facts & figures 216 TEXEL DEN-HELDER NOORD-HOLLAND NOORD HOORN ALKMAAR ZAANSTREEK-WATERLAND AMSTERDAM AMSTERDAM, DIEMEN EN AMSTELVEEN ARBEIDSMARKTGEGEVENS REGIO NOORD-HOLLAND NOORD 1
Inleiding In deze ZWplus Facts & Figures nemen we je op hoofdlijnen mee door de regionale arbeidsmarkt van de sector Zorg en Welzijn. De cijfers en grafieken kunnen gebruikt worden voor eigen beleidsstukken. Tegelijk met deze uitgave verschijnt online het bijhorende SIGRA arbeidsmarktrapport 216, waarin je meer leest over bijhorende ontwikkelingen. Naast deze editie over zijn er ook edities voor Zaanstreek - Waterland en Amsterdam, Diemen & Amstelveen beschikbaar. Kijk voor het rapport en de andere edities op www.sigra.nl/arbeidsmarktinformatie. Inhoud van deze facts & figures: Colofon SIGRA 216. Publicatie uit dit werk is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. ZWplus is aangesloten bij SIGRA: een samenwerkingsverband van 9 organisaties (met samen 1. medewerkers) in zorg en welzijn in Groot- Amsterdam, Zaanstreek Waterland en. 1. Kenmerken Zorg en Welzijn 4 2. Demografie en zorgvraag 5 3. Tot nu: werkgelegenheidsverlies in bijna alle branches 6 4. De vraag naar personeel neemt weer toe 7 5. Terwijl uitstroom door pensioen nu echt gaat spelen 8 6. En de instroom aan onderwijs ook terugloopt 8 7. Regionale kengetallen per branche 1 Bronnen Demografie: Planbureau voor de Leefomgeving (PEARL) / Regionale bevolkingsprognose Kiwi Zorgvraag: Zorgprogramma Dementie Werkgelegenheid en kengetallen: Landelijk onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) Onderwijs: DUO / hbo-raad Pensionering: Arbeid in Zorg en Welzijn, Jeugdzorg & Kinderopvang 215, integrerend rapport / PFZW arbeidsmonitor Verzuimcijfers: jaarverslagen zorg 3
1. Kenmerken Zorg en Welzijn in 2. : demografie en zorgvraag Werkgelegenheid per branche in aantal werknemers (214) N oo rd-holland Noo rd 1 Kinderopvang (2.51) Overige zorg (2.62) Huisartsenzorg en Gezondheidscentra (1.1) 7% 8% 23% 4% Jeugdzorg (94) Ziekenhuizen (6.46) 7% Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening (1.51) 13% Eenpersoonshuishoudens > 2 jaar: 215 versus 225 2 65 jaar: 215 versus 225 65 jaar e.o: 215 versus 225 Geestelijke Gezondheidszorg (2.81) 7,3% 34% 23% 2,7% 57,9% 54,7% 19,1% 24, Verpleging, Verzorging, Thuiszorg (15.5) 11,8% 37% 22,7% 21,3% 59,9% 56,9% 17,8% 21,8% Bron: AZW / PBL 3 De bevolking van groeit nauwelijks nog. Er gaan meer mensen weg dan dat er komen. De vertrekkers zijn met name jongeren. De beroepsbevolking zal sterk dalen. 18% 38% Gehandicaptenzorg (7.24) Niet-westerse allochtonen Het aandeel ouderen in de regio is al relatief hoog, maar zal richting 225 nog hard toenemen. Relatief meer werk in de VVT en gehandicaptenzorg Hogere gemiddelde leeftijd zorg- en welzijnspersoneel, minder jongeren en meer ouderen werkzaam Er wordt naar verhouding meer parttime gewerkt in meerdere branches (zie pag. 1) Kenmerken zorg- en welzijnspersoneel: versus (214) 4 Deeltijdfactor,69,72 e leeftijd 43 42 Aandeel 55+ 2 21% Aandeel 35-28% 3 Aandeel vrouwen 87% 84% Aandeel allochtonen 1% 15% Meer dan 3 duizend inwoners reizen voor hun werk in de zorg naar Amsterdam en zo n 2.5 naar Zaanstreek en Waterland De Kop van Noord-Holland is één van de zes se anticipeerregio s' wat betreft een krimpende bevolking. Er is een sterfteoverschot en al een aantal jaren sprake van bevolkingsdaling. In Westfriesland is sprake van de meest sterke toename van de vergrijzing. In deze regio hebben ouderen vaker een laag inkomen. Thema s Alleenstaande ouderen Alleenstaande ouderen zijn kwetsbaarder dan ouderen met een partner. In de grote gemeenten (Alkmaar, Den-Helder en Hoorn) zijn de meeste alleenstaande ouderen te vinden. D ementerende ouderen en hun mantelzorgers Er wonen zo n 9 duizend mensen met dementie in de regio, in 225 zijn dit er naar verwachting meer dan 14 duizend, en tot 24 loopt het aantal op naar meer dan 21 duizend. H oe blijven de kleine kernen vitaal? Goede spreiding van (zorg)voorzieningen in de regio. Inzetten van digitale oplossingen voor langer zelfstandig wonen. A antrekken hoger opgeleid zorgpersoneel Zorgorganisaties in de regio ervaren dat zij moeilijker hoger opgeleid personeel kunnen werven. Ze zouden daarbij de komende jaren last kunnen krijgen van het feit dat ook in Amsterdam en Zaanstreek Waterland die vraag naar personeel toeneemt. 5
3. Tot nu: werkgelegenheidsverlies in bijna alle branches 4. De vraag naar personeel neemt weer toe Ontwikkeling werkgelegenheid, in aantal werknemers 18 16 14 12 1 Bron: AZW Werkgelegenheid tot en met 219: scenario s 39 38 37 36 35 Bron: AZW Hoog scenario Laag scenario Omdat prognoses met veel onzekerheid zijn omgeven, rekenen de onderzoekers met twee scenario s, die samen een bandbreedte geven waarbinnen de toekomst zich zal gaan afspelen. In het hoge scenario neemt de werkgelegenheid in de sector sinds dit jaar weer toe, in het lage scenario trekt deze wat later weer aan. Meer over de scenario s lees je tevens in het online rapport. 8 34 6 4 2 33 32 21 211 212 213 214 215 216 217 218 219 21 211 212 213 214 Welzijn & MD Jeugdzorg Ziekenhuizen GGZ VVT Gehandicaptenzorg Huisartsenzorg en GZC Overige zorg Kinderopvang Werkzaam per kwalificatie 214 + verwachte tekorten / overschotten 219 Groot overschot Overschot Licht overschot Licht tekort Tekort Groot tekort 95 91 5.518 5.75 1.654 Zorghulp Helpende Verzorgende Mbo-verpleegkundige Hbo-verpleegkundige V&V-functies Niveau 1 2 3 4 6 Veel banen zijn wegbezuinigd. De vraag (met name niveau 2) lijkt er wel te zijn, maar middelen zijn nog beperkt. Met het huidige inkoopbeleid wordt overschot verwacht, al is discussie gaande over de rol van niveau 2 in preventie. PW-3 & MMZ-3 1.115 Behoefte mix V&V en sociale vaardigheden: nieuwe opleiding Verzorgende-IG / MMZ. 3.5 MMZ-4 PW-4 Kinderopvang: na lange periode van krimp neemt vraag weer toe, terwijl instroom onderwijs afgenomen is. Pedagogiek CMV & MWD SPH 3.764 Sociaalagogische functies Nu al tekort: wijkverpleegkundigen, SEH- en IC-verpleegkundigen. Daarnaast vraag naar praktijk-ondersteuners / praktijkverpleegkundigen GGZ, ziekenhuizen en V&V: stijgende vraag hoger opgeleid personeel. Tot 217 / 218 numerus fixus. 38% Verpleging & verzorging 2 Sociaal-agogisch 4% Overige 6 7
5. Uitstroom door pensioen gaat nu echt spelen Indicatie pensioneringen Zorg & Welzijn Organisaties op slot Organisaties vergrijzen, dit effect werd versterkt doordat een deel van het banenverlies opgevangen werd door het niet verlengen van tijdelijke contracten (vaak jonger personeel). 1 9 8 7 Betreft schatting o.b.v. regionale doorvertaling AZW, getoetst aan gegevens van PFZW Laag Verdere stijging gemiddelde pensioenleeftijd naar 65,5 jaar Hoog e pensioenleeftijd blijft 63,5 jaar 6 5 4 3 2 1 28 21 212 214 216 218 22 De gemiddelde pensioenleeftijd in de sector nam sterk toe. Van nog geen 61 jaar in 27 naar 63,5 jaar in 214. De combinatie van deze stijging en grotere cohorten ouderen zorgde voor een schommeling van het aantal pensioengangers tot en met vorig jaar. Vanaf nu gaat het aantal echter fors oplopen. Hoe sterk, is afhankelijk van een verdere stijging van de pensioenleeftijd. 5 6. Instroom onderwijs loopt terug Instroom per opleiding in aantallen 21 211 212 213 214 215 Verpleegkunde hbo (6) 48 444 439 612 424 428 Bachelor SJD (6) 239 293 272 291 312 218 SPH (6) 474 416 446 521 453 297 CMV (6) 114 19 96 81 66 7 MWD (6) 524 499 352 498 444 363 Verpleegkundige mbo (4) 26 155 175 181 34 243 MMZ + Pedagogisch werk (4) 643 592 566 59 567 823 MMZ + Pedagogisch werk (3) 396 332 332 282 243 216 Verzorgende (3) 416 486 569 544 338 429 Helpende Zorg en Welzijn (2) 441 387 372 246 231 28 Zorghulp (1) 95 67 48 51 4 34 Praktijkondersteuner SOM 2jr 33 3 31 33 39 Praktijkondersteuner SOM 1jr 39 35 26 13 39 Praktijkondersteuner GGZ 18 18 Doktersassistent (4) 72 91 71 73 64 63 Apothekersassistent (4) 28 51 47 38 28 34 Bron: DUO en Inholland Academy. Leeg = gegevens onbekend. 21 211 212 213 214 215 Met uitzondering van 213 schommelt de instroom aan de hbo zorg- en welzijnsopleidingen. Het afgelopen studiejaar lag deze onder het niveau van de jaren ervoor. Lees in het online rapport onder meer over: tekort opleidingsplaatsen & terugloop BBL. 8 9 4 3 2 1 4 3 2 1 Verpleegkunde hbo (6) Bachelor SJD (6) SPH (6) CMV (6) MWD (6) Verpleegkundige mbo (4) MMZ + Pedagogisch werk (4) MMZ + Pedagogisch werk (3) Verzorgende (3) Helpende Zorg en Welzijn (2) Zorghulp (1) Praktijkondersteuner SOM 2jr Praktijkondersteuner SOM 1jr Praktijkondersteuner GGZ Doktersassistent (4) Apothekersassistent (4) De instroom aan de ROC s loopt terug. De totale instroom steeg het afgelopen studiejaar weer wat, met name door verhoogde instroom aan de welzijnsopleidingen op niveau 4.
7. Regionale kengetallen per branche Waar hoger scoort dan is paars gemarkeerd. Deeltijdfactor 214 Ziekenhuizen,76,78 GGZ,81,82 Gehandicaptenzorg,73,72 VVT,62,65 Huisartsenzorg & gezondheidscentra,65,69 Overige Zorg,67,74 Welzijn & MD,64,74 Jeugdzorg,89,84 Kinderopvang,62,65 Zorg & Welzijn 214,69,72 Nettoverloop in % Ziekenhuizen 2, 3,3 GGZ 3,6 4,1 Gehandicaptenzorg 3,1 3,3 VVT 4,5 4,4 Huisartsenzorg & gezondheidscentra 4,2 4,1 Overige Zorg 4, 6,4 Welzijn & MD 8,1 7,4 Jeugdzorg 4,7 4,2 Kinderopvang 6, 5,4 Zorg & Welzijn gemiddeld 21-212 4, 4,3 Het nettoverloop betreft het aandeel werknemers dat uitstroomt uit de sector. e over 3 jaar (21-212). Aandeel jongeren en ouderen in organisatie jonger dan 35 ouder dan 55 jonger dan 35 ouder dan 55 Ziekenhuizen 24,1 21,4 3,1 2,3 GGZ 27,8 22,6 3,5 22,6 Gehandicaptenzorg 31,4 2,9 36,4 18,3 VVT 22,4 26,7 25,4 24,8 Huisartsenzorg & gezondheidscentra 24,5 18,6 28,6 18,3 Overige Zorg 27,9 19,5 33,2 17,2 Welzijn & MD 19,9 27,7 29,9 22,3 Jeugdzorg 35,4 15,4 34,6 17 Kinderopvang 54, 9,3 54,2 8,7 Zorg & Welzijn 214 27,6 22,4 31,2 2,6 Verzuim verzuim in 214 verzuim in 212 verzuim in 214 Ziekenhuizen 4,2 % 4,3 % 4,2 % 4,3 % VVT 4,6 % 4,5 % 5,6 % 5,8 % Gehandicaptenzorg 5,9 % 6,6 % 5, % 5,4 % GGZ 5, % 5,1 % 4,8 % 4,9 % Jeugdzorg 5, % 4,6 % 5,3 % 5,3 % WMD 5,4 % 6,8 % 4,9 % 5,6 % verzuim in 212 Bron: jaarverslagen zorg (212 t/m 214), analyse SIGRA. e ziekenhuizen, jeugdzorg en WMD is berekend obv gehele SIGRA regio. Landelijke cijfers: Arbeid in Zorg en Welzijn. 1 11
Opgave voor zorg- en welzijnswerkgevers: Zorgvraag neemt toe en wordt complexer Ruimte voor eigen regie en informele zorg Tijd voor training, scholing en verandering Medewerkers met pensioen Instroom onderwijs loopt terug Samenwerken Daarom: O m tafel voor oplossingen korte termijn Slimmer organiseren Anticiperen op lange termijn Zoals: Samen de regionale opleidingsplannen bijstellen Uitwisselen stages, personeel en delen vacatures SPP, werving & imago, vitaliteitsbeleid Lees meer in het online rapport!