Beleidsplan 2012-2015 Altena
Met de wind vol tegen is het nog knap fris. Maar wat een uitzicht! De zon zet het Brabantse land in een scherp licht, de Bergsche Maas golft zachtjes, de dijk staat vol lammetjes. Het Land van Heusden en Altena lijkt nog weg te dromen in vervlogen tijden. Ingeklemd door water, ver van lawaaiig verkeer en zware industrie, straalt het een rust uit die hoort bij een arbeidzaam boerenleven. Godsvrezend ook: alleen kerktorens priemen uit boven de weidse vlakte, die meurt naar gier. Dit land inspireert tot dichten. Maar Het Land van Heusden en Altena is niet alleen interessant voor dichters. Dit boerenland is ook het parcours waarop Olympischen wereldkampioene Marianne Vos (uit Babyloniënbroek) de basis legde voor haar indrukwekkende wielercarrière. Snelheid maken, stevig doortrappen, dat gaat hier prima op de veelal goed geasfalteerde wegen. 1 Precies deze combinatie, het bewustzijn van de omgeving, haar historie en eigenheid, gecombineerd met stevig doortrappen in het licht van de toekomst, is de essentie van de toekomstvisie van Bibliotheek Altena. Je leven slijten tussen de rivieren is keer op keer weer kopje ondergaan. Als kind verdronk je bijna bij de pieren: de stroom was sterk, je kon niet blijven staan. En altijd zullen er de ponten blijven, geleid door kabels naar de overkant, strak nagestaard door koeien die hun lijven verkoelen, de poten vast in zuigend zand. Naast water waren Maas en Waal je vrienden. De Maas een maatje dat je had getemd, de Waal een stroom waar moeders soms om grienden: 1 hij zette vaak de mensen in hun hemd. Mooi Altena, omarmd door brede stromen die tussen smalle dijken verder gaan, behoud je glans. Laat het zover niet komen, dat alles onder water komt te staan Kees van Gammeren 1 Trouw Onno Havermans 17-4-2010
Inhoud Inleiding 3 Hoofdstuk 1 De veranderende context 4 Doorkijk: Visie op de toekomst: wereldwijd en toch lokaal 6 Hoofdstuk 2 Maatschappelijke legitimatie: missie, visie en kernwaarden 11 Hoofdstuk 3 Toekomstbeeld 13 Doorkijk Bibliotheek met ambitie: De leukste plek in de omgeving, een fysieke en virtuele belevenis. 14 Hoofdstuk 4 Naar een toekomstbestendige strategie 20 Hoofdstuk 5 Doelen, activiteiten, speerpunten en doelgroepen 25 Hoofdstuk 6 Organisatie, financiën en planning 31 Bijlagen Mogelijke samenwerkingspartners 33 2
Inleiding SBA is in 2010 ontstaan uit een fusie van Stichting Bibliotheek Aalburg, Stichting Openbare Bibliotheek Den Buitenburcht, Stichting Openbare Bibliotheek Werkendam en Stichting Bibliotheek Altena. SBA heeft in 2011 in de regio 7 bibliotheekvestigingen en 4 bibliotheekpunten in basisscholen. SBA heeft een werkgebied van ongeveer 53.000 inwoners verdeeld over 21 dorpen. Dit Beleidsplan 2012-2015 beschrijft de strategische overwegingen en plannen voor de komende periode. De vernieuwing en versterking van de dienstverlening, die we de vorige beleidsperiode al hebben ingezet, zetten we onverminderd door. We hebben geworsteld met de toekomstvisie van onze bibliotheek. Op bijna alle voor ons belangrijke terreinen vinden ingrijpende veranderingen plaats waarvan de uitkomsten voor een deel nog onduidelijk zijn. Dat betekent dat het bereiken van de bestemming geen verzorgde reis kan zijn maar meer het karakter heeft van een trektocht. We weten welke kant we op willen maar de route ernaar toe is geen blauwdruk. We hebben de ambitie de beste plattelandsbibliotheek van Nederland te worden. Uitgangspunten hierbij zijn dat informatieverwerving en cultuurbeleving fundamentele waarden zijn voor maatschappelijk succes en welzijn. Een (toekomstige) kennissamenleving kan niet zonder een goede bibliotheek voor informatievoorziening en culturele ondersteuning. Voor Bibliotheek Altena (SBA) houdt dit in dat de bibliotheek lokaal verankerd is, het centrum vormt van gemeentelijke en maatschappelijke informatiefuncties, een wezenlijke interactie met de inwoners aangaat en een proactieve instelling heeft. De route? Die creëren we samen met anderen in een steeds veranderende context. Het kan zijn dat we er met een omweg komen of dat we onderweg onze koers aan willen passen aan nieuwe omstandigheden! SBA zal als gids en reisleider deze route afleggen en de maatschappelijke organisaties, gemeenten én vooral de burgers meenemen in die ontwikkelingen. In dit beleidsplan is die tweedeling steeds zichtbaar: de korte tot middellange termijn waarvoor we gerichte keuzes maken en acties inzetten; beleid dat de richting van de eindbestemming volgt en nog vooraan op ons pad ligt. Daarnaast zullen we vergezichten geven van waar we heen willen en waar we naar toe willen werken met de acties die we in de komende drie jaren in gaan zetten. Het is een reis die we in gezamenlijkheid met onze partners willen én moeten maken. Onze ambities op het gebied van de toekomst kunnen en willen we niet alleen gestalte geven. We zullen in gesprek met partners (gemeenten, medewerkers, scholen, andere bibliotheken, organisaties in het maatschappelijk middenveld) de route van onze reis bepalen want uiteindelijk willen we gezamenlijk dat einddoel bereiken! De trektocht die we gaan ondernemen is een spannende; het is een reis met vraagtekens en valkuilen, met hoogte- en dieptepunten. Een reis die we graag willen beginnen! 3 Op basis van onze visie maken we keuzes die gericht zijn op het behalen van ons einddoel: een sterke fysieke én een sterke digitale bibliotheek. SBA gelooft dat het bibliotheekwerk de komende jaren in een stroomversnelling zal raken waarbij de digitale component uiterst belangrijk wordt. Om deze digitale ontwikkeling te kunnen inzetten is het nodig om ruimte te creëren, zowel in menskracht als in budget. In hoofdstuk 1 beschrijven we de veranderende context, ontwikkelingen die van grote invloed zijn op de bibliotheek. In hoofdstuk 2 de maatschappelijke legitimatie (missie en visie) en een korte terugblik op het afgelopen jaar. In hoofdstuk 3 schetsen we een beeld van de bibliotheek die we in toekomst willen zijn. Daarna beschrijven we de weg naar een toekomstbestendige strategie. In hoofdstuk 5 worden de voorgaande hoofdstukken geconcretiseerd in doelen, activiteiten en resultaten. We eindigen met de organisatie, financiën en planning in hoofdstuk 6. De blik op de toekomst op langere termijn is geïntegreerd in de hoofdstukken1 (kader: visie op de toekomst: wereldwijd en toch lokaal) en 3 (kader: bibliotheek met ambitie).
Hoofdstuk 1 De veranderende context In de inleiding hebben we al aangegeven dat we ons richten op zowel de nabije toekomst als het perspectief op langere termijn. In dit hoofdstuk gaat het allereerst om de nabije toekomst en de consequenties voor het beleid. De geschetste trends en de gemaakte keuzes dragen bij aan de ontwikkelingen die wij op de iets langere termijn zien en volledig willen omarmen. Die schets van de toekomst treft u aan in het aparte kader van dit hoofdstuk. Onze maatschappij is de afgelopen decennia sterk veranderd en blijft voortdurend in ontwikkeling. Op basis van onder meer economische, demografische en technologische ontwikkelingen is een maatschappij ontstaan waarin mensen ouder worden, zelfstandiger en mondiger zijn en meer keuzemogelijkheden hebben. Informatie en informatievoorziening drukken sinds de digitale (r) evolutie een steeds grotere stempel op onze maatschappij. Maar niet iedereen kan meekomen in die ontwikkeling terwijl de kenniseconomie daar wel om vraagt. Ook het bibliotheekveld merkt de gevolgen van deze maatschappelijke ontwikkelingen. Sterker nog, bibliotheken kunnen en moeten een belangrijke rol gaan vervullen in de (digitale) informatievoorziening. Bibliotheek Altena houdt nadrukkelijk rekening met deze trends in het beleidsplan. Wij willen de kansen die deze trends ons geven aanpakken en omzetten in nieuwe producten en diensten. Hieronder de belangrijkste trends voor de bibliotheek op een rij: De informatiemaatschappij De openbare bibliotheek is er om mensen zo goed mogelijk toe te rusten, zodat zij zich kunnen ontwikkelen. Uitgangspunt is dat geletterde en goed geïnformeerde burgers beter in staat zijn hun democratische rechten uit te oefenen en zich bewust, kritisch en actief te bewegen in de maatschappij. Deze opdracht is onverminderd van kracht, maar de omstandigheden waarin de bibliotheek opereert zijn ingrijpend gewijzigd. Voorheen bestond de kerntaak voornamelijk uit het beschikbaar stellen van boeken en andere informatiebronnen. De opmars van de informatietechnologie en de snelle groei van internet zorgen er echter voor dat informatie in overvloed en via vele kanalen beschikbaar is voor iedereen. De burger, de consument, ouderen, kinderen en jongeren, allemaal hebben ze het internet ontdekt als een plek om hun identiteit vorm te geven, elkaar te ontmoeten en gezamenlijk te reflecteren en initiatieven te ontplooien. Sociale media, zoals Hyves en Facebook zijn onderdeel van het dagelijks leven geworden. Honderden miljoenen mensen over de hele wereld houden een eigen blog bij of leveren user generated content aan Wikipedia, YouTube en Flickr. Er wordt zo n niet aflatende stroom over mensen uitgestort, dat je rustig kunt spreken van informatie inflatie. 4 Mediawijsheid Alleen toegang bieden tot informatie volstaat niet. Naarmate de maatschappij verder digitaliseert, is er een steeds grotere noodzaak om mensen te helpen zich te ontwikkelen tot mediawijze burgers. Onder mediawijsheid wordt ondermeer verstaan: de vaardigheden om zelf effectief en gestructureerd naar betrouwbare informatie te zoeken, de gevonden informatie kritisch te analyseren en feiten van meningen te onderscheiden. Maar het is meer dan dat. Het gaat ook om het vermogen van mensen om zelf informatie of cultuuruitingen te produceren en daarmee een zinvolle bijdrage te leveren op het internetpodium.
Internet heeft een participatiecultuur doen ontstaan; een podium waarop iedereen de kans heeft zich te manifesteren. De mediavaardigheden die mensen nodig hebben om onderdeel uit te maken van die participatiecultuur zijn in wezen de nieuwe sociale vaardigheden van de 21ste eeuw. Het ontbreken ervan zorgt voor een nieuwe tweedeling in de maatschappij: de connected en de not-connected. Wie geen gebruik maakt van moderne media en niet participeert in virtuele netwerken raakt letterlijk losgekoppeld van de maatschappij. Het stimuleren van mediawijsheid is dan ook één van de meest wezenlijke taken voor SBA in de komende jaren. Daarbij gaat het niet alleen om het bijbrengen van informatievaardigheden, maar juist ook om de nieuwe competenties die nodig zijn om te participeren in virtuele netwerken. Verbredende scholen op weg naar een digitale toekomst Hoewel het onderwijs gevangen lijkt in een richtingenstrijd tussen het nieuwe leren en meer klassieke vormen van onderwijs zijn een aantal ontwikkelingen onmiskenbaar. Een heel belangrijke is de ontwikkeling van Brede Scholen en educatieve centra. Alle voorzieningen voor de jeugd worden meer en meer rondom het onderwijs geformeerd. Kinderopvang, peuterspeelzaal en onderwijs hergroeperen zich en komen tot een beter afgestemd en rijker aanbod richting jeugd en hun ouders (dagarrangementen). Het onderwijs is daarbij de spil en regievoerder. Andere voorzieningen zoals bijvoorbeeld GGD en schoolmaatschappelijk werk, en ook de bibliotheken groeperen zich in een soort tweedelijns rol om deze brede scholen heen. Daarbij wordt overigens wel steeds duidelijker dat de school niet de oplossing is voor álle maatschappelijke problemen. De school (in smalle zin) moet vooraleerst zorgen voor taal en rekenen. Dit zijn dé belangrijkste vaardigheiden die de (economische) zelfredzaamheid van een leerling in het latere leven zullen bepalen. Er is veel aandacht voor passend onderwijs, handelings- en opbrengt gericht werken. ICT neemt een steeds belangrijker plaats in. De Vier in Balans monitor 2011 van Kennisnet geeft aan dat 75% van de leraren in het primair onderwijs gebruik maken van ICT. Het gebruik van digitaal leermateriaal is nu 17% maar veel leraren geven aan meer gebruik te gaan maken van digitaal lesmateriaal als het aanbod beter gaat aansluiten op hun vraag. Die ontwikkeling zou zondermeer plotseling in een stroomversnelling kunnen komen. In korte tijd werd het aantal computers in het primair onderwijs bijna verdubbeld en steeds meer zal er sprake zijn van een laptop of IPad per leerling. 5 In het kader van educatie wordt steeds meer aandacht gevraagd voor de vaardigheden van de 21e eeuw voor de kenniseconomie. Het doel van het onderwijs is de persoonlijke talentontwikkeling, het voorbereiden op de arbeidsmarkt, het bijbrengen van burgerzin en het doorgeven van waarden, normen en culturele tradities. Het onderwijs moet mee evolueren met de maatschappelijke veranderingen 2. De afname van zogenaamde industriële routine-jobs ten voordele van dienstverlening en creatieve banen vereist een grondige herziening van de vaardigheden, attituden en inhoud die in een actueel onderwijs aangeleerd moeten worden. Als alternatief ontstaat een visie op vaardigheden voor de 21e eeuw. Deze zijn op te delen in competenties voor leren en innovatie, burgerschaps- en beroepscompetenties en digitale geletterdheid. 2 Trilling, B. en Fadel, C. (2009) 21st Century Skills. Learning for life in our times. San Francisco: Jossey
Visie op de toekomst: wereldwijd en toch lokaal Niemand kan de toekomst voorspellen maar dat het er in de nabije toekomst al heel anders uit zal zien in de wereld van media en informatie is evident. Bibliotheken kunnen in dit veranderende landschap een cruciale rol spelen. Als geen andere maatschappelijk instituut is de geschiedenis van bibliotheken er een van transformatie en heruitvinding. Bibliotheek Altena kan en wil voorop lopen in dit proces. In dit vergezicht wordt een beeld geschetst van die bibliotheektoekomst op basis van de huidige trends op het gebied van media en informatie. Distributie In 2015 bestaan er naast de sterk gegroeide markt voor e-content nog steeds papieren boeken. Veel boekhandels zijn inmiddels verdwenen. Boeken worden vooral online gekocht en, de toptitels, in supermarkten. Bibliotheken voorzien nog steeds in de, weliswaar sterk verminderde, behoefte aan oudere titels en hebben daar een efficiënt aanvraag & distributiesysteem voor ontwikkeld gekoppeld aan centrale opslag. Bibliotheek.nl heeft zich ontwikkeld tot partner van bibliotheken en distributiepunt voor e-content. De problemen met e-books zijn pas recent opgelost. Oorspronkelijk mochten bibliotheken van uitgeverijen iedere e-content uitgave slecht door 3-5 gebruikers tegelijk laten bekijken. Dit businessmodel is uitgebreid en afgekocht via de landelijke copyright organisatie: de landelijke bibliotheekorganisatie betaalt nu boven op de abonnementen een lumpsum voor een onbeperkt aantal gebruiken van de e-content per jaar over alle titels. De uitgeverijen gebruiken de bibliotheek als pilot omgeving voor hun nieuwe elektronische uitgaven. Voor populaire en actuele digitale boektitels is een door NBD Biblion en het Centraal Boekhuis ontwikkeld try&buy systeem met de uitgeverijen afgesproken. Lenen van deze titels door klanten kost geld maar na de afgesproken leenperiode kan het boek met korting gekocht worden. Nieuws In 2015 verkeren de meeste grote dagbladen in crisis door de grote concurrentie van gratis nieuws op internet. Er verschijnen nog wel een aantal gratis papieren kranten maar ook deze staan onder druk. De overgebleven dagbladbedrijven hebben hun activiteiten grotendeels verlegd naar het digitale domein en leveren hun klanten gepersonaliseerde content op abonnementsbasis. De artikelen zijn leesbaar via de Newsapp die geschikt is voor tal van verschillende tablets/e-readers en ook bruikbaar in widgetversies. Bibliotheek Altena werkt samen met een platform voor gepersonaliseerd nieuws. Zij stelt speciale dossiers samen over actuele of bijzondere thema s die alleen voor leden beschikbaar zijn. Bibliotheekleden hebben toegang tot krantenarchieven en kunnen deze via een nieuwswidget raadplegen. De bibliothecaris is content-curator geworden. 6 Bibliothecaris als content curator, verbinder van kennis in de lokale gemeenschap Een content curator is iemand die doorlopend relevante informatie over bepaalde onderwerpen vindt, beoordeelt, verrijkt en deelt met zijn omgeving. Het vak van de papieren bibliothecaris gaat over naar de digitale bibliothecaris. De bronnen bevinden zich online. Door de zich uitbreidende constante stroom van nieuwe data en informatie is het stroomlijnen, begrijpelijk maken en bij elkaar brengen van informatie heel belangrijk geworden. Hier is een taak voor de digi-bibliothecaris weggelegd. Om zonder commerciële belangen maar handelend vanuit algemeen belang, met kennis en passie de verzamelde informatie weer ter beschikking te stellen. Het gaat dan vooral om het identificeren, classificeren, beoordelen en verrijken van content die relevant is, of door bewerking wordt, voor de lokale omgeving. Een curator is bedreven in het delen van deze
informatie met zijn omgeving en het verbinden van kennis in de lokale gemeenschappen. Hij/zij maakt daarbij gebruik van het volle spectrum van tools. Nu zijn dat bijvoorbeeld rssfeeds, facebook, linked-in, twitter, pinterest, scoop-it, paper-li, storify, en pearl-tree. Morgen kunnen dit nieuwe populaire instrumenten zijn. Platform In de toekomst zijn de bedrijven die de beste platformfunctie vervullen het meest succesvol. Facebook, Amazon, Apple en Google blijven voorlopig heer en meester. Vrijwel alle kleinere content leveranciers gebruiken vanwege het grote bereik en de makkelijke ontsluiting, deze platformen als distributiekanaal. In 2014 zijn televisie en computer geïntegreerd tot één interactief systeem voor beeld & geluid waardoor in de meeste huishoudens geen gescheiden computers en televisies meer te vinden zijn. Broadcasten is vervangen door content on demand. Ieder huishouden beschikt zowel over supersnelle glasvezelverbinding als draadloos breedband Wi-Fi. Mobiele applicaties plukken voortdurend de laatste versies van content automatisch via Wi-Fi uit de lucht. Alle content kan eenvoudig via netwerken gedeeld worden met anderen via de op open standaarden gebaseerde geïntegreerde functionaliteit. Mobiele applicaties werken contextgevoelig en bieden dankzij Web3.0-applicaties voortdurend op de fysieke context van de gebruiker afgestemde informatie. Ook de bibliotheekwereld heeft zich ontwikkeld tot digitaal platform voor leren, informeren en kennisdeling. De landelijke website Mijnbibliotheek.nl is door de VOB ontwikkeld tot dé portal van de landelijke bibliotheken. Lokale bibliotheken kunnen deze website, via het centrale Content Management Systeem, configureren voor de lokale bibliotheek (en hierop bijv. hun openingstijden en activiteitenprogramma aangeven) en hoeven geen eigen websites meer te ontwikkelen Gebruikers kunnen per titel hun mening geven en het boek waarderen. Door de grote hoeveelheid waarderingen kunnen relevante suggesties worden gedaan zoals nu bijvoorbeeld bij goodreads gebeurt en op een andere manier bij bol/amazon (lezers die die boek leenden, lazen ook.). Mijnbibliotheek.nl integreert naadloos met het Google platform waar vrijwel alle gepubliceerde e-content te koop is. Tarieven voor lenen van e-content zijn gekoppeld aan een advertentiesysteem. Hoe lager het lidmaatschapstarief hoe meer advertenties er dynamisch tussen de e-content getoond wordt. Leren Alle scholen maken gebruik van Elektronische Leer Omgevingen. Deze ELO s zijn ook distributiepunt voor e-fictie en e-nonfictie. Alle scholieren beschikken over mobiele applicaties die ook als e-reader dienen. Lezen doen kinderen vooral met een apparaat en nog zelden op papier. De bibliotheek is met haar bibliotheekfuncties, zoals Digitale Zoekassistent, Try&Buysysteem, leestips en gepersonaliseerde Schoolbieb geïntegreerd in de ELO van de school. Kinderen kunnen van tal van sms-alerts gebruik maken. Alle jeugd in het Land van Heusden en Altena is via school automatisch lid van de bibliotheek. De lidmaatschapskaart van de bibliotheek biedt tal van kortingsmogelijkheden bij partnerinstellingen zoals filmtheaters en muziekcontentaanbieders. 7 Loket voor lokale kennis Bibliotheken hebben zich in 2014 tot fysieke en digitale kennisplatforms in het gebied ontwikkeld voor burgers met een individuele leervraag. De bibliotheekvestigingen worden door allerlei lokale welzijnsorganisaties gebruikt om hun diensten aan te bieden. Maatschappelijke spreekuren, loopbaanontwikkeling, budgetplanning, opvoedspreekuur, milieu educatie, gemeentelijk informatiecentrum, etc. het wordt door tal van instellingen georganiseerd in de bibliotheek.
De bibliotheekpas biedt kortingsmogelijkheden op content, toegang tot culturele instellingen, cursussen etc. Burgers kunnen zich in de bibliotheek laten bijscholen in de laatste digitale ontwikkelingen. De bibliotheek wordt ook gebruikt als afgiftepunt voor pakjes van TNT, er is een oplaadpunt voor de chipkaart en een ticket office. Altena plein Meer over actuele Werkendamse kwesties (kwesties in land van altena) en over de virtualisering van informatie. Collectie van boeken over Werkendam, Woudrichem en Aalburg; boeken over de geschiedenis, forten, Biesbos, Hollandse Waterlinie, overstromingen, kastelen, de dorpen. Virtuele dossiers over actuele lokale onderwerpen: bijvoorbeeld vrijwilligers (voorbeeld http://dossiers.detweedeverdieping.nu/), de WMO, gemeenteraden,. Altenase verhalenprojecten: verhalen van en voor bewoners van het werkgebied Wijkkranten uit Altena, folders van buurtorganisaties, welzijnswerk, sportverenigingen en nog veel meer.op het Altena plein is ook meer te vinden over de digitalisering van informatie: de wereld van online archieven, digitale kaarten, e-books, digitale overheidsinformatie enzovoort. Mediawijsheid Bibliotheek Altena ziet een belangrijke rol voor zichzelf weggelegd om mensen op digitaal vlak sturing en richting te geven. Met kwalitatieve en objectieve informatievoorziening, in het kunnen omgaan met oude en nieuwe media, informatie op waarde kunnen schatten en veilig internetgebruik Via onze mediacoaches en met behulp van verschillende internetcursussen worden burgers, speciale doelgroepen en kinderen wegwijs gemaakt in het lezen van de wereld. Op het gebied van mediawijsheid werkt de bibliotheek intensief samen met het Expertisecentrum Mediawijsheid. Voorbeelden zijn: Familyweb, 23 onderwijsdingen, cursussen web 2.0 voor docenten, Webdetective, Cursus veilig internet Ontmoeting 3 De centrale vestiging wordt een feit. Er zijn diverse werkplekken en comfortabele zitplaatsen. De bibliotheek levert ondersteuning in de vorm van het vinden van de juiste content, hulp bij zoeken en faciliteert met gratis draadloos internet. En er is natuurlijk een horecavoorziening aanwezig. Bibliotheekleden krijgen korting op de producten. Het welzijnswerk verzorgt voor diverse doelgroepen activiteiten in de bibliotheek, bijvoorbeeld activiteiten voor jeugd in vakantieperiodes en je kunt er ook cursussen volgen die zijn georganiseerd door de één van de partners. 8 Zoeken In 2014 is Google s zoekfunctionaliteit zo sterk verbeterd dat het alle andere zoeksystemen uit de markt heeft verdrongen of geïncorporeerd. De landelijke bibliotheekcatalogus wordt door Google geïndexeerd en via Google Books ontsloten. De landelijk georganiseerde webdiensten van de bibliotheek zijn geïntegreerd met alle Google applicaties. Er worden steeds minder vragen gesteld in de bibliotheekvestigingen. De bibliotheek biedt via het eigen ELO en via het bibliotheek Youtube-kanaal een rijk pakket aan online instructiecursussen en films waarin je kunt leren om zelf beter te zoeken en te vinden. Daarnaast organiseert de bibliotheek op verzoek nog steeds groepsinstructies op scholen, tehuizen, kantoren en ook in de bibliotheek zelf. 3 Voor meer beelden van de fysieke bibliotheek verwijzen we graag naar Bibliotheek met ambitie op pagina 17
Ebooks Het e-book breekt nu definitief door, de toekomst binnen de bibliotheek is voorlopig nog onduidelijk. SBA ziet de komst van het e-book niet als een bedreiging maar als een verrijking. De essentie verandert niet: het gaat om het lezen zelf, om de beleving van literatuur. Op welke manier er ook gelezen wordt, en door digitalisering is dat op nog meer en andere manieren, taalontwikkeling en literaire vorming blijven van wezenlijk belang voor de ontplooiing van mensen. Daarom blijft SBA zich ook in de komende jaren toeleggen op lezen en leesbevordering. Innoveren in het aanbod is echter wel van belang. Naast het beschikbaar stellen van collecties zal meer het accent worden gelegd op het samenbrengen van mensen rond de beleving van lezen en literatuur. Er is in onze maatschappij een grote behoefte aan het delen van ervaringen en verhalen. Vanuit haar kennis van de inhoud wil SBA bemiddelen en helpen om deze processen te faciliteren. Door alle digitale mogelijkheden is de vorm waarin mensen teksten tot zich nemen steeds meer divers geworden. Er zijn elektronische boeken, verhalenblogs, poëziesites, graphic novels en zelfs twitterromans. Door deze nieuwe vormen wordt het mogelijk verbindingen te leggen tussen tekst, beeld en geluid. Doordat verschillende media-uitingen steeds meer in elkaar overvloeien en elkaar aanvullen, wordt er tegenwoordig ook wel gesproken over meervoudige geletterdheid. Individualisering en segmentering Het proces van individualisering gaat voort. Mensen worden steeds minder afhankelijk van personen en omstandigheden in hun directe omgeving en kiezen zelf hoe zij hun leven in willen richten. Traditionele verbanden en traditionele vormen van interactie raken daardoor steeds meer op de achtergrond. Als reactie daarop groeit de behoefte aan sociale samenhang, aan plaatsen en momenten voor ontmoeting. Bibliotheken zijn vaak de laatste écht publieke ruimtes in een dorp of stadswijk. Het zijn daardoor onmisbare plaatsen voor het bevorderen van participatie en sociale cohesie. Alle facetten van het leven, zoals cultuur, school, werk, vrije tijd en geloof worden er als mogelijkheden gezien voor ontmoeting en verdere ontwikkeling. Daar waar dat nodig is, wil SBA deze functie versterken en uitbouwen. Veranderend consumentengedrag De klant is niet langer de passieve consument, maar heeft zich ontwikkeld tot een producent van informatie, muziek, film en kunst. Via internet worden content, meningen en verhalen vrijelijk gedeeld met anderen. Consumenten zijn steeds beter geïnformeerd en kiezen uit het aanbod datgene wat het beste bij hun identiteit past. Daarbij baseren zij hun keuzes meer en meer op de mening en ervaring van andere consumenten. Sociale netwerken spelen daarin een belangrijke rol. 9 Consumenten zoeken interactie met elkaar en gebruiken de groeiende hoeveelheid beschikbare digitale informatie over winkels en producten om zorgvuldige aankoopbeslissingen te nemen. Consumenten worden ook veeleisender. Op internet kun je 24 uur per dag en 7 dagen per week winkelen of je bankzaken regelen. Mensen zijn eraan gewend dat ze alles kunnen krijgen op het moment dat het hen uitkomt. Naast onmiddellijke behoeftebevrediging wordt maatwerk steeds belangrijker. Consumenten vragen een aanbod dat in hoge mate is afgestemd op hun persoonlijke wensen en interesseprofiel. Niet meer alles voor iedereen, maar maatwerk voor het individu is het adagium voor de toekomst. SBA wil beter inspelen op de behoefte van gebruikers aan snelle en gepersonaliseerde dienstverlening. Gebruikersonderzoek kan daarvoor waardevolle input leveren. Maar tegenwoordig is het evenzeer van belang om als bibliotheek aanwezig te zijn in sociale media. De interactie die daar plaatsvindt biedt ons waardevolle inzichten in de wensen, voorkeuren en behoeften van het publiek. SBA kan op deze wijze in conversaties participeren en haar expertise op een zeer directe manier zichtbaar maken.
Subsidies onder druk Door de recente economische crisis blijven de belastinginkomsten van het rijk flink achter bij de prognoses. Fors ingrijpen in de rijksuitgaven is onvermijdelijk. Op landelijk niveau wordt het bibliotheekwerk nu nog ontzien. Op lokaal niveau is de situatie onzekerder geworden. 10
Hoofdstuk 2 Maatschappelijke legitimatie: missie, visie en kernwaarden In de huidige digitale wereld wordt ons met regelmaat de vraag gesteld of bibliotheken nog wel nodig zijn. Niet voor niets staan positie en functie van het openbaar bibliotheekwerk hoog op de politieke agenda van de verschillende overheden. Het resultaat tot nu toe is dat de drie verschillende overheden eind 2009 een bibliotheekcharter hebben opgesteld waarin de verantwoordelijkheden van de overheid, de provincie en de gemeenten werden afgestemd. De openbare bibliotheek is de plaatselijke toegangspoort tot kennis en schept een essentiële voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming, de ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen. Bij het formuleren van de visie en missie van Bibliotheek Altena hebben wij de landelijke ontwikkelingen nauw betrokken. Ook de beleidsdoelstellingen van de betrokken gemeentelijke opdrachtgevers zijn in onze missie en visie verweven. De bibliotheek richt zich op de persoonlijke ontwikkeling van mensen en de verbetering van hun kansen in de maatschappij. Het gaat om emancipatie: het stimuleren van zelfstandigheid, gelijkwaardigheid en participatie, zodat burgers volwaardig aan de samenleving deel kunnen nemen. In de Engelse taal is daar een mooi woord voor: empowerment. Het betekent: mensen sterker maken zodat zij zelf de verantwoordelijkheid kunnen nemen voor hun leven. Dat is belangrijk omdat de overheid steeds meer overlaat aan de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Als burger moet je in staat zijn bewust, kritisch en actief in de maatschappij te participeren. Door in je eigen onderhoud te voorzien, door sociaal betrokken te zijn, door je democratische rechten uit te oefenen en door je voortdurend te blijven ontwikkelen. Dat vraagt nogal wat van mensen. Je hebt kennis, (informatie)vaardigheden en onderscheidingsvermogen nodig. Leesvaardig zijn en goed geïnformeerd zijn vormen daarbij basisvoorwaarden. De bibliotheek werkt aan de ontwikkeling van taal- en leesvaardigheid, kennis, burgerschapsvaardigheden en cultureel- en historisch bewustzijn. De bibliotheek van de toekomst brengt mensen in contact met informatie, kennis en cultuur maar ook met elkaar. Meerwaarde creëren, samen met partners en gebruikers, staat de komende jaren centraal. Missie Visie Bibliotheken Altena is een zichtbare en onmisbare partner voor mensen en organisaties op de terreinen lezen, informatie en educatie. Zij worden verleid met een verrassend, compleet en kwalitatief hoogwaardig aanbod van (digitale en fysieke) producten en diensten. De wereld is ontwikkeld naar een 24-uurseconomie met vrijwel onbeperkte digitale mogelijkheden als het gaat om kennisuitwisseling. Er is een keerzijde aan deze overvloed. Binnen de samenleving ontstaat een groeiende kloof tussen de mensen die wel kennis hebben en zij die dat niet hebben, tussen mensen die mediavaardig zijn en zij die dat niet zijn. Mensen die kennis hebben en mediavaardig zijn komen tijd tekort om het maximale eruit te halen. 11
Het gebruik van de bibliotheek Uit jaarverslag 2011: Van alle inwoners in het werkgebied van SBA is ruim 23 % lid van de bibliotheek. Er blijkt grote waardering. Uit imago onderzoek blijkt dat de SBA vooral wordt geassocieerd met de woorden behulpzaam en vertrouwd. Ingeschreven leners 2008 2009 2010 2011 13238 13426 13984 12456 Deze aantallen zijn exclusief ingeschreven school- en/of instellingspassen Het bereik van de bevolking in percentages 2011 Aalburg Woudrichem Werkendam Altena 23,50 % 23,03 % 23,23 % 23,24 % Aantal uitleningen Omvang ccollectie 2008 2009 2010 2011 2009 2010 2011 517.834 507.750 507.459 494.117 98.479 103.692 100.274 Naast de geregistreerde leden maken ook veel niet-leden gebruik van de diensten van de bibliotheek. We zien jaarlijks honderden kinderen en volwassenen die op verschillende manieren deelnemen aan speciale doelgroepactiviteiten op het gebied van leesbevordering en cultuureducatie zoals de Kinderjury, voorlees-en schrijfwedstrijden en Nederland Leest!, Onze lezingen worden jaarlijks bezocht door vele bezoekers. We organiseerden meer dan tien exposities. De bibliotheek wordt ook frequent in groepsverband bezocht voor een uitgebreide introductie. De afgelopen jaren ging het om gemiddeld 20 bezoeken door schoolklassen en 5 bezoeken door volwassenen (o.a. ouderen, speciale doelgroepen zoals NT1). Waardering van de bibliotheek We bevragen onze gebruikers regelmatig over de kwaliteit van onze dienstverlening en hun wensen ten aanzien van het dienstenaanbod. We gebruiken daartoe kwartaalenquêtes via een klantenpanel en mystery guest bezoeken van vestigingen. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn belangrijke input voor verdere verbetering van onze dienstverlening. Het mystery guest bezoek heeft informatie gegeven over onder andere de pro actieve houding van het personeel, de professionaliteit, het gevoel van welkom, warmte en vriendelijkheid dat klanten hebben ervaren of over de sfeer op de locatie. Een summiere greep uit de bevindingen laat zien dat in 71% van de gevallen de inrichting uitnodigt om verder te komen, dat 57% van de bezoekers zich volledig welkom voelden en dat in 76% van de bezoeken meegelopen werd naar de boekenkast in plaats van te wijzen waar de klant een boek kan vinden. 12 Een klantenpanel betrof de collectie en de Toptitels. Hieruit blijkt dat de klanten over het algemeen positief zijn over de collectie. Er is waardering voor de keuzemogelijkheid, actualiteit, de prijs en de kwaliteit. Klanten laten weten altijd wel een goed boek naar wens te kunnen vinden in de bibliotheek. Uit een imago onderzoek blijkt dat de SBA vooral wordt geassocieerd met de woorden behulpzaam en vertrouwd. SBA is gecertificeerd volgens de normen die door de brancheorganisatie en de VNG zijn vastgesteld.
Hoofdstuk 3 Toekomstbeeld Om de uitdaging waarvoor Bibliotheek Altena zich gesteld ziet te delen, geven wij een beschrijving van de bibliotheek die wij in de toekomst willen zijn. SBA fungeert als een netwerkorganisatie SBA ontwikkelt zich verder tot netwerkorganisatie. De kern van een netwerkorganisatie is dat er betekenisvolle relaties met partners uit het netwerk worden aangegaan, ontwikkeld en onderhouden. Het gaat daarbij om een herkenbare identiteit, een niet-hiërarchische verhouding tussen de netwerkpartners; de blik naar buiten gericht, ondernemerschap, de waardering van eigen initiatief en zelforganisatie; een open informatie-uitwisseling met behulp van ICT en zowel structurele, tijdelijke alsook unieke samenwerkingsvormen. Spin in het web Een spin in het web is vooral iemand die vanuit een strategische positie alles overziet, goed kijkt en luistert, en snel reageert op ontwikkelingen. Samenwerken is hierbij voor SBA het toverwoord. Samenwerken en samen werken in één centrale vestiging, samenwerken met scholen en voorschoolse organisaties, samenwerken met verpleeg- en verzorgingshuizen en samenwerken met gemeenten om onze taken zo goed en efficiënt mogelijk uit te voeren. Nog meer dan nu het geval is zal SBA zich de komende jaren richten op samenwerking met als doel te komen tot co-creatie, tot het elkaar stimuleren tot betere dienstverlening. SBA werkt vanuit klantenperspectief Wij onderkennen dat er meerdere klantprofielen en nieuwe afnemers zijn, en anticiperen daarop via ons aanbod en activiteiten. Uit de onderzoeken Welke klant is úw koningin 4 blijkt dat het SBA klantenbestand voor 80% bestaat uit traditionele gezinnen en welvarende levensgenieters. De belangrijkste manieren waarop we hiermee rekening houden is het centraal stellen van de ondersteuning van het onderwijs de bibliotheek op school-, het afstemmen van de collectie en het inrichten van inspirerende vestigingen (een inspirerende vestiging). De klant mag in de bibliotheek gewoon zijn en shopt naar gelang behoefte. Onze specialisten weten een goede balans te vinden tussen vraag en aanbod. Dit betekent dat wij keuzes moeten maken binnen ons aanbod en (snelle) beschikbaarheid ervan voor de klant. Klantonderzoek en CRM (Customer Relationship Management) zijn instrumenten die wij inzetten om onze klanten te kennen en onze dienstverlening te optimaliseren. Kennis van het media-aanbod en vertaling van de vraag van onze leners zorgen voor tevreden klanten, wat resulteert in een stijging van het aantal abonnees en (digitale) bezoekers. 13 SBA biedt lezen, luisteren, kijken én beleven Onze (digitale) collectie is de onmisbare basis en kenmerkt zich door diversiteit en actualiteit. Literatuur, veiligheid, gezondheid, historie, cultuur of kunst, het komt allemaal aan bod in onze sterk gepresenteerde collecties en inspirerende activiteiten. Door informatie, ontmoeting en beleving toe te voegen aan de media van de bibliotheek, willen wij ervoor zorgen dat de bezoeker zich uitgenodigd voelt om onze vestiging te bezoeken. Onze vestiging is veelzijdig, verrassend en een prettige plek om te verblijven. Het Winkel-of retail concept is dé wijze waarop wij onze vestiging inrichten en het publiek welkom heten. Via onze actuele website en samenwerking met andere instellingen houden wij de klant op de hoogte van ons eigen aanbod maar ook van maatschappelijke, literaire en culturele ontwikkelingen. 4 In 2011 zijn er door Cubiss individuele ledenanalyses van alle bibliotheekvestigingen van SBA uitgevoerd. Een doorontwikkeling en vestigingsspecifieke vertaling van de in 2008 verschenen rapportage De Klant is koningin.
Bibliotheek met ambitie: De leukste plek in de omgeving, een fysieke en virtuele belevenis. Lokale bibliotheken spelen een belangrijke rol in de lokale samenleving. De succesfactor voor het verwerven van nieuwe doelgroepen ligt in samenwerking en in netwerkorganisaties, gericht op verbetering en vernieuwing. Voorwaarde is dat de moderne informatietechnologie volledig wordt geïntegreerd in een full-service dienstenpakket. Door de dienstverlening te combineren met onder meer social media, digital signage, digital class en soundshowers, wordt de bibliotheek een plek waar mensen gemakkelijk informatie verkrijgen, hun wereld vergroten, ideeen opdoen en in aanraking komen met boeken, kunst en cultuur. Zij worden op die wijze aangezet tot participatie en actief burgerschap. De kunst is om groots te denken en dat op lokaal niveau waar te maken. Lokale bibliotheken vormen een krachtig, uniek en innovatief landelijk informatienetwerk, dat een van de pijlers is van de kenniseconomie. Met ondersteuning van de overheid, in samenwerking met de brancheorganisatie en hoge scholen en universiteiten, staat niets de bibliotheek van de toekomst in de weg. De openbare bibliotheek is de beste en de mooiste plek in de omgeving. De meest leuke en goede boeken zijn er te vinden en te leen. Bovendien is alle informatie en kennis van anderen beschikbaar en toegankelijk en in de bibliotheek ligt de cultuur voor het oprapen waar niet voor betaald hoeft te worden. Alleen voor het lenen van materialen wordt een bijdrage gevraagd. Deze bijdrage is overigens altijd minder dan de aanschaf van 2 à 3 boeken per jaar. Bibliotheken leveren sinds mensenheugenis een belangrijke bijdrage aan de verheffing van het volk door middel van taalontwikkeling en leesbevordering. Over tien jaar echter leent niemand meer fysiek een boek, maar zal de behoefte aan informatie, selectie, contextualisering en duiding groter zijn dan ooit. Daarin, en ook in de verdergaande individualisering van mens en maatschappij, ligt een grote kans voor bibliotheken. Zij bieden een aangename verblijfsfeer: prikkelend, veilig, informatief, maar tot niets verplichtend Bibliotheek Altena is ervan overtuigd dat de bibliotheek een andere maatschappelijke functie krijgt. Hiertoe is een toekomstvisie ontwikkeld om die nieuwe functie vorm en inhoud te geven 5. Uitgangspunten hierbij zijn dat informatieverwerving en cultuurbeleving fundamentele waarden zijn voor maatschappelijk succes en welzijn. Maar vooral moet de bibliotheek de leukste plek van het Land van Heusden en Altena worden. Voor SBA houdt dit in dat de bibliotheek lokaal verankerd is, het centrum vormt van gemeentelijke en maatschappelijke informatiefuncties, een wezenlijke communicatie over en weer met de inwoners aangaat en een proactieve instelling heeft. 14 De bibliotheek is er voor, door, met, en van de inwoners van het gebied. Wij willen onze kennis en inzichten graag delen met collega-bibliotheken, bestuurders, politici en potentiele samenwerkingspartners, want de bibliotheek wordt in deze tijd opnieuw uitgevonden. De bibliotheek is het lokale informatiecentrum, het boeken, -lees-, en schrijfcentrum, het digital en het centrum voor kunst en cultuur. Vanzelfsprekend heeft de bibliotheek nog steeds een boekencollectie voor jong en oud, en die blijft zij ook uitlenen. In de vernieuwing komt alles samen: content, inrichting en dienstverlening. De drie elementen versterken elkaar. De bibliotheek wordt een plek om er fysiek en virtueel te dwalen, te ontdekken, te werken, kennis op te doen en elkaar te ontmoeten. 5 De onderzoeken De openbare bibliotheek tien jaar van nu (2008) en De staat van de publieke dienst (2008) hebben de noodzaak van deze functieverandering en van de nieuwe visie overtuigend aangetoond. Ook het Library and Information Manifesto 2010 van het Chartered Institute of Library and Information Professionals (CILILP) biedt inzicht in nieuwe bibliotheekvormen. Belangrijke bronnen zijn ook: David Lankes, Stephen Abrams, het onderzoeksbureau Gartner (next generation resource centre), de fablab/makerspace mocement.voor de beelden is ook gebruik gemaakt van de Nederlandse bibliotheken, m.n. bibliotheken Nieuwegein en Haarlem.
Vijf doelstellingen voor een virtuele toekomst 1.De bibliotheek is de uitdagendste (leukste) plek van het land van Heusden en Altena; de huis-, studeer en lees- en producerskamer van het gebied. De inrichting van de vestigingen (vestiging) wordt gekoppeld aan de dienstverlening en de inhoud. De centrale bibliotheek is uitdagend en verrassend ingericht en altijd open. De inrichting is niet zozeer gericht op doelgroepen, maar op situaties en rollen van gebruikers. Overal is uitdaging te vinden, zowel in de content als in het aanbod en in de inrichting. Beeldschermen maken integraal en haast ongemerkt deel uit van het meubilair. Er is een dorpsplein dat uitnodigt tot ontmoeting onder het genot van goede kop koffie. Er zijn beeldschermen met actuele berichten uit de samenleving, kranten en tijdschriften. Dat alles maakt de bibliotheek tot een plek waar mensen graag verblijven. Het wordt leuk om te kijken wat er nu weer in de bibliotheek te doen is! 2.De bibliotheek is relevant in het dagelijks leven van inwoners van de Altenase gemeenten. De bibliotheek wil de eerste instantie zijn waar inwoners zijn en waaraan zij denken als zij op zoek zijn naar informatie. De bibliotheek als een betrouwbare en Altenase bron. De veilige haven in het publieke domein zoals die wordt genoemd in de monitor van de kenniseconomie. Wie iets wil weten over Werkendam, Woudrichem, Aalburg, de prachtige dorpen, gaat te rade bij de bibliotheek, zowel fysiek als via internet. De bibliotheek werkt hierbij samen met de gemeenten en andere instellingen in het gebied, zoals de services van gemeenten (wmo) welzijn, gezondheidszorg en wijkcentra. Ze zoekt continu aansluiting bij de geschiedenis en de toekomst van het werkgebied, bij lokale activiteiten en lokale thema s, en zet structureel social media in om de mening van burgers te peilen. De bibliotheek organiseert ook bijeenkomsten, debatten en voorlichtingsbijeenkomsten. Mensen kunnen elkaar in een neutrale omgeving ontmoeten en worden concreet uitgenodigd om informatie tot zich te nemen, hun visie te leveren op maatschappelijke ontwikkelingen of interesses met elkaar te delen. Daarmee versterkt de bibliotheek de sociale cohesie binnen het gebied van Altena. Dankzij nieuwe communicatiemiddelen is de bibliotheek overal in de omgeving aanwezig: fysiek op belangrijke informatiepunten, maar ook via beeldschermen op strategische locaties (digital signage). Door inzet van sociale media, crowdsourcing en user generated content, vervult de bibliotheek een verbindende rol tussen verschillende bronnen. Zo worden bijvoorbeeld alle tweets die over Altena zichtbaar gemaakt op een social screen. Hierdoor zijn burgers bij de bibliotheek betrokken en omgekeerd komt de bibliotheek te weten welke (lokale) thema s en onderwerpen voor burgers van belang zijn. 15 3.De bibliotheek verbindt en verrijkt informatie Er is tegenwoordig zoveel informatie bereikbaar dat mensen er haast geen raad mee weten. De bibliotheek kan een belangrijke rol vervullen door informatie te selecteren, verbanden te leggen, informatie in een context te plaatsen en te duiden (de rol van content-curator). De bibliotheek verbindt en verrijkt informatie. Zij biedt die informatie aan via virtuele dossiers en zet cross mediale interactieve media in om inwoners te betrekken bij het maatschappelijk debat. Is er bijvoorbeeld een discussie gaande over de wmo en de inzet van mantelzorg dan levert de bibliotheek een dossier waarin feiten, meningen en visies op een rij worden gezet. Ook organiseert zij een debatavond waar deskundigen en inwoners hun verhaal kunnen vertellen en neemt die bijdragen op in het dossier. Het dossier wordt aan- geboden aan de instantie of onderneming die er direct belang bij heeft. Alle onderwerpen die inwoners bezig houden kunnen in dossiers worden verwerkt. Dat kan het parkeerbeleid, het boomkapbeleid of de fijnstofproblematiek zijn maar ook thema s als eenzaamheid, de betekenis van vrijwilligerswerk en energielevering.
4.De bibliotheek als informatiemakelaar voor gemeenten en bedrijfsleven SBA ziet een grote kans in het samenwerken met de gemeenten in het werkgebied. In het profileren van de centrale vestiging als modern kennis-en mediacentrum kunnen een aantal gemeentelijke informatiefuncties optimaal tot zijn recht komen. De laatste jaren hebben talrijke ontwikkelingen er toe geleid dat de verhoudingen tussen de overheid, in het bijzonder gemeenten, en burgers zijn veranderd. Vanuit de samenleving worden steeds meer eisen gesteld aan de dienstverlening en de organisatie van de overheid. Afnemers van overheidsdiensten worden mondiger en dwingen steeds vaker een transparante en vraaggerichte, geïntegreerde dienstverlening af. Daarnaast bestaat er druk vanuit de Rijksoverheid om de dienstverlening zo efficiënt en effectief mogelijk in te richten. Door de komst van de WMO per 2007 heeft de gemeente een belangrijke taak in het realiseren van het doel dat iedere burger volwaardig moet kunnen deelnemen aan de maatschappij. Het gaat om het bevorderen van de maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid en het versterken van actief burgerschap en sociale samenhang. Eén van de prestatievelden van de WMO is het geven van informatie en advies. Bovengenoemde ontwikkelingen maken dat het verstrekken van informatie aan burgers steeds belangrijker wordt. SBA is de aangewezen partij om een aantal van deze functies samen met de gemeenten uit te voeren. SBA heeft medewerkers in dienst die juist zijn opgeleid om informatie te verzamelen en te verrijken. Zo kan een deel van de informatietaken van de gemeenten door deze medewerkers opgepakt worden in de laagdrempelige omgeving van de bibliotheekvestiging. Een andere vorm van dienstverlening die SBA aan gemeenten, en het bedrijfsleven, kan bieden is het beantwoorden van specifieke informatievragen: Waar moet ik rekening mee houden wanneer ik een bepaalde onderneming wil starten in de Biesbos? Wanneer ik een sport enquête in de gemeente uit wil zetten, wat zijn dan best practices? Wat gebeurt er wanneer een bepaalde woonwijk ontwikkeld zou worden met de verkeersafwikkeling? Allemaal voorbeelden van vragen waarvoor medewerkers van SBA de informatie kunnen verzamelen. Niet om de vraag daadwerkelijk te beantwoorden maar om meningsvorming mogelijk te maken die kan leiden tot het beantwoorden van de vraag! 5.De bibliotheek stimuleert de beleving van taal, literatuur, kunst en cultuur De bibliotheek wil het klimaat om te lezen en te schrijven versterken en mensen in aanraking brengen met literatuur, kunst en cultuur. Dit draagt ertoe bij dat mensen zichzelf en de samenleving beter begrijpen. De bibliotheek biedt ook een platform voor lokale kunst. De bibliotheek presenteert elk nieuw seizoen een programma waarin schrijvers, taalvirtuozen en kunstenaars aan het woord komen of worden geïnterviewd en waar actuele thema s worden besproken. Er is ruimte voor aankomende talenten en er zijn open podia voor jong en oud. De bibliotheek vergroot daarmee de wereld van Altenase burgers; vooral ook door het contact met elkaar. 16
SBA is lokaal verankerd De collectie en deskundigheid brengen wij dicht bij de doelgroep. Vragen betreffende leesbevordering, taalontwikkeling, mediawijsheid en cultuureducatie worden doeltreffend en in nauwe samenwerking met het onderwijs, het dorpshuis en de welzijnsorganisaties beantwoord. Producten, diensten en service worden op lokale maat aangeboden. Hierbij is ketenaansluiting met lokale partners van essentieel belang. Vanuit het klantenperspectief werken wij in iedere gemeente nauw samen met tal van organisaties aan (nieuwe) arrangementen en ketens. Daarmee versterkt de bibliotheek als het ware de lokale gemeenschap. 17 SBA treedt op als wegwijzer Informatie, zowel fysiek als digitaal, is voor iedereen toegankelijk. We helpen bij het omgaan met alle soorten van media op innovatieve, creatieve en veelzijdige wijze. Uitgangspunt hierbij is de wetenschap dat alle mensen nieuwsgierig zijn en antwoorden op hun vragen wensen. Die vragen, soms latent, van alle inwoners in het werkgebied zijn voor ons de uitdaging en de basis voor de informatiebibliotheek in de vorm van boeken, websites, databestanden, folders etc. Met onze kennis kunnen wij de bezoeker helpen bij het vinden van de juiste, kwalitatieve en betrouwbare informatie en bij het bepalen van wat het meest passende antwoord is. Dit doen wij vanuit een onafhankelijke positie.
SBA verlevendigd door digitalisering Het realiseren van de bibliotheek van de toekomst vindt plaats door het inzetten van digitalisering. Vele kansen en mogelijkheden doen zich voor. Door de digitalisering is de markt voor bibliotheken gegroeid. Elke internetgebruiker is nu een potentiele klant. De nieuwe middelen en instrumenten maken dat de bibliotheek overal tegelijk kan zijn, in de huiskamer, in groep 6 van de basisschool en in de centrale bibliotheek. Via de website, maar ook de bibliotheek-app, Twitter en Facebook. De voorziening is daarmee in principe onbegrensd. Dat is één van de mooiste dingen die de digitale instrumenten mogelijk maken: het gemakkelijk delen van kennis. Inspelen op de specifieke wensen en eisen van klanten kan daardoor beter worden gerealiseerd. Wellicht heeft dat tot gevolg dat een deel van de klanten zich compleet zal gaan richten op de digitale bibliotheek. Dat zou in de toekomst geld kunnen gaan schelen. Maar waar het vooral om gaat is dat het digitale aanbod een cruciale aanvulling is op de fysieke verschijningsvorm. Wij zien dit als een middel om de fysieke bibliotheek beter te laten renderen. Er treedt een verlevendiging op door digitalisering. De digitale bibliotheek is een belangrijke nieuwe bron voor het beschikbaar maken van content. Het geeft daar allerlei nieuwe mogelijkheden voor. Door bijvoorbeeld het uitlenen van e-books bereik je mensen die al een tijd geen gebruik meer maakten van de bibliotheek. Dat is een belangrijke meerwaarde van de digitale bibliotheek. Maar denk ook aan een mediabar: dat is een hoek waar mensen kunnen kennismaken met nieuwe gadgets en digitale projecten. Het is best moeilijk voor veel mensen om dit soort zaken zelf uit te vinden dus willen wij daarbij helpen. Verder hebben we de bibliotheekapp en we hebben al enkele jaren e-readers en via de website e-books. Wij zien al deze zaken niet als vervanging van de fysieke bibliotheek maar als een versterking. De belangrijkste meerwaarde van de fysieke bibliotheek is dat zij niet alleen de content kan leveren, maar ook de context. En die context hebben we nu juist zo hard nodig. Je moet altijd teruggaan naar de vraag wat eigenlijk de kern is van ons werk. En dat is persoonlijke ontwikkeling. En voor veel taken die daaronder vallen, zoals leesbevordering, ontmoeting en educatie heb je de fysieke bibliotheek nog steeds nodig. Kinderen die worden voorgelezen en spelen tussen de kleurrijke boekenkasten, volwassenen die snuffelen tussen de boeken en advies vragen. De bibliotheek is en blijft een ander soort ontmoetingsplek dan bijvoorbeeld een café of restaurant. Bezoekers voelen zich hier op hun gemak omdat ze niks hoeven. Mensen lopen ontspannen rond, alsof het een overdekte publieke ruimte is. En dat is het eigenlijk ook. En daarom onvervangbaar. De fysieke bibliotheek is een belangrijk promotiemiddel voor de digitale versie. Het sterke merk van de bibliotheek wordt een stuk zwakker als er geen gebouwen meer zouden zijn. En tegelijkertijd kan je je afvragen of alle fysieke vestigingen wel in staat zijn die context op een goede manier aan te bieden. Door de digitale instrumenten kun je de fysieke bibliotheek nog toegankelijker maken. De combinatie is dus cruciaal. 18 Social media Social media is een verzamelnaam voor alle internet-toepassingen waarmee het mogelijk is om informatie met elkaar te delen op een gebruiksvriendelijke en vaak leuke wijze. Social media staat voor Media die je laten socialiseren met de omgeving waarin je je bevindt en waarbij het vooral gaat om de rol van de website bezoeker. Hij zorgt meestal voor de inhoud van de website Het woord social zegt al voldoende; Social media zijn omgevingen waar een hoge mate van interactie plaatsvindt. Groepen mensen komen er samen om te communiceren over onderwerpen die zij belangrijk vinden.
Altena Altena Altena Altena Altena Altena Altena Altena Altena Altena 1,019 TWEETS Altena Bibliotheek Altena @biebaltena Bibliotheek met 7 vestigingen in het Land van Heusden en Altena Land van Heusden en Altena http://www.bibliotheekaltena.nl 27 FOLLOWING 391 FOLLOWERS Bibliotheek Altena heeft op dit moment bewust gekozen om zich te beperken tot twee van de belangrijkste media: Facebook (BoekStart) en twitter. Following Bibliotheek Altena @biebaltena ook voor de #taalcoach biedt #biebaltena geschikte boeken. (t) View more Tweets Bibliotheek Altena @biebaltena weer een tevreden klant! zoekwoorden: bruiloft geluk hout breien. gevonden! ook daarvoor naar de #bibliotheek! (t) Bibliotheek Altena @biebaltena diverse lokale media hebben t al gemeld: op 1 nov. is Marianne Grandia s avonds te gast in #biebaltena Aalburg (t) Bibliotheek Altena @biebaltena Niet gekocht door #biebaltena http://bit.ly/pgmr0h - Doelgroep heeft toch geen tijd om dit te lezen en te oefenen (w). pic.twitter.com/xgdtc4yv Bibliotheek Altena @biebaltena #biebaltena ontvangt ook uitnodiging voor landelijke dag #Laaggeletterdheid op 1/11. #LDL12 Bibliotheek Altena @biebaltena Zou dat ook gelden voor lezen aan het strand? http://www.ad.nl/ad/nl/1003/you/article/detail/3297136/2012/08/06 Kinderen-raken-steeds-vaker-zoek.dhtml Voortaan Lees voorzichtig, denk aan ons op boeken van #biebaltena? (w) Bibliotheek Altena @biebaltena w: Hoe zat dat ook al weer met die spelregels? #biebaltena #hockey #goud Bibliotheek Altena @biebaltena w: Hij lijkt momenteel de meest gehate man van Nederland, maar zijn boeken doen het desondanks(?) best goed #biebaltena http://bit.ly/mp1goj Bibliotheek Altena @biebaltena w: Een naam voor uw kind? Waar let men op? http://bit.ly/sitglh - We hebben natuurlijk ook gewoon boeken met voornamen #biebaltena Bibliotheek Altena @biebaltena RT @Mediawijzer: 8 tips om je digitale leven te helpen beveiligen http://www.mediawijzer.net/publiek/nieuws/8-tips-omje-digitale-leven-te-helpen-beveiligen #mediawijsheid #mathonan #security (J) Landelijke ontwikkelingen Als het gaat om de grote digitale lijnen uitzetten zullen de landelijke spelers het initiatief nemen. De digitale producten kunnen het best op landelijk niveau worden ontwikkeld. Zoals de landelijke website, waarbij wij een product afnemen dat we kunnen aanpassen aan de lokale situatie, is echt ideaal. Voor kennisdeling op landelijk niveau is de Nationale Bibliotheekcatalogus absoluut noodzakelijk. Alle bibliotheken samen vormen een reusachtige schatkamer die op een goede manier ontsloten moet worden. Een groter punt is onze zichtbaarheid in zoekmachines, met name Google. Daar moeten op landelijk niveau nog grote stappen in worden gezet. SBA heeft professionaliteit en innovatie in huis Professionaliteit en innovatie zijn essentiële voorwaarden om de gewenste bibliotheek en onze ambitie te realiseren. De menselijke factor is daarbij de kritische succesfactor. Wij willen het belang benadrukken van het investeren in professionaliteit, het creëren van ruimte voor ondernemerschap, de aandacht voor attitude en cultuur naar meer klant- en servicegerichtheid. Innovatie betekent permanente aandacht voor verbetering van onze klant- en werkprocessen en ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Het proces dat wij voorstaan is een ontwikkeling van een lerende naar een excellerende bibliotheekorganisatie. Om draagvlak voor en uitwerking van onze plannen en ambities te realiseren, zijn wij in voortdurend gesprek met stakeholders in de omgeving. De externe omgeving en (potentiële) partners zijn van vitaal belang om onze doelstellingen en ambities te kunnen realiseren. 19 De prioriteiten liggen in de komende jaren bij: de fysieke bibliotheek: het optimaliseren van onze dienstverlening en het verbreden van het publieksbereik; de digitale bibliotheek: proactief en gebruikmakend van landelijke en provinciale vernieuwingsprogramma s; de bedrijvige bibliotheek: met nadruk op samenwerking, het innovatief partnerschap met het onderwijs, de gemeenten en het maatschappelijk ondernemerschap.