Welkom Taxateursmeeting 2014
Toon van Hulst Teamleider Taxaties FGH Bank
PROGRAMMA 14.30 uur Welkom Toon van Hulst 14.35 uur Visie op de vastgoedmarkt Toon van Hulst 14.50 uur Introductie RaboTaxatie.nl Stefan van den Hoek 15.50 uur Actualiteiten PTA Toon van Hulst 16.30 uur Borrel 18.00 uur Einde bijeenkomst
VISIE OP DE VASTGOEDMARKT Details per sector
KANTORENMARKT:KERNINDICATOREN Hoge leegstand structureel van aard (* 1.000 m 2 ) Sterke concentratie rond stedelijke gebieden (in %) 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000-1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Aanbod Opname
KANTORENMARKT: FEITEN 2010 2011 2012 2013 Trend H1 2014 Opname (in m²) 1,3 mln. 1,25 mln. 1,1 mln. 1,1 mln. Laag, stabiel Aanbod (in m²) 7,1 mln. 7,2 mln. 7,1 mln. 7,4 mln. Hoog, stabiel Leegstand 14,6% 14,5% 14,8% 15,1% Stijgt licht Gemiddelde huurprijs 135/m² 132/m² 127/m² 125/m² Daling vlakt af Beleggingsvolume 1.991 mln. 1.281 mln. 1.414 mln. 1.892 mln. Stijgt Direct rendement 6.6% 7.0% 6,6% 7,0% Positief, stabiel Waardegroei -2.9% -4.6% -8,8% -8,9% Negatief, stabiel
WINKELMARKT: KERNINDICATOREN Leegstand stijgt, ondanks iets hoger opname (in m² en %) Verschillen in leegstand, vooral in periferie hoog 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 20032004200520062007200820092010201120122013 Opname (in m2) Leegstand (in %) 7,50% 7,00% 6,50% 6,00% 5,50% 5,00% 4,50% 4,00% 3,50% 3,00%
WINKELMARKT: FEITEN 2010 2011 2012 2013 Trend H1 2014 Opname (in m²) 566.000 650.000 771.000 735.000 Daalt licht Leegstand (in %) 6% 6,3% 6,4% 6,9% Stijgt licht Tophuurprijs 2.400/m² 2.500/m² 2.500/m² 2.500/m² Stabiel Beleggingsvolume 2.364 mln. 1.368 mln. 1.107 mln. 847 mln. Stijgt Direct rendement 6,2% 6,2% 6,1% 6,1% Positief, stabiel Waardegroei 1,5% 1,4% -1,7% -4,7% Daling, versterkt
BEDRIJFSRUIMTEMARKT: KERNINDICATOREN Mismatch tussen vraag en aanbod (in m2) Producentenvertrouwen herstelt na zware klap * 1.000 m² 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 15 10 5 0-5 -10-15 -20 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Aanbod Opname -25 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
BEDRIJFSRUIMTEMARKT: FEITEN 2010 2011 2012 2013 Trend H1 2014 Opname (in m²) 2.5 mln. 2.8 mln. 2,7 mln. 2,7 mln. Stijgt licht Aanbod (in m²) 9.1 mln. 9.4 mln. 9,8 mln. 10,0 mln. Hoog, stijgt Gemiddelde huurprijs 48/m² 47/m² 47/m² 45/m² Stabiel Beleggingsvolume 450 mln. 728 mln. 476 mln. 804 mln. Stijgt sterk Direct rendement 7.1% 7,0% 6,5% 7,6% Positief, stabiel Waardegroei -3.9% -3.5% -4,8% -2,3% Negatief, herstelt
WONINGMARKT: KERNINDICATOREN Ontwikkeling verkoop woningen (in aantallen) Ontwikkeling consumentenvertrouwen 40 30 20 10 0-10 -20-30 -40-50 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
WONINGMARKT: FEITEN 2010 2011 2012 2013 Trend H1 2014 Verkochte woningen 126.100 120.800 117.300 110.100 Stijgt Gemiddelde prijs 240.000 240.000 226.500 213.400 Stijgt licht Nieuwbouwvergunningen 61.000 55.800 37.400 26.200 Lichte stijging Beleggingsvolume 1.053 mln. 977 mln. 1.021 mln. 1.447 mln. Stijgt Direct rendement 4% 4,1% 4,3% 4,5% Positief, stabiel Waardegroei -1,1% -2,1% -3,6% -3,8% Stabiel
VASTGOEDBELEGGINGSMARKT Totaal investeringsvolume per sector (2007-2013)
PERSPECTIEF COMMERCIEEL VASTGOED
Stefan van den Hoek Teamleider FGH Rabo TaxatieDesk
TAXEREN IN DE TEGENWOORDIGE TIJD
RABOTAXATIE.NL Terug in de tijd Waar staan we nu? Planning implementatie Serviceportaal Wat betekent het in de praktijk Gevolg wijziging kamer Wonen/MKB Demo RaboTaxatie.nl
2012 Het idee 2013 Bedenken en ontwikkelen 2014 GAT en Pilot Geautomatiseerd systeem Eenduidige opdrachtenverstrekking Automatische selectie van de juiste taxateur Actuele gegevens taxateurs Vastlegging van het gehele proces Inzicht in aantal opdrachten Kwaliteitscontrole beter mogelijk Ontwikkelingen met invloed: Wijziging kamer VastgoedCert (Wonen / MKB) Aanpassing werkgebied VastgoedCert Presentatie bevindingen PTA Aanscherping beleid RN Meer ogen die meekijken
Opdrachtverstrekking (mede namens de klant) Nederland QC FGH RaboTaxatieDesk QC www.rabotaxatie.nl T-rapport Taxatiekantoor 1 Taxatiekantoor 2 Taxatiekantoor 3 Taxatiekantoor
WAAR STAAN WE NU Gewijzigd beleid RN inzake opdrachtgeverschap doorgevoerd in systeem Autorisaties voor alle gebruikers binnen Rabobank geregeld via Rabobank Nederland
WAAR STAAT WE NU Kick-off bijeenkomsten (Amsterdam en Nijmegen) voor Gebruikers Acceptatie Test Gebruikers Acceptatie Test Algemene Voorwaarden zijn opgesteld i.o.m. Rabobank Nederland
WAAR STAAN WE NU Serviceportaal ontwikkeld Goedkeuring van de stuurgroep voor start van de pilot Webcast opgenomen voor kick-off pilot
PLANNING IMPLEMENTATIE Pilot - Start met kick-off maandag 10 november - Kick-off middels WebCast - Einde pilot 31 december 2014 Landelijke Implementatie - Nog in overleg hoe we dit gaan doen - Communicatie via onze FGH RTD update
SERVICEPORTAAL Hier vindt u: - Het laatste nieuws - Actuele documentatie zoals de taxatieformats en taxatierichtlijnen - Een kalender, met bijvoorbeeld de taxateursmeetings - Archief FHG RTD updates
SERVICEPORTAAL - Veel gestelde vragen - Hulpmiddelen zoals de Quick Guide, deze bevat o.a.: - Beknopte inleiding over het taxatiebeleid, de richtlijnen, formats - Hoe u aan de slag kunt met RaboTaxatie.nl, stap voor stap - Support
WERKGEBIED TAXATEUR Landelijke Taxateurs / Specialisten RT RT woningen RMT RT RT RT CV tot 5 mio Grond tot 1 mio RT RMT
WAT BETEKENT HET IN DE PRAKTIJK Verplicht gebruik van RaboTaxatie.nl binnen Rabobank, dus ook voor taxateurs Taxatierapporten buiten het systeem zullen niet meer worden geaccepteerd Advies aan Rabo is om meerdere offertes op te vragen om te kunnen vergelijken
GEVOLG WIJZIGING KAMER WONEN/MKB - Per expiratiedatum van de certificering vervalt voor de RMT-ers MKB en blijft alleen Wonen over - RMT-ers die geen gebruik hebben gemaakt van de overgangsregeling naar de kamer BOG worden per expiratiedatum van hun certificering van de shortlist verwijderd
GEVOLG WIJZIGING KAMER WONEN/MKB Tot die tijd mogen de RMT-ers ingezet worden voor klein bedrijfsmatig vastgoed Reden: shortlist bedoelt voor commercieel vastgoed RT-ers / kleinere opdrachten
RABOTAXATIE.NL Demo RaboTaxatie.nl
RABOTAXATIE.NL
E-MAIL NIEUWE AANVRAAG
E-MAIL OFFERTE GEACCEPTEERD
TOON VAN HULST ACTUALITEITEN PTA
PTA Terugblik Taxateursmeeting 2013 Constateringen / Status Quo Ontwikkelingen Greep uit de praktijk
TERUGBLIK TAXATEURSMEETING 2013 Details PTA uitgebreid aan bod Nieuwe taxatieformat, herwaarderingsformat en PTA-verklaring besproken Wat verwachten wij van u? Rode draad van PTA: comply or explain
TERUGBLIK TAXATEURSMEETING 2013 Implementatie: per 1-1-2014 dient de Rabobank Groep / FGH Bank PTA compliant te zijn Eerste maanden wennen daarna worden niet PTA-rapporten niet geaccepteerd!
CONSTATERINGEN, STATUS QUO Alle taxateurs die non-pta rapporten indienen krijgen van ons bericht en mogelijkheid om aan te passen Bijna een jaar later, tot onze verbazing, nog steeds rapporten die niet aan PTA voldoen Niet PTA wordt niet meer geaccepteerd!
ONTWIKKELINGEN PTA Standaard Voorwaarden Bank Taxaties Taxateursregister
ONTWIKKELINGEN PTA Onderscheid groot / klein vastgoed, onvoldoende belicht In NVB-verband grootbanken samengebracht: werkgroep Taxeren Zakelijk Vastgoed opgericht
ONTWIKKELINGEN PTA In reacties naar PTA op de 28 aanbevelingen en de good-practices getracht ontspanning te vinden voor de richtlijnen bij klein vastgoed Wel begrip, geen oplossing CRD en CRR uit Europa (taxatieregels voor banken)
STANDAARD VOORWAARDEN BANK TAXATIES WTZV heeft het initiatief genomen om Standaard Voorwaarden te schrijven - Splitsing Zakelijk Vastgoed en MKB-vastgoed - Vastleggen waarom de Bankensector niet zal voldoen
STANDAARD VOORWAARDEN BANK TAXATIES Platform PTA DNB en AFM omarmen initiatief ACM wordt nu geconsulteerd Na akkoord ACM is het aan de branch vertegenwoordigers van de taxateurs om de zienswijze kenbaar te maken Planning 1-1-2015 of zoveel eerder als mogelijk
TAXATEURS REGISTER Parallel aan dit proces ontstaat er een nieuw register voor taxateurs C.R.V.T. - Onderscheid tussen Groot Zakelijk en MKB Grenzen discussie ( 5 miljoen?) Gedragscriteria Competentieprofielen Opleidingseisen en toets termen Etc.
GREEP UIT DE PRAKTIJK Altijd PTA taxeren, ook bij eigen gebruik Object mag niet getaxeerd worden indien in verhuur / verkoop >> onafhankelijkheid Contactpersoon shortlist dient taxatie uit te voeren óf van collegiale toets te voorzien
GREEP UIT DE PRAKTIJK Collegiale toets door gelijkwaardig gecertificeerde collega Ook bij woningcomplexen dient RT-er mee te tekenen in plaats van RMT (wijziging t.o.v. 2013)
GREEP UIT DE PRAKTIJK FGH PTA verklaring is verplicht en dient onlosmakelijk verbonden te zijn met het rapport, ook als de punten zijn opgenomen in eigen AV Uitgewerkte referenties van koop- of huurtransacties (toepasbaarheid) óf toelichten waarom niet
GREEP UIT DE PRAKTIJK Oordeel over verkoopbaarheid, verhuurbaarheid, alternatieve aanwendbaarheid, courantheid > beoordeling alleen is niet genoeg, graag toelichten Duidelijk vermelden of object wordt verhuurd of in eigen gebruik is
GREEP UIT DE PRAKTIJK Rekenmodel altijd toevoegen Gebruik conform bestemmingsplan beter toelichten, wellicht ook andere mogelijkheiden die binnen bestemmingsplan vallen
TAXATEURSMEETING 2014 Taxeren in de Tegenwoordige tijd