98 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 5
Deelprojecten EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 99
100 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Perspectief vanuit het zuiden (verkaveling indicatief)
5 DEELPROJECTEN 5.1 De Eerbeekse Beek Kruis twee lange lijnen en je begrijpt niet alleen de ontstaansplek van Eerbeek, maar ook een groot deel van haar geschiedenis. Enerzijds de verbindingslijn langs de Veluwezoom tussen Arnhem en Dieren, anderzijds de Eerbeekse Beek vanuit de Veluwezoom stromend richting de IJsselvallei. De Eerbeekse Beek is van nature een belangrijke structuur en identiteitsdrager van Eerbeek. Naast naamgever van het dorp vormt de beek ook de basis voor de papiergeschiedenis in Eerbeek. Vanwege het schone beekwater wordt er sinds 1650 in Eerbeek papier gemaakt. Inmiddels zijn de meeste papiermolens vervangen door moderne bedrijven, maar de locatie van papierfabricage nabij de Eerbeekse Beek is gebleven. In de structuurvisie vormen de Eerbeekse Beek samen met het spoor en het lint (mainstreet) de drie structuurelementen met een eigen ruimtelijke en functionele betekenis. Vanuit deze visie krijgt de Eerbeekse Beek meer een recreatieve relatie, de spoorzone een culturele relatie en het lint een winkel- en voorzieningenfunctie. Inspelend op de mogelijkheden en actuele plannen krijgt het gebied rondom de Eerbeekse Beek aan de zuidzijde van het dorp het karakter van een beekpark. Een symbiose tussen cultuur en natuur. De beekzone vormt daarmee de recreatieve entree van het centrum van Eerbeek. Samen met de Coldenhovenseweg vormt de beekzone de verbinding naar het natuur- en recreatiegebied van de Veluwezoom. De nieuwe beekloop geeft sfeer en identiteit aan het winkel- en voorzieningengebied. Voor de inpassing van de Eerbeekse Beek in het profiel van de Coldenhovenseweg wordt voorgesteld om een asymmetrische oever te ontwerpen die gekenmerkt wordt door een harde zijde en een flauwe groene oeverlijn. Op het Stuijvenburchplein heeft de beek een meer natuurlijk karakter. De beek vormt hier een ideale basis voor een aangenaam verblijfsklimaat. Daarnaast biedt het beekwater mogelijke speelaanleiding. Het geluid van schoepen van de oude papiermolens en/of de naam van Eerbeek (Erbeke: aarde beek) bieden in de uitwerking van het ontwerp mogelijke aanknopingspunten. Het scharnierpunt tussen het beekpark en de mainstreet (lint) ligt aan de westzijde van het Stuijvenburchplein. Op dit markante punt wordt de Eerbeekse Beek weer zichtbaar. Op deze bijzondere plek kunnen verblijfsruimten worden gerealiseerd met een terrasgelegenheid voor horeca. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 101
Sfeerbeeld Stuijvenburchplein 102 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
Vanuit de beoogde beeldkwaliteit en veiligheidseisen dient in de planuitwerking onderzocht te worden wat het gewenste toekomstige waterpeil wordt van de nieuwe beekloop door het centrum. Het peilverschil tussen de huidige beekloop en het maaiveld van het winkel en voorzieningengebied is ongeveer 1 meter met een bodemdiepte van de beek op 1.80 meter onder maaiveld. In de uitwerking dient onderzocht te worden hoe dit hoogteverschil verkleind kan worden ten behoeve van beleefbaarheid en veiligheid. De mogelijkheid om het waterpeil op te zetten zal in de uitwerking in samenspraak met de gemeente en het waterschap plaatsvinden. Daarnaast zal in de uitwerking onderzocht moeten worden hoe de nieuwe beekloop in de Coldenhovenseweg gecombineerd kan worden met het (bestaande) riool. Een eventuele verlegging van het riool in oostelijke richting is voor de gemeente bespreekbaar met de eis van een minimale gronddekking rondom het riool van 1.20 meter. Profiel Stuijvenburchplein EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 103
104 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Sfeerbeelden
Bij de visievorming voor de plannen voor de Eerbeekse Beek in de Structuurvisie is rekening gehouden met de plannen voor het herstel van de beek zoals deze op dit moment in voorbereiding zijn door het Waterschap Veluwe. Het aanpassen van tracé nabij de papierfabriek en het versmallen en verdiepen van de Eerbeekse Beek moeten bijdragen aan het verbeteren van de doorstroomcapaciteit en waterkwaliteit van de Eerbeekse Beek. Profiel Coldenhovenseweg-Noord Profiel Coldenhovenseweg-Noord (variant) EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 105
Stationsstraat huidige situatie 106 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
Stationsstraat toekomstig sfeerbeeld EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 107
Coldenhovenseweg (noord) huidige situatie 108 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
Coldenhovenseweg (noord) toekomstig sfeerbeeld EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 109
110 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Perspectief vanuit het westen (verkaveling indicatief)
5.2 De Mainstreet - Winkelstructuur Het winkelhart van Eerbeek wordt gevormd door drie elementen: het spoor, de beek en het lint. De belangrijkste concentratie van winkels is rondom het Stuijvenburchplein en de Stuijvenburchstraat. Het Oranje Nassauplein vervult met zijn winkels een een buurtfunctie. Van oudsher is deze straat de verbindingsweg naar de omliggende kernen en is daarmee de ruggengraat van de kern Eerbeek. Het plein heeft een tweezijdige bewinkeling waarbij aan de noordzijde van de weg parkeerplaatsen zijn gesitueerd. De verbinding tussen de twee zijden van de Stuijvenburchstraat dient in de uitwerking van het straatprofiel tot uiting te komen. Een eenduidige vormgeving en veilige oversteekplaatsen zijn daarbij de belangrijkste elementen. Belangrijke elementen binnen de winkelstructuur zijn het Stuijvenburchplein, de lineaire structuur van de waterloop, de koppeling met parkeervoorzieningen en de verbinding met de Coldenhovenseweg. Door de uitbreiding van het winkelgebied met de autovrije Coldenhovenseweg is een koppeling ontstaan met het spoor en de mogelijke toekomstige ontwikkeling van een Kulturhus en een gemeentehuis. Vanuit het westen wordt de winkelstructuur al op de Loenenseweg ingezet en vormt de belangrijkste aanloop naar het centrum. Het oostelijke gedeelte van de Stuijvenburchstraat vormt eveneens een belangrijke entree die geïntroduceerd wordt door een afwisselend beeld van bedrijven, een tankstation en woningen met een concentratie EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 111
Sfeerbeeld Stuijvenburchstraat 112 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
van winkels richting het plein. Versterking van het ruimtelijke beeld van de mainstreet dient in beide richtingen te worden nagestreefd om de herkenbaarheid en verblijfskwaliteit te vergroten en versterken. De winkelstructuur en het plein dienen de huiskamer van het centrum te worden. Een openbare ruimte waar plek is om te verblijven, te vermaken en te winkelen. Om dit te bereiken dienen de verschillende elementen die van invloed zijn op de kwaliteit van de openbare ruimte versterkt te worden. Door het verkeer van het plein te weren ontstaat ruimte om de beek op het plein te introduceren. Het water wordt benut om de verblijfskwaliteit op het plein te versterken met een landschappelijk element. Functies aan het plein zoals winkels en horeca vervullen uiteraard de belangrijkste voorwaarde voor een verblijf in het centrum. De beekzone komt vanaf zuidelijke richting het centrum binnen in het verlengde van de Coldenhovenseweg; de uitwerking van de openbare ruimte zal dit visueel en fysiek tot uiting moeten laten komen. Groenvoorzieningen die de structuur van het voetgangersgebied begeleiden moeten het stenige karakter van de bebouwing verzachten. Bijzondere aandacht moet er komen voor het invullen en voorkomen van achterkanten naar de openbare ruimte. Alzijdige oriëntatie en opwaardering van bestaande bebouwing zijn wenselijk om de totale beleving van het winkelen te versterken. Winkelen begint veelal bij parkeren en door deze route op een aangename en logische manier door het centrum te voeren, kan men zich oriënteren op de verscheidene verbijzonderingen die langs de route zijn gesitueerd. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 113
gevel kap typologie rooilijnen Beeldrichtlijnen Stuijvenburchstraat-Loenenseweg erfsafscheidingen 114 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
Beeldkwaliteit bebouwing De korreligheid en dorpse schaal van de huidige bebouwing aan de Stuijvenburchstraat vormen de basis waarbinnen de nieuwe ontwikkelingen zich moeten voegen. De nieuwe te ontwikkelen bebouwing zal aan aantal regels moeten voldoen, zodat in de toekomst de bestaande dorpse kwaliteit gewaarborgd kan blijven. Dorpsbouw is het sleutelwoord voor de kern Eerbeek. De volgende bebouwingselementen zijn van belang om te respecteren: 1. de hoogte- en breedteverhouding: De bebouwingshoogte kan variëren van 1 laag met kap tot maximaal drie lagen met een kap; de bebouwingswanden mogen geen aaneengesloten wanden gaan vormen, afwisseling in breedte en rooilijn is uitgangspunt 2. kapvorm en oriëntatie: Diversiteit in kapvormen, materialisatie en de oriëntatie (langskap, dwarskap) is gewenst. 3. Materialisatie gevel: De gevels kunnen in verschillende kleuren en vormen baksteen opgetrokken worden. Een uitzondering met een ander materiaal (zoals keimen, stucwerk, hout, gevelplaten) is ook toegestaan. Afstemmen en balans vinden met het bestaande is hierbij van groot belang. 4. Rooilijnen: De rooilijn van de bebouwing zal binnen het winkellint op grote delen gelijk liggen. Het is gewenst om met de rooilijnen te verspringen zodat de informele dorpse karakter behouden kan blijven. 5. Typologie van de bebouwing: Binnen het winkellint zijn verschillende woontypologieën denkbaar. Als gemeenschappelijk uitgangspunt geldt dat de begane grondlaag zo mogelijk geschikt is voor bewinkeling of een andere openbare voorziening. De woningen kunnen zowel in de vorm van een bovenwoning als een appartement onderdeel gaan vormen van de bebouwing in het centrumgebied. 6. Oriëntatie: De bebouwing dient zich altijd met de voorkant naar de openbare ruimte te oriënteren. Achterkanten zijn niet wenselijk. Zijkanten van de kavels dienen zorgvuldig vormgegeven te zijn. 7. Overgang privé-openbaar: De bebouwing binnen het kernwinkelgebied dient direct aan de straat te staan. Eventuele perceelseigendommen waar alleen gewoond wordt, kunnen met een (gedeeltelijke) groene afscheiding begrensd worden. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 115
116 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
5.3 Spoorlijn De spoorlijn is een belangrijke recreatieve en culturele structuur die in het nieuwe centrumplan een prominente plek heeft gekregen. Door het spoortraject te veranderen van een achterkantsituatie in een groene parkeerroute met culturele, maatschappelijke, recreatieve en commerciële functies, komt er een transformatie tot stand die een belangrijke ruimtelijke kwaliteit binnen het centrum introduceert. De boerderij langs het spoor is een opvallend element die herinnert aan de oorspronkelijke invulling van het gebied. Het bestaande stationsgebouw zou kunnen worden uitgebreid in westelijke richting om de relatie met het centrum te vergroten middels een nieuw station en/of een papiermuseum. Hierdoor ontstaat een gebied dat expressie geeft aan de culturele en recreatieve kwaliteiten waar bijzondere architectuur verwijst naar de context van de papierfabriek en de spoorbaan. Er ontstaat tevens een gebied met elkaar versterkende functies die door de inrichting en vormgeving van de openbare ruimte een uitdagende beleving vormen vanaf het spoor of de weg. Aan de noordzijde van de Loenenseweg, bij de kruising met het spoor, wordt een nieuw woon-/ winkelcomplex gesitueerd. De uitstraling naar het spoor en de weg is daarbij een belangrijk element, evenals representatieve gevels die passen bij de nieuwe inrichting en structuur van het centrum. Belangrijke knooppunten langs het spoor worden verbijzonderd, de Kerstenlocatie krijgt een nieuwe invulling en de kruising van Coldenhovenseweg en het spoor wordt gebruikt om een nieuw plein en rustpunt te introduceren die de nieuwe entree vormt van het winkelgebied. Op dit knooppunt van Beekpark/Coldenhovenseweg en het spoor is eveneens het gemeentehuis en/of Kulturhus gesitueerd die zich beiden oriënteren op het spoor. De transformatie en het nieuwe gezicht van het spoorgebied komt hier uitdrukkelijk tot uiting door een uitnodigende en uitdagende uitstraling. Om voort te borduren op de strenge lijn en landschappelijke kwaliteiten van het spoor kunnen kunstmatig gevormde sculpturen het traject begeleiden en achterkanten en negatieve beelden kunnen verhullen. Met name aan de zuid- en westzijde van het spoor domineren grootschalige bedrijven het beeld van een hard bebouwingsbeeld die verzacht zou kunnen worden door verschillende landschappelijke toepassingen. Aan de zuidzijde, na het station, wordt het toekomstige woongebied afgeschermd met een drie meter hoge groene wand in de lijn van de culturele en sculpturale beelden langs het spoor. Deze afscherming is bedoeld om een geluidsluwe woonomgeving te creëren waar het prettig wonen en verblijven is. Vanaf het station loopt in noordwestelijke richting, evenwijdig aan het spoor, een route met parkeerhoven die gebruik maakt van de zone direct naast het spoortracé. Door het benutten van deze ruimte EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 117
118 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Perspectief stationsomgeving met gemeentehuis en Kulturhus
en een groene invulling van de parkeerhoven in combinatie met naar het spoorgeoriënteerde bebouwing ontstaat er een positieve beeldkwaliteit. Door de maat van de openbare ruimte kan er een meer markante bebouwing ontstaan die een definitieve afronding betekent van de bestaande bebouwing. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 119
Veluwetuin: van spoor naar park, spoorbomen, levend spoorbed, wild, toegankelijk perron papierfabriek: wildlodge, van hout tot papier, groen en grafiek, woud van billboards verticale tuin: Eerde wal, Veluwe palet, seizoenen, groen op hout, oogsten, paddenstoelen 120 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
Sfeerbeeld Veluwetuin EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 121
Sfeerbeeld gemeentehuisplein 122 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
5.4 Gemeentehuis en Kulturhus Het programma van het gemeentehuis bestaat uit 4.150 m2 bvo vloeroppervlak en voor het Kulturhus wordt rekening gehouden met 2.800 m2 bvo vloeroppervlak. Beide functies kunnen elkaar versterken door ruimtes dubbel te gebruiken. In de uitwerking van het ontwerp dienen de verschillende functies van het gebouw tot uiting te komen. Schaal en korrelgrootte dienen afgestemd te zijn op de context waarin het gebouw geplaatst is. Onder het Kulturhus wordt verstaan een combinatie van gekoppelde voorzieningen zoals een bibliotheek, welzijnsvoorzieningen, een toeristische informatievoorziening, verscheidene stichtingen (JOC, CJG, GGD) en een front-office. Deze functies kunnen elkaar ondersteunen om de voorzieningen in het dorp Eerbeek op peil te houden. Het gemeentehuis en het Kulturhus vormen in ruimtelijk opzicht het spiegelbeeld van het winkelgebied. Door ruimte te creëren in de openbare ruimte ontstaat een plein dat recht doet aan de functie van een gemeentehuis binnen de kern Eerbeek en de gemeente Brummen. Dit plein wordt gevormd door een knooppunt van belangrijke structuurdragers: het spoor, de Coldenhovenseweg en de beekzone. Door een verbinding te vormen tussen de winkelroute en het Kulturhus en/of het gemeentehuis ontstaat een aantrekkelijke verblijfsroute binnen de centrumdriehoek. Het gemeentehuis EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 123
124 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
en/of het Kulturhus in relatie met het plein vormen hiermee de belangrijkste ruimtelijke plekken binnen de contour van Eerbeek. Het gemeentehuis grenst eveneens aan het grote parkeervlak centraal in het plangebied. Dubbel parkeergebruik ontstaat doordat naast het gemeentehuis en/of het Kulturhus tevens de supermarkt bereikbaar is vanaf de parkeerplaats. Deze ruimte zou moeten worden ingevuld met een bomenraster dat kan concurreren met de stenige uitstraling en maat van het parkeerplein. Daarnaast biedt het Kulturhus en/of het gemeentehuis genoeg kansen om een fraaie pleingevel te maken. De alzijdige oriëntatie van het gebouw dient in de architectonische uitwerking tot uiting te komen, evenals de relatie met de omliggende en toekomstige voorzieningen. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 125
126 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Perspectief vanuit het noordoosten (verkaveling indicatief)
5.5 Burgerslocatie De belangrijkste ruimtelijke eigenschap van de Burgerslocatie is de dorpse uitstraling en een stratenpatroon met korte en gebogen zichtlijnen. De meanderende uitloper van de parkeerroute vormt de belangrijkste ontsluiting van het gebied. Door aan te sluiten bij de kleinschalige woonbebouwing die kenmerkend is voor de kern Eerbeek ontstaat er een geleidelijke overgang van het centrum naar de omliggende wijken. Het programma bestaat uit 2^kapwoningen, vrijstaande en rijwoningen. KWP 2 als uitgangspunt voor woningbouw is bij de invulling van de Burgerslocatie losgelaten. Het voorgestelde programma sluit beter aan bij de beoogde ruimtelijke structuur en de centrumontwikkeling. Er is sprake van een informele verkaveling en bebouwing met een wisselende oriëntatie en positionering. Hierdoor wordt het landelijke karakter versterkt. Naar het spoor toe worden de kavels kleiner en is sprake van geschakelde bebouwing met een geluidsreducerende functie. Binnen het plan zijn kleinschalige groenperken gesitueerd die binnen de wijk een aantal rustpunten creëren en het groene karakter van de wijk versterkt. Parkeren in woonstraten is eenzijdig toegepast waardoor het straatbeeld niet te veel verstoord wordt door de aanblik van auto s. Om de beeldkwaliteit van het gebied te waarborgen dient er veel aandacht te zijn voor de toepassing van erfafscheidingen. Het dorpse karakter vraagt om een groene uitstraling in de vorm van hagen en enigszins wisselend materiaalgebruik. Met name de achterkant van de Burgerslocatie naar het parkeerterrein dient voldoende meegenomen te worden in de uitwerking van het ontwerp. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 127
gevel kap typologie rooilijnen Beeldrichtlijnen Burgerslocatie erfsafscheidingen 128 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
Beeldkwaliteit bebouwing De dorpse schaal en diversiteit vormen de basis waarbinnen de nieuwe ontwikkeling van de Burgerslocatie zich moet voegen. De nieuw te ontwikkelen bebouwing zal aan een aantal regels moeten voldoen zodat een geleidelijke, haast gegroeide uitbreiding van het gebied zich kan voegen in de bestaande structuur van het dorp. Dorpsbouw is het sleutelwoord, ook voor deze locatie binnen Eerbeek. De volgende bebouwingselementen zijn van belang om te respecteren: 1. de hoogte- en breedteverhouding: De bebouwingshoogte kan variëren van 1 laag met kap tot maximaal twee en een halve laag met een kap; afwisseling in breedte en rooilijn is uitgangspunt 2. kapvorm en oriëntatie: Diversiteit in kapvormen, materialisatie en de oriëntatie (langskap, dwarskap) is gewenst. 3. Materialisatie gevel: De gevels kunnen in verschillende kleuren en vormen baksteen opgetrokken worden. Een uitzondering met een ander materiaal (zoals keimen en stucwerk) is ook toegestaan. 4. Rooilijnen: Om het dorpse informele karakter te benaderen, is het gewenst om de rooilijnen te laten verspringen. 5. Typologie van de bebouwing: In een straat zijn verschillende woontypologieën gewenst/denkbaar: rijwoningen, twee-onder-eenkap-woningen, vrijstaande woningen en appartementen. Een uniforme uitstraling van een straat is uitgesloten. 6. Oriëntatie: De bebouwing dient zich altijd met voorkant naar de openbare ruimte te oriënteren. Er zijn geen achterkanten aan de openbare ruimte toegestaan. Zijkanten van de kavels dienen zorgvuldig vormgegeven te zijn. 7. Overgang privé-openbaar: De voor- en zijtuinen van de kavels kunnen met groene of met een hekwerkachtige erfafscheiding begrensd worden. Een afwisseling in beeld draagt bij aan het dorpse karakter. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 129
130 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED
profiel parkeerlus door woonwijk profiel woonstraat EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 131