Individuele opdracht: ruimtelijke ordening

Esther Geuens 3SA3 Actuele topics - aardrijkskunde Individuele opdracht: ruimtelijke ordening RUP: In t Ven Lommel Datum: 21/10/ 14 Lector: mevr. Verstappen Schooljaar: 2014-2015 1

INLEIDING Het project In t Ven situeert zich in het centrum van Lommel. Aangezien Lommel bij Vlaanderen hoort, ga ik telkens een beetje meer inzoomen. Wat wil ik daarmee zeggen? Eerst wordt het RUP besproken in het kader van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen. Vervolgens wordt het gekaderd in het Provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg. Daarna in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Lommel en als laatste geef ik wat meer informatie over project In t Ven. Waar situeert het project zich? Wat is het doel van het RUP? Hoe zal de inrichting van het gebied eruit zien? Dat zijn reeds een aantal vragen die bij dit deel opgelost zullen worden. 1. OP VLAAMS NIVEAU 1.1. RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN (RSV) Lommel behoort volgens het RSV gedeeltelijk tot het stedelijk gebied en gedeeltelijk tot het buitengebied. Het buitengebied is het gebied waarin de open (onbebouwde) ruimte overweegt en waar een buitengebiedbeleid wordt gevoerd. Dit beleid is complementair aan het begrip stedelijk gebied. Daar wordt een stedelijk gebiedbeleid gevoerd. Het plangebied In t Ven maakt deel uit van het stedelijk gebied. Lommel wordt geselecteerd als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau. Voor stedelijke gebieden zijn volgende doelstellingen vooropgesteld: het stimuleren en concentreren van activiteiten het vernieuwen van de stedelijke woon- en werkstructuur door strategische stedelijke projecten het ontwikkelen van nieuwe woningtypologieën en kwalitatieve woonomgevingen het leefbaar en bereikbaar houden door andere vormen van stedelijke mobiliteit en door locatiebeleid het verminderen van het ongeordend uitzwermen van functies Voor kleinstedelijke gebieden geldt dat het ruimtelijk beleid op provinciaal niveau erop gericht is de bestaande stedelijke morfologische structuur en het stedelijk functioneren, terug voldoende economische, sociale en ruimtelijke draagkracht te geven. Dat is enkel mogelijk door enerzijds een uiterst kernversterkend beleid te voeren, waarbij alle aandacht gaat naar wijkverdichting en het herwaarderen van de bestaande stedelijke potenties. Aanvullend moet er een goed stedelijk beleid gevoerd worden in de aangrenzende goed uitgeruste kernen in het buitengebied. Er moet vooral aandacht gaan naar de kwalitatieve verbetering van het woningpatrimonium, de stedelijke voorzieningen en de stedelijke economische structuur. De ruimtelijke ontwikkeling met alleen kwantitatieve uitbreiding (die opnieuw de stedelijke kern beconcurreert) is minder belangrijk. 1.2. GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VOOR VLAANDEREN Lommel behoort ook tot het stedelijk netwerk op Vlaamse niveau, namelijk tot de Kempische as (in het rood aangeduid op figuur 11). Lommel positioneert zich als industriële pool binnen het netwerk Kempische as. De rol van dit netwerk ligt dan ook voornamelijk in zijn industrieel-economische functie. Verder stimuleert deze as de ontwikkeling van de toeristisch-recreatieve activiteiten. Lommel is als kleinstedelijk gebied ook geselecteerd als economisch knooppunt. 2

1.3. HET GEWESTPLAN Vroeger maakte de overheid gewestplannen. Sinds het jaar 2000 gebeuren er geen nieuwe gewestplanwijzigingen meer. Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP s) vervangen geleidelijk aan de bestaande gewestplannen. Enkel daar waar nog geen ruimtelijk uitvoeringsplan of bijzonder plan van aanleg van kracht is, gelden de voorschriften uit de gewestplannen. Een gewestplan is in Vlaanderen een ruimtelijk plan waarin bijna perseelsgewijs de exacte bestemming vastgelegd is. De visie van de overheid, omtrent de toekomstige ruimtelijke ordening, is af te lezen op deze plannen. De globale bestemmingsgebieden worden hierin vastgelegd. Op het gewestplan staat het gebied afgebakend van het RUP In t Ven. Deze zone heeft als hoofdbestemming woongebied. Onder de term woongebieden worden de effectieve woongebieden, de woonuitbreidingsgebieden, de woonparken en de woongebieden met een landelijk karakter bedoeld. 3

2. OP PROVINCIAAL NIVEAU Elke provincie heeft een ruimtelijk structuurplan. Deze plannen gelden voor het volledige grondgebied van de betreffende provincie. Het is de Provincieraad die zorgt voor de opmaak en herziening van een provinciaal ruimtelijk structuurplan. Een provinciaal ruimtelijk structuurplan mag niet strijdig zijn met het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en moet worden goedgekeurd door de Vlaamse Regering. 2.1. RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN LIMBURG Het ruimtelijk structuurplan Limburg moet een langetermijnvisie geven op de ruimtelijke ontwikkeling van Limburg, met daarbij aandacht voor wonen, ontspannen, landbouw, natuur, landschappen en mobiliteit. Het legt geen concrete bestemmingen vast voor bepaalde percelen. In het structuurplan wordt ingezoomd op vier hoofdruimten : het netwerk Midden-Limburg, Maasland, Haspengouw-Voeren en de Kempen. De stad Lommel behoort tot de hoofdruimte Kempen, die zich positioneert als open ruimtegebied met een toeristisch-recreatieve rol op niveau van de Benelux. Belangrijke acties in de Kempen zijn: Het ondersteunen van het plattelandstoerisme Het opmaken van een strategisch plan voor het gebied Lommel Neerpelt Overpelt Het afbakenen van natuurverbindingen Het promoten van het Kempens plateau als toeristisch-recreatief verwevingsgebied Het aandringen op de afwerking van de noord-zuid verbinding Binnen de hoofdruimte zijn een aantal deelruimten terug te vinden. Het plangebied In t Ven behoort zo tot de deelruimte Kempische As (zoals al eerder vermeld werd). In dit gebied worden de economische en stedelijke ontwikkelingen geconcentreerd langs de infrastructurenbundel van de N71, de spoorlijn en het Kempens kanaal. Binnen de gewenste nederzettingsstructuur wordt Lommel Overpelt Neerpelt geselecteerd als stedelijk netwerk van provinciaal niveau. 4

2.2. GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR LIMBURG Figuur 8: Gewenste ruimtelijke structuur Provincie Limburg Op bovenstaande figuur is de gewenste ruimtelijke structuur van Provincie Limburg in een figuur weergegeven. Als we dan specifiek naar Lommel kijken (rood aangeduid), zien we een aantal elementen terugkomen die reeds besproken zijn. Kort opgesomd: de noord-zuidverbinding tussen poort Kempische as en Hasselt Genk, de poort Kempische as als multimodiaal knooppunt, Lommel als kleinstedelijk gebied, Lommel als stedelijk netwerk van Vlaams niveau en provinciaal niveau. Tenslotte duiden de pijlen op de internationale verbindingen met Antwerpen, Luik, Brussel, Eindhoven en Aken. 5

3. OP GEMEENTELIJK NIVEAU 3.1. GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN LOMMEL Belangrijke woorden die passen bij de huidige en toekomstige stad Lommel zijn: groei, dynamiek en streven naar een sterker stedelijk profiel. Men wil van Lommel, op socio-economisch vlak, een belangrijk punt maken in de regio Noord-Limburg. Anderzijds wil men dat de explosieve groei, die de stad doorgemaakt heeft tijdens de voorbije decennia, verder wordt aangehouden in de komende jaren. Het aanbod aan woningen en aan stedelijke voorzieningen zal sterk uitgebreid worden. Lommel zal hieraan gekoppeld ook een duidelijker en sterker stedelijk profiel krijgen. Men wil met de verschillende RUP s Lommel uitbouwen tot een dichte, multifunctionele woonomgeving en daarlangs nieuwe functies en activiteiten aantrekken. Er is geen twijfel mogelijk dat de projecten die momenteel in uitvoering zijn of waarvan studies in opmaak zijn, belangrijke impact hebben op het ruimtelijk functioneren van de gemeente Lommel. De projecten zijn divers van aard. Ze gaan in op enkele essentiële aspecten van de ruimtelijke uitbouw van Lommel, nl.: BPA s (Bijzonder Plan van Aanleg), inbreidingsprojecten, grote verkavelingen, streefbeeldstudies en onderzoeksprojecten. De centrale thema s die in deze projecten en studies aan bod en die aan de basis liggen voor de gewenste ruimtelijke structuur voor de stad lommel zijn: Een versterking van het centrum van Lommel De regionale ontsluiting van de stad De kwalitatieve uitbouw van de wijken en kernen Bundeling van activiteiten en voorzieningen in een stedelijke ruggengraat Gedifferentieerd industrieel gebied Driedelige open ruimte: Werkplaatsen Kolonie Kattenbos-Kerkhoven Grootschalige bebouwingseilanden in de open ruimte 6

4. RUP IN T VEN 4.1. SITUERING Het RUP In t Ven situeert zich in het noordoostelijk deel van het centrum van de stad Lommel. Het plangebied wordt begrensd door: In het noorden de Kapelstraat In het oosten de Koning Albertlaan In het zuiden de Koningstraat In het westen de Lepelstraat De oppervlakte van het plangebied bedraagt ongeveer 11 ha. Situering plangebied op stratenplan Bron: Google maps (2014) Topografische kaart Bron: NGI 4.2. BESTAANDE TOESTAND RUP IN T VEN Het plangebied is aan de randen quasi volledig bebouwd. De lepelstraat is één van de historische invalswegen met aaneengesloten bebouwing. We vinden er heel wat eengezinswoningen terug, maar ook enkele recente appartementsgebouwen. In deze straat gaat het voornamelijk om wonen, met hier en daar diensten en horeca op het gelijkvloers. Zeer kenmerkend is de aanwezigheid van enkele doorsteken, die tot aan het binnengebied van het Ven reiken. De Kapelstraat wordt gekenmerkt door hoofdzakelijk vrijstaande woningen, met hier en daar halfopen bebouwing. Belangrijk is dat ook hier veel eengezinswoningen terug te vinden zijn. Hetzelfde verhaal kan verteld worden over de Koning Albertlaan. Ook hier zijn veel (vrijstaande) eengezinswoningen terug te vinden. In de Koningstraat liggen nog enkele niet bebouwde percelen en de straat wordt gekenmerkt door hoofdzakelijk halfopen bebouwing op smalle, vaak zeer diepe percelen. 7

Het binnengebied bestaat uit tuinen met verschillende diepten en onbebouwde restgronden. De randen van het bouwblok zijn bijna volledig toegebouwd, vandaar dat de verdere invulling van het gebied zich op het binnengebied richt. Het binnengebied beslaat ongeveer 4,8 ha. 4.3. AANDACHTSPUNT Een specifiek aandachtspunt is de gefragmenteerde perceelsstructuur. Het binnengebied wordt begrensd door enkele duidelijke perceelsgrenzen. Men wil een zo kwalitatief mogelijke invulling van het binnengebied mogelijk maken. Daarvoor zouden delen van reeds bebouwde percelen moeten worden opgenomen in het nog te ontwikkelen binnengebied. Dit is in het bijzonder het geval aan de zuidzijde. Daar komen de diepe tuinen van de woningen in de Koningstraat in aanmerking voor de ontwikkeling. Om de kwaliteit van de huidige woningen te garanderen, wordt minimum 40 meter van de percelen bewaard. 8

4.4. VISIE EN CONCEPTEN VOOR DE INVULLING VAN HET GEBIED Onder de noemer Wonen aan een groen stadspark wil de stad Lommel 180 nieuwe woningen creëren. Het doel van het RUP is een verdichting van het binnengebied, gekoppeld aan de aanleg van een toegankelijke, groene, publieke ruimte. CONCEPT VERKEERSONTSLUITING Het binnengebied zal er vrij geïsoleerd uitzien. Het wordt autoluw gehouden en volledig ingericht als zone 30. Parkings zullen zoveel mogelijk aan de randen van het gebied voorzien worden. Om het toch toegankelijk te maken voor de mensen van buitenaf, worden verschillende ontsluitingen voorzien. Zo komt er een wegaanleg aan de oostzijde van het park, die een doorgang vormt voor hulpvoertuigen. Deze weg is echter niet (permanent) toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. Verder wordt het gebied ontsloten naar de Kapelstraat en de Koningstraat. Op die manier wordt de verkeersdrukte gespreid en ontstaat de mogelijkheid om centraal een autoluw gebied te creëren. CONCEPT PUBLIEKE GROENE RUIMTE MET VERSCHILLENDE FIETS- EN VOETGANGERSDOORSTEKEN Centraal in het binnengebied wordt een parkzone voorzien. Deze is van omvang vergelijkbaar met het Prinses Astridpark. Op deze manier wil men de verdichting van het stedelijk gebied toch nog hand in hand brengen met het groene, met de natuur. Het park is niet enkel van binnenuit bereikbaar, maar ook mensen uit de omgeving kunnen het park bereiken. Dat gaat via fiets- en voetgangersdoorsteken. 9

CONCEPT 2 DEELGEBIEDEN Er wordt gewerkt met verschillende deelgebieden, elk met een eigen stedenbouwkundige structuur: 1. Woningen rond het park (= deelzone 1) 2. Projectzone: schakel tussen park en erfwoningen (= deelzone 2) 3. Erfwoningen (= deelzone 3) De deelgebieden zijn fysiek en ruimtelijk met elkaar verbonden, wat te zien is op onderstaande afbeelding. CONCEPT WOONTYPES De stad Lommel wil een gedifferentieerd woonbeleid voeren. De centrale ligging van het plangebied maakt dat het voor verschillende doelgroepen een interessante plek is om te wonen. Om in te spelen op de verschillende noden en woonbehoeften, wordt een mix aan woontypes voorzien: A. Geschakelde woningen (groot/klein) met ruime terrassen en evt. tuin B. Grondgebonden eengezinswoningen C. Senioren- en zorgwoningen CONCEPT PARKEREN Het parkeren zal gebeuren op een gedifferentieerde manier. Ofwel wordt er geparkeerd op eigen perceel of collectief ondergronds. Wie zal hoe moeten parkeren: I. eegezinswoningen zullen achteraan een garagebox hebben, die bereikbaar is via een bedieningsweg II. meergezinswoningen moeten verplicht (half-)ondergronds parkeren III. eengezinswoningen met inpandige garages of carports, ontsloten via de toegansweg vooraan IV. inpandig parkeren of in de voortuinstrook Voor bezoekers worden kleine parkings aan de randen van het gebied voorzien zodat deze het 10

4.5. DUURZAAM KARAKTER Als een van de eerste gemeenten in Limburg is dit project afgetoetst bij het Steunpunt Duurzaam Bouwen. Er wordt in dit project gestreefd naar energiezuinige en zongerichte huizen. Het water zal op natuurlijke wijze gebufferd worden door middel van grachten, rivierdalletjes en groene daken. Verder is het ook de bedoeling om de afvalinzameling op één centrale plaats te laten gebeuren, al dan niet ondergronds. 4.6. MOGELIJK RESULTAAT EIGEN MENING Persoonlijk kijk ik nogal vrij sceptisch naar het hele project. Volgens een berekening van de mogelijke invulling zouden er in het binnengebied 130 à 180 woningen gecreëerd kunnen worden. Dat wil zeggen dat dat een dichtheid oplevert van 25 à 35 woningen per ha. Deze getallen lijken mij nogal hoog. De vraag die ik mezelf stel is of de woningen niet te klein zullen zijn. Zullen de mensen wel voldoende ruimte hebben? Zal de hoogbouw geen storend karakter zijn in stad Lommel? Men is ongeveer 10 jaar bezig met de plannen rond het RUP In t Ven, maar als inwoner van Lommel had ik nog geen besef van dit plan. Ook het artikel Groen stadspark met 180 huizen 1 dat op 2 maart 2010 in HBvL verscheen, zegt dat het mogelijk is dat het project in verschillende fases of zelfs maar gedeeltelijk gerealiseerd zal worden. Dat alleen wijst er al op dat het project voor de gemeente niet van zeer groot belang is. Wat ik wel goed vind, is dat men deze, voorlopig zinloze ruimte, nuttig wil gebruiken. Er zijn sowieso al zo weinig bouwplaatsen beschikbaar en na dit project zouden er een heleboel bijkomen. Het feit dat het project een duurzaam karakter heeft, vind ik ook een goed idee. Lommel heeft als slogan Pure energie en het project sluit daar goed bij aan. 1 LAVAERTS, C/DRIESSEN, J.R., Groen stadspark met 180 huizen, Het Belang van Limburg, 2010-03-02, p.48. 11

BRONNEN GRS NEERPELT, Dossier voorlopige vaststelling, Internet, maart 2005, (http://www.neerpelt.be/files/uploads/document/preambule pool pelt.pdf). GEOPUNT, Geopunt Vlaanderen, Internet, 19/10/2014, (http://www.geopunt.be/). PROVINCIE LIMBURG, Ruimtelijk structuurplan Limburg, Internet, 03/05/2012, (http://www.limburg.be/provincielimburg.net?id=2361). ROBRABANT, Hoofdstuk 3. Context van de opgave, Internet, 19/10/2014, (http://ro.brabant.nl/3bb99bc9-344b-4e6f-b92f-50521af3a088/b_nl.imro.9930.sv2010deeleon01_i.e.3.html#_3.7_ruimtelijkstructuurplanlimburg). GRONTMIJ, Stad Lommel RUP In t Ven, toelichtingsnota, mei 2010. GRONTMIJ, Stad Lommel RUP In t Ven, 3 juni 2009. LAVAERTS, C/DRIESSEN, J.R., Groen stadspark met 180 huizen, Het Belang van Limburg, 2010-03-02, p.48. 12