Project doorgaande lijn Het project de doorgaande lijn 0-18 is er op gericht de dienstverlening van Gelderse bibliotheken aan educatieve instellingen en ouders/kinderen te optimaliseren. Binnen de dienstverlening voor educatieve instellingen is het doel om de komende jaren, de naam zegt het al, vooral de aandacht te leggen op de doorgaande ontwikkeling en aansluiting van diensten aan de verschillende instellingen die kinderen van 0-18 jaar bezoeken. Daarbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de verschillende educatieve instellingen, maar tegelijkertijd bij de ontwikkeling van de individuele leerling te blijven. Dat wil zeggen dat we proberen te voorkomen dat er een gat ontstaat in leesvaardigheden en mediawijsheid, op de momenten dat een kind van instelling wisselt. Zo werken we nu aan de verbreding en verdieping van het concept de bibliotheek op school naar de kinderopvang en het voortgezet onderwijs. De bibliotheek wil in haar dienstverlening zoveel mogelijk aansluiten bij de wensen van de lokale partners. Onderstaande figuur 1 laat dat goed zien. Samengevat kan gezegd worden dat de doorgaande lijn zich altijd bevindt op het snijvlak (het oog ) tussen Bibliotheek, instelling, lezen en mediawijsheid. In dat snijvlak bieden we producten en diensten aan educatieve instellingen aan, verdeeld over diversie thema s. Binnen elk thema bouwen we aan een doorgaande lijn van 0-18 jaar. De pijlen in figuur 2 geven deze deelthema s en de opbouw daarbinnen aan. Ze laten zien dat er een doorgaande ontwikkeling is van 0-18, ondanks verschil in bewoording. Zo is er een groei van taal en persoonlijke ontwikkeling (0-4), naar het begrijpen en toepassen van taal en media (4-12), naar de techniek achter de taal en het gebruiken van teksten en mediatoepassingen (12-18). De aandacht per deelgebied verschilt, aansluitend bij de ontwikkeling van het kind. De begrippen uit de figuur zijn verder gespecificeerd naar leerdoelen waar de producten en diensten van de Bibliotheek op moeten aansluiten. We zijn trots op de diversiteit aan producten op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid die we binnen de doorgaande lijn aanbieden aan educatieve instellingen. We nodigen u dan ook uit om een kijkje te nemen op de website www.onderwijsgidsgbn.nl Ook in 2015 werken we in gezamenlijkheid aan de doorontwikkeling en kwaliteit van onze producten. Ook het project de bibliotheek op school valt binnen de Doorgaande Lijn Lezen en Mediawijsheid 0-18.
Figuur 1: Basis van de doorgaande lijn lezen en mediawijsheid 0-18 jaar. Figuur 2, inhoudelijke basis Doorgaande lijn Lezen en Mediawijsheid 0-18 jaar
Achtergrond De jeugd heeft prioriteit voor de Bibliotheek! Lezen en mediawijsheid zijn erg belangrijk om deel te kunnen nemen aan de huidige maatschappij. Een kind dat goed kan lezen, daar plezier in heeft en weet hoe hij aan informatie kan komen, heeft een streepje voor op kinderen die dit niet in hun bagage hebben. Bovendien blijkt uit onderzoek 1 dat wat tijdens de jeugd wordt aangeleerd, later niet meer ingehaald kan worden. De Bibliotheek draagt bij aan deze leerprestaties van kinderen en creëert de voorwaarden voor meer leesplezier. Bijvoorbeeld door bij te dragen aan het vergroten van de woordenschat en door leerlingen wegwijs te maken in het zoeken naar informatie. De Bibliotheek bereikt de jeugd via de normale route - het lidmaatschap van de Bibliotheek - maar ook via instellingen, waaronder de kinderopvang, peuterspeelzalen, en natuurlijk via het (beroeps)onderwijs. De speerpunten van de Bibliotheek om de instellingen te ondersteunen in deze ontwikkeling zijn: Preventie laaggeletterdheid Bevorderen van sociale cohesie Bevorderen civil society Preventie school drop-outs Investeren in vroege jeugd bespaart in toekomst 2 Speerpunten van de bibliotheek A. De vijf uitgangspunten van de doorgaande lijn lezen en mediawijsheid 0 18 De doorgaande lijn lezen en mediawijsheid 0 18 die is samengesteld heeft een vijftal uitgangspunten. Hieronder worden zij kort besproken. 1. De Bibliotheek is een betrouwbare partner voor onderwijsinstellingen, als expert op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid. Van oudsher is de Bibliotheek een partner voor instellingen op het gebied van lezen en het zoeken en vinden van betrouwbare informatie. Omdat de maatschappij verandert, is ook de manier waarop de bibliotheek deze functies uitdraagt, verandert. Werden lezen en mediawijsheid tot voor kort nog als aparte domeinen beschouwd; steeds meer groeien deze twee naar elkaar toe. Ook in de producten en diensten voor de jeugd, ouders en professionals van educatieve instellingen zien we steeds meer een mix van beide domeinen. Dat is een logische ontwikkeling die aansluit bij de huidige maatschappij, omdat je geen informatie kunt zoeken als je niet kunt lezen, en ook is lezen niet meer los te zien van mediawijsheid. In het onderwijs worden de mediawijsheidcompetenties 3 en 21st century skills 4 steeds meer verweven. De doorgaande lijn richt zich daarom op het hele scala aan leesbevordering en 1 Mark Mieras, Chetty Heckman, Dickinson. Ook meta analyse van Mol e.a. 2 http://www.leesmonitor.nu/page/10001/basisgegevens/ 3 Zie ook https://www.mediawijzer.net/competentiemodel/ 4 Zie ook http://www.kennisnet.nl/themas/21st-century-skills/
mediawijsheid 5. Van leesplezier, leesontwikkeling en literaire competenties, tot aan informatievaardigheden, kritische houding en creativiteit in gebruik van media. 2. De Bibliotheek draagt bij aan de doorlopende ontwikkeling van een kind (0 tot 18 jaar) op het gebied van lezen en mediawijsheid. De ontwikkeling van een kind op het gebied van lezen en mediawijsheid staat nooit stil. Toch zijn er momenten waarin overgangen plaatsvinden, omdat het kind zich verplaatst van de ene naar een andere instelling. Bijvoorbeeld van een peuterspeelzaal, naar de basisschool. Of van het vmbo naar het mbo. Om deze overgangen zo soepel mogelijk te laten verlopen, brengt de Bibliotheek deze doorgaande ontwikkeling in kaart en anticipeert daarop. Daarin staat niet de Bibliotheek of de onderwijsinstelling voorop, maar de ontwikkeling van het kind. De Bibliotheek richt zich daarbij op het kind zelf, maar ook op ouders en professionals om het kind heen. 3. De Bibliotheek werkt vraaggericht en zoekt zo goed mogelijk aansluiting tussen haar diensten en het schoolcurriculum. De Bibliotheek is klantgericht en biedt ondersteuning op plekken waar zij nodig is. Daartoe luistert zij vooral goed naar haar partners. Zij sluit daarbij aan bij de kerndoelen, eindtermen en ontwikkelingsmodellen die gebruikt worden in de verschillende instellingen. Daarbij zoekt de Bibliotheek altijd naar de juiste balans: zij werkt zoveel mogelijk op maat, binnen eigen kaders. Producten en diensten worden afgestemd op een specifieke vraag van een instelling, zolang deze passen binnen de mogelijkheden en beleidskeuzes van de bibliotheek. 4. De Bibliotheek communiceert helder over haar producten en diensten. Het terrein waarop de Bibliotheek kan ondersteunen, adviseren en opleiden is erg breed. Zij richt zich, naar eigen beleidskeuzes, op lezen, leren, informeren, ontmoeting & debat en/of cultuur. Dat doet zij zowel op strategisch, tactisch als operationeel niveau. Daarom is er behoefte aan een overzicht van diensten waarop de Bibliotheek door instellingen te bevragen is. De doorgaande lijn helpt om de helderheid en samenhang in alle producten en diensten die de Bibliotheek te bieden heeft aan te tonen. 5. De Bibliotheek sluit aan bij provinciale en landelijke ontwikkelingen Om kwalitatief goede dienstverlening te blijven aanbieden, zal de Bibliotheek haar producten en diensten evalueren en ontwikkelen. Om deze kwaliteitsslag nog beter te kunnen maken, investeert zij 5 Op landelijk niveau is door het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken) (SIOB) en het project de Bibliotheek op school, onderscheid gemaakt tussen informatievaardigheden en mediawijsheid, waarbij laatstgenoemde niet als taak van de Bibliotheek zou worden gezien. In de praktijk blijkt echter, dat scholen wel om de aspecten van mediawijsheid vragen, en Rijnbrink Groep is van mening dat dit ook een rol is die de Bibliotheek op zich kan nemen. Het brede scala aan mediawijsheid is daarom onderdeel van de doorgaande lijn, de keuze en focus daarbinnen maakt iedere Bibliotheek zelf.
in expertise van haar medewerkers 6 en zoekt zij provinciale en landelijke samenwerking met andere Bibliotheken. 6 Onder meer opleidingen Mediacoach, leesconsulent, onderwijsspecialist etc.