Haematologisch laboratorium specieel

Laboratoriumgids Haematologisch laboratorium specieel Erasmus MC-Sophia 2016

Laboratoriumgids Haematologisch laboratorium specieel versie 1.0 02-03-2016 2

Voorwoord Voor u ligt de eerste druk van de laboratoriumgids van het Haematologisch laboratorium specieel van het Erasmus MC-Sophia (ook bekend als POLaR; Pediatrisch Oncologisch Laboratorium Rotterdam). Deze laboratoriumgids bevat informatie voor medisch specialisten die gebruik maken van onze dienstverlening. Naast referentiewaarden van bepalingen bevat de laboratoriumgids ook informatie over de laboratoria, bepalingen, identificatie van vochten en andere relevante zaken. Wijzigingen in bijvoorbeeld protocollen of refentiewaarden worden direct aangepast in de meest actuele versie van de laboratoriumgids in het kwaliteitsinformatiesysteem (KIS) van het Erasmus MC en op onze website (http://www.erasmusmc.nl/kindergeneeskunde/oncologie_hematologie/). Hoewel de laboratoriumgids met de grootste zorg is samengesteld, kan het voorkomen dat er onjuistheden in de gids staan. Heeft u opmerkingen of aanvullingen voor verbeteringen dan kunt u deze doorgeven via deze gids in het kwaliteitsinformatiesysteem met behulp van de punaise (rechts bovenin het scherm) Geef commentaar op dit document of via hasp.kocr@erasmusmc.nl. 4

Inhoudsopgave Voorwoord... 4 Inhoudsopgave... 6 1. Algemene informatie... 8 Adresgegevens... 10 Ligging van het laboratorium... 10 Organisatie... 11 Dienstverlening... 15 2. Referentiewaarden... 22 HEMATOLOGIE bloed kinderen... 24 HEMATOLOGIE beenmerg kinderen... 27 HEMATOLOGIE Liquor cerebrospinalis en andere lichaamsvochten... 28 Asparaginase spiegels... 28 3. Doorbelgrenzen voor laboratoriumuitslagen... 30 Cito aanvragen... 32 Bloedbeeld... 32 Differentiatie bloed... 32 Differentiatie beenmerg... 33 Differentiatie liquor en andere lichaamsvloeistoffen... 33 Asparaginase spiegels... 34 4. Dienstpakket... 36 Algemeen... 38 Bepalingen diensttijd... 38 5. Rapportagetermijn... 40 Bloed... 42 6

Beenmerg... 42 Liquor en andere lichaamsvochten... 42 Asparaginase spiegel... 42 6. Standaard analyses... 44 Bloedbeeld... 46 Beenmerg... 46 Liquor... 46 7. Afkortingenlijst... 48 Afkortingen... 50 7

1. Algemene informatie 8

Adresgegevens Naam Haematologisch laboratorium specieel of Pediatric Oncology Laboratory Rotterdam (POLaR) Bezoekadres Wytemaweg 80 3015 CN Rotterdam Postadres Postbus 2040 3000 CA Rotterdam Telefoon 010 70 36233 (laboratorium telefoon 1) 010 70 36557 (laboratorium telefoon 2) 010 70 36799 (hoofdanalist) 42 444 (verkort intern) / 06 38784960 (mobiel) Kamer Sk-2282 (laboratorium) Sk-2280 (prikkamer) Sk-2183a (vriezerruimte) Mail hasp.kocr@erasmusmc.nl asparaginase@erasmusmc.nl Ligging van het laboratorium Het laboratorium bevindt zich op de tweede verdieping in het Erasmus MC- Sophia, in de zogenaamde SK-vleugel. Het laboratorium ligt achteraan de gang bij de poli kinderoncologie en hematologie en de afdeling kindergeneeskunde 2zuid, ruimtenummer SK-2282. Naast het laboratorium bevindt zich een prikkamer, waar vinger, hiel of teen geprikt worden, wat een onderdeel van het laboratorium is. 10

Organisatie Het Haematologisch laboratorium specieel valt onder de unit kinderoncologie/- hematologie wat onder leiding staat van het afdelingshoofd. De dagelijkse leiding over het laboratorium wordt uitgeoefend door een hoofdanalist met daarnaast een medisch hoofd (arts). Afdelingshoofd: Prof. Dr. C.M. Zwaan kamer NA-1601 afspraken via Jeanny Born 010 70 36691 e-mail: j.born@erasmusmc.nl Plaatsvervangend afdelingshoofd en Medisch hoofd laboratorium: Dr. A. Beishuizen kamer NA-1605 010 70 36691 / 010 70 31136 / verkort 42425 Plaatsvervangend medisch hoofd laboratorium: Hoofdanalist: Dr. A.C.H. de Vries kamer NA-1607 010 70 32075 / verkort 42428 / 010 70 36691 Mw. R.L. Stigter kamer SK-2262 010 70 36799 / 06 38784960 / verkort 42444 11

Analisten specifieke taken: Dhr. H.G. Westerhof kamer SK-2282 010 70 36233 / 36557 Mw. T.J. Henniphof kamer SK-2282 010 70 36233 / 36557 Mw. T.K. van Gijn-Visser kamer SK-2282 010 70 36233 / 36557 Dhr. F. Anbarchian kamer SK-2282 010 70 36233 / 36557 Mw. C. van Maanen kamer SK-2282 010 70 36233 / 36557 12

Kinderoncologen: Prof. Dr. C.M. Zwaan kamer NA-1601 afspraken via Jeanny Born 010 70 36691 e-mail: j.born@erasmusmc.nl Dr. A. Beishuizen kamer NA-1605 010 70 39961 / 010 70 31136 / verkort 42425 Dr. A.C.H. de Vries kamer NA-1607 010 70 32075 / verkort 42528 / 010 70 36691 Dr. I.M. van der Sluis kamer: NA-1607 010 70 36691 / verkort 42431 / 06 38770672 Dr. E.M.C. Michiels kamer: NA-1615 010 70 36691 / 010 70 366786 / 06 38770663 Dr. R.E. Reddingius kamer: NA-1615 010 70 36586 / verkort 42427 / 010 70 36691 Dr. J.L.C.M. Loeffen kamer: NA-1605 010 70 36691 / verkort 42423 / 06 38770662 13

Kinderhematologen: Dr. C.H. van Ommen kamer: NA-1615 verkort 36775 / 06 28552234 Dr. M.H. Cnossen kamer NA-1613 010 70 43021 / verkort 43021 / 06 41140745 Fellows kinderoncologie: Dr. J. van der Lugt kamer: SK-2252 verkort 42426 / 06 38770668 Dr. B.F. Goemans kamer SK-2252 verkort 42466 / 06 41556471 Fellows kinderhematologie: Drs. E.J. Huijssen-Huisman kamer: NA-1613 verkort 36782 / 06 12147183 Dr. P.J. de Pagter kamer: NA-1615 verkort 30924 / 06 28552235 14

Dienstverlening Algemeen Het Haematologisch laboratorium specieel verricht onderzoek in lichaamsmaterialen van kinderen in opdracht van specialisten in het Erasmus MC. Telefonische bereikbaarheid: Toestel 1: 36 233 Toestel 2 (morfologie): 36 557 Hoofdanalist kamer: 36 799 Mobiel: 06 38784960 (verkort 42444) Medisch hoofd laboratorium: 42425 Consulent kinderoncoloog **3181 / 06 10346360 Consulent kinderhematoloog **3182 / 06 10271734 Kinderoncoloog diensttijd via telefoniste 010 704 0 704 Kinderhematoloog diensttijd via telefoniste 010 704 0 704 Poliklinische bloedafname Poliklinische bloedafname wordt verricht in de prikkamer welke zich naast het Haematologisch laboratorium specieel bevindt. Patiënten kunnen zich melden bij de analist in de prikkamer (indien de analist niet aanwezig is in de prikkamer, kan er aangebeld worden) met een ingevuld aanvraagformulier Perifeer bloed onderzoek (5721430). Op ieder aanvraagformulier dient in ieder geval een patiëntensticker aanwezig te zijn met daarop de naam en familienaam van de patiënt, patiëntennummer, geboortedatum en BSNnummer. Ook dient altijd het aanvragend specialisme, afdeling, datum en de arts te zijn ingevuld. Op het formulier staan verschillende pakketten met bepalingen, er dient aangekruist te worden welke bepalingen verricht dienen te worden. Aanvragen voor onderzoek in externe laboratoria moeten worden ingediend op de voor die laboratoria geldende aanvraagformulieren. Indien externe aanvraag digitaal is ingediend (bijvoorbeeld in ordermanagement) dient dit op een aanvraagformulier voor de analist te zijn vermeld. Hierbij dient duidelijk te zijn wat er extra afgenomen dient te worden en de hoeveelheid. De analist draagt zorg voor de verwerking van de aanvraagformulieren, begeleiding van de patiënt tijdens de bloedafname en afname van de juiste materialen. In het geval van een extra afname, wordt het buisje, voorzien van de patiëntgegevens, afgegeven bij de coördinator van de polikliniek. 15

Indien de patiënt niet in de prikkamer kan komen (doordat hij/zij bijvoorbeeld geïsoleerd ligt), kan de analist ook de patiënt op locatie prikken. Hier vallen alleen patiënten van de polikliniek onder, voor patiënten in de kliniek wordt verwezen naar de bloedafname-medewerkers en analisten van het algemeen klinisch laboratorium (AKC). Indien het om een patiënt gaat die in isolatie ligt, dient er duidelijk te zijn welke beschermingsmaatregelen er door de analist genomen dienen te worden voor het betreden en verlaten van de kamer. Ook kan het voorkomen dat er een poliklinische bloedafname door een arts of verpleegkundige uitgevoerd wordt (bijvoorbeeld in combinatie met andere bloedafnamen). Het bloed dient zo snel mogelijk (in ieder geval binnen 2 uur na afname) bij het Haematologisch laboratorium specieel afgegeven te worden samen met het aanvraagformulier. Op ieder aanvraagformulier dient in ieder geval een patiëntensticker aanwezig te zijn met daarop de naam en familienaam van de patiënt, patiëntennummer en geboortedatum. Ook dient altijd het aanvragend specialisme, afdeling, datum en de arts te zijn ingevuld. Op het formulier staan verschillende pakketten met bepalingen, er dient aangekruist te worden welke bepalingen verricht dienen te worden. Analyse en autorisatie bloedbeeld Het afgenomen bloed voor een bloedbeeld aanvraag wordt direct na afname of ontvangst geanalyseerd. De laboratoriumuitslagen worden in twee fasen vrijgegeven en gerapporteerd. De eerste fase (eerstelijns autorisatie) omvat de controle op de technische analyse, samenhang historische analyseresultaten en overige parameters. Indien afwijkingen worden geconstateerd wordt geïnspecteerd of er een extra analyse nodig is (eventueel een verdunning of een ander meetkanaal) of dat er artefacten (zoals stolsels in het monster) aanwezig zijn. Hierbij worden de nodige acties ondernomen. Indien de doorbelcriteria van toepassing zijn, worden de uitslagen doorgebeld/-gegeven. Alle uitslagen die aan de eerstelijns autorisatiecriteria voldoen worden doorgestuurd naar LabTrain. De uitslagen zijn direct inzichtelijk voor de aanvrager in Elpado, deze worden paars en cursief weergegeven. Na autorisatie in LabTrain worden de uitslagen in zwart (of rood indien buiten referentiewaarden) weergegeven. 16

Beenmergaspiraat Een beenmergaspiraat wordt op de OK afgenomen, in uitzondering kan de afname ook op de IC plaatsvinden. De analist is bij de punctie aanwezig en draagt zorg voor het direct verwerken van het materiaal en de benodigde afname hoeveelheid. Ook verzorgt de analist, indien van toepassing, de verzending van het materiaal naar de verschillende externe laboratoria binnen en buiten het Erasmus MC. In alle gevallen dient het cytologie aanvraagformulier van het Haematologisch laboratorium specieel ingevuld te worden (6067688). Aanvragen voor onderzoek in externe laboratoria moeten worden ingediend op de voor die laboratoria geldende aanvraagformulieren. Indien externe aanvraag digitaal is ingediend (bijvoorbeeld in ordermanagement) dient dit op een aanvraagformulier voor de analist te zijn vermeld. Hierbij dient duidelijk te zijn wat er extra afgenomen dient te worden en ook de hoeveelheid. Bij een beenmergaspiraat afname volgens behandelprotocol dienen de benodigde formulieren één werkdag van tevoren op het Haematologisch laboratorium specieel aanwezig te zijn. De standaard formulieren zijn (in pakketjes) aanwezig op de afdeling. In het geval van een nieuwe patiënt of een afname buiten het normale behandelprotocol dienen de formulieren vóór de beenmergaspiraat afname (ook indien mogelijk een dag van tevoren) ingevuld te worden door de (aanvragende) kinderoncoloog of hematoloog. De benodigde formulieren zijn verkrijgbaar bij het Haematologisch laboratorium specieel. Op ieder aanvraagformulier dient in ieder geval een patiëntensticker aanwezig te zijn met daarop de naam en familienaam van de patiënt, patiëntennummer, geboortedatum en BSNnummer. Ook dient altijd het aanvragend specialisme, afdeling, datum en de arts te zijn ingevuld. Bij een beenmergaspiraat afname is het van belang dat de vraagstelling ingevuld wordt. Als op het formulier verschillende bepalingen of pakketten met bepalingen staan, dient er aangekruist te worden welke bepalingen verricht moeten worden. Botbiopt Een botbiopt wordt op OK afgenomen, in uitzondering kan de afname ook op de IC plaatsvinden. Een botbiopt vind voornamelijk plaats in combinatie met een beenmergaspiraat afname en wordt verstuurd naar de afdeling pathologie. De analist is bij de punctie aanwezig (behalve als de botbiopt alleen voor pathologie wordt afgenomen en er geen beenmergaspiraat afname is). De analist draagt zorg voor het verwerken van het materiaal en de verzending van het materiaal via de balie van de OK tijdens kantoortijden. In diensttijd is de 17

dienstdoende oncoloog verantwoordelijk voor de verzending van het materiaal naar pathologie. De aanvraag dient digitaal in ordermanagement door de arts ingediend te worden bij pathologie. Ook kan er gekozen worden voor een botbiopt indien de beenmergaspiraat afname niet of onvoldoende materiaal oplevert. In overleg met de kinderoncoloog kan er een beenmergbiopt naar de betreffende afdelingen verzonden worden in plaats van het beenmergaspiraat. De analist draagt zorg voor het verwerken van het materiaal en de verzending naar de verschillende afdelingen. Ook kunnen er door de analist rolpreparaten gemaakt worden van het botbiopt voor morfologisch onderzoek op het Haematologisch laboratorium specieel. Liquor en andere lichaamsvochten De analist is niet standaard aanwezig bij de punctie, maar draagt wel zorg voor het verwerken van het materiaal en, indien van toepassing, de verzending van het materiaal naar de verschillenden externe laboratoria binnen en buiten het Erasmus MC. In alle gevallen dient het cytologie lichaamsvloeistoffen aanvraagformulier van het Haematologisch laboratorium specieel ingevuld te worden (5603587). Aanvragen voor onderzoek in externe laboratoria moeten worden ingediend op de voor die laboratoria geldende aanvraagformulieren. Indien externe aanvraag digitaal is ingediend (bijvoorbeeld in ordermanagement) dient dit op een aanvraagformulier voor de analist te zijn vermeld. Hierbij dient duidelijk te zijn wat er opgestuurd dient te worden (bijvoorbeeld soort buis en/of cytospinpreparaten) en de hoeveelheid. Op ieder aanvraagformulier dient in ieder geval een patiëntensticker aanwezig te zijn met daarop de naam en familienaam van de patiënt, patiëntennummer, geboortedatum en BSN-nummer. Ook dient altijd het aanvragend specialisme, afdeling, datum en de arts te zijn ingevuld. Bij een liquor of ander lichaamsvocht afname is het van belang dat de vraagstelling ingevuld wordt. Als op het formulier verschillende bepalingen of pakketten met bepalingen staan, dient er aangekruist te worden welke bepalingen verricht moeten worden. Let op! Materiaal dient binnen 30 minuten op het Haematologisch laboratorium specieel afgeleverd te worden! 18

Regels rondom aanvragen laboratoriumdiagnostiek a. Tijdens de kantooruren (op werkdagen van 08.30 tot 16.30 uur) zijn alle verrichtingen mogelijk. Buiten kantooruren wordt het dienstpakket aangeboden (zie pag. 36). b. Aanvragen kunnen alleen schriftelijk worden ingediend. In het geval van een nieuwe patiënt of een cito differentiatie, dient dit mondeling/telefonisch worden doorgegeven. Hierbij dient dan nog steeds een aanvraagformulier bijgeleverd te worden. c. Op ieder aanvraagformulier dient in ieder geval een patiëntensticker aanwezig te zijn met daarop de naam en familienaam van de patiënt, patiëntennummer, geboortedatum en BSN-nummer. Ook dient altijd het aanvragend specialisme, afdeling, datum, de arts en telefoonnummer te zijn ingevuld. d. Aanvragen voor onderzoek in externe laboratoria moeten worden ingediend op de voor die laboratoria geldende aanvraagformulieren. Indien de aanvraag digitaal is ingediend (bijvoorbeeld in ordermanagement) dient dit op een aanvraagformulier voor de analist te zijn vermeld. Hierbij dient duidelijk te zijn wat er extra afgenomen dient te worden en de hoeveelheid. e. Achteraf kan mondeling/telefonisch om een aanvulling op het bepalingspakket verzocht worden. Deze bepalingen worden toegevoegd mits er nog voldoende van het juiste materiaal aanwezig is en de bewaartermijn van het materiaal niet overschreden is. Asparaginase spiegel Asparaginase spiegels worden bepaald door het Haematologisch laboratorium specieel voor alle kinderoncologische centra in Nederland. De uitslagen in combinatie met een advies worden door de artsen TDM asparaginase per mail doorgegeven aan de behandelend kinderarts/-oncoloog. Studies Het Hematologisch laboratorium specieel vervult een ondersteunende rol voor verschillende klinische studies. Activiteiten die vallen onder de verwerking van studies zijn: Analytische werkzaamheden (zoals bloedbeeld uitslagen en differentiatie) ten behoeve van de studie. Voorbewerking bloed/beenmerg/lichaamsvochten ten behoeve van de studie 19

Opslaan van serum/plasma/volbloed bij -20 C of -80 C. Verwerking en opslaan van preparaten bloed/beenmerg/lichaamsvochten. De administratie behorende bij de verwerking van het studiemateriaal. Aanvragen buiten kantooruren Bloedbeeld aanvragen met bijbehorend materiaal worden tijdens avond- en nachtdiensten en overdag op zater-, zon- en feestdagen in ontvangst genomen en bepaald door het AKC. Indien er een oncologische differentiatie gewenst is, dient dit doorgegeven te worden aan het AKC zodat er preparaten gemaakt worden. Deze preparaten worden de eerstvolgende werkdag verzonden naar het Haematologisch laboratorium specieel. Alleen aanvragen die behoren bij het dienstpakket (zie pag. 36) worden door een analist van het Haematologisch laboratorium specieel geanalyseerd (bijvoorbeeld bij vermoeden maligniteit). De analisten hebben hiervoor oproepdiensten. De aanmelding dient altijd via de dienstdoende kinderoncoloog of -hematoloog te gaan. De dienstdoende kinderoncoloog of -hematoloog communiceert met de dienstdoende analist zodat deze naar het laboratorium komt. De uitslagen worden gecommuniceerd via de dienstdoende kinderoncoloog of -hematoloog. Cito-regelingen Cito-onderzoek kan worden aangevraagd in situaties waarbij de uitslag van het onderzoek bepalend is voor acuut medisch handelen. Bepalingen binnen het dienstpakket (pagina 36) worden cito uitgevoerd indien dit mondeling of telefonisch wordt aangevraagd. Voor cito-onderzoek is overleg met de (dienstdoende) kinderoncoloog of -hematoloog gewenst. Rapportagetijden Het laboratorium kent twee urgentiecategorieën: Cito afhandeling. De nagestreefde rapportagetijd van cito-onderzoek zal afhankelijk van de bepaling variëren, zie hiervoor de rapportagetermijnen (pagina 40). Cito-bepalingen krijgen voorrang op al het andere werk en worden als eerste bepaald. De uitslag zal telefonisch of mondeling gerapporteerd worden aan de (dienstdoende) kinderoncoloog of -hematoloog. De resultaten zijn opvraagbaar in Elpado. 20

Normale afhandeling tijdens kantooruren. Routinebepalingen worden dezelfde dag geanalyseerd en gerapporteerd op volgorde van binnenkomst en bepalingsfrequentie (zie pagina 40). Afwijkende uitslagen worden mondeling of telefonisch gerapporteerd. Hiervoor worden doorbelgrenzen gehanteerd (zie pagina 30). De resultaten zijn opvraagbaar in Elpado. 21

2. Referentiewaarden 22

HEMATOLOGIE bloed kinderen normaalwaarden eenheid leeftijd Reticulocyten 148 216 x10 9 /L <14 dagen 51 110 x10 9 /L 15 30 dagen 48 88 x10 9 /L 31 180 dagen 44 111 x10 9 /L 181 dgn 2 jaar 36 68 x10 9 /L 2 6 jaar 42 70 x10 9 /L 6 12 jaar 42 65 x10 9 /L 12 18 jaar Trombocyten 144 449 x10 9 /L <14 dagen 248 586 x10 9 /L 15 30 dagen 229 597 x10 9 /L 31 180 dagen 206 459 x10 9 /L 181 dgn 2 jaar 189 403 x10 9 /L 2 6 jaar 199 369 x10 9 /L 6 12 jaar 175 345 x10 9 /L 12 18 jaar Hematocriet (Ht) 0,40 0,47 L/L <14 dagen 0,30 0,38 L/L 15 30 dagen 0,27 0,38 L/L 31 180 dagen 0,31 0,38 L/L 181 dgn 6 jaar 0,32 0,40 L/L 6 12 jaar 0,34 0,44 L/L jongens 12 18 jaar 0,33 0,40 L/L meisjes 12 18 jaar Hemoglobine (Hb) 8,4 12,5 Mmol Fe/L <14 dagen 6,2 9,6 Mmol Fe/L 15 30 dagen 5,6 7,9 Mmol Fe/L 31 180 dagen 6,3 7,9 Mmol Fe/L 181 dgn 2 jaar 6,4 7,9 Mmol Fe/L 2 6 jaar 6,6 8,4 Mmol Fe/L 6 12 jaar 6,9 9,1 Mmol Fe/L jongens 12 18 jaar 6,8 8,3 Mmol Fe/L meisjes 12 18 jaar Literatuur: Berg, H.M. van der, Werkboek kinderhematologie, tweede druk (via AKC) 24

HEMATOLOGIE bloed kinderen normaalwaarden eenheid leeftijd Bezinkingssnelheid (BSE) 0 2 mm/uur pasgeborenen 3 13 mm/uur <10 jaar <20 mm/uur meisjes >10 jaar <15 mm/uur jongens >10 jaar Celindices MCH 1924 2234 amol <14 dagen 1862 2172 amol 15 30 dagen 1489 1986 amol 31 180 dagen 1427 1738 amol 181 dgn 2 jaar 1489 1800 amol 2 6 jaar 1552 1862 amol 6 18 jaar MCV 91 106 fl prematuren 89 103 fl pasgeborenen 74 96 fl 0 6 maand 70 83 fl 0,5 2 jaar 71 85 fl 2 8 jaar 74 88 fl 8 17 jaar RDW 15 17 % <14 dagen 14 17 % 15 30 dagen 12 16 % 31 180 dagen 13 16 % 181 dgn 2 jaar 12 15 % 2 6 jaar 12 14 % 6 12 jaar 12 15 % 12 18 jaar Literatuur: Berg, H.M. van der, Werkboek kinderhematologie, tweede druk (via AKC) 25

HEMATOLOGIE bloed kinderen normaalwaarden eenheid leeftijd Cytologie Erythrocyten 4,10 5,74 x10 12 /L <14 dagen 3,16 4,80 x10 12 /L 15 30 dagen 2,93 3,45 x10 12 /L 31 180 dagen 3,97 5,07 x10 12 /L 181 dgn 2 jaar 3,84 4,97 x10 12 /L 2 6 jaar 3,90 5,03 x10 12 /L 6 12 jaar 4,03 4,90 x10 12 /L jongens 12-18 jaar 3,93 4,90 x10 12 /L meisjes 12-18 jaar Leukocyten 8,0 15,4 x10 9 /L <14 dagen 7,8 15,9 x10 9 /L 15 30 dagen 6,0 15,0 x10 9 /L 31 180 dagen 6,0 13,5 x10 9 /L 181 dgn 2 jaar 4,9 13,4 x10 9 /L 2 6 jaar 4,3 11,4 x10 9 /L 6 12 jaar 3,8 9,8 x10 9 /L 12 18 jaar Leukocyten differentiatie lymfocyten 8 46 % <14 dagen 8 57 % 15 30 dagen 12 68 % 31 180 dagen 13 70 % 181 dgn 2 jaar 11 59 % 2 6 jaar 8 47 % 6 12 jaar 8 41 % 12 18 jaar neutrofielen 21 55 % <14 dagen 17 41 % 15 30 dagen 15 60 % 31 180 dagen 23 69 % 181 dgn 2 jaar 32 78 % 2 6 jaar 39 77 % 6 12 jaar 43 77 % 12 18 jaar eosinofielen 0 3 % <15 jaar 0 6 % >15 jaar basofielen 0 2 % monocyten 4 19 % <14 dagen 5 18 % 15 30 dagen 4 17 % 31 180 dagen 4 10 % 181 dgn 2 jaar 4 9 % 2 6 jaar 4 8 % 6 18 jaar Literatuur: Berg, H.M. van der, Werkboek kinderhematologie, tweede druk (via AKC) 26

HEMATOLOGIE beenmerg kinderen gemiddelden eenheid leeftijd Blasten (maximaal 5%) 1 % pasgeborene 1 % 7 dagen 0,5 % 6 maanden 2 jaar 1 % 6 jaar 1 % 12 jaar Promyelocyten 2 % pasgeborene 2 % 7 dagen 0,5 % 6 maanden 2 jaar 2 % 6 jaar 2 % 12 jaar (Meta-)myelocyten 5 % pasgeborene 10 % 7 dagen 8 % 6 maanden 2 jaar 15 % 6 jaar 20 % 12 jaar Neutrofielen 40 % pasgeborene 40 % 7 dagen 30 % 6 maanden 2 jaar 35 % 6 jaar 40 % 12 jaar Eosinofielen 1 % pasgeborene 1 % 7 dagen 1 % 6 maanden 2 jaar 1 % 6 jaar 1 % 12 jaar Lymfocyten 10 % pasgeborene 20 % 7 dagen 40 % 6 maanden 2 jaar 25 % 6 jaar 15 % 12 jaar Erytroblasten 40 % pasgeborene 25 % 7 dagen 20 % 6 maanden 2 jaar 20 % 6 jaar 20 % 12 jaar M/E ratio 1,2 pasgeborene 2,1 7 dagen 2,0 6 maanden 2 jaar 2,7 6 jaar 3,2 12 jaar Literatuur: Berg, H.M. van der, Werkboek kinderhematologie, tweede druk (via AKC) 27

HEMATOLOGIE Liquor cerebrospinalis en andere lichaamsvochten normaalwaarden eenheid leeftijd Cellen erytrocyten Geen leukocyten 1 20 x10 6 /L 0 28 dagen 0 15 x10 6 /L 4 8 weken 0 5 x10 6 /L >2 maanden Asparaginase spiegels Ideale waarden eenheid Oncaspar 100 * IU/L Erwinase 100 * IU/L *Deze waarden zijn ideale waarden, indien de uitslag hoger of lager is, zal de dosis asparaginase aangepast worden. De criteria die hiervoor gehanteerd worden zijn op te vragen bij de artsen van het TDM asparaginase ; dr. Beishuizen, dr. de Vries of dr. v/d Sluis. 28

3. Doorbelgrenzen voor laboratoriumuitslagen 30

Toelichting: Vanwege de ligging van het Haematologisch laboratorium specieel zullen uitslagen veelal mondeling doorgegeven worden in plaats van doorgebeld, echter zal er altijd de term doorbellen gebruikt worden, ook indien er mondeling gecommuniceerd is. Op het Haematologisch laboratorium specieel worden de datum, naam van de patiënt, het patiëntnummer, de bepaling en uitslag genoteerd en geparafeerd op een speciale doorbellijst. Tevens wordt genoteerd door wie en aan wie is doorgebeld. 31

Cito aanvragen Een cito aanvraag dient altijd aangemeld te worden aan het Haematologisch laboratorium specieel. Er kan geen cito aangevinkt worden op het aanvraagformulier. Bij een patiënt buiten de poli kinderoncologie/-hematologie of afdeling 2-Zuid Kindergeneeskunde dient een aanvraag via de dienstdoende kinderoncoloog/-hematoloog te gaan. De uitslagen van cito aanvragen worden altijd doorgebeld. Afhankelijk van de aanvraag gaat dit naar de aanvragende arts of de dienstdoende kinderoncoloog of hematoloog. Bloedbeeld Uitslagen worden doorgebeld: - Indien de waarden zo laag zijn dat er mogelijk bloedproducten gegeven dienen te worden (indien deze nog niet aangevraagd zijn). (dit wordt doorgeven aan de coördinator verpleging of de behandelend arts/verpleegkundig specialist) - Bij plotseling/onverklaarbaar dalend trombocyten aantal (hetzij in combinatie met een dalend Hb en stijgend leukocyten aantal) van patiënten met een leukemie of lymfoom historie. (hierbij wordt automatisch een cito differentiatie bloed gedaan) - Bij verdenking recidief. (hierbij wordt automatisch een cito differentiatie bloed gedaan) - Overige bijzonderheden die mogelijk samengaan met een (levens)bedreigende situatie voor de patiënt. Differentiatie bloed Uitslagen worden doorgebeld: - Indien er een cito uitslag aangevraagd is. 32

- Nieuwe patiënten met de vraagstelling maligniteit. (deze worden automatisch cito bepaald) - Patiënten met de vraagstelling Pompe indien de uitslag afwijkend is. - Indien er blasten worden waargenomen. (uitgezonderd patiënten die bekend zijn met blasten en in het begin van de behandeling zijn, behalve als het niet binnen de verwachte lijn valt) - Indien de differentiatie niet overeen komt met de bepaalde bloeduitslagen (zoals veel hoger/lager aantal trombocyten). - Overige bijzonderheden die mogelijk samengaan met een (levens)bedreigende situatie voor de patiënt. Differentiatie beenmerg Uitslagen worden doorgebeld: - Indien er een cito uitslag aangevraagd is. - Nieuwe patiënten met de vraagstelling maligniteit. (deze worden automatisch cito bepaald) - Indien het percentage blasten boven de 5% is. - Indien er tumorcellen worden waargenomen. - Indien er geen oordeel mogelijk is. - Overige bijzonderheden die mogelijk samengaan met een (levens)bedreigende situatie voor de patiënt. Differentiatie liquor en andere lichaamsvloeistoffen Uitslagen worden doorgebeld: - Indien er een cito uitslag gevraagd is. - Bij een leukocytentelling van >5,0 x10 6 /L. - Indien er geen oordeel mogelijk is door te weinig materiaal of te bloederig materiaal. 33

- Indien er blasten worden waargenomen. (uitgezonderd patiënten die bekend zijn met blasten en in het begin van de behandeling zijn, behalve als het niet binnen de verwachte lijn valt) - Indien er tumorcellen worden waargenomen. (uitgezonderd patiënten die bekend zijn met tumorcellen, behalve als het niet binnen de verwachte lijn valt) - Overige bijzonderheden die mogelijk samengaan met een (levens)bedreigende situatie voor de patiënt. Asparaginase spiegels Asparaginase spiegels worden bepaald door het Haematologisch laboratorium specieel voor alle kinderoncologische centra in Nederland. De uitslagen in combinatie met een advies worden door de artsen TDM asparaginase per mail doorgegeven aan de behandelend kinderarts/-oncoloog. 34

4. Dienstpakket 36

Algemeen De analisten van het Haematologisch laboratorium specieel werken volgens oproepdiensten. Diensttijden zijn maandag t/m vrijdag voor 8.30 uur en na 17.00 uur, zaterdag- zon- en feestdagen de gehele dag. In het geval van een bepaling in diensttijd dient dit te allen tijde via de dienstdoende kinderoncoloog/-hematoloog te gaan. De dienstdoende kinderoncoloog/- hematoloog bepaald of de dienstdoende analist in het ziekenhuis naar het laboratorium moet komen en verwittigd de dienstdoende analist. Bepalingen diensttijd - Beenmergaspiraat afname. De analist is aanwezig bij de punctie en draagt zorg aan de hoeveelheid en verdeling (naar interne en/of externe afdelingen volgens bijbehorend protocol) van het verkregen materiaal. - Cito bloed differentiatie. - Cito beenmerg differentiatie (na beenmergaspiraat afname). - Liquor of andere lichaamsvochten leukocytentelling en verwerking materiaal (cytospinnen). (indien er niet direct een uitslag nodig is, kan liquor maximaal 24 uur op medium bewaard worden tot verwerking) - Cito liquor of andere lichaamsvochten differentiatie. - Studies (hierover worden voor start van de studie afspraken gemaakt indien er samples buiten kantoortijden verwacht worden). 38

5. Rapportagetermijn 40

Bloed Bloedbeeld Cito differentiatie Diffentiatie bij afname eigen priklab: direct bij afname elders: direct na ontvangst (dient binnen 2 uur na afname te zijn ontvangen) zelfde dag binnen 2 werkdagen Beenmerg Cito differentiatie Differentatie screening Differentiatie definitieve uitslag zelfde dag zelfde dag binnen 5 werkdagen Liquor en andere lichaamsvochten Cellen Cito differentiatie Differentiatie zelfde dag zelfde dag binnen 2 werkdagen Asparaginase spiegel Asparaginase spiegels worden op dinsdag en op vrijdag gemeten, indien deze dag op een feestdag valt, zullen de spiegels de eerstvolgende keer gemeten worden. De uitslagen zijn aan het eind van de dag bekend. 42

6. Standaard analyses 44

Bloedbeeld - Standaard bloedbeeld: Hb, leukocyten, trombocyten, neutrofielen absoluut - Standaard bloedbeeld + differentiatie: Hb, leukocyten, trombocyten, neutrofielen absoluut, differentiatie en morfologische beoordeling van de leukocyten, trombocyten en erytrocyten - Hematologisch bloedbeeld: Hb, leukocyten, erythrocyten, trombocyten, neutrofielen absoluut, Ht, MCV, MCH, MCHC, reticulocyten, - Hematologisch bloedbeeld + differentiatie: Hb, leukocyten, erythrocyten, trombocyten, neutrofielen absoluut, Ht, MCV, MCH, MCHC, reticulocyten, differentiatie en morfologische beoordeling van de leukocyten, trombocyten en erytrocyten - Extra: MPV Beenmerg Differentiatie en morfologische beoordeling van alle cellijnen. Liquor - Leukocyten, erytrocyten (bij diagnose) - Differentiatie 46

7. Afkortingenlijst 48

Afkortingen AKC BSE BSN Erasmus MC HASP Hb Ht KIS MCH MCHC MCV MPV POLaR RDW TDM asparaginase Algemeen klinisch-chemisch laboroatorium Bezinkingssnelheid der erytrocyten Burger service nummer Erasmus Medisch Centrum Haematologisch laboratorium specieel Hemoglobine Hematocriet Kwaliteitsinformatiesysteem Mean corpuscular hemoglobin Mean corpuscular hemoglobin concentration Mean corpuscular (cell) volume Mean platelet volume Pediatric oncology laboratory Rotterdam Pediatrisch oncologisch laboratorium Rotterdam Red-cell distribution width Therapeutic drug monitoring asparaginase 50