Niet-gereviseerd kwartaalverslag per 30-09-2008 KBC PRIVATE EQUITY FUND BIOTECH PRIVAK naar Belgisch recht 1
INHOUD NIET-GEREVISEERD KWARTAALVERSLAG PER 30 SEPTEMBER 2008 Dit verslag is een driemaandelijks financieel verslag over de maanden juli, augustus en september van het boekjaar (01/01/08 31/12/08) en bevat gereglementeerde informatie zoals bedoeld in artikel 14, 2 van het KB van 14 november 2007. Dit verslag is geen tussentijdse verklaring. Emittent: KBC Private Equity Fund Biotech NV. Datum publicatie: 28 november 2008, na 16.30 u. Het betreft een niet-gereviseerd verslag. Het financieel overzicht werd derhalve niet gecontroleerd door de commissaris. Een woordje uitleg Niet-gereviseerd kwartaalverslag - Algemeen beleggingsklimaat - Boodschap van het investeringscomité aan de aandeelhouders - Toestand van de effectenportefeuille en andere nettoactiva per 30-09-2008 - Overzicht van de transacties over de periode 01-01-2008 tot 30-09-2008 Financieel overzicht - Balans na winstverdeling - Resultatenrekening Waarderingsregels Aanvullende verklaring Algemene gegevens 2
EEN WOORDJE UITLEG KBC Private Equity Fund Biotech (of kortweg BIOTECH ) is een privak, een Belgische beleggingsvennootschap met vast kapitaal die vereenvoudigend gesteld - als doel heeft collectief te beleggen in niet-beursgenoteerde bedrijven. BIOTECH is opgericht als een naamloze vennootschap door KBC Asset Management die tevens instaat voor het beheer, hierin bijgestaan door enerzijds het Investeringscomité en anderzijds de BIOTECH Adviesraad. Het Investeringscomité is samengesteld uit gespecialiseerde werknemers van KBC. De BIOTECH Adviesraad omvat vertegenwoordigers van de biotechsector in binnen- en buitenland, en dit zowel uit de bedrijfswereld als de academische wereld. Binnen de beperkingen die de Privak-wetgeving oplegt, investeert BIOTECH in biotechnologiebedrijven wereldwijd. Voor de beleggingen in beursgenoteerde bedrijven ligt de klemtoon vooral op produktgeoriënteerde topbedrijven. Bij de start van BIOTECH werd een portefeuille van een 30-tal kwaliteitsnamen samengesteld, die in principe voor langere termijn worden aangehouden. Bij de niet-beursgenoteerde ondernemingen gaat de voorkeur uit naar produktgeoriënteerde ondernemingen die reeds produkten in klinische ontwikkeling hebben en het potentieel hebben om uit te groeien tot volledig verticaal geïntegreerde (van onderzoek tot commercialisatie) biotechbedrijven. Ook niet-beursgenoteerde technologiebedrijven die tot de wereldtop behoren en in hun domein en produkten (kunnen) ontwikkelen op basis van hun technologieplatform beantwoorden aan het gewenste profiel. Tot slot kan BIOTECH eveneens investeren in andere VC- of private equity-fondsen. BIOTECH profileert zich niet als VC-fonds dat investeert in start-ups, maar eerder naar die bedrijven op zoek gaat die reeds een zekere mate van maturiteit hebben. BIOTECH noteert op Euronext. Beleggingsdoelstelling BIOTECH streeft naar de realisatie van een goed beleggingsrendement via lange-termijn meerwaarden op beleggingen in aandelen en aandelen-gerelateerde financiële instrumenten, uitgegeven door groeiondernemingen in de biotechnologische sector. BIOTECH zal wereldwijd focussen op biotechnologische groeiondernemingen en opportuniteiten die zich voordoen in die sector. BIOTECH zal een dynamisch portefeuille-beheer voeren, binnen de beleggingsvoorschriften van het Privak-Besluit waarbij wordt geïnvesteerd in: - Genoteerde groeiondernemingen en groeibedrijven; - Niet-genoteerde vennootschappen; - Andere venture of Private Equity fondsen. Evolutie beurskoers Op 30 juni 2008 Op 30 september 2008 Beurskoers (EUR) 5,52 5,65 U kan de beurskoers van Biotech dagelijks in de kranten terugvinden bij de koerslijsten van Euronext (dubbele fixingmarkt). 3
Evolutie van de netto-inventariswaarde Op 30 juni 2008 Op 30 september 2008 Netto-inventariswaarde (EUR) 6,84 7,57 U kan de netto-inventariswaarde van Biotech dagelijks in de kranten terugvinden bij de beleggingsfondsen van KBC. Deze kan tevens geraadpleegd worden op www.kbcbiotech.be. Er moet rekening mee gehouden worden dat de beurskoers niet noodzakelijk een goede weerspiegeling is van de inventariswaarde van het aandeel en dat deze beurskoers in de twee richtingen, al dan niet sterk, kan afwijken van deze inventariswaarde. Contactgegevens: BIOTECH NV Havenlaan 2 B-1080 Brussel Tel. 02/ 429 96 94 02/ 429 42 63 http://www.kbcbiotech.be 4
NIET-GEREVISEERD KWARTAALVERSLAG - ALGEMEEN BELEGGINGSKLIMAAT Algemeen Beleggingsklimaat Per 31.10.2008 In de voorbije verslagperiode werd het beleggingsklimaat sterk beïnvloed door de kredietcrisis, de recessie in de VS en de heftige schommelingen van de ruweolieprijzen. Amerikaanse economie in recessie Ondanks de aanhoudende crisis op de vastgoedmarkt en haar funeste gevolgen voor de kredietmarkt werden in de eerste helft van 2008 nog behoorlijke groeicijfers opgetekend. Vooral de gezinsbestedingen en de krachtige netto-uitvoer lagen daaraan ten grondslag. Toch verslechterde in de loop van 2008 de economische omgeving. De werkgelegenheid begon af te brokkelen, een oplopende inflatie ondermijnde de koopkracht van de gezinnen en het consumentenvertrouwen gleed fors af. De stijging van de olieprijzen was al in 2005 ingezet, maar klom spectaculair naar een piek vroeg in de zomer. Ook vele landbouwgewassen stegen om diverse redenen fors in prijs. De inflatie versnelde, bereikte een piek van 5,5% in juli, maar dat leidde niet tot versnelde loonstijgingen. Ten koste van een daling van de koopkracht werd daardoor wel verzekerd dat de kerninflatie stabiel en laag (2,2 2,5%) bleef. De subprimeproblematiek bleef permanent voorpaginanieuws. De hypotheekproblemen hadden sinds eind februari 2007 in razend tempo de hele kredietmarkt overspoeld en sinds augustus van dat jaar ook de geldmarkt. Het kwam tot een vertrouwenscrisis binnen de financiële sector. Door het opdrogen van de secundaire handel van gestructureerde kredieten werden geen prijzen meer gevormd, wat op zijn beurt de waardering van gestructureerde kredieten bemoeilijkte. Monsterafschrijvingen op kredietportefeuilles bedreigden de kapitaalbasis van vele zakenbanken en stelden hun solvabiliteit aan de orde. De Fed greep snel en kordaat in om de bankencrisis te bezweren en een recessie te vermijden. Voor het eerst op 18 september 2007 en in negen stappen verlaagde zij haar beleidsrente met in totaal 425 basispunten tot 1,00%. Bezorgdheid om de inflatie doorkruiste soms die politiek. De Fed vestigde regelmatig de aandacht op deze risico s, waarmee ze suggereerde dat ze mogelijk niet al te drastisch de rente zou verlagen, maar de werkelijkheid was anders. Het zorgde er wel voor dat de financiële markten nu eens fikse renteverlagingen, dan weer fikse renteverhogingen in de koersen begonnen te verdisconteren. Als gevolg daarvan maakte de tiensjaarsrente grote bokkensprongen. In maart belandde zij op een dieptepunt van 3,30%, maar in de drie daaropvolgende maanden steeg zij vrij spectaculair met bijna een vol procentpunt. Niet toevallig gebeurde dat tegen de achtergrond van op hol geslagen olieprijzen, en toen die in de tweede helft van juli begonnen af te brokkelen, reageerde de obligatierente navenant. Aan het einde van de verslagperiode lag de tienjaarsrente in de VS op 3,9%, ongeveer 0,35% lager dan twaalf maanden eerder. De kredietcrisis bleef niet zonder gevolgen voor de rendementen van bedrijfsobligaties. In de voorbije jaren waren de creditspreads fors ingekrompen. Dat was een logisch gevolg van de lage financieringsbehoeften van de bedrijven, die over zeer ruime liquiditeitsposities konden beschikken en hun balansen flink hadden opgepoetst. Vanaf het najaar werden de kredietvoorwaarden strenger. Vooral financiële instellingen moesten uitzonderlijk hoge premies betalen. Het waren de afgelopen jaren vooral de bedrijven geweest die de vruchten plukten van de hoogconjunctuur. De productiviteitstoename was meer dan behoorlijk en de winstexplosie fenomenaal. Die trend van verruimende winstmarges en winststijging kon zich tijdens de conjunctuurverzwakking aanvankelijk nog handhaven, althans wat de niet-financiële ondernemingen betreft. In het derde kwartaal van 2008 werd, volgens de eerste inschattingen, voor een gemiddeld niet-financieel bedrijf uit de S&P-500 nog een jaarstijging van de winst per aandeel met 13% opgetekend. Inclusief de resultaten van de financiële instellingen, die uitzonderlijk zwaar werden getroffen door de forse afschrijvingen op kredietverliezen en waardeverminderingen op kredietportefeuilles, lag het totale winstcijfer 24% lager dan een jaar eerder. 5
Europa volgt het Amerikaanse voorbeeld Het VK volgde de conjunctuurneergang in de VS op de voet. Ook daar verzeilde de huizenmarkt in een recessie, liep de werkloosheid op en viel het consumentenvertrouwen terug. Aanvankelijk wist de eurozone stand te houden. 2008 werd zelfs zeer stevig ingezet met een reële bbp-groei van nog 3,2% op jaarbasis. Mede door de dure euro begon dan toch de uitvoer te stokken. Daarnaast eisten de dure olie- en voedselprijzen hun tol. De koopkracht werd aangetast en het consumentenvertrouwen ging onderuit. In het tweede kwartaal trad een contractie op, de eerste krimp van het bbp in meer dan vijftien jaar. In een ijltempo begonnen de conjunctuurindicatoren te verslechteren. De Europese Centrale Bank (ECB) bleef ondertussen hameren op het inflatiegevaar en vreesde tweederonde-effecten van de oplopende inflatie. Daarom volgde zij aanvankelijk de Fed niet in haar politiek van renteverlagingen, maar hield haar beleidsrente ongewijzigd. Met de opgelopen creditspreads betekende dat de facto een verstrakking van het monetaire beleid. In de zomer begonnen de sociale partners in de Duitse metaalsector zich op te warmen voor de loononderhandelingen, die in het najaar moeten worden gevoerd. Duidelijk als waarschuwing, trok de ECB eind juni haar beleidsrente op met 25 basispunten tot 4,25%. In de zomermaanden veranderde de economische omgeving echter in snel tempo: een snelle daling van de olieprijzen nam de inflatievrees weg, een snelle verslechtering van de conjunctuurindicatoren nam de vrees voor al te harde loonsonderhandelingen weg en ten slotte verergerde de kredietcrisis nog. Tegen deze achtergrond gooide de ECB het roer om en op 8 oktober werd, in een gezamelijke actie met de Fed., de Bank of England en een aantal andere centrale banken de beleidsrente met 50 basispunten verlaagd, in haar geval tot 3,75%. Door de kredietcrisis werd een hogere vergoeding voor kredietrisico vereist. Dat trof ook de Belgische markt van OLO s. Eind oktober 2008 bedroeg het Belgisch-Duitse renteverschil 75 basispunten, 60 basispunten meer dan twaalf maanden eerder. Dollar bereikt keerpunt Sterkere conjunctuurcijfers in Europa in vergelijking met de VS en het vooruitzicht op meer renteverlagingen in de VS dan in Europa zorgden tot in het voorjaar voor een verdere verzwakking van de Amerikaanse dollar. Midden juli werd een laagterecord van 1,60 USD per EUR opgetekend. Dat lijkt een bodemkoers te zijn geweest. Recentelijk heeft de versombering van het indicatorenbeeld in Europa de perceptie van het monetaire beleid doen veranderen. Steeds meer marktpartijen schijnen ervan overtuigd te zijn dat de ECB in de nabije toekomst meer op de groei- dan op de inflatierisico s zal gaan letten. Dat straalde af op de dollar. De USD verstevigde. Eind oktober 2008 werd 1,27 USD per EUR betaald. Aandelen: een permanente sfeer van crisis In de voorbije verslagperiode moesten de aandelenmarkten permanent stromen van negatief nieuws verteren. De subprimecrisis teistert de markt nu al anderhalf jaar en focust op het solvabiliteitsvraagstuk van de bankensector. Een forse stijging van het aantal wanbetalingen in het segment van de Amerikaanse subprimehypotheken deed de markt voor geëffectiseerde kredieten in dat segment compleet stilvallen. Geen markt, geen liquiditeit en ook geen prijzen. Het ontbreken van liquiditeit verhinderde het mobiliseren van liquiditeiten. Het ontbreken van marktprijzen bemoeilijkte op zijn beurt een correcte waardering van kredietportefeuilles. Bij het aanbreken van het publicatieseizoen van de derdekwartaalresultaten (midden oktober 2007) rolde een golf van monsterafschrijvingen over de markt. Beleggers maakten zich zorgen over de solvabiliteit van het financiële systeem. De markt richtte zich op het identificeren van de meest getroffen marktpartijen en hoe kwetsbaar zij wel zijn. Onduidelijke en onvolledige communicatie werd meedogenloos bestraft, transparantie zelden beloond. In de zomer van 2008 kwam de crisis in een nieuwe fase, toen de handel in bijna alle segmenten van de geldmarkt stil viel en andere segmenten van de kapitaalmarkt begon te verlammen. Een aantal banken gingen failliet of werden op het nippertje gered dankzij een overname door een andere financiële instelling (soms met de hulp van de overheid die bepaalde garanties bood) of door de overheid zelf. Mettertijd begon ook de bezorgdheid op de voorgrond te treden dat de recessie op de Amerikaanse huizenmarkt en de crisis op de kredietmarkt de rest van de economie in een veralgemeende recessie zouden meesleuren. De onstuitbare stijging van de ruweolieprijzen diepte de recessievrees verder uit. De correctie, die midden oktober 2007 werd ingezet, kreeg vrij snel de allure van een echte beurscrash. Per saldo sloot de S&P500 de voorbije verslagperiode af met een verlies van ruim 31,3%. 6
Door hun hoge bèta deden de Europese beurzen het tijdens de beursrally s van de voorbije jaren opmerkelijk beter dan de Amerikaanse markten. Tijdens de correcties liepen ze vaak ook meer averij op, ook al hadden de factoren die daaraan ten grondslag lagen meer betrekking op de VS dan op Europa. Het is duidelijk dat de koersontwikkeling van Europese aandelen wordt gedreven door mondiale ontwikkelingen, en dat de markt min of meer immuun blijft voor de lokale conjunctuur. De bedrijfswinsten in Europa vertoonden overigens een sterk parallel verloop met die in de VS: puike stijgingen die in het derde kwartaal van 2007 werden afgebroken. De Belgische beurs moest rake klappen incasseren. Op 27 oktober 2008 bereikte de BEL20 een nieuw dieptepunt rond de 1800. Daarmee daalde de BEL20 met 62% sinds het hoogtepunt van mei 2007. Uiteindelijk moest de overheid in de periode september-oktober zowat alle banken ter hulp snellen. In het geval van Fortis leidde dat zelfs tot de uitverkoop van de operationele divisies aan BNP-Paribas en de Belgische en Nederlandse overheden, waarbij voor de aandeelhouder vrijwel niets overbleef. Naast de banksector kregen ook de cyclische aandelen (zoals Umicore, Nyrstar, CMB, Euronav, Agfa, Barco,...) rake klappen door de vrees dat de wereldeconomie op een zware recessie afstevent. Bovendien werden veel aandelen (vooral de minder liquide waarden) ook getroffen door paniekverkopen en technische verkoopdruk. Japan deed het al even slecht. Nochtans zijn Japanse banken minder getroffen door de kredietcrisis. Conjunctuurtwijfels, een permanente sfeer van deflatie en gebrek aan richting van het monetair beleid bleven evenwel over de markt hangen. De aandelenmarkten uit de groeilanden hebben wel eens de neiging een eigen parcours te rijden. Centraal-Europa viel soms ten prooi aan winstnemingen. In de eerste fase van zijn EU-lidmaatschap had de regio ruime belangstelling van internationale beleggers genoten. De Russische beurs, een van de best presterende in de voorbije drie jaar, vertoonde een dramatische val, toen de olieprijzen begonnen te corrigeren. Dat viel samen met de oorlog in Georgië en toegenomen bemoeienissen vanwege de politiek in het bedrijfsleven, waardoor buitenlandse investeerders werden afgeschrikt. Midden september werd de beurs een paar dagen gesloten, wat de gemoederen heeft kunnen bedaren. De Latijns- Amerikaanse aandelenmarkten presteerden bijzonder sterk, althans zolang de grondstoffenprijzen bleven stijgen. Azië bleef achter. In toenemende mate raakte de markt bezorgd dat de forse prijsstijging van voedsel en ruwe olie en het terugschroeven van oliesubsidies het vertrouwen van de consument zouden ondergraven en de dynamiek van de binnenlandse vraag zou fnuiken. De Chinese beurszeepbel, opgeblazen door de koersexplosie in 2005-2007, liep leeg. In periodes van verhoogde risicoaversie hebben small caps het moeilijker in vergelijking met blue chips. De factor groei bleef duidelijk achter op de factor waarde. Voedingsproducenten, Gezondheidszorg, de Nutsbedrijven en Energie waren de best presterende sectoren. De Financiële sectoren, de Basismaterialen, Industrials en de Cyclische Consumentensectoren kregen de zwaarste klappen. De waarderingen van de farmabedrijven zijn goedkoop gebleven. Die sector kampt dan ook met ernstige problemen. Vooral de productiviteit van de onderzoeksinspanningen stelt teleur. De toezichthouders (vooral het Amerikaanse FDA) lijken daar ook toe bij te dragen, want zij stellen strengere eisen. Hoe dan ook, de bedrijven slagen er niet in om voldoende nieuwe producten op de markt te brengen. Tegelijk vervallen de patenten voor verscheidene belangrijke producten. Bij de biotechnologiebedrijven was de meest opvallende trend dat vooral de grote bedrijven uit dit segment niet langer als risicovol worden beschouwd. Vooruitzichten In de voorbije maanden heeft de inflatiekoorts plaatsgemaakt voor recessievrees. Opnieuw rijst de vraag in welke mate de groei- en winstverwachtingen te hooggespannen zijn. Het risico dat de bankencrisis de reële economie besmet, is de afgelopen weken heel snel werkelijkheid geworden. Strengere kredietvoorwaarden zullen de huidige conjunctuurverzwakking versterken. Midden juli bereikte de ruweolieprijs een absoluut record van 147 USD per vat. Sindsdien daalde de prijs tot om en bij 60 USD per vat. De daling is dus al even spectaculair als de stijging die er aan voorafging. Dat het tij zo snel keerde, is niet verwonderlijk. De oliemarkt vertoonde alle kenmerken van een bubble. Dan is het nooit te voorzien wanneer hij leegloopt, maar wel dat het dan snel gaat. De scherpe daling van de olieprijs is allicht ook een goede conjunctuurbarometer. 7
De inflatiekoorts is volledig geweken. Dat zorgde voor ontspanning op de obligatiemarkten, die in de eerste helft van het jaar zwaar onder druk hadden gestaan. In een scenario met olieprijzen rond 60 USD per vat over de komende maanden, daalt de inflatie in de EMU van nog 4,1% in juli pijlsnel richting 0%. Negatieve inflatiecijfers zijn mogelijk in het voorjaar van 2009 om tegen eind 2009 uit te komen op een inflatie van 1 tot 1,5%. Goed nieuws voor de koopkracht, de conjunctuur en de rente. Bij een verdere terugval van de olieprijs zijn uiteraard (nog) lagere inflatiecijfers te verwachten. Onheilsprofeten zullen zich dan kunnen verlekkeren aan deflatiescenario s in plaats van stagflatiescenario s. Dergelijke extreme scenario s lijken onwaarschijnlijk, ook al denkt de markt daar vandaag anders over. Dat neemt niet weg dat de risico s voor de groei de afgelopen weken verder zijn toegenomen. Het risico dat de crisis in de financiële sector de reële economie besmet, is een realiteit geworden. In de VS houdt het indicatorenbeeld een bevestiging in van wat al langer geweten is. De koopkrachterosie bij de consument heeft een conjunctuuromslag veroorzaakt. De recessie, die rond de jaarwisseling 2007-08 is ingetreden, diept verder uit. De harde data mogen voorlopig dan al een milder verloop beschrijven dan in voorgaande recessies, de jongste maanden gaan ze sneller achteruit. Zo bleef in de loop van dit jaar de ISM, de index van het ondernemersvertrouwen, lange tijd rond 50 schommelen (d.i. de kritische drempel tussen recessie en expansie). In september en oktober daalde de ISM evenwel fors tot 38,5. Dat laat geen twijfel meer over de fase van de conjunctuur. De werkgelegenheid daalt. De werkloosheid stijgt de jongste maanden sneller dan begin 2008, zij het nog niet dramatischer dan in de conjunctuurinzinking van 2001 of deze van 1990-91. Kortom, de VS-economie verkeert (nog?) niet in de zware crisis die in de in perceptie van de financiële markten leeft. Zeker als de recessie al bij al vrij mild zou blijken, moet geen krachtig herstel verwacht worden. Ook al zet vanaf de zomer een conjunctuurherstel in, de sfeer van laagconjunctuur zal minstens tot diep in 2009 blijven hangen: lage scores voor het producentenvertrouwen, werkloosheidscijfers die niet echt dalen, In de EMU verslechterde het indicatorenbeeld vanaf de zomermaanden pijlsnel. De conjunctuurneergang in andere regio s eist z n tol, maar het is ook het gevolg van dezelfde onderliggende tendensen als in de VS: koopkrachterosie en tanend consumentenvertrouwen. Naar goede gewoonte volgt de Europese conjunctuur de Amerikaanse op enige afstand. Dat betekent ook dat het in Europa nog slecht economisch nieuws zal regenen op een ogenblik dat de hemel in de VS wat opklaart. Vooral in Europa zal men verwonderd het waarschijnlijke beursherstel nagapen. Met een gecoördineerde actie van de Federal Reserve (Fed), de ECB, de Bank of England en een aantal anderen, hebben de centrale banken begin oktober hun beleidsrente met 50 basispunten verlaagd. Eind oktober verlaagde de Fed de rente nog een keer met 0,50%. Het is overduidelijk dat het rentebeleid zich nog enkel op de groeirisico s en de financiële crisis richt. Slechts zeer geleidelijk stellen de financiële markten hun renteverwachtingen bij. In de obligatiekoersen wordt voor de Fed op een horizon van zes maanden nog wat renteverlaging verwacht, maar voor het einde van 2009 zou de Fed de rente alweer aan het verhogen zijn. Dat de tienjaarsrente de voorbije weken niet zo sterk is gedaald, is dan ook een anomalie. Allicht (voor een deel) te verklaren door de vrees dat te veel papier naar de markt zou komen (om de opgerichte Stabiliteitsfondsen te financieren). De recente renteverlagingen zijn geen eindpunt. We verwachten dat de Fed haar beleidsrente verder zal verlagen tot onder het huidige niveau van 1,00%. De werkloosheid zal namelijk tot diep in 2009 blijven stijgen en de Fed heeft de rente nog nooit opgetrokken als de werkloosheidsgraad aan het stijgen is. Een negatief reëel tarief voor de fed funds rate (-0,5 à -1%) in een recessie is niet ongewoon. Ook de ECB zal volgen en nog iets sterker. De bodem van de beleidsrente zou onder de 2,00% kunnen liggen. Tegen deze achtergrond kan de Amerikaanse obligatierente op korte termijn fors dalen. Het doorbreken van vorige dieptepunten (3,33% op 20-03-08 of 3,10% op 13-06-03) is niet uit te sluiten. Mutatis mutandis geldt hetzelfde voor de Europese obligatierente. 8
Het is bon ton geworden een pessimistische toon aan te slaan over de bedrijfswinsten, waarvoor de vooruitzichten te weinig rekening zouden houden met de conjunctuurverzwakking. De bedrijfswinsten hebben de recessie tot op heden relatief goed doorstaan. Het is hoogst onzeker of en in welke mate dat in de komende kwartalen nog het geval is. In de VS moeten de moeilijkste maanden van de recessie nog komen en buiten de VS is de conjunctuurinzinking pas ingezet. Positief is alvast dat vanuit de kostenkant de marges niet worden bedreigd. Atypisch aan de huidige cyclus is dat nooit inflatoire spanningen zijn opgetreden, wat zich onder meer vertaalt in slechts zeer bescheiden loonstijgingen. Voor de komende twaalf maanden rekenen analisten op een stijging van de winst per aandeel met 21% in de VS en met 8,5% in de EMU. Zeker in de VS is dat overdreven. Hoeveel zal afhangen van de lengte en van de diepte van de conjunctuurneergang. De aandelen- en obligatiemarkten hanteren duidelijk andere scenario s dan het hier geschetste. Obligatiemarkten verdisconteren nog overdreven inflatierisico s op korte termijn, aandelenmarkten overdreven groeirisico s op lange termijn. Aandelen zijn goedkoop. Dat is allang zo, maar de onderwaardering heeft wel zeer extreme proporties aangenomen. Redactie beëindigd op 4 november 2008. 9
NIET-GEREVISEERD KWARTAALVERSLAG - BOODSCHAP VAN HET INVESTERINGSCOMITE AAN DE AANDEELHOUDERS Overzicht genoteerd papier Marktklimaat in de biotechnologiesector De Amex Biotech index steeg in het derde kwartaal 6,29% (in USD) van 737,76 punten, per 30 juni naar 784,16 punten, per 30 september. Productontwikkeling: Amgen (AMGN): De botdensiteit (BMD) van de onderste wervels was groter ten opzichte van placebo, zo bleek uit een Fase III studie voor de behandeling van verlies aan botmassa bij niet-uitzaaiende prostaatkanker patiënten. Het aantal breuken in de wervels daalden ten opzichte van placebo. Top-line data van een andere Fase III FREEDOM studie voor de behandeling van osteoporose bij postmenopausale vrouwen toonde aan dat 60 mg denosumab (subcutaan) om de zes maanden het belangrijkste objectief haalde: een significante vermindering in breuken van de wervels ten opzichte van placebo. De dubbel blinde, internationale studie bevatte 7 800 vrouwelijke patiënten. Daarnaast keurde de FDA een BLA (Biologics License Application) goed voor Nplate romiplostim van Amgen (AMGN) voor de behandeling van thrombocytopenie bij volwassenen met idiopathische thrombocytopenische purpurae (ITP). Amylin (AMLN) en Eli Lilly (LLY) rapporteerden vier bijkomende doden bij gebruikers van Byetta exenatide. Tevoren rapporteerden AMLN en LLY zes gevallen van acute pancreatitis, waaronder twee met dodelijke afloop. Volgens de onderneming is er geen bewezen verband tussen de sterfgevallen en het gebruik van het middel. Twee patiënten ontwikkelden complicaties na een ingreep op de galblaas, één patient stierf wellicht aan de gevolgen van leukemie na eerder pancreatitis te hebben ontwikkeld. Van de vierde patiënt was geen informatie beschikbaar. Van de twee nieuwe gevallen was er een patiënt zwaarlijvig die achteraf galstenen bleek te hebben. De tweede patiënt was al enige tijd gestopt met Byetta voor die pancreatitis ontwikkelde. ASA404 van Antisoma (ASM) in combinatie met docetaxel verbeterde onvoldoende de median survival ten opzichte van docetaxel als monotherapie (17 maanden tegenover 17,2 maanden). Zo bleek uit in een Fase II studie bij 74 patiënten met uitzaaiende prostaatkanker die niet meer reageren op een hormoontherapie. De survival op twee jaar kwam wel op 33% in de combinatie therapie ten opzichte van 23% voor groep die alleen maar docetaxel kregen. Biogen Idec (BIIB) rapporteerde twee nieuwe gevallen van PML (progressieve multifocale leukoencephalopathie) bij multiple sclerose (MS) patiënten die behandeld werden met Tysabri natalizumab. Het gehumaniseerde monoklonaal antilichaam tegen integrin alpha(4) in de VS werd eerder al om die reden van de markt gehaald en later opnieuw gelanceerd met een risico management plan. Ontwikkelingen na 30 juni 2008. Biogen Idec (BIIB), Genentech en Roche kondigden voorts aan dat rituximab plus chemotherapie het belangrijkste objectief haalde: een significante stijging in progressie-free survival (PFS) ten opzichte van chemotherapie in de open-label, internationale Fase III REACH studie bij 552 patiënten met relapsed of refractaire CD20-positieve chronische lymphocythische leukemie (CLL). De ondernemingen rapporteerden in januari al dat het chimerische monoklonale antilichaam tegen CD20 een significante stijging in PFS veroorzaakte, ten opzichte van chemotherapie in een Fase III CLL8 studie voor de behandeling van CLL. 10
Cardiome (CRME) rapporteerde data van een Fase IIb studie (1235-SR-202-AF) bij 605 patiënten, waarbij 500 mg vernakalant, tweemaal daags, het weerkeren van de symptomatische boezem fibrillatie minstens met 90 dagen uitstelde, ten opzichte van 27 dagen in de placebogroep. (p=0,0221). 51% van de patiënten hadden een normaal hartritme ten opzichte van 37% in de controlegroep. De 150 en 300 mg-groep, tweemaal daags, was niet verschillend in vergelijking met placebo. Astellas (4503) heeft rechten op IV vernakalant voor Noord Amerika. De NDA (New Drug Approval) voor Kynapid had een PDUFA (Prescription Drug User Fee Act) datum, maar de FDA heeft nog geen actie ondernomen. Later kreeg Cardiome een approvable letter (voorwaardelijke goedkeuring) van de FDA voor Kynapid vernakalant IV voor de behandeling van boezemfibrillatie (AF, atrial fibrillation). De FDA wil bijkomende data over patiënten met symptomatische hart falen en een update over de lopende studies met vernakalant, waaronder de studies met de orale formulering. Eventuele bijkomende studies worden door Astellas gefinancierd. Celgene (CELG) trekt de MAA (Market Authorisation Application) voor Orplatna satraplatin plus prednisone terug voor de behandeling van hormone-refractaire prostaatkanker (HRPC) bij patiënten die niet meer reageren op chemotherapie. Na Celgene's beslissing bleek dat de EMEA (European Agency for the Evaluation of Medicinal Products) nog vragen had, waardoor het middel op dit ogenblik niet kan goedgekeurd worden. Genentech (DNA): uit data van de Fase IIIb HORIZON studie bij wet AMD (leeftijdsgebonden maculaire degeneratie) bleek dat een ad hoc gebruik van Lucentis ranibizumab minder effectief was dan de gebruikelijke maandelijkse dosering. HORIZON was een Amerikaanse open-label studie met 853 patiënten over een periode van twee jaar. Deze data werden voorgesteld op de Retina Society meeting in Scottsdale. Lucentis is een gehumaniseerde monoklonaal antilichaam-fragment tegen VEGF-A. Ontwikkelingen na 30 juni 2008. Roche (ROG), Genentech (DNA) en OSI (OSIP) kondigden aan dat Tarceva erlotinib plus Avastin bevacizumab het belangrijkste objectief miste: een significante stijging in overall survival ten opzichte van Tarceva in een Fase III BeTa Long studie voor de behandeling van uitzaaiende longkanker (NSCLC, Non Small Cell Long Cancer). De dubbel blinde, internationale studie, waar 636 patiënten met een tweedelijnsbehandeling werden behandeld, toonde wel een verbetering op de secundaire eindpunten zoals progressie-free survival (PFS) en response rate. Genmab (GEN). De tussentijdse analyse van een open-label Fase III studie voor de behandeling van chronische lymphocythische leukemie (CLL) toonde aan dat ofatumumab het belangrijkste objectief haalde: een objective response op 24 weken. De studie omvatte 138 chronische CLL patiënten die niet meer reageren op de combinatie fludarabine en alemtuzumab of patiënten die niet meer reageren op fludarabine en niet behandeld kunnen worden met alemtuzumab. Het humaan antilichaam tegen CD20 haalden een objective response rate (ORR) van 51% (p<0,0001) in de eerste groep van 59 patiënten (refractair op de voornoemde combinatietherapie) en een ORR van 44% (p<0,0001) in de tweede groep (refractair op fludarabine) van 79 patiënten. De FDA (Food and Drug Administration) keurde een snda (Supplemental New Drug Approval) goed voor Viread tenofovir van Gilead (GILD) voor de behandeling van chronische HBV bij volwassenen. De nucleotide analoog prodrug reverse transcriptase remmer werd eerder al goedgekeurd voor de behandeling van HBV in Australië, Europa, Nieuw Zeeland en Turkije. Voorts kreeg GILD een complete response letter van de FDA voor de NDA voor aztreonam lysine voor de behandeling van mucovisidose (CF) patiënten met Pseudomonas aeruginosa infecties. De FDA wil een bijkomende klinische studie. Aztreonam heeft een Orphan Drug status in de VS en Europa. ImClone (IMCL) rapporteerde data van de Fase III BMS CA225-099 studie van Erbitux cetuximab voor de eerstelijns behandeling van longkanker (NSCLC, Non Small Cell Long Cancer). Median overall survival voor Erbitux plus taxane en carboplatin was 9,7 maanden ten opzichte van 8,4 maanden voor een chemotherapiekuur (p=0,17). Volgens ImClone waren de resultaten statistisch niet significant door het studieontwerp. Fase III FLEX data daarentegen, toonden wel een statistisch significante verbetering in overall survival aan. Het chimerische monoklonale antilichaam tegen EGFR werd goedgekeurd voor de behandeling van uitzaaiende colorectale kanker en squamous cell carcinoma van het head en neck (SCCHN, kanker in hoofd en nek). Het geneesmiddel wordt in Noord-Amerika verdeeld door ImClone en Bristol-Myers (BMY) en elders door Merck KGaA (MRK). 11
Invitrogen (IVGN) kreeg de goedkeuring voor de SPOT light test voor de detectie van de HER2 receptor bij borstkanker. HER2 positieve borstkanker (tot 30% van de gevallen) kan best behandeld worden met Herceptin, van Genentech. Andere tests laten niet toe dat stalen bewaard worden en zijn minder gebruiksvriendelijk. Europa keurde een MAA (Market Authorisation Application) goed voor een subcutane formulering van Relistor methylnaltrexone van Progenics (PGNX) en partner Wyeth (WYE) voor de behandeling van opioïde-geïnduceerde constipatie (OIC) bij terminaal zieke patiënten. Wyeth denkt de mu opioïde receptor antagonist in Europa deze maand nog te kunnen lanceren. Relistor werd eerder al goedgekeurd in de VS en Canada. Santhera (SANN) kondigde aan dat de Canadese overheid idebenone (SNT-MC17) goedkeurde voor de behandeling van Friedreich's ataxia maar ook dat de onderneming een negatief oordeel verwacht van het CHMP (Committee for Medicinal Products for Human Use) van de de EMEA (European Agency for the Evaluation of Medicinal Products). Volgens Santhera wil de EMEA de resultaten van lopende Fase III studies zien, geheel volgens de richtlijnen met betrekking tot klinische studies bij kleine patiëntenpopulaties. Idebenone heeft een Orphan Drug status zowel voor de VS als voor Europa voor Friedreich's ataxie, Duchenne musculaire dystrofie (DMD) en overerfbare optische neuropathie door de ziekte van Leber. Takeda (4502) heeft rechten voor Europa voor DMD en Friedreich's ataxie. Shire: Europa keurde Firazyr icatibant van partner Jerini (JI4) goed voor de behandeling van de erfelijke vorm van angioedema (HAE). De onderneming lanceert dit kwartaal nog de selectieve peptidomimethische bradykinin B2 receptor antagonist. Partnering: Sanofi-aventis (SAN) neemt Acambis (ACM) over voor 190 pence per aandeel (276 mln GBP) in cash, een premie van 64%. SAN krijgt hiermee toegang tot ACAM2000, een vaccin tegen pokken. Acambis tekende met het CDC (Centers for Desease Control and Prevention) nog een 10-jarig contract met een tegenwaarde van 425 mln USD. Acambis heeft nog ChimeriVax-JE vaccin tegen Japanese encephalitis (JE) (FaseIII), ChimeriVax-Dengue vaccin tegen dengue (in Fase III) en ChimeriVax-West Nile vaccin tegen West Nile virus (in Fase II). Biovitrum (BVT) neemt Kepivance palifermin en Stemgen ancestim over van Amgen (AMGN) en krijgt een exclusieve, wereldwijde licentie tot Kineret anakinra voor reumatoïde artritis (RA) van Amgen. Amgen krijgt hiervoor een eenmalige premie van 130 mln USD, waaronder 110 mln USD in cash en 20 mln USD in Biovitrum aandelen. Amgen heeft recht op mijlpaalpremies en licentie-inkomsten op alle bijkomende producten die ontwikkeld zijn op basis van die drie moleculen. Omzet in de drie producten was ongeveer 70 mln USD in 2007. Kepivance is een recombinante humane keratinocyte groeifactor voor de behandeling van ernstige orale mucositis bij patiënten met bloedkankers onder radio- of chemotherapie die een stamcel transplantatie krijgen. Stemgen is een stamcelfactor voor gebruik in combinatie met Neupogen filgrastim van Amgen bij een autologe perifere bloedprogenitor celtransplantatie. Kineret is een interleukin-1 (IL-1) receptor antagonist. Roche (ROG) wil Genentech (DNA) overnemen voor 89 USD per aandeel (93,5 mld USD). Dat is een premie van 9% ten opzichte van de laatste koers. Genentech zou na de overname blijven opereren als een onafhankelijke divisie en zou bovendien Roche s commerciële uitvalsbasis worden voor de VS. De geplande uitbreiding van productiecapaciteit is voor Roche niet langer nodig. Volgens Roche kunnen tot 750 tot 850 mln USD aan kostenbesparingen gerealiseerd worden. Een speciaal samengesteld comité van Genentech kwam wel tot conclusie dat het bod van Roche (ROG) Genentech onderwaardeert. Genentech benadrukt wel dat ze wel blijft openstaan voor een overname door Roche. 12
PTC Therapeutics en Genzyme (GENZ) zullen samenwerken voor de ontwikkeling en commercialisering van PTC's PTC124 voor de behandeling van genethische ziektes door nonsense mutaties. De molecule is in een Fase IIb studie voor de behandeling van spier dystrofie door Duchenne. Een Fase IIb studie bij mucovisidose (CF) wordt tegen het jaareinde gestart. PTC krijgt een eenmalige premie van 100 mln USD en voor 337 mln USD aan mijlpaalpremies. PTC neemt de commercialisering PTC124 in de VS en Canada voor zijn rekening. Genzyme neemt de commercialisering van de molecule in de andere regio s voor zijn rekening. PTC krijgt hierop dubbelcijferige licentie-inkomsten. Bristol-Myers (BMY) wil ImClone (IMCL) overnemen aan 60 USD per aandeel in cash (4,5 mld USD), een premie van 29%. De ondernemingen verdelen samen Erbitux cetuximab in Canada en de VS, voor de behandeling van uitzaaiende colorectale kanker en squamous cell carcinoma van hoofd en nek (squamous cell carcinoma head en neck, SCCHN). Imclone rapporteerde voor het chimerische monoklonaal antilichaam tegen EGFR een omzet van 423,3 mln USD voor het tweede kwartaal van 2008. De Raad van Bestuur van IMCL vindt het bod door Bristol-Myers te laag. Icahn beweerde interesse te hebben van een tweede kandidaat overnemer die 70 USD per aandeel zou willen bieden. BMY verhoogde hierop het bod met 2 USD, tot 62 USD per aandeel. Nog steeds onvoldoende, vond Icahn. Na verslagperiode kondigde Lilly aan Imclone te willen overnemen voor 70 USD per aandeel, waarop BMY zich terugtrok Novosom krijgt exclusieve, wereldwijde rechten op niet nader bekende oligonucleotide antisense remmers tegen CD40 van Isis Pharmaceuticals (ISIS). Novosom wil hiermee de ziekte van Crohn, orgaantransplantatie en reumatoïde artritis (RA) aanpakken. Novosom kreeg voorts niet-exclusieve, wereldwijde rechten op het intellectueel eigendom met betrekking op tweede generatie antisense remmers. Isis krijgt een premie en heeft recht op mijlpaalpremies en licentie-inkomsten. Shire (SHP) neemt Jerini over. Firazyr heeft een Orphan Drug status in Europa en in de VS. In de VS heeft Firazyr een not approvable letter (voorwaardelijke goedkeuring). Daarnaast veranderde Shire (SHP), samen met partner Renovo (RNVO) het ontwikkelingsplan voor Juvista voor de preventie en reductie van littekenvorming na chirurgische ingrepen. Shire start in de VS pas Fase III studies met humane recombinante transforming growth factor (TGF) beta 3 na positieve data van de lopende Europese Fase III studie. Shire heeft rechten op Juvista voor de regio s buiten Europa. Novartis neemt Speedel (SPPN) over aan 130 CHF per aandeel. De overname waardeert SPPN op 1,03 mld CHF. De overnameprijs is een premie van 94% tegenover de laatste koers. SPPN ontwikkelde Tekturna/Rasilez aliskiren, een renine remmer. Partner Novartis commercialiseert het voor de behandeling van hypertensie. Ook Tekturna HCT, een combinatie van het diurethische middel hydrochlorothiazide en aliskiren, werd in de VS in januari goedgekeurd voor de behandeling van hypertensie. Speedel heeft voorts twee andere renine remmers onder ontwikkeling: SPP635, in Fase II en SPP1148 en SPP676 in Fase I. De onderneming heeft daarnaast twee andere moleculen in Fase II: SPP301, een endotheline receptorantagonist voor diabetische neuropathie en SPP200, een direct thrombine remmer voor nieraandoeningen. De Raad van Bestuur van Speedel (SPPN) stemt in met het bod door Novartis. Vertex (VRTX) haalde 191,3 mln USD op door de verkoop van 7,5 mln aandelen aan 25,50 USD. Het belangrijkste product van Vertex is telaprevir (VX-950), dat in Fase III is voor de behandeling van HCV. Telaprevir is een HCV NS3 protease remmer en wordt in samenwerking met Johnson & Johnson (JNJ) ontwikkeld. Vertex publiceerde voorts de presentatie die ze op 4 november zal geven op de American Association for the Liver Desease in San Francisco. Tussentijdse data van de open-label, Fase IIa C208 studie voor de behandeling van 161 patiënten met HCV genotype 1 infectie die nooit eerder werden behandeld, toonden aan dat 1 125 mg telaprevir plus ribavirin tweemaal daags bij 80% van de patiënten een niet te detecteren HCV RNA gaf. 13
Resultaten: Amgen (AMGN) rapporteerde voor het derde kwartaal van 2008 een winst per aandeel van 1,23 USD op een omzet van 3,9 mld USD, waarvan Aranesp 845 mln USD, Epogen 634 mln USD, Neupogen/Neulasta was 1,2 mld USD, Enbrel 89 mln USD. Amgen verwacht voor 2008 een winst per aandeel van 4,45 tot 4,55 USD op een omzet van 14,9 tot 15,2 mld USD. Biogen Idec (BIIB) rapporteerde een winst per aandeel van 0,98 USD per aandeel voor het derde kwartaal van 2008 op een omzet van 1,1 mld USD, waarvan Tysabri natalizumab voor de behandeling van multiple sclerose (MS) en de ziekte van Crohn 236 mln USD. Biogen Idec denkt 100.000 patiënten te kunnen behandelen tegen 2010. Avonex interferon beta-1a, eveneens voor MS, haalde een omzet van 573,5 mln USD, Rituxan rituximab voor reumatoïde artritis (RA) en non-hodgkin s lymphoma (NHL), 655 mln USD. Celgene (CELG) rapporteerde voor het derde kwartaal van 2008 een winst per aandeel van 0,40 USD, op een omzet van 587 mln USD, waarvan Revlimid lenalidomide voor multiple myeloma (MM) en myelodysplasthische syndroom 5MDS) 342,6 mln USD. Celgene heeft voorts alle overige rechten verworven op Vidaza azactidine voor 425 mln USD. Vidaza voor MDS haalde in het derde kwartaal een omzet van 63,5 mln USD. Celgene verwacht voor 2008 een winst per aandeel van 1,50 USD op een omzet van 2,2 mld USD. Illumina (ILMN), de verdeler van gen chip lezers, rapporteerde een winst per aandeel, exclusief een aantal kosten, van 44 cent per aandeel, ruim beter dan verwacht. De onderneming stelde de omzetverwachtingen voor 2008 opwaarts bij. De onderneming denkt 550 tot 560 mln USD op jaarbasis te kunnen rapporteren. Voorheen was dat nog maar 515 tot 535 mln USD. Gilead (GILD) rapporteerde voor het derde kwartaal van 2008 een winst per aandeel van 0,52 USD, 3 cent beter dan verwacht. Omzet steeg tot 1,37 mld USD waarvan Truvada emtricitabine/tenofovir 549,1 mln USD en Atripla 427,6 mln USD. Gilead versnelt de terugkoop van eigen aandelen ten belope van 750 mln USD. als deel van de terugkoop van eigen aandelen voor 3 mld USD. Shire (SHP) rapporteerde voor het derde kwartaal van 2008 een winst per aandeel van 1,17 USD. Omzet steeg tot 778,6 mln USD waarvan Adderall XR 268,7 mln USD, Vyvanse lisdexamfetamine dimesylate 96 mln USD. Voor 2009 verwacht SHP een winst per aandeel van 3,00 tot 3,40 USD. 14
Marktklimaat: een blik op de toekomst; risico s en onzekerheden in de biotechsector Biotechbedrijven zijn actief in de ontwikkeling van nieuwe producten of procédés en zijn lang niet zeker van de latere effectieve commercialisatie ervan. Het al dan niet verkrijgen van de nodige goedkeuringen en het voldoen aan de door de overheid opgelegde vereisten kunnen hierin een rol spelen en het biotechbedrijf vertragen in de uitvoering van haar bedrijfsplan of zelfs dwingen haar strategie te herzien. Ook de aanvaarding van nieuwe producten of procédés door het publiek (artsen en patiënten) zijn hierbij van belang. Jonge biotechbedrijven hebben doorgaans geen of een geringe geschiedenis. Dit maakt het moelijker om ze naar waarde te schatten. Bovendien zijn dergelijke bedrijven vaak voor een relatief lange periode verlieslatend en bestaat er geen zekerheid dat ze ooit winstgevend zullen worden. Dit stelt soms problemen inzake binding van hoog gekwalificeerde werknemers. Gezien hun kapitaalverslindende activiteiten moeten biotechbedrijven, zeker in het beginstadium, meermaals beroep doen op de kapitaalmarkten. Een ongunstig klimaat op deze markten kan de uitvoering van het bedrijfsplan belemmeren. Biotechbedrijven gaan vaak partnerships aan. Dit brengt klassieke problemen mee met betrekking tot de betrouwbaarheid van de partner, verdere controle over ontwikkelingsprogramma s, de mogelijkheid van integratie en de mogelijke belemmering van de operationele vrijheid van de individuele leden van het partnership. De kredietcrisis heeft zo zijn gevolgen voor de sector. De Biotechsector heeft in een niet zo ver verleden ruimschoots gebruik kunnen maken van relatief goedkoop kapitaal, maar zien zich nu geconfronteerd in een situatie waar ze nu stilaan de schulden moeten aflossen of zich moeten herfinancieren aan zeer ongunstige voorwaarden, voor zover herfinanciering überhaupt mogelijk is. Aan de andere kant staat de farmaceutische industrie, aan de ene kant geconfronteerd met ongezien patentverval (115 mld blootstelling aan patentverval tussen 2007 en 2012 voor de 50 grootste bedrijven, Datamonitor), een onvermogen om nieuwe producten succesvol te ontwikkelen, een toenemende kostprijs voor ontwikkeling van geneesmiddelen (800 mln USD per product, Datamonitor) en een FDA met een nultolerantie voor risico s (slechts 19 goedkeuringen in 2007), maar aan de andere kant een enorme berg cash en haast geen blootstelling aan kredieten die ze halsoverkop zouden moeten aflossen. Waar de biotechsector tot voor kort het zich kon permitteren om programma s erg ver in de kliniek te brengen, waardoor ze van de farmaceutische industrie betere voorwaarden kon afdwingen bij licencing deals, ziet het er voor een deel van de sector er heel erg somber uit. Met de rug tegen de muur en een gebrek aan alternatieven (er zijn recent geen overnames van beursgenoteerde ondernemingen door Private equity spelers meer gedaan), beschikken Biotechbedrijven niet meer over dezelfde sterke onderhandelingspositie als voorheen. We zien dus wel een toename aan overeenkomsten, zowel onder de vorm van licencing deals als overnames, maar dan wel aan minder gunstige voorwaarden. Financieel sterk bedrijven zullen wellicht verkiezen gewoon af te wachten tot deze moeilijke tijden achter de rug zijn. Zelfs zonder een kredietcrisis is het voor de meeste Biotechbedrijven een hele uitdaging om bijkomend kapitaal op te halen. De meeste, verlieslatende biotechbedrijven zorgen er daarom voor dat ze minstens twee tot drie jaar voort kunnen voor ze aan nieuwe kapitaaloperaties moeten beginnen of voor ze winstgevend worden. Dat kan via een kapitaalsverhoging (dilutief van karakter en vooral aangewezen bij hoge beurskoersen) of een, al dan niet gesofistikeerd schuldinstrument. Belangrijke gebeurtenissen helpen altijd een handje bij dergelijke operaties. Een onderneming kan beroep doen op haar eigen verwezenlijkingen, zoals het succesvol afronden van klinische studies. Ook een externe factor kan kapitaaltransacties vergemakkelijken. Dat kan een gunstig beursklimaat zijn, maar bijvoorbeeld ook M&A activiteiten. De overnames van Millennium Pharmaceuticals door Takeda, van Jerini door Shire Pharmaceuticals, van Tercica door Ipsen en van Speedel door Novartis enerzijds, en de aangekondigde overnames van Imclone door Bristol Myers (na verslagperiode bleek Eli Lilly aan de haal te kunnen gaan met Imclone) en van Genentech door Roche anderzijds (nog niet aanvaard door de raad van bestuur van Genentech) hebben een herleving van kapitaaltransacties in de tweede helft van de zomer mogelijk gemaakt. 15
In de maand juli nog, was haast niets mogelijk. Alleen Middlebrook Pharmaceuticals (MBRK) heeft een grote operatie van 100 mln USD kunnen afronden, Cardiome (CRME) is in die maand nog weggeraakt met een plaatsing van 25 mln USD. Na de opleving van M&A activiteit was plotseling weer alles mogelijk. In augustus haalde Incyte Pharma (INCY) meer dan 94 mln USD op, Acorda (ACOR) maar liefst 131 mln USD, Illumina 300 mln USD en als klap op de vuurpijl haalde het Australische CSL 1,6 mld USD op. CSL mag dan wel geen zuiver Biotechbedrijf zijn, het hoort wel thuis in het rijtje life science bedrijven. In september geraken Indevus en Vertex Pharmaceuticals nog weg met een plaatsing van respectievelijk 105 en 191 mln USD. Nu de M&A cyclus (voorlopig) ten einde is gekomen én de kredietcrisis finaal is losgebroken, blijken kapitaaloperaties opnieuw een hele uitdaging. Hoog tijd om de financiële positie van de portefeuillebedrijven nog eens onder de loep te nemen. Van alle verlieslatende ondernemingen (18 om precies te zijn) zijn er een tweetal die onze aandacht verdienen, namelijk Human Genome Sciences en Cardiome. Dat zijn de enige twee bedrijven die op basis van hun operationeel verlies beschikken over minder dan twee jaar cash. Twee jaar cash wordt gezien als comfortabel. Het Canadese Biotechbedrijf Cardiome beschikt volgens ons beschikbare gegevens over 31 mln CAD aan cash met een operationeel verlies van iets meer dan 85 mln CAD. De onderneming ontwikkelde Vernakalant voor de behandeling van atriumfibrillatie, zowel voor de acute vorm (IV) als voor de chronische vorm (oraal). De ontwikkeling van de IV vorm is volledig achter de rug en de onderneming wacht nu op een goedkeuring voor die indicatie. De goedkeuring kan er komen als de onderneming meer data kan geven over de gedane studies van de IV formulering voor acuut gebruik. De FDA wacht voorts nog op de data die uit de studies met de orale formulering voor chronisch gebruik moeten voortkomen. Nu de ontwikkeling voor het grootste deel achter de rug is, verwachten we, samen met de onderneming dat de cashburn sterk zal terugvallen. Mochten er vooralsnog toch nog studies moeten uitgevoerd worden, dan zal partner Astellas die verder financieren. Bovendien heeft de onderneming te kennen gegeven dat ze zichzelf, na afloop van succesvolle fase III studies (met de IV formulering) in de etalage zouden, zetten. Dat is intussen gebeurd. De andere speler is Human Genome Sciences (HGSI). De onderneming beschikt over 88 mln USD aan middelen, maar heeft een operationeel verlies van 303 mln USD over de laatste 12 maanden. Bovendien heeft de onderneming voor zo n 755 mln USD aan schulden uitstaan, waarvan twee converteerbare obligaties voor 280 en 230 mln USD met een looptijd tot respectievelijk 2011 en 2012. De onderneming heeft een aantal producten in het laatste stadium van ontwikkeling. Dat is Lymphostat-B voor de behandeling van Lupus Erythematosis en Abthrax, voor de behandeling van Anthrax, in het kader van Biodefense. Deze twee producten worden ontwikkeld in samenwerking met AstraZeneca. In collaboratie met Novartis, ontwikkelt HGSI Albuferon, al dan niet in combinatie met Ribavarin, voor de behandeling van HCV. Van deze laatste worden tussentijdse resultaten verwacht in de loop van het 4 de kwartaal en nog finale data in de loop van de eerste helft van 2009. Onder normale omstandigheden zijn positieve data voldoende om te werken aan bijvoorbeeld een herfinanciering van (een deel van) de schuld. HCV blijft namelijk nog steeds een enorme markt. Schering-Plough s Intron/Peg Intron (interferon alpha) bijvoorbeeld, is nog steeds goed voor 1,144 mld USD in 2007. HGSI s albuferon (interferon alfa gebonden aan albumine) kan best competitief zijn. Vertex experimenteel middel Telaprevir voor die indicatie hoeft niet meteen een bedreiging te zijn. Vertex werkt namelijk zelf aan een combinatie van telaprevir met peg-interferon, Roche s variante van gepegyleerd interferon. Er kan dus gedacht worden aan een (off label) combinatietherapie van bijvoorbeeld Albuferon met Telaprivir. HGSI kan bezwaarlijk een one trick pony worden genoemd aangezien de onderneming, inclusief Albuferon, maar liefst 14 programma s heeft lopen, waarvan vier in Fase III, zes in Fase II en vier in Fase I. Voldoende troeven dus. De combinatie van troeven en uitdagingen lieten toe om, naar verhouding tot de grootte van de onderneming, een bescheiden positie in het aandeel aan te houden. Intussen wijzen indicatoren op twijfel rond de leefbaarheid van de onderneming. We herevalueren onze positie op HGSI, ondanks het feit dat we toch nog wat mijlpaalpremies verwachten van HGSI s partners. 16
Overzicht niet-genoteerd papier Dealflow 35 30 25 20 15 10 5 0 Q101 Q201 Q301 Q401 Q102 Q202 Q302 Q402 Q103 Q203 Q303 Q403 Q104 Q204 Q304 Q404 Q105 Q205 Q305 Q405 Q106 Q206 Q306 Q406 Q107 Q207 Q307 Q407 Q108 Q208 Q308 Dealflow. Tijdens het derde kwartaal van 2008 werden 12 nieuwe investeringsdossiers van nietbeursgenoteerde bedrijven aan BIOTECH aangeboden. Dit is 30 % lager dan in dezelfde periode vorig jaar, wat samenhangt met het algemeen moeilijke financieringsklimaat (cfr. infra). Investeringsactiviteit Er werden geen nieuwe of opvolginvesteringen doorgevoerd; de klemtoon lag volledig op de opvolging van de bestaande portefeuille. Berichtgeving bestaande portefeuille Ablynx (BEL) is een biofarmaceutisch bedrijf dat zich richt op onderzoek en ontwikkeling van Nanobodies voor de behandeling van ernstige ziekten. Nanobodies zijn een nieuwe klasse van therapeutische eiwitten, gebaseerd op fragmenten van enkel-domein antilichamen. Ablynx ontwikkelt therapeutische Nanobodies in diverse belangrijke ziektegebieden, met inbegrip van ontsteking, trombose, oncologie en de ziekte van Alzheimer. In augustus 2006 investeerde KBC Private Equity EUR 1,5 m in Ablynx in een financieringsronde die in totaal EUR 40 m nieuw kapitaal opbracht. In november 2007 slaagde Ablynx in een succesvolle beursintroductie op Euronext Brussels, een transactie waarbij EUR 85m vers kapitaal werd opgehaald. Bij de prijs van de beursintroductie kwam op Biotech s participatie in Ablynx een 75%-meerwaarde tot uitdrukking. Biotech investeerde n.a.v. de beursintroductie bijkomend EUR 0,94m in Ablynx. 17
Tijdens 2KW 08 startte Ablynx met een dubbelblinde, gerandomiseerde, meervoudige dosis, placebogecontroleerde Phase Ib-studie voor het anti-tromboticum ALX-081, dat zich selectief richt op von Willebrand factor (vwf). Deze studie zal tijdens 4KW 08 worden afgerond. Vóór het jaareinde zal ook het PII-ontwikkelingsplan worden uitgewerkt en voorgelegd aan de regulatoire instanties, zal voor de subcutane vorm van ALX-081 een aanvraag tot aanvang van klinische studies worden ingediend en zullen diverse andere Nanobodies verder in ontwikkeling worden gebracht in pre-klinische studies. In augustus 2008 kondigde Ablynx aan dat de onderzoekssamenwerking met Boehringer Ingelheim op vlak van de Ziekte van Alzheimer (initieel afgesloten in januari 2007) met een jaar werd verlengd. In september volgde de mededeling dat Ablynx en Merck Serono een co-discovery en co-development overeenkomst hebben afgesloten rond twee doelwitten in oncologie en immunologie. Beide partijen dragen in dezelfde mate bij in de kosten en delen in gelijke mate in de winst. De overeenkomst omvat een vooruitbetaling waarbij Ablynx EUR 10 m ontvangt. Bij afronding van het kwartaal was Ablynx opnieuw in het nieuws met de mededeling dat het bedrijf een subsidie van EUR 1,8 m ontvangt voor onderzoek naar nieuwe technologieën voor het gebruik van Nanobodies. Altea Therapeutics (VS) is een privaat pharmaceutisch bedrijf dat zich focust op de ontwikkeling en commercialisatie van pharmaceutische producten gebaseerd op geavanceerde transdermale systemen die toelaten om constante therapeutische niveaus van proteïnen en wateroplosbare geneesmiddelen op een eenvoudige, pijnloze en kostenefficiënte wijze te bereiken. Tijdens 1KW 08 genereerde Altea Therapeutics zeer bemoedigende data in het insuline-programma. In juli 2005 investeerde KBC Private Equity Fund Biotech USD 1,5m (EUR 1,24 m) in Altea Therapeutics, in een financieringsronde die in totaal ruim USD 35 m nieuw kapitaal opbracht. Tijdens 2KW 07 investeerde Biotech bijkomend USD 0,31m door uitoefening van warranten en in 1KW 08 participeerde Biotech ad USD 0,171 m (EUR 0,113 m) in een nieuwe bruglening samen met alle andere bestaande investeerders. Begin juli 2008 meldde Altea Therapeutics de ondertekening van een commercieel samenwerkingsakkoord met Hospira. Beide bedrijven zullen samen een niet nader genoemd product ontwikkelen in het transdermale toedieningssysteem van Altea. Bij ondertekening ontving Altea een eerste aanbetaling, deels onder de vorm van een investering in kapitaal. De totale potentiële aanbetalingen tijdens het ontwikkelingstraject belopen USD 109 m; verder voorziet het akkoord ook in betaling van royalties op de verkoop. De samenwerking is een duidelijke verdere validering van Altea s technologieplatform. Applied Maths (BEL). Het bio-informaticabedrijf Applied Maths heeft een unieke marktpositie verworven met BioNumerics, een softwaresuite voor geïntegreerde databasing en analyse van biodata. BioNumerics is uitgegroeid tot een veelzijdig platform dat databasing- en analysetechnologieën combineert en talrijke toepassingen vindt in research en diagnostiek, o.a. in bacteriële en virale epidemiologie en typering, plantenveredeling, humane genetica, en biotechnologie. Applied Maths heeft zijn hoofdzetel te Sint-Martens- Latem (België) en een vestiging in Austin (VS). Tijdens 1KW 08 sloot Applied Maths het boekjaar 2007 af met cijfers die in lijn lagen van het businessplan ten tijde van de investering, en dit niettegenstaande de USD-depreciatie. BIOTECH en KBC Private Equity hebben in 4KW 06 een belang van 75% genomen in Applied Maths. De overige aandelen bleven in handen van het management. Voor BIOTECH betreft het een minderheidsparticipatie ter waarde van EUR 1 m, bestaande uit een combinatie van eigen vermogen en achtergestelde schuld. Tijdens 2KW 07 werd een deel van de overnameschuld vervroegd terugbetaald, wat een eerste indicatie is van het succes van de Management Buy Out. De gunstige financiële positie van het bedrijf liet tijdens 2KW 08 toe de acquisitieschuld volledig vervroegd af te lossen. De exposure van Biotech op het bedrijf (initieel een combinatie van eigen vermogens- en acquisitiefinanciering) liep daardoor terug tot EUR 0,6 m of 60 % van het oorspronkelijke bedrag. Biotech houdt nu enkel nog een aandelen- en warrantpositie aan in het bedrijf. Sinds de intrede van KBC Private Equity en Biotech werden de commerciële inspanningen verhoogd wat zich vanaf 2008 vertaalt in een uitgesproken groei van omzet en operationele winstgevendheid. 18
Ceres (VS). Ceres gebruikt een breed technologieplatform om op een geïntegreerde en praktisch industriële manier zeer snel plantengenen en hun functies te ontdekken. In 2001 investeerde KBC Private Equity Fund Biotech USD 3,75 mln (EUR 4,203 mln) in Ceres. De jongste jaren evolueert Ceres gaandeweg naar nieuwe toepassingsgebieden voor de technologie, zoals de pharmaceutische of de bio-brandstoffenindustrie. Deze nieuwe focus vormde in september 2007 de basis voor een USD 75 m financieringsronde die werd geleid door Warburg Pincus. Biotech participeerde voor USD 0,25m in deze ronde. Eind 2007 werd een beperkte herwaardering van de positie doorgevoerd (+EUR 0,215 m) ingevolge een waarderingsoefening die het potentieel voortvloeiend uit de bio-brandstoffenfocus mee incalculeert. Metabolex (VS) is een privaat farmaceutisch bedrijf dat geneesmiddelen ontwikkelt om diabetes en andere metabolismestoornissen te behandelen. De belangrijkste verbinding van het bedrijf, MBX-102 is een nieuwe insuline-sensibilisator die zich in Fase 2/3 van het klinisch onderzoek bevindt. Metabolex heeft daarnaast een portefeuille samengesteld van andere mogelijke diabetesgeneesmiddelen die in een vroeger ontwikkelingsstadium zijn. Verder heeft Metabolex onderzoeksprogramma s lopen die geleid hebben tot een van de grootste databanken van diabetesgenen. In 2006 sloten Metabolex en Johnson & Johnson een strategische samenwerkingsovereenkomst. Tijdens 3KW 08 werd aanzienlijke klinische vooruitgang geboekt met de jongere pijplijnprodukten, met 2 produkten die resp. PI- en PII-klinische testen afronden. Ook met de lead compound wordt het klinisch onderzoek in overleg met partner Johnson & Johnson verder gezet. Biotech heeft in totaal reeds USD 2,7 m geïnvesteerd in Metabolex, gespreid over 3 financieringsronde s (2003, 2004 en 2007). Movetis (BEL) werd opgericht in 4KW 06 als een onafhankelijke, Belgische, biofarmaceutische onderneming gebaseerd op producten en technologieën die werden ontwikkeld door Johnson & Johnson. De therapeutische focus ligt op gastro-intestinale aandoeningen. Movetis beschikt over een brede productportefeuille met acht producten in verschillende stadia van ontwikkeling. Het meest geavanceerde product Resolor heeft drie positieve registratie-trials doorlopen voor chronische constipatie en richt zich tot een omvangrijke patiëntenpopulatie. Tijdens 4KW 06 investeerde BIOTECH EUR 2 m in de eerste financieringsronde van Movetis die in totaal EUR 49 m opbracht. Tijdens 2KW 08 meldde Movetis de indiening van het registratiedossier rond Resolor bij de EMEA, de European Medicines Agency, die het dossier ontvankelijk verklaarde. De aanvraag tot produktgoedkeuring is onderbouwd met een zeer extensief klinisch ontwikkelingsprogramma van in totaal 79 studies over meer dan 3000 patiënten. De EMEA bestudeert momenteel het dossier; een eventuele goedkeuring komt er ten vroegste in 2009. Verder maakte Movetis tijdens 3KW 08 bekend dat M0002, het op één na meest gevorderde product in de portefeuille, doorgaat naar een Phase IIb-studie voor de behandeling van buikwaterzucht (ascites), na positieve resultaten van een Phase IIa-studie. De voorbereiding van deze volgende klinische studie is volop bezig. Ook met M0003 (produkt tegen gastroparese) loopt momenteel een PIIa klinische studie. PharmaNeuroBoost (BEL) is een in 2006 opgericht bedrijf dat zich toespitst op de ontwikkeling van CNSgeneesmiddelen (centroul nervous system), met PNB01 als lead compound. PNB01 is een combinatie medicijn dat een versterking nastreeft van het effect van SSRI s, een belangrijke klasse van antidepressiva. In een preliminaire open label studie met een klein aantal patiënten werd met PNB01 een hogere response rate opgetekend dan wat in de literatuur wordt gerapporteerd voor andere antidepressiva. PNB01 boort een belangrijke markt aan waar het aan een duidelijke medische nood zou kunnen voldoen. Tijdens 3KW 08 verliep de begin 2008 opgestarte PIIa klinische studie met PNB01 volledig volgens plan. Verder kreeg het bedrijf een Europees patent toegekend op zijn kerntechnologie. 19
Bij de opstart in 2006 investeerde BIOTECH EUR 1m in PharmaNeuroBoost. Eind 2007 committeerde Biotech zich voor een bijkomende investering van EUR 1m (waarvan reeds EUR 0,5 m gestort onder de vorm van een bruglening). Parallel werd gestart met een financieringsronde waarbij ook nieuwe investeerders worden gezocht. Eind 3KW 08 kon deze financieringsronde voor een bedrag van EUR 6,5m succesvol worden afgerond. Biotech participeerde niet in deze financiering en de eerder verstrekte EUR 0,5m bruglening werd uit de kapitaalverhoging terugbetaald. De totale exposure van Biotech bedraagt daardoor momenteel terug EUR 1 m. Pronota (BEL) werd opgericht in 2004 voor de commercialisering van een eiwitbiomerker identificatietechnologie ontwikkeld door het VIB en de Gentse Rijksuniversiteit. Sinds de oprichting wist het bedrijf de technologie succesvol te implementeren en kon het omzet genererende contracten met farmaceutische bedrijven afsluiten. Tijdens 3KW 06 investeerde BIOTECH EUR 0,5 m in Pronota in de Series A financieringsronde, die in totaal EUR 14,5 m opbracht. Sinds de investering lag de klemtoon op de verdere validering van de technologie. Eigen onderzoeksprojecten zullen naar verwachting tijdens de volgende maanden de eerste resultaten opleveren; daarnaast is er vanuit de farmawereld een groeiende interesse in de technologie. Tijdens 3KW 08 werd de voorbereiding gestart van een nieuwe financieringsronde. PR Pharmaceuticals (VS) is een technologiegedreven onderneming met focus op zg. controlled release drug delivery, dit zijn toedieningssystemen die toelaten het therapeutisch effect van geneesmiddelen te verhogen door de interactietijd van het geneesmiddel te verlengen en een zeer gelijkmatige afgifte van de therapeutische stoffen te bewerkstelligen. Tijdens 3KW 08 maakte PRP werk van de opsplitsing van de onderneming in 2 entiteiten, m.n. een servicesactiviteit ten dienste van de farmawereld en een eigen productontwikkelingsunit, om vervolgens voor deze twee entiteiten een aparte financiering mogelijk te maken. Begin november meldde PR Pharmaceuticals de verkoop van de services-activiteit aan het Amerikaanse bedrijf Surmodics. Bij ondertekening ontving PRP een eerste betaling van USD 3m en heeft verder zicht op latere betalingen ad USD 6m. De activiteit van PRP spitst zich nu volledig toe op eigen productontwikkeling, waarvoor autonoom nog bijkomende financiering wordt gezocht. BIOTECH investeerde USD 2,67 mln in PR Pharmaceuticals gespreid over 3 investeringsronden (2001, 2004 en 2005). De initiële investering van 2001 werd ten belope van 75% afgeschreven. Ontwikkelingen sinds 30 september; risico s en onzekerheden voor de toekomst Inzake algemene risico s en onzekerheden in de private portefeuille gelden dezelfde wetmatigheden als bij de beursgenoteerde portefeuille (zie Marktklimaat) met als bijkomende elementen het doorgaans nog iets jongere (en dus risicovollere) karakter van de bedrijven en het omslachtiger financieringsproces (een VCronde closen is een proces dat vele maanden in beslag neemt). 20