Concept-Programma van Eisen Bibliotheek Heemstede De toekomst van de bibliotheek in Heemstede in een veranderde samenleving Landelijke ontwikkeling: De openbare bibliotheek ontwikkelt zich in de komende jaren digitaal én analoog tot een sterk verweven landelijke organisatie. Er komt één nationale bibliotheekpas en de 4 miljoen bibliotheekleden kunnen terecht in het hele land. Inleiding De samenleving verandert, de bibliotheek verandert mee. Zo is het de afgelopen decennia gegaan en zal het zeker blijven gaan. De digitalisering en het gebruik van internet winnen aan kracht. Dat geldt ook voor individualisering en zelfredzaamheid: mensen raken steeds meer op zichzelf aangewezen. Vergrijzing, de daarmee samenhangende grotere behoefte aan zorg, multiculturaliteit en samenhang in de samenleving vullen deze ontwikkelingen nog aan. Dat bibliotheken de komende jaren de accenten moeten verleggen, lijkt voor de hand te liggen, De kernfuncties zullen blijven: ontmoeten, lezen, leren en infomeren. Al deze functies die de bibliotheek vervult zie je terug in de bibliotheek van de toekomst. Wat betekent deze veranderende samenleving in combinatie met de voorgenomen bezuinigingen voor de bibliotheek in Heemstede. Huidige situatie: Op dit moment (februari 2013) heeft de bibliotheek 1.260 m2 publieksruimte tot haar beschikking, met 62.500 boeken en andere collectiematerialen. In het kader van de bezuinigingstaakstelling 2013 zal de bibliotheek per juni 2013 verhuizen naar de begane grond op de Julianalaan naar een ruimte van 890 m2 met 35.000 boeken. (27.500 boeken worden verkocht). De uitleen van cd s en dvd s wordt afgeschaft en er is geen ruimte meer voor tentoonstellingen. De bibliotheek zal overgaan op een Retail inrichting en er veel moderner en uitnodigender uitzien. Huidige prestaties: Het aantal leden per 1/1/2013 was 8.426 (het aantal leden dat zich ooit inschreef op de Heemsteedse vestiging), 32% van het aantal inwoners. Gemiddeld in Nederland is dit 25%. In 2012 waren er 226.000 uitleningen In 2012 waren er meer dan 143.000 bezoekers op de vestiging Heemstede. 1
Reden om te verhuizen: Het pand waarin de bibliotheek thans gevestigd is, is te groot om de huidige functies onder te brengen. Daarnaast vergt het gebouw een grondige aanpassing om weer te laten voldoen aan de duurzaamheidseisen van deze tijd. Met andere woorden de exploitatie wordt steeds meer als een last ervaren. Om die reden wil de gemeente het pand afstoten. Reden om ons te beraden op een nieuwe locatie waarbij tevens de wensen en eisen ten aanzien van een bibliotheek in Heemstede opnieuw tegen het licht worden gehouden. Welke bibliotheek past bij een bevolking van Heemstede? Aan welke functies en activiteiten denken we? Daarnaast speelt natuurlijk een vraag wat voor soort pand geschikt is en als rekeneenheid gebruiken we het aantal vierkante meters om een beeld te geven van de oppervlakte waaraan gedacht moet worden. Hierbij wordt ook gekeken naar de landelijke richtlijnen (bijlage 1) Programma van eisen Hoe functioneert een moderne en innovatieve bibliotheek en hoe ziet deze er uit Het PVE geeft globaal aan hoe een toekomstbestendige en moderne innovatieve bibliotheek er uit ziet. Een bibliotheek die op deze manier vorm en inhoud krijgt, heeft een collectie die meerdere doelgroepen (in ieder geval de jeugd, groepen van middelbare leeftijd en senioren) aanspreekt. Verder wordt uitgegaan van multifunctionele ruimtes die door andere gebruikers gebruikt kunnen worden. Ook worden er voorzieningen voor de diverse doelgroepen van de bevolking van Heemstede ondergebracht. Naast digitale toepassingen en digitale serviceverlening, worden de al in gang gezette projecten nadrukkelijk voortgezet. Ook het inrichten van thematische pleinen (zowel fysiek als digitaal) rondom maatschappelijk actuele thema s hoort hierbij. Deze functie wordt gecombineerd met de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten in een groepsruimte, de leestafel, of op het terras dat door een externe partij zal worden opgezet. Het is de bedoeling dat de bibliotheek ook op zondag open is. Dit is immers de dag dat er de meeste bezoekers komen. Tenslotte is het de bedoeling dat naast de bibliotheek een cafetaria of lunchroom wordt gevestigd in of rond de vestiging. Deze faciliteit wordt gescheiden van de bibliotheek geëxploiteerd. Het is nadrukkelijk wel de bedoeling dat de cafetaria en de bibliotheek nauw met elkaar samenwerken en dat er kruisbestuiving plaatsvindt. De bibliotheek moet een centrale plek blijven in het maatschappelijk verkeer van Heemstede. Een kenniscentrum waar men graag binnenloopt, waar een open sfeer is en waar ook andere partijen makkelijk (tegen betaling) gebruik van kunnen maken. Denk hierbij aan de samenwerking met activiteiten van Casca en of winkeliers en ondernemers uit de directe omgeving die bijvoorbeeld informatieavonden, boekbesprekingen of iets vergelijkbaars willen organiseren. Maar ook het verhuren van de ruimte voor vergaderingen zou het tekort aan vergaderruimtes in Heemstede kunnen doen oplossen Vooraf, iets over innovatie De afgelopen periode is er op verschillende plekken veel gesproken over INNOVATIE. Innovatie kan op verschillende manier worden opgevat en zich op verschillende manieren manifesteren. Een deel van de mensen die over innovatie praat, denkt in eerste instantie aan digitale ontwikkelingen. E-books, e-readers, ipads etc. Maar ook digitale schermen (touchscreens) en spraakcomputers die het zoeken vergemakkelijken. Daarnaast kan innovatie betrekking hebben op de dienstverlening en bedrijfsvoering. Makkelijker bestellen, ophalen en afleveren horen hierbij. Dat geldt ook voor de e-nieuwsbrief die iedere twee weken uitkomt. Verder kan worden gedacht aan vormen van samenwerking met partners uit het sociale domein (welzijn/onderwijs/verzorgingshuizen) of juist daarbuiten (boekwinkels). Innovatie kan ook betrekking hebben op de projecten en de programma s die worden ontwikkeld. Bijvoorbeeld voor scholen of leden die ambitie hebben om zelf een boek te willen maken. Het kan in bepaalde gevallen ook innovatief zijn wanneer elders ontwikkelde producten in de Heemsteedse bibliotheek worden geïntroduceerd. Tenslotte vinden vanuit de centrale of landelijke bibliotheekorganisatie ook ontwikkelingen plaats die bijdragen aan vernieuwing en innovatie. 2
De functie van de bibliotheek De Bibliotheek Zuid-Kennemerland streeft ernaar om alle vestigingen aan te passen aan de nieuwste eisen en wensen die aan bibliotheken worden gesteld. Dat geldt ook voor de vestiging in Heemstede. De bevolking van Heemstede is hoog opgeleid en dat stelt hoge eisen aan een kennisintensieve bibliotheek met een ruim aanbod. Specifiek voor Heemstede geldt verder dat er veel jeugd lid is vanuit de scholen en dat er nauwe samenwerking is tussen de scholen en de bibliotheek. Een andere groep die er in Heemstede uitspringt, is de groep senioren/ouderen. De fysieke bibliotheek is een essentieel onderdeel van de publieke informatievoorziening. Onderstaand wordt de gewenste situatie weergegeven voor de vestiging in Heemstede. Uitgangspunt hierbij is een moderne innovatieve bibliotheek. De openbare bibliotheek ontwikkelt zich tot een sterk verweven landelijke organisatie. Er komt één nationale bibliotheekpas en de 4 miljoen bibliotheekleden kunnen terecht in het hele land. De bibliotheek is een kennis- en informatiecentrum voor de hele regio, met toegang tot informatie, verhalen en cultuur. De bibliotheek als inspirerende gids. Klanten vragen steeds meer om dienstverlening op maat. Nieuwe doelgroepen met andere klantvragen komen op. Er ontstaat een sterke differentiatie in de vraag naar bibliotheekdiensten. Van bibliotheken wordt verwacht dat zij kennis hebben van de voorkeuren en gedragingen van klanten en niet-klanten. De openbare bibliotheek ontwikkelt zich in de komende jaren digitaal én analoog. Burgers hebben via het lidmaatschap toegang tot digitale en fysieke content. Voor de fysieke content gebruiken ze de fysieke bibliotheek van hun keuze en/of de bezorgservice, voor de digitale kunnen ze eveneens terecht bij de lokale bibliotheek, die is aangesloten op de landelijke digitale infrastructuur. Met die infrastructuur hebben burgers toegang tot de informatie die voor hen van belang is als burger, leerling, student, werknemer, professional, gepensioneerde. De bibliotheek is te gebruiken op school, op het werk, onderweg en thuis. Op pc, smartphone, e-reader, of op welke device dan ook. De klant vindt wat hij zoekt en wordt verleid en geïnspireerd tot wat hij niet zoekt, maar wat wel interessant voor hem is of kan worden. De dienstverlening is persoonlijk, onafhankelijk en betrouwbaar. Leesbevordering blijft heel belangrijk en de samenwerking met het onderwijs wordt nog hechter. De bibliotheek heeft een aanbod dat meetbaar het plezier in lezen en de informatievaardigheden van de leerling verhoogt. Met scholen wordt hiervoor een programma ontwikkeld. Alle jeugd wordt via school automatisch lid gemaakt van de bibliotheek en jaar in jaar uit gestimuleerd tot lezen. Via ondersteuning van mediawijsheid wordt voorkomen dat er mensen digitaal achterblijven. De bibliotheek wordt meer dan vroeger gebruikt als openbaar multifunctioneel gebouw waar allerlei individuen en instanties hun eigen dingen doen. Er zijn culturele activiteiten en groepen scholieren, studenten, ouderen en zzp ers zullen de bibliotheek gebruiken als sociale ontmoetings-, studie- en werkplek. Ook zullen kinderen in de leeftijd van 0-3 jaar via het project Boekstart hun eerste stapjes in de bibliotheek zetten. Diverse organisaties, zoals de Stichting Welzijn Ouderen Heemstede en Stichting CASCA organiseren workshops en activiteiten in de ruimte, samen met de bibliotheek. Er is horeca. Dit vraagt om een plezierig en open gebouw en goede voorzieningen op het gebied van flexibele ruimtes, meubilair, multimedia en ict (computer, internet, wifi). De bibliotheek ondersteunt de website www.nederland-schrijft.nl Deze interactieve website biedt de Heemstedenaar (dit kan bijvoorbeeld de lokale slager zijn die een verhaal wil schrijven over zijn vak) een podium om zijn of haar verhalen aan een ander te laten lezen. Bijvoorbeeld lezers die graag kennis maken met nieuw talent. Of uitgevers, op zoek naar de nieuwe besteller auteur. Met de reacties van de lezers kan de schrijver zich steeds verder verbeteren. Op deze website staan ook tips van bekende Nederlandse schrijvers, zoals: waar haal je je inspiratie vandaan, wat zijn de valkuilen bij het creëren van een verhaal, hoe bedenk je een passend en pakkend slot. Tegelijkertijd zal een toename te zien zijn van het gebruik van e-books. Per 2013 zullen ongeveer 2.500 rechtendragende e-books worden aangeboden, op dit moment zijn dat er 1.000. Daarnaast zijn er 43.000 3
rechtenvrije e-books onder andere via een app bereikbaar. Daarnaast zijn er digitale kranten, luisterboeken, digitale muziek, databanken en e-learning. Dit aanbod wordt jaarlijks uitgebreid. Ook de traditionele bibliotheekgebruiker komt ruimschoots aan zijn trekken met een goede collectie boeken en multimedia, een cultureel programma en een uitgebreid educatief aanbod. De verwachting is dat fysieke en digitale boeken naast elkaar zullen bestaan, zeker gedurende de komende 10 jaren. Huidige stand van zaken Er is al de nodige digitale dienstverlening in de bibliotheek van Heemstede. Men kan vanuit huis boeken en andere media reserveren en deze indien op voorraad binnen een paar dagen ophalen op de locatie naar keuze. De klant krijgt hierover een attenderingsemail. De bezoeker kan gebruik maken van een zelfservice balie (zonder tussenkomst van een medewerker kan de bezoeker een boek lenen en terug brengen) en er is een betaalapparaat Daarnaast bestaat de mogelijkheid een e-mail te ontvangen wanneer de uitleentermijn bijna afloopt. Een app om mobiel te verlengen is in de maak en wordt begin 2013 in gebruik genomen. De bibliotheek zal in verband met de toenemende vergrijzing, met name in Heemstede, haar dienstverlening hierop aanpassen. Zo wordt het project Boek aan huis aangeboden. Deze service houdt in dat de geleende boeken aan huis worden afgeleverd en weer worden opgehaald. Daarnaast worden in de bibliotheek gerichte computercursussen door deskundigen gegeven (bijvoorbeeld: hoe om te gaan met de computer en internet). Voor ouderen (die minder mobiel zijn) bestaat de mogelijkheid om via het vrijwilligersvervoer van de Stichting Welzijn Ouderen Heemstede naar de bibliotheek te komen. De bibliotheek fungeert als een ontmoetingsruimte om o.a. vereenzaming onder ouderen tegen te gaan maar ook voor studie- en werkplek. Het gehele gebouw is voorzien van gratis wifi. Informatieschermen (narrowcasting-schermen) brengen de klant op de hoogte van acties en activiteiten (afhankelijk van budget). De collectie staat niet meer, zoals nu nog het geval is, met de rug naar voren in de kasten, maar is aantrekkelijk en themagewijs grotendeels frontaal gepresenteerd in kasten en op tafels. Net als in boekwinkels. Dit wordt het Retailconcept van bibliotheken genoemd en betekent het volgende: De inrichting is gericht op verjongen, zonder de huidige klant van de bibliotheek te vervreemden. Modulaire opbouw. Meer gericht op presentatie van het product: verkopen en inspireren. Het assortiment is meer vraaggestuurd, actueler, er wordt vaker gemultipliceerd. De media worden verdeeld over 6 werelden, 3 jeugdwerelden en 3 werelden voor volwassenen. Iedere wereld combineert fictie en non-fictie. Kids 0-8: Kids 8-12: Young (12+): Spannend & actief: Liefde & leven: Literatuur & cultuur : Samen lezen, Leren lezen, Zelf lezen, Kijken & luisteren. Lezen, Weten, Makkelijk lezen, Kijken& luisteren, Tijdschriften, Strips 4You!, Lezen voor je lijst, Tijdschriften, Games Spanning & avontuur, Waargebeurd, Techniek & transport, Werk & samenleving, Sport & hobby s Romantisch, Gezondheid & geest, Opvoeding & onderwijs, Wonen & natuur, Anders lezen Literatuur, Reizen, Kunst & cultuur, Geschiedenis & regio. Bij de plaatsing van kasten en displaytafels wordt rekening gehouden met bereikbaarheid, looppad, lichtval, zichtlijnen. Kasten worden in U-tjes gezet. De plaatsing van de werelden t.o.v. elkaar houdt rekening met de behoefte van bijv. moeders die kinderen in de gaten willen houden, of jongeren die apart willen zitten. Er wordt gewerkt met 2 schuine leggers per kast om de frontale plaatsing van materialen te realiseren en de collectie visueel aantrekkelijk te presenteren. 4
De communicatie: bewegwijzering is op verschillende niveaus om het vinden te vergemakkelijken. De communicatie in het pand gebruikt veel beeld voor het creëren van sfeer. De tone of voice is verleidend. De merkwaardes zijn: open, warm, inspirerend, persoonlijk, eigentijds, deskundig, kwaliteit. Van functioneel naar emotioneel, van bewaarfunctie naar ontmoetingsfunctie, van magazijn naar winkel, van intern naar extern. De service: medewerkers lopen meer rond en geven proactief advies aan klanten. De klant staat centraal. Aan de andere kant is de focus op zelfservice. De vraag vóór zijn door goede in store communicatie, bewegwijzering en presentaties. Er zijn zo weinig mogelijk regels en als ze er zijn: eenvoudig en helder. Medewerkers worden opnieuw getraind o.a. in displayen, romanadvies en houding. Welke eisen worden aan een moderne bibliotheek gesteld Locatie Voor een bibliotheek is het belangrijk om gehuisvest te zijn op een centrale locatie in de buurt van de publieksstromen. Indien er een combinatie gemaakt kan worden met andere publiekstrekkers, bijv. restaurant, bioscoop, andere culturele of educatieve instellingen of informatiepunten en detailhandel kan dat het bibliotheekgebruik versterken en vice versa. Een publiekstrekker als een bibliotheek in het centrum kan zeer positief zijn. Uit een onderzoek van I&O Research blijkt dat twee derde van de bibliotheekbezoekers het bibliotheekbezoek combineert met bezoeken aan andere winkels. Bij 10%, dat zijn 15.000 bezoekers, vindt ongepland combinatiebezoek plaats; het is duidelijk dat verleiding hierbij een belangrijke rol speelt. Een bibliotheek in het centrum heeft dus een positief effect op winkels in de omgeving. Een bibliotheek kan ook goed functioneren in een gecombineerde huisvesting met andere voorzieningen, bijv. gemeentehuis en Centrum voor Jeugd en Gezin. Ook boekhandel, kinderopvang, multimediastore, bioscoop, ANWB, gamecentrum, bankfiliaal zijn commerciële organisatievormen die goed te combineren zijn met de bibliotheek. Open en toegankelijk Een moderne openbare bibliotheek is een van de weinige overgebleven openbare ruimtes in de Nederlandse samenleving. In bepaalde opzichten vergelijkbaar met een stadspark dat ook toegankelijk is voor iedereen. Die openheid en toegankelijkheid moet ook in de uitstraling van het gebouw tot uitdrukking komen. Dat wil zeggen, liefst een transparante gevel die laat zien wat er in het gebouw gebeurt, aantrekkelijke functies vooral zichtbaar maken aan de gevelkant zoals horecavoorziening, mooie kijk- en leesplekken en een zichtbaar relaxte sfeer. Een horecavoorziening als trigger en met terrasmogelijkheid voor het gebouw is ideaal Dit gebeurt in Bibliotheek Zuid-Kennemerland Activiteiten in de bibliotheek: 300 workshops, debatten, tentoonstellingen Studieruimtes, gratis internet en wifi op alle vestigingen Uitgebreid educatieprogramma Café Gaming activiteiten Huiswerkklassen Studentenaanbod In ontwikkeling Modernisering van de vestigingen volgens het retail concept 5
De bibliotheek als open leercentrum De bibliotheek zal zich in de komende jaren sterker manifesteren op het gebied van mediawijsheid en 'een leven lang leren'. Verwachten wordt dat de huidige trend van gezamelijk studeren en huiswerk maken in de bibliotheek zich doorzet. In de nieuwe vestiging zullen (net als nu) 10 publieke internetwerkplekken worden gerealiseerd en gratis draadloos internet in het hele pand. Nieuwe media zijn uit te proberen in de bibliotheek, evt. in een etalage/demo opstelling. Er is een verschuiving naar online leren (educatieve games), bijv. voor het brommerexamen. Afhankelijk van budget zijn er ipad s of andere digitale vormen van dienstverlening in de fysieke ruimte. Als er méér ruimte is dan 900 m2 à 1.250 m2 en méér budget kan een echt medialab worden ingericht, waar groepen gebruikers begeleid experimenteren met nieuwe media en waar cursussen mediawijsheid voor diverse doelgroepen worden georganiseerd. Bij 900 m2 of minder lukt dit niet en kan men voor dit programma uitwijken naar Bibliotheek Haarlem Centrum. Verblijven en ontmoeten Bij de huidige succesvolle moderne bibliotheken vindt een verschuiving plaats van bibliotheek als mediacentrum (fysieke media worden steeds meer digitaal of zelfs webservice) naar bibliotheek als verblijfs-/ontmoetings-/leercentrum. De voorbeelden in Haarlem, Delft en Amsterdam laten zien dat een horecavoorziening die goed scoort in 'beleving' daaraan bijdraagt. Voor prettig verblijven is comfortabel meubilair belangrijk. Niet geclusterd maar verspreid door het hele gebouw. Daarbij zijn er geschikte plekken voor individueel of groepsgebruik. Verder is het belangrijk dat meubilair aansluit op de bibliotheekfuncties. Groepen mogen niet storend zijn voor het overige bibliotheekgebruik. Voor kinderen zijn er aparte plekken en voor jongeren ook. Informatie en beleving Er komt steeds meer informatie beschikbaar via internet. Burgers hebben echter ook behoefte aan duiding door instituten die informatie in een context kunnen plaatsen en die daar een specifieke beleving aan koppelen. In de bibliotheek organiseren we samen met andere partijen aansprekende informatieve bijeenkomsten, lezingen, workshops en debatten. Idealiter worden de activiteiten georganiseerd in een multifunctionele zaal, die net als de huidige multifunctionele ruimte (bovenzaal) op het Julianaplein ca. 100 zitplaatsen heeft. De ruimte is flexibel te verkleinen met een opvouwbare tussenwand. Deze ruimte zal net als nu verhuurd worden aan allerlei organisaties. Als die grote ruimte er niet is, dan is er minimaal een kleinere ruimte nodig van 60 m2 voor deze activiteiten. Collecties Wat betreft media is er een grote verschuiving gaande naar digitale media waarbinnen weer een verschuiving plaats vindt van tastbare media (cd's, dvd's) naar digitaal 'in the cloud' (streaming en downloadbare e-books, MP3, video on demand). Afgaande op de huidige nog altijd grote behoefte aan traditionele media valt te voorzien dat naast alle snelle digitale ontwikkelingen fysieke collecties de komende 10 jaar nog een belangrijke rol blijven vervullen. 6
Hoeveel ruimte is er nodig voor een moderne bibliotheek Nabij de ingang is een servicebalie, zelfserviceapparatuur en een sorteerruimte. Kopieer- en printfaciliteiten. In totaal 40 m2. Bij binnenkomst betreedt men direct de markt. De klant wordt verleid door de aantrekkelijk gepresenteerde collectie die thematisch gerangschikt is op de diverse displaytafels. In totaal 60 m2. De collectie/media worden gepresenteerd volgens retailprincipe, verdeeld over 6 werelden, 3 jeugdwerelden en 3 werelden voor volwassenen. Iedere wereld combineert fictie en non-fictie. Het gaat om 35.000 boeken en andere media. In totaal 450 m2. Kasten en tafels: - 75 kasten van 1.80 m hoog, 1 m breed - 145 kasten van 1.50 m hoog, 1 m breed - Alle kasten zijn voorzien van 2 schuine leggers voor frontale presentatie - 6 extra displaytafels - 1 sprintertafel (komt vanuit andere begroting). Comfortabel lees-, kijk- en luistermeubilair met 20 zitplaatsen verspreid over de ruimte. In totaal 40 m2. Dit is exclusief het aantal zitplaatsen in de tijdschriftenruimte en de horecavoorziening. Daarnaast een tijdschriftenruimte met leestafels, 75 m2. Idealiter combineren we tijdschriften en kranten met de horecaruimte. Samen gaat het om een ruimte van 100 m2. Ruimte voor groepsontvangsten/activiteiten + Medialab: 100 m2 (deelbaar in 2 x 50 m2). Een multifunctionele ruimte voor bijeenkomsten en voorstellingen. Verrijdbare klaptafels. Laptops om een open leercentrum te kunnen richten voor cursussen. Schuifmuur om ruimte evt. te verkleinen. Eventueel kan deze ruimte kleiner zijn (minimaal 60 m2) of gedeeld worden met andere partijen. Er zal ruimte nodig zijn voor 2 bibliotheekmedewerkers die een werkplek hebben met pc. De andere medewerkers werken (staand en lopend) in de frontoffice. Vaste kantoorplek en flexibele werkruimtes voor bibliotheekmedewerkers. Daarnaast een kleine voorraadruimte. In totaal 50 m2. Sanitaire ruimte (evt. te delen met andere organisaties) 30 m2. Apart toilet voor personeel. Trap en lift. Aan de achterzijde een goed met vrachtvervoer bereikbare expeditieruimte van 30 m2 voor laden en lossen van goederen. Een belangrijke functie is een horecavoorziening in of nabij het pand, met een prettig uitzicht en bij voorkeur met afgesloten terras. De horecavoorziening wordt apart van de bibliotheek geëxploiteerd. 7
In onderstaand overzicht wordt de benodigde ruimte weergeven, waarbij opgemerkt dient te worden dat een vlekkenplan pas gemaakt kan worden als een specifieke ruimte bekend is. Functie Oppervlakte 1. Servicebalie c.a. 40 m2 2. Collectie/media: markt 60 m2, werelden 450 m2 510 m2 3. Lees-, kijk- en luistermeubilair 40 m2 4. Tijdschriften/kranten gecombineerd 25 m2 5. Groepsontvangsten/activiteiten + Medialab 100 m2 6. Werkruimte medewerkers + voorraadruimte 50 m2 7. Sanitair 30 m2 8. Expeditieruimte 30 m2 Trap en lift pm Sanitair personeel pm Totaal 825 m2 + pm, exclusief koffie/horeca Conclusie Een oppervlak van 825m2 is op het eerste gezicht voldoende voor een moderne innovatieve bibliotheek met een uitgebreide en aansprekende collectie en voorzieningen voor de bevolking van Heemstede, het op de kaart houden van Heemstede als culturele gemeente. Indien gecombineerd met café, (mogelijk) terras en zondag openstelling wordt het een aantrekkelijke plek om in Heemstede te verblijven.. Hiermee wordt gevolg gegeven aan de door de gemeenteraad aangenomen motie van 28 juni 2012: een op de toekomst gerichte, innovatieve en efficiënte bibliotheek, waar jong en oud kunnen leren, lezen en elkaar ontmoeten. 14 maart 2013 8
Bijlage 1, Landelijke richtlijn Er zijn tegenwoordig richtlijnen voor de grootte van bibliotheken. Deze staan in het zogenaamde Oranje Boekje. Dit Oranje Boekje is ontwikkeld door het landelijke programma Formuleorganisatie. Ook zijn er benchmark gegevens in het Oranje Boekje opgenomen (gegevens 2011): Benchmark Oranje Boekje Klasse Aantal inwoners verzorgingsgebied Aantal leners Bereik Uitlening en Bezit Uitleen freque ntie Uitlening en per lener Banden per lener Verkoop vloeroppervlak I 1.500 507 34% 21.695 7.424 2,9 43 15 150 II 3.500 1.115 32% 45.060 11.502 3,9 40 10 225 III dorp 8.500 2.393 28% 97.523 18.554 5,3 41 8 500 III stadswijk 10.500 2.774 26% 92.123 18.335 5,0 33 7 500 IV dorp 25.000 6.809 27% 255.814 39.725 6,4 38 6 1250 IV stadswijk 24.000 4.685 20% 165.806 27.230 6,1 35 6 850 V indicatief 75.000 15.895 21% 536.866 79.871 6,7 34 5 3500 VI indicatief 200.000 22.296 11% 660.471 140.905 4,7 30 6 8000 Heemstede zou volgens deze benchmark een oppervlak van 850-1.250 m2 nodig hebben. Daarbij is uitgegaan van een bereik van 26-27%, terwijl het bereik in Heemstede groter is: 32% is lid. Gegevens van vergelijkbare bibliotheken Heemstede: 26.300 inwoners, 32% lid, nu 1.260 m2 exclusief, 62500 boeken, nog geen retail Wassenaar: 25.800 inwoners, 28% lid, 1.150 m2 exclusief, 42.000 boeken, geen retail Bussum: 32.500 inwoners, 29% lid, 1.400 m2 exclusief, 64.000 boeken, eigen invulling retail Haren: 18.500 inwoners, 49% lid, 900 m2 exclusief, 35.000 boeken, hele mooie retail Tegelijkertijd moet rekening worden gehouden met het effect van e-books. Het marktaandeel in Nederland van e-books was in 2012 nog klein 2,7% (in verkochte aantallen) maar zal de komende jaren oplopen. De Bibliotheek Zuid-Kennemerland denkt daarom dat het goed is om met m2 voor de nieuwe vestiging aan de onderkant van de benchmark te gaan zitten. 9