekent echter niet dat we er zijn; we moeten blijven werken aan de toekomst die er dankzij mijn vader goed uitziet. Molen De Nolet Carel Nolet is zijn tijd ver vooruit. Je zou kunnen zeggen dat hij de Jules Verne onder de distillateurs is. Wat in Nederland Molenland nog nooit vertoond was, realiseerde Carel Nolet. Tegen de distilleerderij 21

Carel Nolet heeft in de 21ste eeuw bewezen dat het benutten van wind en water waar ons land zo bekend om staat, een nieuw tijdperk is ingegaan. aan liet hij namelijk een windmolen bouwen die energie opwekt. Daarmee gaf hij een zeer eigentijdse invulling aan de relatie die de distilleerderij al meer dan drie eeuwen lang heeft met de Schiedamse branders- of moutmolens. In vroeger tijden draaiden de tientallen molens die toen op de Schiedamse stadsvesten stonden voor de daarnaast gelegen distilleerderijen en branderijen. Dag en nacht voorzagen ze de jeneverindustrie van de grondstoffen die nodig zijn om een smaakvolle jenever te kunnen stoken. De Nolet (anno 2005) draait om energie bij te dragen aan het productieproces in de distilleerderij. Hoogste ter wereld De Nolet staat met zijn voet in de Buitenhaven en is in navolging van zijn Schiedamse voorgangers gigantisch in zijn maatvoering (de hoogste ter wereld), maar vooral de combinatie van ambachtelijk werk en geavanceerde techniek maakt deze windreus tot een unicum in de wereld. Het technisch vernuft dat zich direct onder de molenkap bevindt, zorgt ervoor dat de wieken gaan draaien en hun energie overbrengen. Hoewel de ontwikkeling van dit vol automatische regelsysteem is afgeleid van moderne windturbines, is juist ook uitgegaan van de randvoorwaarden en het uiterlijk van traditionele windmolens, legt Ronald de Heer uit. Hij was een van de adviseurs bij de totstandkoming van de molen. Naast zijn zakelijk inzicht kwam zijn aërodynamische kennis daarbij vaak van pas. De techniek heeft in deze molen de functie van de molenaar overgenomen, maar de windenergie wordt hier evenals bij alle historische moutmolens overgebracht met vier wieken die elkaar in de kop van de as kruisen. Wieken overigens die 1200 kilogram per stuk wegen en niets aan het toeval overlaten. Bij de berekeningen van de wieksterkte is uitgegaan van de ontwikkeling van een rotorblad van een moderne windturbine. Elke mogelijke belasting is doorgerekend. De wieken kunnen zelfs extreme windvlagen, die maar één keer in de honderd jaar voorkomen, opvangen. In tegenstelling tot de traditionele houten wieken, zijn de wieken en het hekwerk van De Nolet van kunststof. Door het mooie schilderwerk zijn de wieken op grote hoogte echter niet van hout te onderscheiden. Rendement De buitenkant ziet er in alle opzichten uit als een molen die driehonderd jaar eerder gebouwd had kunnen zijn. In Schiedam is iets fantastisch gebeurd. Dit komt nooit voor. Het was een hele 22

De Nolet is met een hoogte van meer dan 42 meter de grootste molen ter wereld. De laagste vloer van de molen steekt 1,7 meter onder water en de voet heeft een doorsnede van 15,50 meter. Het metselwerk van de romp bestaat uit een kleine 400.000 ijsselsteentjes. De aërodynamische wieken hebben het uiterlijk van traditionele wieken. In de kap die tien procent hoger is dan de traditionele Schiedamse brandersmolens, wordt de windkracht omgezet in energie die vervolgens in de distilleerderij wordt gebruikt bij de productie van KETEL 1 Graanjenever en Ketel One Vodka. Tiende zolder Kap die 360 graden kan draaien met aërodynamische wieken. Negende zolder Niet toegankelijk voor publiek. Hier bevindt zich de installatieruimte voor de elektronische besturing van de molen. Zevende en achtste zolder Deze zolders zijn evenals de zesde verdieping beschikbaar als expositieruimten. Vanaf de zesde zolder is er geen stenen trap meer in de dubbele kegel waardoor de ruimtes ook relatief groot blijven. Zesde zolder Hier kan de bezoeker naar de balie buiten, via één van de vier deuren. De deuren gaan echter alleen open, wanneer de bezoeker is aangemeld en de wieken automatisch tot stilstand zijn gebracht. Zolang de wieken draaien, zijn alle deuren naar buiten vergrendeld. Vijfde zolder Vergaderruimte. Vierde zolder Toiletten en technische ruimte waar o.a. de installaties voor airco en verwarming zijn te vinden. Tweede en derde zolder Het theater verdeeld over twee verdiepingen met een balkon, voetverlichting en warm rood interieur. Het podium en de prima akoestiek maken de zaal eveneens geschikt voor lezingen en presentaties. Eerste zolder De vide van de ontvangstruimte met zicht op tafeltjes en stoelen beneden en een plafond met duizenden lichtjes. Op deze verdieping is ook een buitendeur die de bezoeker op de kruidenzolder van de distilleerderij brengt. Begane grond Ontvangstruimte voor relaties van Nolet Distillery met daarin o.a. een presentatie waarop te zien is hoeveel energie er op dat moment wordt geproduceerd door de molen. Hiervandaan kun je met de stenen trap of de lift omhoog tot en met de balie. Kelder Toiletten, technische installaties en liftschacht. 23

24 Beelden van het interieur van molen De Nolet. exercitie om een molen te bouwen die er aan de buitenkant als een monument uitziet, maar binnenin uiterst modern is, vindt dr. Gerard van Bussel. Hij is werkzaam bij de sectie Windenergie van de TU in Delft, en adviseerde eveneens bij de totstandkoming van De Nolet. Gerard van Bussel onderzoekt als universitair hoofddocent Windenergie de meest geavanceerde windturbines, maar koestert als gediplomeerd molenaar veel bewondering voor een ouderwetse Hollandse molen. De molen is zo ontworpen dat deze even snel draait als de andere Schiedamse molens en is ook in dat opzicht in harmonie. Het verschil is eigenlijk pas binnen in de molen te zien. Daar wordt via de stalen as en de tandwielkast de windkracht direct omgezet in elektriciteit. Wat aan de buitenzijde nauwelijks opvalt, alleen een expert herkent het verschil, is de stroomlijn van de wieken. Daarvoor zijn profielen gebruikt die ontwikkeld zijn voor moderne windturbines. Door deze aanpassingen heeft De Nolet een rendement dat vier keer zo hoog is als bij een traditionele molen. Brein van de molen In het brein van de molen wordt de windkracht omgezet in energie. De stalen as (in plaats van gietijzer in traditionele molens) verbindt de wieken met de tandwielkast. Het ontwikkelen van die tandwielkast heeft heel wat voeten in aarde gehad, vertelt Ronald de Heer. De tandwielkast is namelijk gekoppeld aan de as die schuin, onder een hoek van dertien graden, in de molenkap is gesitueerd. Dat betekent dat ook de tandwielkast schuin staat. Dat heeft de nodige hoofdbrekens opgeleverd! Denk alleen maar aan de oliesmering. Die schuine hoek was echter niet het meest gecompliceerde probleem bij het ontwerp. De tandwielkast wijkt namelijk totaal af van de exemplaren die in windturbines worden gebruikt. Dat heeft alles met de draairichting van de molen te maken. De Nolet, draait evenals alle traditionele windmolens, tegen de richting van de klok in, in tegenstelling tot de moderne windturbines. Een van de andere molenonderdelen die de hersens vormen in de kap, is de inductiegenerator. De convertor die achter de generator wordt geschakeld, zet lage windsnelheden om in een variabel toerental en hoge windsnelheden in een constant toerental, zodat er 50 hertz van goede kwaliteit aan het elektriciteitsnet kan worden geleverd. Ronald de Heer legt uit dat bij een te hoog toerental de remtippen op de wieken automatisch in werking treden. Dan worden de remkleppen geactiveerd, waardoor ze de zogenaamde omstroming van de wieken door de wind verstoren en de weerstand vergroten. Het is een mechanisch remsysteem dat ook bij moderne windturbines wordt

Windenergie Windenergie is na bio-energie de belangrijkste duurzame energiebron. Momenteel hebben we in Nederland bijna 2.000 nieuwe windturbines in gebruik. Het gebruik van duurzame stroom wordt door de Europese Unie en de nationale overheid gestimuleerd. In 2020 moet éénvijfde van de stroom in Noordwest-Europa uit buitengaatse windparken komen. toegepast. Overigens kent De Nolet in totaal drie remsystemen. Naast deze mechanische rem zitten er ook computergestuurde hydraulische remschijven op de as, die de molen stil kunnen zetten. En om zekerheid voor alles te hebben, heeft de hoofdas een mechanische rem die bestaat uit drie klemremmen. Populair gezegd heeft de molen een drievoudig uitgevoerd foolproof remsysteem. Twee werelden Last but not least was ook de inrichting van deze molen een uitdaging. Geen muur die recht is en ronde vloeroppervlakten. In plaats van smalle houten ladders, verbinden een lift (!) en stenen trappen de zolders (zoals de verdiepingen in een molen worden genoemd) van De Nolet. Het was voor de ontwerpers (architecten van Mourik) niet makkelijk om een lift te maken langs de schuine en ronde molenwand. Maar ook de trappen zijn bijzonder; ze doen denken aan een kasteel of een kerktoren. De (dubbele) trappen die eerst in beton zijn gegoten en vervolgens zijn bekleed met karakteristieke ijsselsteentjes, slingeren tussen twee kegels door en zorgen ervoor dat deze veilige routes bieden bij rondleidingen. Daarnaast vormen ze een mooie overgang tussen de historische buitenzijde en het moderne interieur. De tussenruimte van de kegels haalt door de ambachtelijk gemetselde ijsselsteentjes de sfeer van buiten naar binnen. De strakke wanden en doorkijkjes van de binnenste kegel maken daarentegen een verbinding met de ruimtes in de molen. Het trappenhuis geeft met ramen naar buiten zicht op de Waterweg, de distilleerderij en Schiedam. De doorkijkjes naar binnen laten een totaal ander beeld zien: van een theater tot een ontvangstruimte met vide. Je loopt er tussen twee werelden in. Het vroeger en nu worden er op een spannende manier samengebracht. Molinologisch eindstadium De Nolet heeft iets surrealistisch. Het is een futuristische molen, maar wel één die gekoppeld is aan het verleden. Stilistisch is het mooie van vroeger bewaard. Technisch is in alle opzichten het (molen)- wiel opnieuw uitgevonden. Daarbij is een beroep gedaan op de eeuwenlange ervaring van Hollandse bedrijven. Carel Nolet heeft in de 21ste eeuw bewezen dat het benutten van wind en water, waar ons land zo bekend om staat, een nieuw tijdperk is ingegaan. De aanleg van een tunnel is een waterbouwkundig staaltje en ook de molen steekt met kop en schouders uit in hightech. Wanneer je op de flatscreens in De Nolet de snelheden van de draaiende wieken afleest en de daarbij behorende (duurzame) energiewinsten, weet je dat dit het molinologisch eindstadium is... 25