towerswatson.nl Update Over actualiteiten in de pensioenwereld Nummer 8 September 2011 Reactie Pensioenfederatie op voorontwerp Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen In onze Update van augustus 2011 hebben wij u geïnformeerd over het voorontwerp Wet versterking bestuur pensioenfondsen. Het voorontwerp kent drie bestuursmodellen (paritair bestuur, extern bestuursmodel met beroepsbestuurders en een gemengd bestuursmodel). Elk model kent zijn eigen wijze van inrichting. Pensioenfondsen zullen hieruit moeten kiezen en hun bestuursopzet hiernaar moeten vormen. Tot 22 augustus 2011 is een internetconsultatie door de overheid opengesteld over het Voorontwerp. Hierop zijn 33 reacties gekomen. In dit artikel beschrijven wij enige hoofdpunten uit de reacties. Reacties naar aanleiding van internetconsultatie Het doel van de wet - het stroomlijnen van de taken en organen binnen pensioenfondsen en het vergroten van de bestuurbaarheid op de lange termijn - wordt door de respondenten ondersteund. Via de internetconsultatie zijn onder meer de volgende wensen geuit naar aanleiding van het voorontwerp Wet versterking bestuur pensioenfonds: Een van de respondenten heeft de wens uitgesproken om pensioengerechtigden zitting te laten nemen in het bestuur (zeggenschap), waarna de deelnemersraad wordt afgeschaft (medezeggenschap). Door bestuursdeelname is de medezeggenschapsfunctie overbodig. Alleen indien is gekozen voor het externe model met beroepsbestuurders dient de medezeggenschapsfunctie via het belanghebbendenorgaan verplicht te worden gesteld; In de internetconsultatie is de wens geuit om het instellen van de deelnemersraad niet verplicht te stellen (maar wel mogelijkheid op eigen initiatief) bij het paritaire en gemengde model. In dat geval dient het verantwoordingsorgaan een verplicht orgaan te blijven; DNB wil graag dat de toetsing van de deskundigheid van het intern toezicht niet alleen bij de raad van toezicht, maar ook bij de visitatiecommissie plaatsvindt. DNB zou de mogelijkheid moeten hebben om (mede)beleidsbepalers en/ of leden van de visitatiecommissie uit hun functie te ontheffen wanneer bij (her)toetsing blijkt dat de betreffende persoon ondeskundig is; Een van de respondenten heeft de wens uitgesproken dat dubbelingen in taken moet worden voorkomen. Zo krijgen de deelnemersraad en de raad van toezicht in het voorontwerp een dubbeling in taken. De deelnemersraad heeft een adviesrecht bij de wijziging van de actuariële en bedrijfstechnische nota. Vervolgens heeft de raad van toezicht een goedkeuringsrecht ten aanzien van het besluit van het bestuur tot wijziging ervan; Het versterken van de bevoegdheden van het intern toezicht is een aandachtspunt van DNB, bijvoorbeeld door de wens van DNB tot het toekennen van een recht tot schorsing of ontslag van bestuurders om zodoende voldoende tegenwicht aan bestuur te kunnen bieden; Een reactie uit de internetconsultatie was om de goedkeuringsrechten van de raad van toezicht te laten vervallen, met dien verstande dat de goedkeuringsrechten bij het externe model aan het belanghebbendenorgaan worden gegeven. Zodoende wordt bij het externe model invulling gegeven aan de vertegenwoordiging van alle risicodragers bij het bestuur bestaande uit externen. Zodra het kabinet met een formele reactie op de internetconsultatie komt, vermoedelijk in de vorm van een wetsvoorstel, zullen wij u daarover informeren. 1 met Marijke Biewinga of Paulien Siegman marijke.biewinga@towerswatson.com paulien.siegman@towerswatson.com In deze editie: 1 Reactie Pensioenfederatie op voorontwerp Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen 2 Doorwerken bij vervroegde pensionering toch mogelijk en langer doorwerken na 65 jaar 3 Hoe denken werkgevers en pensioenfondsen over langer doorwerken? 4 Toezichthouders publiceren position papers over pensioenakkoord Belastingplan 2012: Samenvatting maatregelen ter bevordering van arbeidsparticipatie 5 Consultatie beleidsregel crisisplannen 6 Herstelplannen
Update - September 2011 Doorwerken bij vervroegde pensionering toch mogelijk en langer doorwerken na 65 jaar De staatssecretaris van Financiën heeft een beleidslijn gewijzigd ter bevordering van de arbeidsparticipatie van oudere werknemers. Daarnaast is minister Kamp ingegaan op een aantal vragen van de Tweede kamer over langer doorwerken met het oog op de komende verhoging van de AOW-leeftijd. Tot nu toe was een vervroegde ingang van pensioenuitkeringen alleen toegestaan indien en voor zover er na pensioeningang niet meer werd doorgewerkt. De achtergrond hiervan is dat een pensioenuitkering een inkomensvervangend karakter heeft en dat dit niet strookt met arbeidsinkomsten na pensionering. Indien na pensionering de arbeid niet in gelijke mate wordt verminderd, leidt dit op de vervroegde ingangsdatum tot belastingheffing over de gehele pensioenaanspraak. De staatssecretaris erkent nu dat dit beleid belemmerend werkt voor mensen die vervroegde pensionering willen combineren met gedeeltelijk doorwerken. Om hieraan tegemoet te komen staat hij nu toe dat bij een vervroeging tot de 60-jarige of latere leeftijd niet meer getoetst wordt of daarna nog gewerkt wordt. Bij een vervroeging tot vóór de 60-jarige leeftijd blijft deze toets wel bestaan. Deze beleidswijziging gaat direct in vanaf 7 september 2011. Minister Kamp merkt in een brief aan de Tweede Kamer op dat in de meeste cao s een automatisch leeftijdsontslag is opgenomen bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd Dit besluit kan leiden tot een flexibeler ouderenbeleid bij werkgevers. Indien er langer wordt doorgewerkt dan is de vraag of er nog obstakels zijn, mede in verband met de verhoging van de pensioenleeftijd naar 66 jaar. Minister Kamp merkt in een brief aan de Tweede Kamer op dat in de meeste cao s een automatisch leeftijdsontslag is opgenomen bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd. Volgens huidige wetgeving ter voorkoming van leeftijdsdiscriminatie is een verplicht leeftijdsontslag alleen toegestaan vanaf het moment dat de AOW ingaat. Een eerder verplicht leeftijdsontslag is alleen mogelijk indien er sprake is van een objectieve rechtvaardiging. Als voorbeeld noemt Kamp eerder ontslag in verband met veiligheid en gezondheid van werknemers. Deze regels blijven gewoon gelden na verhoging van de AOW-leeftijd. Verder meldt minister Kamp dat hij doorwerken na het bereiken van de AOW-leeftijd wil stimuleren. Hij streeft ernaar om begin 2012 een wetsvoorstel in te dienen waarin een lichter arbeidsrechtelijk regime voor AOW-gerechtigden wordt opgenomen. Hierbij moet onder meer gedacht worden aan beperking van de verplichtingen voor de werkgever tot loondoorbetaling en re-integratie bij ziekte. Daarnaast zullen er nog maatregelen genomen worden om werknemers van 65 jaar en jonger langer aan het werk te houden. Deze zullen worden opgenomen in wetgeving met betrekking tot het vitaliteitspakket. 2 met Jan Ubachs jan.ubachs@towerswatson.com Wij zullen deze komende wetgeving voor u blijven volgen en u informeren over de mogelijke gevolgen voor uw pensioenregeling. 2 towerswatson.nl
Hoe denken werkgevers en pensioenfondsen over langer doorwerken? 3 met Martijn Leppink martijn.leppink@towerswatson.com We moeten allemaal langer doorwerken. Dat heeft invloed op werknemers én werkgevers. Het Lectoraat Pensioenmanagement van de Hogeschool Rotterdam en Towers Watson onderzochten hoe werkgevers en pensioenfondsen hierop (gaan) reageren. Wat is hun visie op langer doorwerken en in hoeverre zijn zij hier in de praktijk al mee bezig? Aanpak In totaal werden negentien organisaties geïnterviewd: dertien werkgevers, vijf pensioenfondsen en één pensioenuitvoerder, verdeeld over verschillende sectoren. Bij het verwerken van de gegevens keken de onderzoekers niet naar aantallen of uitspraken per sector of branche, maar naar de grote lijnen die zij in de uitspraken ontdekten. Gebrek aan pensioenkennis bij werknemers komt ook door gebrek aan kennis bij HR-afdelingen Opvallende resultaten De onderzoekers zagen een aantal punten tijdens de interviews bijna steeds terugkeren. Deze negen opvallende resultaten zijn: 1. Problemen worden onderkend, maar een concreet beleid ontbreekt; 2. Langer doorwerken is niet wenselijk; 3. Ouderen bij voorkeur in een coachende/ begeleidende rol; 4. Werkgevers richten hun wervingsbeleid vooral op jongeren; 5. Problemen zijn vooral elders; 6. Er is nauwelijks aandacht voor psychische problemen; 7. Gezondheidsmaatregelen bereiken juiste doelgroep vaak niet; 8. Werknemers zijn pensioenonbewust, maar wel zelf verantwoordelijk; 9. Gebrek aan pensioenkennis bij werknemers komt ook door gebrek aan kennis bij HR-afdelingen. Meer weten over de resultaten van dit onderzoek? Ga dan naar towerswatson.nl voor een samenvatting van de resultaten. Towers Watson Academy 4, 6, 11 en 13 oktober 2011 Opleiding Deskundigheidsniveau 2 Dinsdag 1 november 2011 (Opfris)Cursus Vermogensbeheer Donderdag 6 oktober 2011 Masterclass Integraal risicomanagement Vrijdag 4 november 2011 Eendaagse masterclass Kosten pensioenfondsen Maandag 10 oktober 2011 Masterclass Pensioen Actualiteiten Dinsdag 15 november 2011 Cursus Pensioen voor P&O Maandag 24 oktober 2011 Masterclass Herverzekeren Incompany Workshop Crisisplan Voor het volledige opleidingsaanbod, meer informatie, inschrijven of incompany mogelijkheden kijk op towerswatsonacademy.nl of neem contact op met Hermine Steegstra via 088 543 3151 of academy.nl@towerswatson.com. Towers Watson Update september 3
Update - September 2011 Toezichthouders publiceren position papers over pensioenakkoord Zowel de AFM als DNB hebben een position paper gepubliceerd over het pensioenakkoord. Position paper DNB DNB noemt haar position paper zachte contracten vragen om een stevig toezichtkader. DNB vindt dat het nieuwe pensioencontract het probleem van de kostenstijgingen als gevolg van de stijgende levensverwachting aanpakt en dat er heldere afspraken gemaakt zijn over de verdeling van beleggingsrisico s. Ook vindt DNB het verstandig om uit te gaan van een reële ambitie. Toch signaleert DNB zorgpunten die samenhangen met het feit dat het nieuwe contract de risico s meer dan voorheen bij de deelnemers legt. DNB ziet het risico dat: Fondsen hoge ambities communiceren die niet kunnen worden waargemaakt; Niet goed aan deelnemers wordt uitgelegd welk pensioenresultaat mag worden verwacht en welke onzekerheid daarbij hoort; Fondsen extra risico gaan nemen door de mogelijkheid om te disconteren op basis van een verwacht rendement; Een eventuele overgang van bestaande rechten naar een nieuw systeem (het collectief invaren van bestaande rechten) tot discussie achteraf leidt. Om deze risico s te beheersen zou de wetgever, volgens DNB, de prudentpersonregel nader moeten invullen en een heldere en uniforme rekenrente moeten voorschrijven. Ook moet de wetgever het risicogebaseerde toezicht, de omvang van de egalisatiereserve en de deskundigheidseisen voor bestuurders nader uitwerken. Om te toetsen of de reële ambitie op termijn haalbaar is, zou een risicogebaseerde toets in het toezichtkader moeten worden opgenomen Daarbij tekent DNB aan dat de mogelijkheid die het pensioenakkoord biedt om het fondsspecifieke verwachte rendement in de disconteringsvoet mee te nemen een prikkel creëert tot het nemen van extra risico. Een fonds kan de verplichtingen op papier laten dalen door beleggingsrisico s te vergroten. Daardoor ontstaat ogenschijnlijk meer ruimte voor indexatie, maar tegelijkertijd wordt de kans op toekomstige tekorten vergroot. Daarnaast is het verwachte rendement niet objectief vast te stellen en voor ieder fonds anders, hetgeen ook de beslissing om al dan niet gebruik te maken van het recht op waardeoverdracht voor de deelnemer complexer maakt. DNB pleit daarom voor een heldere, uniforme en objectieve disconteringsvoet, die voor alle fondsen gelijk is en waarbij er geen een-op-een relatie is met het fondsspecifieke portefeuillerendement. Waar mogelijk zou actuele marktinformatie moeten worden gebruikt. Om te toetsen of de reële ambitie op termijn haalbaar is, zou een risicogebaseerde toets in het toezichtkader moeten worden opgenomen. Die toets zou ook gebruikt moeten worden om de omvang van de egalisatiereserve te bepalen. De egalisatiereserve zou verplicht moeten worden en niet vrijwillig, zoals het pensioenakkoord beoogt. ^ 4 towerswatson.nl
Position paper AFM Ook de AFM vindt het in haar position paper pensioenakkoord vraagt om duidelijkheid over risico s een goede zaak dat de gevolgen van de gestegen levensverwachting en van tegenvallende beleggingsrendementen in het pensioenakkoord worden geadresseerd. Daardoor wordt het pensioencontract volgens de AFM vollediger. Maar ook de AFM heeft zorgpunten: De juridische mogelijkheden voor het collectief invaren van oude rechten zijn nog niet duidelijk,. Indien gewerkt zou moeten worden met individuele keuzes zou dat het nieuwe pensioencontract nog ingewikkelder maken en zou naast een goede communicatie ook advisering noodzakelijk zijn; Ook de AFM is voorstander van een heldere, uniforme en objectieve disconteringsvoet; Ter ondersteuning van kostenefficiënte uitvoering zijn beperking van complexiteit en het optimaal benutten van schaalvoordelen van belang. Door uitwerking van het pensioenakkoord op decentraal niveau, bestaat het risico van versnippering en daarmee de kans op toenemende complexiteit; De communicatie moet zodanig zijn dat de deelnemers begrijpen wat hun aangeboden wordt. De AFM pleit voor meer informatie over risico s en onzekerheden in pensioenregelingen, een pensioenbijsluiter en investeringen in educatie en voorlichting aan consumenten. Daarnaast zou het pensioenregister moeten worden uitgebreid tot een interactief loket, waarin ook de derde pijler zou moeten worden opgenomen en zou er een financieel loket moeten komen om consumenten te helpen bij het zetten van de eerste stappen op weg naar integrale financiële planning. Towers Watson heeft op 27 september een boek gepubliceerd met de titel Nieuw elan of blinde muur? Het pensioenakkoord in perspectief. In dit boek doet Towers Watson soortgelijke en andere observaties over de implicaties die het pensioenakkoord kan hebben voor het collectieve tweedepijlerpensioen in Nederland. 4 met Jeroen Wirschell jeroen.wirschell@towerswatson.com Towers Watson Update september 5
Update - September 2011 Belastingplan 2012: Samenvatting maatregelen ter bevordering van arbeidsparticipatie (inclusief toezeggingen Kamp in brief d.d. 14 september 2011) Ter bevordering van de arbeidsparticipatie en de mogelijkheid om werk op flexibele wijze met andere activiteiten te combineren, zullen vier fiscale regelingen worden afgeschaft en vervangen door twee nieuwe regelingen. De vier regelingen die zullen worden afgeschaft betreffen: De arbeidskorting voor ouderen; De doorwerkbonus; De spaarloonregeling; De levensloopregeling. Ter vervanging worden de volgende regelingen in het leven geroepen: De werkbonus; Het vitaliteitssparen. Vervangen arbeidskorting ouderen en doorwerkbonus door de werkbonus In 2013 worden de arbeidskorting voor ouderen en de doorwerkbonus vervangen door een werkbonus voor werkenden (dus ook voor zelfstandigen). Deze zou volgens het belastingplan gaan gelden voor 62 plussers. Naast de standaard arbeidskorting die voor iedereen geldt wordt een werkbonus verstrekt van maximaal 3.000. Naar aanleiding van de brief van minister Kamp over het pensioenakkoord d.d. 14 september 2011 is besloten dat de werkbonus beschikbaar wordt gesteld aan 61-plussers Deze bedraagt nu maximaal 2.350. Hoe lager het inkomen hoe hoger de werkbonus. Naar aanleiding van de toezegging van Kamp aan de Tweede Kamer zal er nog een extra inkomensafhankelijke werkbonus worden toegekend voor de lagere inkomens (minimumloon) ad 1.200. De werkbonus kan door de werknemer of zelfstandige worden gespaard en vervolgens volledig worden ingezet om de periode tot aan het pensioen te overbruggen. Hiermee kan dus ook het inkomenseffect van de korting van de AOW (6,5% per jaar) bij eerdere ingang ervan worden beperkt. 6 towerswatson.nl Vervangen levensloopregeling door vitaliteitssparen In 2013 wordt onder de benaming vitaliteitssparen een nieuwe spaarfaciliteit geïntroduceerd. De levensloopregeling (zie hierna voor overgangsregeling) komt daarmee te vervallen. De belangrijkste kenmerken van vitaliteitssparen zijn: De regeling geldt voor iedereen die inkomsten uit arbeid geniet (dus ook voor zelfstandigen) en gaat via de aangifte inkomstenbelasting lopen; Er geldt volledige bestedingsvrijheid - opname wordt dus niet gekoppeld aan bepaalde bestedingsdoelen; De stortingen zijn fiscaal aftrekbaar tot een maximum van 5.000 per jaar. Er mag alleen gestort worden als het saldo aan het begin van het kalenderjaar een bedrag ad 20.000 niet overschrijdt; Het saldo is vrijgesteld van box 3 heffing; Opnames worden gewoon belast; Stortingen dienen op een rekening te worden gestort bij een bank, levensverzekeraar of beleggingsinstelling; Deelname aan vitaliteitssparen blokkeert deelname aan levensloop (zie hierna). Er wordt een opnamebeperking gesteld indien de deelnemer op 1 januari 62 jaar of ouder is. Het op te nemen bedrag wordt dan beperkt tot 10.000 per jaar. Achtergrond hiervan is deeltijdpensioen te stimuleren en niet volledige pensionering. Uiteraard is het fiscale voordeel meestal het grootst als opnames plaatsvinden in periodes van inkomensachteruitgang, zoals tijdens verlof, of voor het opzetten van een eigen bedrijf. Al met ingang van 1 januari 2012 zal de levensloopregeling worden afgeschaft. In het Belastingplan staat dat alleen voor werknemers die op 1 januari 2013 de leeftijd van 58 jaar hebben bereikt, de regeling kan worden voortgezet. In de brief van Kamp d.d. 14 september 2011 wordt de overgangsregeling nu verbreed. Ook werknemers die op 31 december 2011 minimaal 3.000 euro op hun rekening hebben staan, kunnen, ongeacht hun leeftijd, integraal gebruik blijven maken van de regeling. Voor deelnemers die een lager saldo hebben, geldt dat zij dit in 2012 (belast) kunnen opnemen of in 2013 onbelast doorstorten naar vitaliteitssparen. met Eric Heemskerk eric.heemskerk@towerswatson.com
Afschaffing spaarloon Met ingang van 1 januari 2012 wordt de spaarloonregeling afgeschaft. In 2013 kan het bedrag onbelast worden opgenomen of werknemers kunnen het bedrag laten staan en zich blijven conformeren aan de deblokkeringeisen. Gevolg van dit laatste is dat de box 3 vrijstelling van toepassing blijft. Uitbreiding vrijwillig voortzetting pensioenopbouw Zoals eerder door het kabinet aangekondigd zal de periode voor fiscaal begunstigde vrijwillige voortzetting worden verlengd van 3 naar 10 jaar. Onduidelijk is of deze uitbreiding alleen gaat gelden voor zelfstandig ondernemers. Voorts zal er een beperking worden gesteld aan de vaststelling van het pensioengevend loon. Na het derde jaar van voortzetting zal het actuele inkomen als grondslag dienen met als maximum het pensioengevend loon voorafgaand aan het ontslag. Consultatie beleidsregel crisisplannen 5 met Wichert Hoekert wichert.hoekert@towerswatson.com Op 21 september heeft DNB de beleidsregel crisisplannen ter consultatie op de website gepubliceerd. De toezichthouder nodigt de sector uit te reageren op deze consultatie voor 31 oktober en gaat ervan uit dat pensioenfondsen voor 1 mei 2012 een crisisplan hebben opgesteld dat deel uitmaakt van de actuariële en bedrijfstechnische nota (abtn). Hoewel pensioenfondsen op grond van de concept beleidsregel nog een aantal maanden de tijd krijgen voor het opstellen van een crisisplan, ziet DNB de verplichting ertoe als een direct voortvloeisel van artikel 145 van de Pensioenwet. DNB benadrukt in de beleidsregel dat een crisisplan niet moet worden gezien als een kant en klaar stappenplan dat wanneer zich een crisis voordoet blindelings kan worden uitgevoerd Zoals aangekondigd in de Kamerbrief van toenmalig minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 7 april 2010 zal deze verplichting in nieuwe wetgeving nader worden geëxpliciteerd. DNB benadrukt in de beleidsregel dat een crisisplan niet moet worden gezien als een kant en klaar stappenplan dat wanneer zich een crisis voordoet blindelings kan worden uitgevoerd. Veeleer is het crisisplan te beschouwen als een blauwdruk, waarbij het doel is lastige beslissingen al vorm te geven op een moment dat tijdsdruk en verhitte gemoederen nog geen rol spelen. Belanghebbenden kunnen daarvan bovendien tijdig op de hoogte worden gesteld. Communicatie speelt dan ook een belangrijke rol, zowel communicatie als onderdeel van het crisisplan als communicatie over het crisisplan. Towers Watson Update september 7
Herstelplannen In de afgelopen maanden zijn de dekkingsgraden van Nederlandse pensioenfondsen over de gehele linie gedaald. Daardoor kan het zo zijn dat nieuwe tekortsituaties zijn ontstaan, ofwel dat fondsen opnieuw in tekort zijn geraakt. Voor fondsen die voor het eerst in een reserve- of dekkingstekort terecht zijn gekomen, geldt dat ze een herstelplan op moeten stellen. Fondsen die opnieuw in een tekortsituatie zijn geraakt na daar drie achtereenvolgende kwartaaleindes uit te zijn geweest, mogen ook van die mogelijkheid gebruik maken. Afgaande op wet- en regelgeving is de consequentie dan wel dat moet worden uitgegaan van de nieuwe parameters. De nieuwe parameterset stelt sterkere beperkingen aan de verwachte rendementen waarvan in het herstelplan uitgegaan mag worden, te meer omdat het gaat om bruto rendementen, dat wil zeggen voor aftrek van fondsspecifieke vermogensbeheerkosten. Voorheen werden maxima gesteld aan de netto rendementen. Voor nieuwe kortetermijnherstelplannen is de vijfjaarstermijn niet meer van kracht. Met betrekking tot wet- en regelgeving aangaande herstelplannen en de evaluatie ervan merken wij overigens nog op dat de Pensioenfederatie in overleg is getreden met DNB, STAR en ministerie om de spelregels vast te stellen voor de periode tot aan vaststelling van de nieuwe pensioencontracten. Overige fondsen hoeven in beginsel geen melding te doen bij DNB. Voor hen geldt dat de evaluatie per 31 december 2011, in te dienen medio februari 2012, het eerstvolgende ijkpunt is. Ligt de dekkingsgraad op die datum boven het goedgekeurde herstelpad, dan mag het fonds uit blijven gaan van het oorspronkelijke plan. Ligt de dekkingsgraad daar echter onder, dan moet in de evaluatie worden uitgegaan van nieuwe parameters. Die bepalen of tijdig herstel naar verwachting mogelijk is. Naar het schijnt geldt dit ook voor fondsen die onder het oorspronkelijke herstelpad liggen maar nog wel boven wat in het oorspronkelijke herstelplan het kritieke pad was. Wilt u de Towers Watson Update per e-mail ontvangen? Stuur dan een e-mail naar: eu.subscribe@towerswatson.com Als daartoe op grond van de evaluatie aanleiding is, moeten fondsen rechtenkortingen aankondigen. Deze kortingen moeten worden doorgevoerd uiterlijk op 1 april 2013, tenzij de ontwikkeling van de dekkingsgraad gedurende 2012 zodanig is dat herstel zonder de korting te implementeren naar verwachting mogelijk is. Overigens, zoals wij eerder hebben aangetekend, is het uit hoofde van herverdelingen geen vanzelfsprekendheid om kortingen vooruit te schuiven. Uitkeringsgerechtigden profiteren van de uitstel van kortingen, ten koste van de overige deelnemers. Uitkeringsgerechtigden profiteren van de uitstel van kortingen, ten koste van de overige deelnemers 1 april 2013 valt na 1 januari 2013, de nagestreefde invoeringsdatum van de nieuwe Pensioenwet en het nieuwe (tweesporen-)ftk. Het ministerie van SZW heeft al aangegeven dat die nagestreefde invoeringsdatum weleens onhaalbaar zou kunnen blijken. Het is echter wel te verwachten dat het Witteveenkader al per die datum wordt aangepast. Minister Kamp hoopt hierover op korte termijn een wetsvoorstel voor te kunnen leggen. Op verschillende manieren heeft het pensioenakkoord en de uitwerking ervan daarom mogelijk al gevolgen voor herstelplannen. Zo kan er enerzijds ruimte ontstaan in de premiekolom als de pensioenleeftijd omhoog gaat, maar kan het anderzijds zo zijn dat het niveau van de dekkingsgraad dat aan het einde van het langetermijnherstelplan moet worden bereikt omhoog gaat. Een ander dossier dat relevant kan zijn voor de (evaluatie van) herstelplannen is het onderzoek naar risicovrije rentes. De brief van minister Kamp van mei 2011 doet verslag van dat onderzoek. De Ultimate Forward Rate die in het onderzoek wordt genoemd, naar onze opvatting overigens strijdig met marktwaarderingsbeginselen, zou het verwachte herstel bespoedigen indien gebruik in de evaluatie zou worden toegestaan. Of en hoeverre dat per 31 december 2011 ook het geval is hangt uiteraard af van niveau en vorm van de rentecurve per die datum. 6 met Wichert Hoekert wichert.hoekert@towerswatson.com Copyright 2011 Towers Watson. Alle rechten voorbehouden. TW-NL-2011-22481 towerswatson.nl