Samenvatting & conclusie

Transcriptie

1

2 Het is een dynamische tijd voor de samenwerkende bibliotheken in Westfriesland (bibliotheek Westfriesland Oost en bibliotheek WEB). De veranderingen in de samenleving en de vele digitale mogelijkheden die ieders leven beïnvloeden, betekenen voor de bibliotheek dat de koers om moet, dat de bibliotheekdiensten 'bij de tijd' moeten zijn. De bibliotheken werken samen met de gemeenten aan een nieuwe relatie waarin vooral een andere invulling van het gemeentelijk opdrachtgeverschap centraal staat. De bibliotheek wil daarom meer richting geven aan haar toekomstige rol in de maatschappij en daarover met de gemeenten goede werkafspraken maken. Om hieraan de juiste invulling te geven, is zicht nodig op gedrag, interesses, attituden en wensen van de individuele inwoners en de institutionele klantgroepen in Westfriesland ten aanzien van vrije tijd, cultuur, ontwikkeling, media en informatie; in het algemeen en met betrekking tot de openbare bibliotheek in het bijzonder. Met dit verkennende doel, op grond waarvan de bibliotheek richting wil geven aan haar toekomstige rol in de maatschappij, hebben de Westfriese bibliotheken dit onderzoek laten uitvoeren onder de bevolking van hun werkgebied.' Ruim inwoners (particulieren) vulden een online vragenlijst in. Daarnaast zijn groepsgesprekken gevoerd met vier belangrijke institutionele klantgroepen van de bibliotheek; peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, basisscholen, middelbare scholen en zorgcentra. We beschrijven hierna eerst de resultaten van de enquête onder particulieren. Daarna volgt een overzicht van de wensen en behoeften van institutionele klantgroepen en een conclusie. Particulieren Imago en belangstelling bibliotheek Bij het begrip 'bibliotheek' denken de meeste Westfriezen aan de uitleen van boeken en van studiemateriaal. Hieraan bestaat een duidelijke behoefte; meer dan de helft van de bevolking heeft belangstelling voor deze diensten van de bibliotheek. Minder inwoners maken ook daadwerkelijk gebruik van de bibliotheek. Degenen die gebruik maken van het bibliotheekaanbod zijn bovendien lang niet altijd lid; een derde van de bibliotheekgebruikers leent op de pas van de partner en/of de kinderen. Het gebruikerspercentage is dus hoger dan het percentage geregistreerde leden van de Westfriese bibliotheken. Inwoners bezoeken overigens bijna altijd de bibliotheek in hun eigen gemeente of woonplaats; de binding met de lokale vestiging is dus sterk. Wensen & behoeften inwoners Digitalisering De behoefte aan (uitbreiding van) digitale diensten - zoals een uitgebreide online catalogus en de mogelijkheid tot online reserveren & verlengen - is sterk aanwezig. Zeker de jongere generatie is gewend aan het gemak om alles vanaf de computer thuis te kunnen regelen. Het werkgebied van de bibliotheken WFO en WEB bestaat uit zes Westfriese gemeenten: Drechterland, Enkhuizen, Koggenland, Medemblik, Opmeer en Stede Broec.

3 Hoewel de belangstelling voor digitaal aanbod als E-books nog gering is, is de verwachting dat deze in de toekomst sterk gaat groeien; van de inwoners die nu nog niet over digitale apparaten als tabiets, smartphones en e-readers beschikken, verwacht een aanzienlijk deel deze het komende jaar te gaan aanschaffen. Over het algemeen zijn niet-bibliotheekgebruikers sterker georiënteerd op digitale media dan bibliotheekgebruikers. Belang fysieke locatie Ondanks de behoefte aan digitalisering blijft er belangstelling voor de bibliotheek als fysiek instituut. Zowel particulieren als institutionele klantgroepen benadrukken het belang van een bezoeklocatie waar je kunt zoeken tussen boeken, tijdschriften en ander materiaal dat niet alleen bijdraagt aan leesplezier en ontspanning, maar ook aan de algemene ontwikkeling. Vooral voor kinderen vinden de inwoners van Westfriesland het van belang dat zij zelfstandig een bibliotheek kunnen bezoeken, hier de benodigde assistentie bij kunnen krijgen en/of een rustige plek hebben om te lezen of studeren. Veel inwoners vinden een lokale bibliotheekvestiging dan ook belangrijk; deze moet in de buurt zijn, het liefst in de eigen woonplaats. De meerderheid van inwoners geeft aan het (heel) erg te vinden als de bibliotheek uit hun woonplaats zou verdwijnen. Het instituut bibliotheek wordt hierdoor minder toegankelijk, met name voor kinderen en voor mensen die minder mobiel zijn, vindt tweederde van de bevolking. Overige interesses van inwoners Behalve de meer conventionele bibliotheekdiensten als boekenuitleen, liggen de interesses van de inwoners vooral op het terrein van cultuur, informatievoorziening en zelfontplooiing. Bijna de helft van de inwoners van Westfriesland mist culturele voorzieningen en activiteiten in de woongemeente, en één op de zes inwoners mist deze voorzieningen in de regio. Men ervaart vooral een gebrek aan filmhuizen/bioscopen, concerten (van pop tot klassiek), theater en cabaret. Verder is er behoefte aan informatie over lokaal en regionaal aanbod, met name op het gebied van recreatie, het hulpverleningsaanbod en het aanbod aan kunst en cultuur. Als de bibliotheek deze informatie zou aanbieden, zou een meerderheid van de inwoners hiervan gebruik maken. Datzelfde geldt voor thematische voorlichtingsbijeenkomsten en cursussen/workshops; ruim de helft van de Westfriezen wil zichzelf graag nader ontplooien en een meerderheid zou gebruik maken van het aanbod als de lokale bibliotheek dit zou organiseren en faciliteren. Voorlichtingsbijeenkomsten zouden volgens inwoners moeten gaan over (onder meer) gezondheid, opvoeding, dementie en gemeentelijke besluiten. Met betrekking tot cursussen en workshops gaat de interesse vooral uit naar computercursussen, taalcursussen en allerlei creatieve workshops. Bekendheid huidig aanbod De bibliotheek is bij het publiek vooral bekend om de uitleen van boeken. Een minderheid van de inwoners weet dat de bibliotheek digitale diensten zoals een online catalogus en de mogelijkheid tot online reserveren en verlengen aanbiedt. Nog minder bekend zijn digitale diensten als de E-portal (uitleen van E-books) en de online activiteitenagenda. Vooral veel niet-bibliotheekgebruikers zijn onbekend met het digitale aanbod. ;i

4 Ook de verschillende maatschappelijke functies van de bibliotheek zijn relatief onbekend. Veel inwoners weten niet dat de bibliotheek buiten de reguliere openingstijden bezocht wordt door scholen, vrouwenorganisaties en leesclubs, of computercursussen aanbiedt. Waardering huidig aanbod De waardering van het huidige bibliotheekaanbod verschilt per gemeente. Over het algemeen zijn inwoners van Enkhuizen en Medemblik minder tevreden over de bibliotheekvestiging in hun woonplaats dan inwoners van de overige gemeenten. In Medemblik uit dit zich ook in de bezoekpercentages van de bibliotheek: die liggen hier lager dan in de andere gemeenten. Institutionele klantgroepen De institutionele klantgroepen hebben uiteenlopende wensen ten aanzien van het bibliotheekaanbod. Ten eerste zien ook zij het belang van een uitbreiding van het digitale aanbod, zoals de uitleen van E-books en het gemak van online lenen (alleen de verzorgingshuizen uiten deze behoefte niet). Ten tweede benadrukken zij - net als particulieren - het belang van de bibliotheek als fysieke bezoeklocatie, ook in de toekomst, juist in een wereld van digitalisering is een bezoeklocatie met fysieke producten waardevol, menen de klantgroepen. Zowel de kinderdagverblijven, als de scholen voor primair en voortgezet onderwijs zijn van mening dat de bibliotheek in zijn fysieke vorm de kinderen extra stimuleert in het lezen, ontwikkeling van de fantasie en leesbeleving. Dit niet alleen omdat een fysieke bibliotheek een extra dimensie toevoegt aan de beleving van boeken en 'leesgierigheid' maar ook door de meerwaarde van menselijk contact met de bibliotheekmedewerkers. Die kunnen adviseren, helpen zoeken en/of een praatje met de bezoeker aanknopen. Verschraling van contact, door bijvoorbeeld machinale uitleen/inname wordt dan ook niet gewaardeerd (ook door particuliere klanten). Verder hechten zowel scholen als verzorgingshuizen net als particulieren waarde aan de locatie van de bibliotheek. Zorgcentra benadrukken het belang van een bibliotheekfunctie in huis of nabij, zowel voor de eigen bewoners als voor (minder mobiele) oudere buurtbewoners. De bibliotheek kan dan een ontmoetingsfunctie vervullen (leestafel) en ouderen helpen om mee te blijven doen in de digitaliserende samenleving. Ook scholen hechten waarde aan een niet al te ver gelegen bibliotheekvestiging, zodat teerlingen hier zelfstandig (lopend of op de fiets) naartoe kunnen. Naast het meer traditionele aanbod hebben de scholen behoefte aan onder meer trainingen mediawijsheid voor leerlingen en docenten en aan 'kant-en-klaar' pakketdiensten van de bibliotheek. Die laatste zouden enerzijds moeten (blijven) bestaan uit themapakketten aan lesmateriaal (bijv. leeskisten) en anderzijds uitgebreid kunnen worden met bijv. excursies naar actuele tentoonstellingen, boekpromoties van schrijvers en meer begeleiding door de bibliotheekmedewerker op school. Ook in de verzorgingshuizen is behoefte aan meer themamiddagen die de bibliotheek voor hen organiseert.

5 Conclusie Zowel inwoners als institutionele klantgroepen zien meerwaarde in het voortbestaan van de bibliotheek; zowel in fysieke als digitale vorm. De meerwaarde zit volgens hen vooral in de stimulerende werking van de bibliotheek op de algemene ontwikkeling van de bevolking. Hoewel boekmateriaal de spil blijft, ziet de Westfriese bevolking voor de toekomstige bibliotheek ook een rol weggelegd als: informatiepunt voor het lokaal en regionaal aanbod aan recreatieve, culturele en ondersteunende (zorg)voorzieningen; aanbieder/organisator van cursussen en themabijeenkomsten op tal van terreinen aanbieder van persoonlijke assistentie bij het zoeken naar informatie, boeken en ander materiaal (de 'menselijke factor'). Daarnaast dient de bibliotheek volgens de inwoners van Westfriesland een maatschappelijk doel. Juist door de toenemende digitalisering en verschraling van het voorzieningenaanbod in de kernen, hecht men waarde aan een fysieke locatie waar kinderen, volwassenen en ouderen elkaar ontmoeten en zich kunnen 'onderdompelen' in een wereld van fantasie en kennis. Opvallend is ten slotte dat een aanzienlijk deel van de inwoners (vooral niet-bibliotheekgebruikers) onbekend is met het digitale bibliotheekaanbod. Dit terwijl inwoners en ook institutionele klantgroepen steeds sterker georiënteerd zijn op digitale diensten en media en ook behoefte hebben aan digitaal aanbod. JV