fcjcml_b_0314_gf EEN SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN VAN HET PROJECT MUSEUMKOMPAS 2011-2014 340 0 20 EEN NIEUWE RICHTING VOOR DE CROSSMEDIALE DIENSTVERLENING VAN MUSEA 280 260 300 240 320 40 60 120 80 100 220 140 200 180 160
COLOFON Teksten en redactie: Karen Hilhorst, Dick Swart, Michiel Rovers Vormgeving en illustraties: Guido Froijen Fotografie: Fotografie Groen, Femke van den Heuvel 2 WEL KOM Disclaimer: De teksten in deze publicatie zijn gebaseerd op de door het Lectoraat Crossmedia Business verzamelde informatie die zo zorgvuldig mogelijk is verwerkt. Als er desondanks toch iets is misgegaan, kunt u contact opnemen met het lectoraat. Ondanks alle zorg die we aan de tekst hebben besteed, aanvaarden we geen aansprakelijkheid voor de eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen. Drukkerij: Grafisch bedrijf Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam Postadres Lectoraat Crossmedia Business Hogeschool Utrecht Postbus 8611 3503 RP Utrecht Bezoekadres Padualaan 99 Kamer 0S142 3584 CH Utrecht email: info@crossmedialab.nl website: www.crossmedialab.nl telefoon: 088 4813638
WELKOM In het voorjaar 2011 ging het driejarige SIA RAAK onderzoeksproject Museumkompas van start. Dit project was het begin van een samenwerking tussen Hogeschool Utrecht, BMC en een groot aantal erfgoedinstellingen en musea. Het project is in juni 2014 afgerond. Dit project had als doel museumprofessionals kennis en vaardigheden aan te reiken in de ontwikkeling van crossmediale diensten, ze zelf de mogelijkheid te geven diensten mee te laten ontwikkelen en ze concrete oplossingen te laten implementeren in hun eigen organisatie. Het project leverde handvatten op waarmee museale instellingen goed onderbouwde strategische keuzes voor crossmediale diensten konden maken. Dit boekje geeft een beknopt overzicht van het onderzoeksproject Museumkompas. Wij hopen dat het u een goed beeld geeft van alle resultaten die we met elkaar de afgelopen jaren hebben neergezet. Ik kijk met veel plezier terug op de afgelopen periode, waarin ik met een grote groep studenten, een zeer betrokken projectteam en enthousiaste partners heb mogen samenwerken. Hartelijk dank voor de prettige samenwerking met opdrachtgevers en projectpartners. Als u naar aanleiding van deze publicatie meer wilt weten over het project of wat het Crossmedialab voor uw organisatie zou kunnen betekenen, verwijzen we u graag door naar www.museumkompas.nl. Of neem contact op met ons via info@crossmedialab.nl. Gedurende de looptijd zijn er diverse activiteiten georganiseerd en is een aantal tools ontwikkeld, tezamen gebundeld Museumkompas gaat over de uitdaging die de 21ste eeuw stelt aan een museum: in Het Museumkompas (www.museumkompas.nl). Samen Hartelijke groet, namens het gehele projectteam, wat een museum is en wil zijn, hoe ze nieuwe multimediale concepten bedenkt en met de partners zijn er vier Museum Battles georganiseerd, is wil gebruiken, hoe ze communiceert met haar bestaande en nieuwe doelgroepen, een Museumwijzer ontwikkeld en een Prestatie-Indicatorenset Karen Hilhorst hoe ze wat ze doet in kaart kan brengen en verantwoorden en of ze in staat is te innoveren. Dat is Museumkompas in een notendop. samengesteld. Daarnaast is de Crossmedia Monitor Mu- sea gebouwd, waarin de activiteiten op Facebook en Twitter Projectleider Museumkompas Crossmedialab, Hogeschool Utrecht van ruim 400 Nederlandse musea worden gevisualiseerd. (Karen Hilhorst, projectleider) Ook is een groot aantal presentaties, congresbijdragen en www.crossmedialab.nl workshops verzorgd voor museumprofessionals, en is er een aantal wetenschappelijke artikelen gepubliceerd. 2 3
INTRODUCTIE PAG. 8 INHOUD 0 320 340 0 20 40 DE DOELSTELLINGEN PAG. 10 DE RESULTATEN PAG. 14 MUSEUMKOMPAS EN UW ORGANISATIE PAG. 38 300 60 PROJECTORGANISATIE PAG. 44 280 5 80
7
180 140 20 40 INTRODUCTIE 60 Het doel van het project Museumkompas was het ondersteunen van de museumprofessional in de ontwikkeling van nieuwe crossmediale diensten. Musea worden steeds meer geconfronteerd met een veranderend verwachtingspatroon van het publiek, de digitalisering van publieksdiensten en de noodzaak om tot andere financieringsmodellen te komen als gevolg van de afnemende overheidsfinanciering. Deze uitgave geeft een kort en bondig overzicht van het project Museumkompas. Voor meer gedetailleerdere informatie over de organisatie van het project, de onderzoeksresultaten en de ontwikkelde producten ten behoeve van musea verwijzen wij u graag naar de site www.museumkompas.nl. Alle betrokkenen bij dit project wensen u veel leesplezier en inspiratie voor uw organisatie. 120 80 100 Het project Museumkompas startte in het voorjaar 2011 op basis van een SIA RAAK-subsidie en werd uitgevoerd door het Lectoraat Crossmedia Business van de Hogeschool Utrecht (www.crossmedialab.nl) in samenwerking met Kenniscentrum Digitaal Erfgoed (www.den.nl), BMC (www.bmc. nl), diverse musea en erfgoedinstellingen. Eerder waren het lectoraat en BMC betrokken bij de Vereniging Science Centra (VSC) en bij drie meerjarige projecten: Publieksannotatie Cultureel Erfgoed, Cultuurwijsheid en Collectie in de Klas. In de evaluatie van deze projecten met de VSC-leden kwam als thema de ondersteuning van de museumprofessional bij de inzet van nieuwe media naar voren. In nauw overleg met de leden is hieruit het project Museumkompas ontstaan. 160 8 9
180 20 40 DE DOELSTELLINGEN 60 80 Diverse ontwikkelingen hebben het werk van de museumprofessional de afgelopen jaren steeds complexer hebben gemaakt: de individualisering en de mondigheid van de burger, de informatietechnologie in relatie tot collectiebeheer, ontsluiting en disseminatie en de noodzaak bij musea voor nieuwe vormen van sturing en verantwoording. De vraag van de professional naar nieuwe crossmediale diensten kon niet los worden gezien van deze ontwikkelingen. Het antwoord diende rekenschap te geven van de samenhang van deze vraagstukken. Voor dit project zijn, op basis van bovengenoemde ontwikkelingen, drie vragen geïsoleerd: Figuur 1. Samenhang tussen wezensvraag, dienstenvraag en sturingsvraag Wezensvraag Business modellen Dienstenvraag Prestatie indicatoren Sturingsvraag 120 100 de vraag naar de positionering van de instelling (de wezensvraag ) de vraag naar de crossmediale diensten (de dienstenvraag ) de vraag naar sturing en verantwoording (de sturingsvraag ) Visie Missie Strategie Organisatie Doelen Instrumenten Activiteiten Resultaten Beleid 140 Hierbij is de onderlinge samenhang erg belangrijk. Die onderlinge samenhang is weergegeven in figuur 1. Veld Publiek Gemeente 160 10 11
Uit de geschetste vraagarticulatie en de analyse van het onderzoekskader zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: Welke crossmediale diensten voor musea kunnen worden ontwikkeld? Welke crossmediale modellen en richtlijnen geven daarvoor ondersteuning? Welke businessmodellen kunnen worden ontwikkeld voor de crossmediale dienstverlening van musea? Leuk om te zien hoe studenten onder druk tot creatieve oplossingen komen. Diamanten worden onder druk gemaakt. Dat geldt ook voor de concepten: er zitten diamantjes tussen. Het startpunt van het onderzoek in dit project was de crossmediale dienstenontwikkeling: de dienstenvraag. Nieuwe dienstenontwikkeling is onlosmakelijk verbonden met de rol van het publiek in relatie tot de crossmedialiteit van die dienst. Een belangrijke relatie van de crossmediale dienstverlening is die met de missie en doelstellingen van de instelling (de wezensvraag ). De wezensvraag en de sturingsvraag stonden als aparte onderzoeksvraagstukken weliswaar niet centraal in dit project, maar zijn wel onderzocht omdat ze onderdeel uitmaken van het integrale model zoals gepresenteerd. (Bas Kreuger, Vestingmuseum) 12 13
180 160 20 40 140 DE RESULTATEN 60 120 80 100 Het project heeft meerdere producten opgeleverd die de museumwereld handvatten kunnen bieden in het vinden van de best passende crossmediale oplossing. De concrete producten zijn de Museumwijzer, de Museum Battle, de Crossmedia Monitor Musea, het Mediastrategiespel en de Prestatie-indicatoren set. Tevens treft u een overzicht van een aantal publicaties, presentaties en workshops die binnen dit project zijn gerealiseerd. MUSEUMWIJZER In twintig concrete vragen reflecteert de museumwijzer op de huidige en de gewenste situatie, en op de identiteit en toegevoegde waarde van de culturele instelling. Zo legt de museumwijzer de gewenste strategische koerswijzigingen bloot. De vier overkoepelende vragen die we het museum stellen zijn: Welke functie heeft ons museum? Hoe wordt ons museum gezien? Hoe hoort het publiek ons museum te zien? Welke (digitale) mogelijkheden passen daarbij? Deze wezensvragen zijn bedoeld om te reflecteren op de functie en de toegevoegde waarde van het museum en geeft een aanzet tot een discussie over de (gewenste) maatschappelijke positionering. De inzet van de museumwijzer is een eerste stap om op een laagdrempelige manier dichter bij de antwoorden van deze vragen te komen: namelijk door de identiteit van de instelling gestructureerd in kaart te brengen en in een breder maatschappelijk kader te plaatsen. Hiermee kunnen keuzes gemaakt worden voor crossmediale diensten, die verbonden zijn met een achterliggende visie. De vragen richten zich enerzijds op de propositie, met andere woorden: wat wordt beschouwd als de belangrijkste taak en welke diensten worden aangeboden? Anderzijds richten de vragen zich op de intenties waarmee het publiek wordt bereikt en tegemoet wordt getreden. De instelling wordt in een kader van vier museumarchetypen (collectiewaarde, verbindende waarde, belevingswaarde en educatieve waarde) geplaatst, waarbij direct overzichtelijk wordt gemaakt welke gewenste richting de instelling zou ambiëren. De inzichten verkregen uit de museumwijzer, begeleid met een rapport, dragen daarmee bij aan de invulling van een mediastrategie en de strategische keuze voor crossmediale diensten. De museumwijzer kan op diverse manieren worden toegepast. Ten eerste is het geschikt om een dialoog binnen de instelling aan te gaan over strategiebepaling en beleid. Door meerdere personen de museumwijzer in te laten vullen, worden verschillen en overeenkomsten in visies bloot gelegd. Daarnaast kunnen de resultaten ondersteuning bieden in dialogen met politieke partijen, sponsoren en partners, waarbij er een helder beeld van de identiteit wordt geschapen en de instelling in de maatschappelijke keten wordt gepositioneerd. Het reflecteren op de identiteit en het formuleren van ambities voor gewenste strategische veranderingen zijn een eerste stap naar een robuuste crossmediale dienstverlening. De museumwijzer, de gebruikershandleiding en het onderliggend theoretisch kader staan op: www.museumkompas.nl/museumwijzer 14 15
De Museumwijzer maakte het mogelijk de crossmediale strategie van ons museum onder de loep te leggen. Het is interessant om deze wijzer door meerdere personeelsleden in te laten vullen en te zien of iedereen dezelfde visie heeft op de ambities van het museum. (Bonny van Sighem, Centraal Museum) Een nieuwe richting voor de crossmediale dienstverlening van musea Start de Museumwijzer >> 17
MUSEUMBATTLE De Museum Battle s waren een eerste stap op weg naar concrete oplossingen voor de musea. We hebben er binnen het project vier georganiseerd. Elke Museum Battle duurde vijf dagen en startte met een briefing van de opdrachtgevers op maandagochtend. De museumprofessionals fungeerden tijdens de Museum Battle als opdrachtgever voor de studenten. Studententeams ontwikkelden in een week tijd creatieve concepten voor de verschillende cases onder begeleiding van het lectoraat en van docenten uit de betreffende opleiding(en). Er werkten bij iedere Museum Battle gemiddeld drie á vier studententeams aan een case. Dit betekent dat de museumprofessionals diverse uitgewerkte innovatieve ideeën konden verzamelen tijdens de Museum Battle voor actuele vraagstukken uit hun eigen praktijk. De week eindigde met een plenaire pitch van de studententeams op vrijdagmiddag. Een vakjury bestaande uit onder andere onderzoekers, docenten en mensen uit de creatieve industrie beoordeelden de aangedragen oplossingen. Een groot aantal museumprofessionals gaf na de Museum Battle aan, verrast te zijn door de creatieve (out of the box) ideeën van de studenten. Voor studenten bood de Museum Battle een unieke kans om zich aan de hand van een reëel vraagstuk van een echte opdrachtgever te profileren en vaardigheden te ontwikkelen. Vaardigheden zoals: het onder tijdsdruk kunnen oplossen van een bedrijfsprobleem, het kunnen samenwerken in een multidisciplinair teamverband en het verkrijgen van inzicht in de inhoudelijke samenhang van een aantal vakgebieden. Korte werkcolleges (zoals presentatietechnieken en creatieve vaardigheden) en de begeleiding door docenten ondersteunden de ontwikkeling van deze vaardigheden. In totaal zijn door 313 studenten, 73 concepten ontwikkeld voor 21 musea in vier Museum Battles. Een aantal resultaten uit de Museum Battle heeft me aan het denken gezet en geïnspireerd om op te pakken voor ons museum. (Marleen Schlichting, Spoorwegmuseum) 18 19
MUSEUMBATTLE FEBRUARI 2013 20 21
22 23
CROSSMEDIA Monitor Musea Sociale media hebben het voor individuen, communities en organisaties mogelijk gemaakt om gemakkelijk en goedkoop met elkaar in contact te komen en de wereld te laten merken wat ze vinden. Ook musea maken daar veelvuldig gebruik van. De vraag is echter wat deze activiteiten opleveren. Zelfs als een museum weet wat het online wilt bereiken, bestaan de metrics uit een onduidelijke verzameling van getallen, grafieken en vertelt het vaak weinig over gedrag van gebruikers, engagement en tevredenheid. Om te weten wat er werkelijk voor sociale media activiteiten binnen de museum sector plaats vinden en wat de reactie van het publiek is hebben we een social media monitor ontwikkeld de Crossmedia Monitor Musea - die alle historische en huidige sociale media activiteiten van alle Nederlandse geregistreerde musea bijhoudt op Facebook, Twitter, YouTube, Foursquare en Flickr. Het geeft ons een beeld van de hele culturele sector: waar de meeste sociale media activiteiten worden ontwikkeld, wat de hot topics zijn, welke musea gedeelde volgers hebben en bijvoorbeeld gedeelde likers hebben, en wat de musea elkaar onderling aan retweets en likes gunnen en het stelt musea in staat om zich te vergelijken met elkaar. (Thijs Waardenburg, docentonderzoeker Crossmedialab) Willen we grip krijgen op de impact van sociale media, dan moeten we eerst meten wat er gebeurt. number Voor de museumprofessional levert de monitor het volgende op: (1) het verschaft aan museumprofessionals inzicht in hun social mediagebruik, ook in vergelijking met collega musea. (2) het verschaft inzicht in hoe een effectief en efficiënt social mediagebruik voor Nederlandse musea kan worden gerealiseerd. 1.500 1.000 500 0 Twitter - statistieken 01-09 01-10 01-11 01-01 01-02 01-03 01-04 01-05 date Map view - Twitter Rijksmuseum Amsterdam Tweets: 3081 Beeld en Geluid Bonnefantenmuseum Amsterdam museum Anne-Frank House 24 25
Voorbeeld D EN M N TE kwartet kaarten IN RU ST O EL EN VISIE MISSIE STRATEGIE HEFBOOM FAALFACTOREN N FAALFACTOREN A N CT IV IT E AT LT EI SU TE RE Het mediastrategiespel is een bordspel dat met een groep variërend van 4 tot 12 personen gespeeld kan worden. Het spel helpt een organisatie om beslissingen te nemen over de inzet van media in communicatie- en marketingprocessen door activiteiten in combinatie te zien met doelen, instrumenten en resultaten. Het spel bestaat uit vier basiscomponenten: doelen, instrumenten, activiteiten en resultaten. Deze basiscomponenten hebben allemaal hun eigen spelkaarten. Van de vier basiscomponenten moet een goed kwartet worden gemaakt, waarbij de discussie tussen de spelers tot verhelderende inzichten leidt. Daarnaast is er nog een stapel waarmee de potentiele faalfactoren in kaart worden gebracht. BUSINESS MODELLEN of stock Mediastrategiespel Welk instru ment kies je om je doel te verwezenlijken? Welk doel wil je bereiken? bij het spelen van het Mediastrategiespel geniet ik vooral van de vragen die het spel oproept. we zitten vaak zo vast in onze denkpatronen dat je soms hulp nodig hebt om buiten die patronen te denken. het Mediastrategiespel biedt deze hulp. MOBILISEREN ORGANISEER EEN WEDSTRIJD MEER NIEUWE PRODUCTEN/ DIENSTEN DUURT TE LANG OM TE REALISEREN DOELEN INSTRUMENTEN ACTIVITEITEN RESULTATEN FAALFACTOREN You Tube PRESTATIE INDICATOREN Wat is het resultaat van je activiteit? INNOVEREN (Sandra Bechtholt, Spoorwegmuseum) Met welke activiteit ga je dit doen? fa il u r e een deelnemer gaf aan het eind van een spelsessie aan dat hij vaak sceptisch tegenover dit soort spellen stond. het Mediastrategiespel heeft echter een waardevolle discussie binnen zijn organisatie op gang gebracht. s u cce ss DRAAGVLAK (Michiel Rovers, docentonderzoeker Crossmedialab) TOEGANKELIJKHEID/ ONTSLUITEN COLLECTIE 27 Een WEB van mogelijkheden... NIET IN OVEREENSTEMMING MET MISSIE GENEREER FREE PUBLICITY ARCHIVEREN AFHANKELIJK VAN VRIJWILLIGERS ZET BLOG/ FORUM OP FYSIEK UITBREIDEN OF INKRIMPEN CULTURELE KENNIS VERHOOGD BIJ DOELGROEP COLLECTIE TOEGANKELIJK VOOR PUBLIEK Ex ce lle nt Ve ry good Good Avera ge Poor
ba ck s oon! MEDIA STRATEGIE SPEL Co m e out of stock 12,252,719 BUSINESS MODELLEN You Tube je Mediastrategie onder de loep nemen in spelvorm? Maakt dat je out of the box gaat denken. (Bas Kreuger, Vestingmuseum) D TE EN N?? M O ST IN RU E L EN,719 likes o Http://www... Donald Duck FAALFACTOREN VI MI STRA OM 29 Ex ce lle nt Ve ry good Good Avera ge Poor
PRESTATIE INDICATOREN Museumkompas biedt de museumprofessional concrete handvatten bij de ontwikkeling, toepassing en evaluatie van crossmediale diensten. Om goede beslissingen te kunnen nemen, moet hij de juiste informatie hebben. Zinvolle informatie krijg je pas als gegevens vanuit het juiste perspectief worden geanalyseerd en geïnterpreteerd. Goed benoemde indicatoren zijn daarbij hulpmiddelen om de juiste informatie uit de beschikbare gegevens te halen. Vanuit Museumkompas zijn indicatoren opgesteld in drie categorieën. Ze geven informatie over: 1. de positionering van een museum, 2. de mate van innovatie in de organisatie en 3. de performance en kwaliteit van ontwikkelde diensten. In het dagelijks taalgebruik is het woord indicator een containerbegrip geworden. Vanuit Museumkompas hanteren we de volgende definities: Indicator: een aggregaat van grootheden die vertelt of men op de goede weg zit, of men bezig is de resultaten te bereiken die vooraf waren gesteld. Een indicator is daarmee meestal een product of gewogen optelsom van een aantal te meten grootheden, hier verder parameters geheten. Hoe deze parameters moeten worden gewogen, is een keuze. Vergelijk dit met een indicator voor de kwaliteit van een wasmachine: zowel levensduur als energieverbruik maken daar deel van uit, maar het is een keuze wat zwaarder weegt. Parameter: een herkenbare en te meten grootheid. Niet alle parameters zijn kwantitatief en/of objectief, maar ze kunnen wel op een subjectieve schaal als goed, matig of slecht worden beoordeeld. Metric, meetwaarde: de daadwerkelijke meetwaarde van een parameter, bijvoorbeeld in de kassaregistratie, of het cijfer in het klanttevredenheidsonderzoek (KTO). Indicatorwaarde: de geaggregeerde metrics zoals gedefinieerd in een indicator. Uit ons onderzoek is gebleken dat innovatieve musea kiezen 30 31
Uit ons onderzoek is gebleken dat innovatieve musea kiezen voor een scenario dat gericht is op een verbeterstrategie. Hierbij is het experimenteren met crossmediale uitingen een trigger en een vehikel voor de dialoog over plannen en de haalbaarheid ervan. De trekker van dit scenario is veelal een projectleider Marketing, Educatie of het betrokken MT-lid. Opdrachten kunnen uiteenlopend zijn, bijvoorbeeld: Mijn museum kent een vast publiek, dat vooral uit ouderen bestaat. Die willen we natuurlijk behouden, maar wel willen ook jonge gezinnen met kinderen gaan aantrekken. Mijn museum is niet op zoek naar meer publiek, maar wil het publiek nog beter entertainen en ook de voorbereiding op het museumbezoek digitaal stimuleren. Belangrijk bij de selectie van de in te zetten indicatoren is hoe men als museumprofessional kan inspelen op de situatie waarin het museum zich bevindt. Hoe kunnen de bewegingen die er al zijn, worden bestuurd? Wij hebben een handboek geschreven waarmee een museumprofessional aan de hand van een drietal herkenbare situaties zelf kan bepalen welke prestatie-indicatoren relevant zijn. Ter illustratie: een manager Bedrijfsvoering trekt de operatie Integraal Kostenbewust en Projectmatig Werken. Het is lastig voor hem om meetbaar te maken waar het museum staat. Collega s hebben geen zin in extra administratie en verantwoording. De manager gaat nu op zoek naar een paar indicatoren die gevoed kunnen worden door bestaande informatie, in systemen, in de hoofden van collega s, om de dialoog op gang te brengen. De afdeling Marketing heeft succes met de toepassing van een digitale dienst. Een sponsor pikt dit op: ik wil je sponsoren, maar toon me dan aan welke groepen je bereikt en hoe deze media-actie bijdraagt aan je naamsbekendheid en wat je daarmee doet! Dus staan de marketeers nu voor de taak hun collega s mee te krijgen, een dialoog te openen die regelmatig nieuwe impulsen krijgt, met informatie die hen aanspreekt. "Om goed zicht te hebben op de manier waarop je je doelgroep bereikt, heb je de juiste informatie nodig. Maar wat is juist? Het gebruik van goed gekozen indicatoren levert je deze informatie. Bespreek en gebruik ze in je organisatie om gezamenlijk te leren en sterker te worden in wat je wilt bereiken. (Ben Kokkeler, BMC) 32 33
Publicaties en PRESENTATIES Artikelen en rapporten (internationaal) Er is veel energie gestopt in het overdragen van de inzichten van Museumkompas met workshops, presentaties en publicaties en het bijhouden van de website (www.museumkompas.nl). De live events bleken niet alleen een belangrijk middel voor het overdragen van kennis aan de sector, maar bleken ook een waardevolle bron van feedback. We hebben ons gericht op verschillende soorten publiek: museum professionals, maar ook wetenschappers. Het onderwerp van studie is daarbij de museumsector als geheel en de manier waarop deze omgaat met media en innovatie. De verschillende onderdelen hebben bovendien methodologische inzichten en tools opgeleverd die binnen en buiten de culturele erfgoedsector hun weg kunnen vinden. Hier volgt een beknopt overzicht van de publicaties die vanuit het project Museumkompas zijn voortgekomen. Het volledige overzicht van alle publicaties, presentaties en workshops vindt u op www.museumkompas.nl BOEKEN (nationaal) T. Haaken (ed.) Creating Robust Business Models, Practical tools to harness your business, Novay Publications. 2012. Bijdrage Rogier Brussee. Erik Hekman & Harry van Vliet. 2011. Bringing the Past to the Present. The use of tagging and storytelling for the enrichment of digital cultural heritage. Paper presented at the International Conference on Knowledge Work and Innovations, 2-4 November, Utrecht. Harry van Vliet. 2011. Over de ontwikkeling van een effectieve mediastrategie. In: Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen Nederland (CVN) - Erfgoed & Publieksbereik: digitale toepassingen voor cultureel erfgoed. Verslagboek Vlaams-Nederlands expertmeeting Openbare Bibliotheek Permeke te Antwerpen, 27 april 2011, pp. 11-14. Harry van Vliet & Erik Hekman. 2012. Enhancing user involvement with digital cultural heritage: The usage of social tagging and storytelling. First Monday Volume 17 Number 5. 21 April 2012. Harry van Vliet. 2012. Museum literacy: why some things need nurturing. In: S. Chryssoulaki, A. Bounia & D. Andriopoulou (eds.) Museum Education and New Media. ICOM Education 23. (pp. 69-78) Dick Swart. 2012. The New Read. In proceedings of the MIX Conference Exploring Transmedia Writing & Digital Creativity 16th-18th July 2012 Corsham Court, Bath Spa University. Harry van Vliet, Charlotte van Nus, Jeroen Nobel, Niniane Veldhoen. 2013. Werkboek Media Strategie Spel. Hogeschool Utrecht. 34 35
artikelen en rapporten (nationaal) Ben Kokkeler, Dennis Ringersma & Harry van Vliet. 2011. IT expert cruciaal voor musea. Automatiseringsgids 25 februari 2011, p. 12-13. Bjorn Soesbergen. 2011. Casusbeschrijvingen 4 musea. Hogeschool Utrecht: Crossmedialab Harry van Vliet en Erik Hekman. 2012. Presentatie Digitaal Cultureel Ergoed in Historisch Centrum Overijssel Zwolle, 26 maart 2012. Michiel Rovers. 2012. Verslag resultaten belevingsonderzoek Utrechtse Open Monumentendag. Harry van Vliet, Rogier Brussee, Dick Swart, Erik Hekman en Michiel Rovers. 2012. Crowdsourcing. Handboek informatiewetenschap. Karen Hilhorst, Ben Kokkeler, Wouter Groot. Artikel Museumkompas. 2013. Het museum als innovatieve netwerkpartner: droom of werkelijkheid? MMNieuws editie maart 2013. Waardenburg, T., Brussee, R. & Hekman, E. (2014) Measuring Social Media Activities of Dutch Museums: Developing a Social Media Monitor, proceedings of the Chi Sparks conference, the Hague April 3, 2014, available at http://proceedings.chi-sparks.nl 280 260 300 320 340 WWW.MUSEUMKOMPAS.NL 0 20 40 60 80 100 Michiel Rovers. 2013. Verslag resultaten belevingsonderzoek Utrechtse Open Monumentendag. Brussee, R., Waardenburg, T. (2014) Measuring Social Media Activities of Dutch Museums: Data Analysis and Results. In preparation. 120 240 als sociologisch en antropologisch fenomeen is de cultureel erfgoed sector natuurlijk heel interessant. het aardige is dat we nu een keer niet alleen rechtstreeks van de betrokkenen kunnen horen wat ze belangrijk vinden, Maar ook kunnen zien wat ze feitelijk doen! 220 140 (Rogier Brussee, senioronderzoeker Crossmedialab) 200 180 160 36 37
180 140 20 40 MUSEUMKOMPAS EN UW ORGANISATIE 60 De onderzoeksresultaten en de producten die zijn opgeleverd kunnen ook voor uw organisatie van toegevoegde waarde zijn. Het lectoraat Crossmedia Business wil graag met u in contact komen om samen met u te bekijken of de resultaten en producten van het project voor uw organisatie inzetbaar zijn. Zelfs als uw organisatie geen museum maar een andere culturele instelling is, is de kans groot dat wij wat voor u kunnen betekenen. Wilt u het sociale mediagebruik van uw doelgroep monitoren en analyseren dan kunnen wij daar u een passende oplossing voor bieden. 80 Wilt u eens samen met het lectoraat inventariseren of studenten van de HU kunnen bijdragen aan het bedenken van innovatieve crossmediale concepten voor uw organisatie, maak dan gerust een afspraak met ons. 100 Wilt u met uw collega s in een sessie eens nadenken en discussiëren over uw crossmediale communicatiestrategie, dan kunnen wij aan de hand van ons Mediastrategiespel u daarbij helpen. We begeleiden ook graag de speciale museumversie van het spel. 120 U kan contact met ons opnemen via info@crossmedialab.nl of kijk op www.crossmedialab.nl voor meer informatie. 160 38 39
40 41
43
180 20 40 PROJECTORGANISATIE De stuurgroep van het project bestond uit leden van het Kenniscentrum Communicatie & Journalistiek van Hogeschool Utrecht, BMC, Het Kenniscentrum Digitaal Erfgoed en diverse musea. Projectpartners 60 Voor de uitvoering van het onderzoek is gekozen voor een aanpak met projectteams voor een viertal projectiteraties. Elk team bestond uit een mix van museummedewerkers, onderzoekers, adviseurs, docenten en studenten. CREATE THE NEXT STEP 80 Projectteam 120 100 Drs. Karen Hilhorst, projectleider Dr. Rogier Brussee, senior onderzoeker Dr. Harry van Vliet, lector en supervisor Erik Hekman MSc, onderzoeker Drs. Michiel Rovers, onderzoeker Dick Swart MSc, onderzoeker Thijs Waardenburg MSc, onderzoeker Charlotte van Nus MA, onderzoeker Drs. Ralph Stam, Interim lector Drs. Marieke Welle Donker-Kuijer, onderzoeker Drs. Caroline Maessen, onderzoeker Drs. Jeroen Nobel, onderzoeker Drs. Ben Kokkeler, BMC Drs. Wouter Groot, BMC Drs. Martine van Lier, Erfgoedwerf 140 160 44 45
betrokken Musea Dit is een uitgave van het Lectoraat Crossmedia Business, Hogeschool Utrecht. Heeft u naar aanleiding van deze uitgave vragen of opmerkingen, neem dan contact op met ons via info@crossmedialab.nl of kijk op www.crossmedialab.nl. dankwoord Wij bedanken iedereen die het Museumkompas tot een boeiend en succesvol project hebben gemaakt. De medewerkers van het Crossmedialab, Kenniscentrum Digitaal Erfgoed, het consultancybedrijf BMC, de studenten van de Museum Battles en in het bijzonder de medewerkers van alle betrokken musea en erfgoedinstellingen, zonder wie het nooit zo n succes zou zijn geworden. Speciale dank gaat uit naar Harry van Vliet, voormalig lector van het Crossmedialab en initiator van dit project. 46 47