COMPETENTIEWOORDENBOEK competenties, definities en gedragsindicatoren
2 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
INLEIDING Voor het vastleggen van de gedragscompetenties is het noodzakelijk dat er een vast model of woordenboek gehanteerd wordt. Op die manier zijn er geen overlappingen in competenties en spreekt iedereen dezelfde taal en is er een duidelijke omschrijving en operationalisering die door iedereen op dezelfde wijze wordt begrepen. Er bestaan verschillende modellen. Ons competentiemodel vertrekt vanuit Quintessence, maar is sterk aangepast en aangevuld naar de specifieke context van groep Ubuntu. Voor de leidinggevende vaardigheden hebben wij ons gebaseerd op het ESF project Complead waarin wij partner waren. Binnen het project werden onder meer specifieke leiderschapscompetenties in een social profit context in kaart gebracht. Het resultaat zijn 8 competenties die belangrijk zijn voor eerstelijnsleiding gevenden in de social profit sector. Ons model combineert de meest voorkomende menselijke gedragingen tot een beperkte reeks van gedragscompetenties, naast alle vaktechnische competenties (kennis en kunde), die op hun beurt worden gegroepeerd in 6 clusters. Elke competentie heeft een naam, een eenduidige definitie en concrete gedragsindicatoren, omschreven in een competentiewoordenboek. Dit competentiewoordenboek is een naslagwerk en kan steeds geraadpleegd worden in het kader van selectie, evaluatie of functioneringsgesprekken. In verdere documenten zoals het competentieprofiel worden de competenties dan ook niet meer zo uitgebreid voorgesteld. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 3
COMPETENTIE CLUSTERS De competenties kunnen worden ondergebracht binnen 6 clusters. Elke cluster verzamelt die competenties die in elkaars buurt liggen met betrekking tot het soort gedrag dat ze beschrijven. De clusters hebben betrekking op de verschillende aspecten van een werksituatie en de manier waarop iemand zich daarin gedraagt:, persoonsgebonden gedrag, interactief gedrag, informatieverwerkend gedrag, probleemoplossend gedrag, beheersmatige vaardigheden en leidinggevende vaardigheden. persoonsgebonden gedrag: de competenties in dit cluster zijn vooral persoonlijke kenmerken en hebben betrekking op de manier waarop een medewerker zijn/haar werksituatie in het algemeen benadert. interactief gedrag: de competenties in dit cluster hebben betrekking op de manier waarop een medewerker omgaat met cliënten, collega s, coördinatoren,. informatieverwerkend gedrag: de competenties in dit cluster hebben betrekking op de manier waarop een medewerker omgaat met informatie en wat er meespelt in het verwerkingsproces. probleemoplossend gedrag: de competenties in dit cluster hebben betrekking op de manier waarop een medewerker problemen en situaties aanpakt en wat hij/zij belangrijk vindt in het bepalen van de aanpak. beheersmatige vaardigheden: de competenties in dit cluster hebben betrekking op de manier waarop een medewerker omgaat met organisatieprocessen. leidinggevende vaardigheden: de competenties in dit cluster hebben betrekking op de manier waarop een medewerker een leidinggevende functie invult om de doelen van de organisatie te bereiken. 4 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
COMPETENTIE OVERZICHT Persoonsgebonden gedrag 1. Zelfinzicht p 8 2. Zelfontplooiing p 9 3. Leervermogen p 10 4. Stressbestendigheid p 11 5. Integriteit p 12 6. Energie p 13 7. Optreden p 14 8. Prestatiemotivatie p 15 9. Openheid p 16 Interactief gedrag 10. Assertiviteit p 18 11. Empathie p 19 12. Luisteren p 20 13. Mondelinge communicatie p 21 14. Mondelinge presentatie p 22 15. Schriftelijke communicatie p 23 16. Sociale vlotheid p 24 17. Overtuigingskracht p 25 18. Samenwerken p 26 Informatieverwerkend gedrag 19. Bedrijfsidentificatie p 28 20. Oordeelsvorming p 29 21. Visie p 30 22. Nauwkeurigheid p 31 23. Probleemanalyse p 32 24. Veranderingsbereidheid p 33 25. Flexibiliteit p 34 Probleemoplossend gedrag 26. Probleemoplossend vermogen p 36 27. Marktgerichtheid p 37 28. Organisatiesensitiviteit p 38 29. Cliënt en Klantgerichtheid p 39 30. Initiatief p 40 31. Beslissen p 41 32. Creativiteit p 42 33. Vasthoudendheid p 43 34. Ondernemen p 44 35. Zelfstandigheid p 45 36. Verantwoordelijkheidszin p 46 37. Eigenaarschap p 47 Beheersmatige vaardigheden 38. Plannen en organiseren p 50 39. Voortgangscontrole p 51 Leidinggevende vaardigheden 40. Coachen p 54 41. Samenwerking stimuleren p 55 42. Controleren p 56 43. Coördineren p 57 44. Strategisch handelen p 58 45. Resultaatgericht handelen p 59 46. Netwerken p 60 47. Innoveren p 61 groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 5
6 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
PERSOONSGEBONDEN GEDRAG groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 7
ZELFINZICHT Het in die mate zichzelf kunnen inschatten en beoordelen dat men een correct zelfbeeld bekomt. Geeft blijk van voldoende zelfkritiek. Staat open voor kritiek, doet er iets mee door het te tonen in wijziging van gedrag, standpunt of methode. Vraagt om persoonlijke feedback aan de coördinator of collega s en doet er iets mee. Laat zien een reëel inzicht te hebben in de eigen sterke en zwakke punten. Weet voor zichzelf verbeterpunten te formuleren. Is aanspreekbaar op eigen gedrag en/of gemaakte fouten. 8 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
ZELFONTPLOOIING Het ondernemen van acties ter bevordering van de eigen professionele en persoonlijke ontwikkeling. Zoekt actief naar mogelijkheden voor eigen ontwikkeling of verbetering. Volgt gerichte vorming, training en opleiding. Wil expert worden in zijn/haar werkdomein. Heeft ook interesse en staat open voor andere taken. Vindt functioneringsgesprekken met de coördinator belangrijk. Werkt aan zijn/haar loopbaan. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 9
LEERVERMOGEN In staat zijn nieuwe informatie/kennis op te nemen, efficiënt te verwerken en effectief toe te passen. Is kritisch en reflecteert op het eigen functioneren en dat van anderen Leert uit eerdere ervaringen, ook van anderen Kent de eigen talenten en probeert deze optimaal in te zetten Integreert nieuwe kennis en ervaringen en past deze toe Weet leerrijke situaties optimaal te benutten Is nieuwsgierig, kan goed luisteren en onthoudt gemakkelijk informatie 10 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
STRESSBESTENDIGHEID Tijdens en na moeilijke situaties met hoge werk en/of tijdsdruk en/of bij tegenslag en/of kritiek, efficiënt gedrag blijven vertonen. Kan gedurende enige tijd extra snel werken om pieken weg te werken. Blijft kalm en effectief doorwerken als deadlines naderen, laat zich niet opjagen. Blijft gestructureerd en effectief werken wanneer verschillende mensen tegelijk beroep doen op hem of haar. Houdt spanningen en emoties goed in de hand. Blijft zaken objectief en rationeel benaderen bij tegenslag of kritiek, vlucht niet in paniekmaatregelen en draagt alternatieven aan. Heeft zich na hevige tegenslag snel weer in de hand. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 11
INTEGRITEIT Algemeen aanvaarde sociale, ethische en professionele normen volgen, in woord en gedrag Stelt zich open en eerlijk op, houdt geen informatie achter waar een ander recht op heeft. Handelt respectvol en betrouwbaar, zowel naar cliënten, collega s en de organisatie. Handelt volgens algemeen aanvaarde ethische normen. Gaat correct om met vertrouwelijkheid van informatie. Maakt geen misbruik van macht, voorkennis of persoonlijke informatie. Speelt geen cliënten of collega's tegen elkaar uit om meer eigen voordeel te behalen. 12 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
ENERGIE Gedurende een lange periode in hoge mate actief zijn wanneer de functie dat vraagt. Hard werken en uithoudingsvermogen tonen. Blijft doorgaan tot de klus geklaard is. Blijft het vooropgestelde doel nastreven, zelfs bij optredende moeilijkheden. Gaat door bij weerstanden, waar anderen het zouden opgeven. Zoekt bij tegenvallende resultaten naar andere wegen om een gesteld doel te bereiken, neemt nieuwe initiatieven. Schrikt niet terug voor bergen werk of voor zeer ingewikkelde opdrachten. Doet ook zonder aanmoediging of controle verder. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 13
OPTREDEN In verschillende situaties een geloofwaardige eerste indruk maken en die kunnen handhaven. Handelt correct en representatief voor de organisatie, satelliet of dienst in de omgang met anderen. Verwerft in een groep waardering voor de eigen rol en professionaliteit. Toont zelfbewustzijn en zelfvertrouwen in allerlei omstandigheden. Wint vertrouwen door eigen aandeel in fouten te erkennen. Blijft ook onder druk consequent op de eigen manier handelen. Presenteert zichzelf nadrukkelijk als deel uitmakend van de Groep Ubuntu, satelliet of dienst. 14 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
PRESTATIEMOTIVATIE Het uit eigen beweging voortdurend verbeteren van eigen prestaties. Stelt hoge eisen aan zijn/haar persoonlijk werk en wil goede resultaten halen. Zowel naar kwantiteit als kwaliteit. Het werk heeft voor hem/haar een intrinsieke waarde. De materiële beloning (loon) komt na de immateriële (persoonlijke voldoening, schouderklop,...). Kan zichzelf realiseren in zijn werk. Toont enthousiasme en inzet. Ziet kansen en uitdagingen in plaats van problemen. Vertaalt doelen in concreet meetbare of zichtbare resultaten. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 15
OPENHEID Onbevooroordeeld en ongedwongen open staan voor de omgeving Is zich bewust van verschillende normen en waarden en gaat er respectvol mee om Heeft niet alleen respect voor anders zijn, maar is er nieuwsgierig naar en ziet het als een uitdaging Beseft dat hij/zij niet alleen op de wereld is maar leeft solidair met anderen, in respect en onderling begrip Is alert voor evoluties, nieuwe trends, visies en initiatieven en kan dit kritisch evalueren Volgt maatschappelijke, economische en politieke ontwikkelingen of andere omgevingsfactoren Is zich bewust van een bredere maatschappelijke context en de eigen verantwoordelijkheid daarin 16 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
INTERACTIEF GEDRAG groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 17
ASSERTIVITEIT Voor eigen mening of belangen opkomen met respect voor die van de anderen, zelfs indien er vanuit de omgeving druk wordt uitgeoefend om dit niet te doen. Durft voor zijn/haar standpunt opkomen en ook in het publiek zijn/haar stelling verdedigen. Treedt spontaan vooruit om actief te participeren in een debat. Streeft naar acceptatie door anderen en probeert hen te overtuigen. Is alert bij het verdedigen van zijn/haar eigen mening. Weet kritische opmerkingen van anderen als een boemerang terug te sturen. Kan en durft nee zeggen. 18 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
EMPATHIE Tonen, zowel op verbale als non verbale wijze dat men rekening houdt met geuite gevoelens, behoeften en wensen van anderen, al dan niet rechtstreeks. Kan zich inleven in de situatie en leefwereld van de cliënt of medewerker. Houdt rekening met de omstandigheden waarin een cliënt of medewerker zich bevindt. Stelt zich open voor expliciete of minder expliciete gevoelens, wensen en behoeften van cliënten en medewerkers en houdt er rekening mee. Krijgt het vertrouwen van cliënten of medewerkers door goed naar ze te luisteren. Cliënten en medewerkers zijn ervan overtuigd dat ze werden begrepen. Toont begrip door zijn non verbaal gedrag. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 19
LUISTEREN Het zich bereid tonen en in staat zijn om (non )verbale boodschappen correct op te nemen en te verwerken. Laat in lichaamshouding, oogcontact en gedrag blijken aandacht voor de ander te hebben. Geeft anderen de ruimte om zich volledig uit te spreken. Vat samen en maakt in eigen woorden duidelijk de ander begrepen te hebben. Toetst zijn/haar eigen interpretatie van een boodschap door samen te vatten en zich daarop te laten corrigeren. Vangt non verbale signalen op en gaat daar op in. Vraagt goed door. 20 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
MONDELINGE COMMUNICATIE Een mondelinge boodschap vaardig overbrengen zodat het publiek, tot wie de boodschap gericht is, ze begrijpt. Formuleert bondig en duidelijk een mondelinge boodschap. Spreekt in begrijpelijke taal. Sluit in mondeling taalgebruik aan bij de doelgroep (cliënten, collega's, partners, experten). Stemt zijn taalgebruik af op de wijziging van de doelgroep. Brengt heldere structuur aan in de informatie door vorm en opbouw. Beheerst de Nederlandse taal. Stemt de lichaamstaal af op de boodschap. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 21
MONDELINGE PRESENTATIE Het op een duidelijke en gestructureerde manier overbrengen van informatie met gepast gebruik van audiovisuele middelen. Vertaalt abstracte informatie (zoals beleidsplannen, jaarplannen, ) in concrete vorm. Heeft aandacht voor de vorm, opbouw en structuur waarin een boodschap wordt overgebracht en benut daarbij passende presentatiemiddelen (audiovisuele hulpmiddelen, kleding, entourage). Stemt het betoog goed af op de toehoorders en houdt de aandacht vast. Nodigt uit tot het stellen van vragen en geeft bondige antwoorden. Spreekt helder, verstaanbaar, en goed Nederlands. Gaat vaardig om met presentatie software, overheadprojector en overige hulpmiddelen. 22 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE Op een gestructureerde wijze en in begrijpbare en grammaticaal correcte taal doelgerichte ideeën en/of meningen op schrift zetten zodat het publiek tot wie de boodschap gericht is, ze begrijpt. Formuleert bondig en duidelijk een schriftelijke boodschap. Schrijft in goed leesbare zinnen. Sluit in schriftelijk taalgebruik aan bij de doelgroep (cliënten, collega's, partners). Brengt heldere structuur aan in de informatie door vorm en opbouw. Heeft aandacht voor lay out van een rapport of verslag. Beheerst de Nederlandse grammatica en spellingsregels. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 23
SOCIALE VLOTHEID Zich zonder moeite onder andere mensen begeven. Gemakkelijk naar anderen toe stappen en zich gemakkelijk in gezelschap mengen. Legt gemakkelijk contacten en weet die te onderhouden. Is aangenaam en innemend in de omgang. Aarzelt niet om mensen te benaderen met vragen of verzoeken. Bouwt een netwerk uit. De sociale contacten geven intrinsieke voldoening. Hanteert humor en relativeert problemen. 24 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
OVERTUIGINGSKRACHT Het door overwicht en door op een flexibele wijze gebruik te maken van beïnvloedingsmethoden en van goed onderbouwde argumenten in staat zijn om instemming te krijgen voor een mening, activiteit en product. Weet enthousiasme uit te stralen en over te brengen. Heeft er plezier in de ander te winnen voor eigen opvattingen. Communiceert op basis van argumenten en emotie. Benoemt weerstand en onderhuidse onvrede en maakt het bespreekbaar. Stuurt het denken in de richting van win win oplossingen. Benut de juiste sleutelfiguren om mensen en groepen mee te krijgen. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 25
SAMENWERKEN Actieve bijdrage leveren aan een gezamenlijk resultaat, ook wanneer de samenwerking een onderwerp betreft dat niet direct van particulier belang is. Coacht anderen door actief te luisteren, het geven feedback en het waarderen van talenten Maakt zichzelf aantrekkelijk voor feedback, stelt zich er voor open Kijkt circulair: duidt successen en problemen als een relationele en niet individuele verantwoordelijkheid Deelt informatie, ervaringen, knowhow en expertise met anderen Kiest voor dialoog en harmonische besluitvorming Is zich bewust van de ruimere netwerk context en stelt zich daarin loyaal en solidair op 26 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
INFORMATIEVERWERKEND GEDRAG groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 27
BEDRIJFSIDENTIFICATIE Het opkomen voor en verdedigen van de organisatiebelangen. Houdt zich aan de regels van de organisatie, satelliet of dienst. Communiceert en handelt volgens gemaakte afspraken. Gaat bij onverwachte gebeurtenissen niet op eigen houtje aan de gang. Klaagt niet tegenover cliënten of derden over de organisatie of collega's. Voelt zich verantwoordelijk voor het goed functioneren van de organisatie, satelliet en dienst en draagt bij tot de verbetering ervan. Draagt loyaal het standpunt van de Groep Ubuntu uit, ook als hij/zij een andere mening heeft. 28 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
OORDEELSVORMING Het uiten van degelijk onderbouwde meningen en standpunten en zicht hebben op de consequenties ervan. Betrekt verschillende invalshoeken bij de beoordeling en weegt in zijn mening verschillende perspectieven tegen elkaar af. Weegt alternatieven tegen elkaar af in het licht van relevante criteria. Schat mensen en situaties goed in. Komt met een goed afgewogen en geïntegreerd oordeel waarbij effectief gebruik gemaakt is van alle beschikbare informatie. Houdt rekening met mogelijke consequenties van een standpunt. Betoont een gezond kritische ingesteldheid. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 29
VISIE In staat zijn om zaken op een afstand te bekijken en ze in hun ruimere context te plaatsen. Kan satelliet of dienst overschrijdend denken. Kan afstand nemen van de dagelijkse praktijk. Integreert verschillende standpunten en invalshoeken in een strategische visie. Neemt de tijd om vooruit te denken, in plaats van zich te laten voortjagen door de problemen die zich nu voordoen (de waan van de dag). Formuleert een inspirerend toekomstbeeld op de rol van de organisatie, de satelliet of de afdeling. Heeft een duidelijk lange termijn doel en een scenario om hiertoe te komen. 30 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
NAUWKEURIGHEID Uit eigen beweging zijn taak tot in de kleinste details verzorgen. Werkt gedurende langere periode nauwkeurig en zorgvuldig. Heeft oog voor detail. Is gericht op het voorkomen van fouten en slordigheden, zowel in eigen als andermans werk. Controleert het eigen werk en dat van anderen op onvolkomenheden. Werkt volgens afgesproken procedures. Hanteert een checklist ter ondersteuning van de uitvoering van werkzaamheden. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 31
PROBLEEMANALYSE Het duiden van een probleem in zijn verbanden en het op een systematische wijze op zoek gaan naar bijkomende informatie om een probleem op te lossen. Verzamelt relevante gegevens en spoort mogelijke oorzaken van problemen op. Ontleedt een vraagstuk in onderdelen en beschrijft de interne samenhang. Werkt systematisch, planmatig en nauwkeurig bij het verzamelen van gegevens. Stelt gericht de goede vragen om een probleem helder te krijgen. Overziet complexe gegevens en ordent informatie op een inzichtelijke manier. Komt aan de hand van de verzamelde gegevens en informatie tot een idee voor een oplossing. 32 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
VERANDERINGSBEREIDHEID Het zich openstellen voor (organisatie )verandering en het zich effectief aanpassen aan de nieuwe denkkaders. Staat open voor veranderingen met het oog op verbetering en vernieuwing. Zet zelf stappen om zaken te veranderen en te verbeteren. Beseft dat de organisatie zich moet aanpassen aan de veranderende noden in de maatschappij en is bereid hieraan mee te werken. Staat positief ten aanzien van de invoering van een verandering in de structuur, cultuur of werkwijze van een organisatie, satelliet of dienst. Ondersteunt acties in het kader van kwaliteitszorg en werkt mee aan verbeterprojecten. Zet processen en middelen gericht in om verbeteringen en vernieuwingen te realiseren. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 33
FLEXIBILITEIT Zijn gedrag en aanpak aanpassen in functie van de situaties waarin men zich bevindt en personen waarmee men geconfronteerd wordt met het oog op het bereiken van een bepaald doel. Schakelt gemakkelijk over naar een andere activiteit. Blijft effectief wanneer taken onverwacht veranderen. Kan met veel verschillende mensen samenwerken. Past zich snel en effectief aan aan andere omstandigheden. Is in staat en bereid om zich aan te passen aan nieuwe verwachtingen in een nieuwe functie of nieuwe rol, zonder het eigen doel uit het oog te verliezen. Maakt zich in een nieuwe organisatie snel de cultuur eigen, weet snel wat wel en niet kan. 34 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
PROBLEEMOPLOSSEND GEDRAG groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 35
PROBLEEMOPLOSSEND VERMOGEN Problemen systematisch en kordaat aanpakken. Problemen herkennen, zoeken naar mogelijke oorzaken en efficiënte oplossingen voorstellen en uitvoeren. Detecteert de verschillende mogelijke problemen, oorzaken van problemen of situaties die tot problemen kunnen leiden. Analyseert de problemen grondig en stelt zich luisterbereid op. Komt aan de hand van de verzamelde gegevens en informatie tot een idee voor een oplossing. Genereert alternatieve, innovatieve, efficiënte en haalbare oplossingen. Voert de oplossingsgerichte acties effectief uit. Anticipeert op mogelijke problemen en onderneemt proactief actie. 36 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
MARKTGERICHTHEID Het identificeren van omgevingsfactoren waarin de organisatie, satelliet of dienst actief is en het daar actief op inspelen. Volgt actief de meest recente evoluties binnen de sector. Heeft een breed netwerk en houdt zich daardoor goed op de hoogte van trends en ontwikkelingen. Volgt actuele maatschappelijke ontwikkelingen en vertaalt deze naar de betekenis ervan voor de eigen werksituatie. Kent sterkten en zwakten van de eigen organisatie en van de concurrent. Streeft naar verbeteringen van de dienstverlening aan cliënten en klanten. Zoekt strategische toegangswegen naar nieuwe markten. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 37
ORGANISATIESENSITIVITEIT In staat zijn om invloeden en gevolgen van eigen beslissingen of acties op andere onderdelen van de organisatie te onderkennen. Weet hoe de eigen organisatie, satelliet of dienst functioneert en kent de organisatiecultuur van Groep Ubuntu. Kent de weg binnen de organisatie en maakt er gebruik van. Houdt rekening met verschillen in belangen in de organisatie. Overziet de gevolgen voor de organisatie, satelliet of dienst van afspraken met medewerkers, cliënten en partners. Weet wie sleutelfiguren zijn bij partners. Onderkent de invloed en gevolgen van eigen beslissingen of activiteiten op andere onderdelen van de organisatie. 38 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
CLIËNT- en KLANTGERICHTHEID Het afstemmen van zijn acties op de gevoeligheden, behoeften en wensen van cliënten, externe klanten en interne klanten, ook wanneer die niet rechtstreeks geuit worden. Opmerking: Elke organisatie heeft externe én interne klanten, ook groep Ubuntu. De interne klanten zijn de medewerkers, collega s. Wanneer een medewerker iets moet uitwerken voor een collega wordt deze zijn klant. De externe klanten zijn voor reguliere economie bedrijven afnemers van diensten/producten tegen een prijs. Bij ons zijn dit bvb. de afnemers van de producten of diensten van de ateliers. Onze belangrijkste externe klanten zijn natuurlijk onze cliënten (doelgroep). Leeft zich in in de cliënt of de klant. Vraagt cliënten of klanten naar hun wensen; luistert en vraagt door tot een compleet beeld van de vraag ontstaat. Denkt actief mee met de cliënt of klant en verplaatst zich in diens wensen en omstandigheden. Speelt bij het ondersteuningsproces optimaal in op verschillende behoeften van cliënten. Stelt bij het uitwerken van acties de vraag van de cliënt centraal. Kijkt naar de organisatie, satelliet of dienst en het eigen werk door de ogen van de cliënten of klanten en zoekt naar verbeteringen, bijvoorbeeld naar betere werkwijzen of een beter aanbod. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 39
INITIATIEF Het uit eigen beweging voorstellen en/of ondernemen van acties. Neemt uit eigen beweging zaken ter hand, zonder aansporing van anderen. Trekt activiteiten en verantwoordelijkheden naar zich toe. Doet voorstellen en draagt oplossingen aan of onderneemt zelf actie. Is proactief. Signaleert kansen die zich voordoen en komt uit eigen beweging met ideeën en voorstellen om de kansen te benutten. Neemt het voortouw bij nieuwe ontwikkelingen. 40 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
BESLISSEN Het zich eenduidig uitspreken voor een bepaald standpunt of voor een bepaalde actie ondanks de onvolledigheid in de kennis van de te volgen alternatieven en/of hun risico s. Durft keuzes te maken, engageert zich ervoor en handelt er naar. Stelt beslissingen niet onnodig lang uit. Maakt duidelijk op basis van welke gronden er beslissingen genomen worden. Durft voor eigen beslissingen uit te komen, trekt grenzen in wat wel/niet kan. Weet wanneer informatie toereikend is om een verantwoorde beslissing te nemen. Benut bij het nemen van beslissingen de eigen beslissingsruimte (bevoegdheden en verantwoordelijkheden) optimaal.. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 41
CREATIVITEIT Originele en oorspronkelijke oplossingen en voorstellen formuleren. Associeert gemakkelijk, legt snel verbanden. Is gericht op het vinden van alternatieve mogelijkheden. Experimenteert met mogelijkheden, probeert andere aanpakken uit. Doorbreekt bestaande denkkaders. Gebruikt verbeeldingskracht om nieuwe ideeën en werkwijzen te bedenken. Is innovatief bij het ontwerpen van een aanpak of ondersteuningsactiviteiten. 42 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
VASTHOUDENDHEID Ondanks tegenstand zich blijven inspannen tot het doel bereikt is of tot het redelijkerwijze niet meer bereikt kan worden. Bij een gekozen aanpak of een bepaalde opvatting blijven. Volhardt bij tegenstand of tegenslag. Past standpunt niet zomaar aan en toont zich kritisch naar de argumenten van een ander. Blijft gedurende een langere periode gericht op het bereiken van het gestelde doel. Behaalt de afgesproken resultaten. Geeft op tijd op wanneer doel onbereikbaar blijkt te zijn. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 43
ONDERNEMEN Bewust berekende risico s durven nemen om een vooraf bepaald doel te bereiken Werkt vanuit een ondernemende houding Gaat eerder voor een veelbelovend plan met enig risico dan een middelmatig plan met volledige zekerheid Aarzelt niet voor een aanpak waar nog geen ervaring mee is om een bepaald doel te bereiken Neemt initiatieven en stelt strategische verbeteringen voor Streeft naar verbeteringen van de dienstverlening Is aanspreekbaar op ondernomen acties en legt verantwoording af voor het eigen handelen 44 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
ZELFSTANDIGHEID Het werk goed uitvoeren zonder ondersteuning, hulp of toezicht van anderen. Goed kunnen beoordelen wanneer hij/zij zelf kan beslissen en wanneer niet. Is in staat zijn/haar eigen werk goed uit te voeren zonder hulp van anderen. Heeft geen begeleiding nodig en kan goed alleen werken. Loopt niet met elk probleempje naar de coördinator of manager, maar probeert zelf dingen op te lossen. Kan goed inschatten over welke zaken hij/zij zelf kan beslissen en wanneer de coördinator of manager moet geraadpleegd worden. (!!! Steeds zelf beslissen, tegen beter weten in, ook al heb je de bevoegdheid niet; dit niet kunnen inschatten is net een indicator van weinig zelfstandigheid) Neemt werk uit handen van de coördinator, in plaats van andersom. Is oplossingsgericht: focust niet op problemen, maar op oplossingen. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 45
VERANTWOORDELIJKHEIDSZIN Zich op een plichtsbewuste manier engageren om de eigen resultaten én die van de groep te realiseren en gemaakte afspraken na te komen. Is zich bewust dat de taken of plichten van zowel zichzelf als anderen in de organisatie, satelliet of dienst naar behoren moeten uitgevoerd worden. Werkt door tot het doel bereikt is of de taak volbracht is. Houdt zich aan gemaakte afspraken. Het verantwoordelijkheidsgevoel strekt zich ook uit naar het takenpakket van de collega s. Signaleert mistoestanden zoals laksheid of het niet navolgen van de richtlijnen. Voelt zich geroepen om anderen daar op aan te spreken en eventueel de coördinator hierover in te lichten. 46 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
EIGENAARSCHAP Individuele verantwoordelijkheid tonen voor het eigen leerproces, de eigen resultaatsgebieden en deze van de organisatie Evalueert zelf de eigen werkresultaten en stelt ze bij Onderneemt zelf acties ter bevordering van de eigen professionele en persoonlijke ontwikkeling Stelt zich open om te leren Voelt zich medeverantwoordelijk en denkt mee over de visie en strategie van het team en de organisatie Is er zich van bewust dat persoonlijke acties invloed hebben op een groter geheel Is er van overtuigd dat persoonlijke acties een bijdrage leveren aan een groter geheel groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 47
48 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
BEHEERSMATIGE VAARDIGHEDEN groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 49
PLANNEN EN ORGANISEREN Het aanbrengen van structuur in tijd, ruimte en prioriteit bij het aanpakken van problemen. Bepaalt op effectieve wijze doelen en prioriteiten. Vertaalt gestelde doelen in concrete acties, inclusief de benodigde middelen, mensen en tijd. Zoekt uit welke mensen en middelen voor een plan nodig zijn en zet deze zodanig in dat de beoogde resultaten worden bereikt. Regelt eigen werkzaamheden en activiteiten, en die van anderen. Delegeert taken. Stelt planningen bij wanneer er verstoringen optreden. 50 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
VOORTGANGSCONTROLE Het opvolgen in tijd van de voortgang van processen en taken. Spreekt van tevoren duidelijke mijlpalen en meetpunten af. Creëert voor zichzelf en anderen inzicht in de gang van zaken. Houdt vorderingen in diverse taken bij volgens een inzichtelijk patroon. Heeft oog voor meerdere facetten die verband houden met de werkzaamheden (kosten, tempo, kwaliteit, mensen en samenwerking). Signaleert afwijkingen ten opzichte van een bepaald plan en doet voorstellen om bij te sturen of stuurt zelf bij. Lost verstoringen zo snel mogelijk op, beperkt vertraging tot een minimum. groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 51
52 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
LEIDINGGEVENDE VAARDIGHEDEN groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 53
COACHEN focus op persoonlijke ontwikkeling van medewerkers Stimuleren en motiveren tot persoonlijke ontwikkeling door het geven en ontvangen van feedback in een open verstandhouding en door het scheppen van een gunstig ontwikkelingsklimaat Komt tot inzichten en resultaten door dynamische interactie Ziet en verwoordt talenten van anderen en stimuleert de ontwikkeling er van Geeft anderen feedback, luistert actief en stelt de juiste vragen Bespreekt kwaliteiten en leerpunten ikv persoonlijke en professionele ontwikkeling Zet anderen aan tot zelfreflectie, zelfsturing en eigenaarschap 54 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
SAMENWERKING STIMULEREN focus op samenwerking, groepsontwikkeling Medewerkers in teamverband laten werken aan een gemeenschappelijk doel en hiertoe ook de randvoorwaarden voorzien Moedigt anderen aan hun eigen mening te uiten en nieuwe invalshoeken aan te brengen Houdt op flexibele en positieve wijze rekening met verschillen in opvatting Maakt conflicten tussen medewerkers bespreekbaar Brengt oplossingen aan die rekening houden met uiteenlopende opvattingen Komt op voor het evenwicht tussen individuele en groepsbelangen groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 55
CONTROLEREN focus op bewaken en bijsturen van interne werkprocessen De prestaties van het team en de individuele medewerkers bewaken en op pijl houden. Zorg dragen dat het werk effectief en efficiënt gebeurt Zet de puntjes op de i als het op onderlinge afspraken aankomt Anticipeert op mogelijke knelpunten en bespreekt deze tijdig met medewerkers Spreekt medewerkers aan op hun verantwoordelijkheden, indien de situatie hierom vraagt Kaart de planning en voortgang van het werk aan in teamverband Volgt activiteiten nauwgezet op 56 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
COÖRDINEREN focus op organiseren en beheren van werkprocessen Het structureren, plannen en afstemmen van activiteiten en functies met het oog op een soepel verloop van de werkstroom en de realisatie van doelstellingen Streeft in zijn/haar werk naar efficiëntie en optimaal gebruik van middelen Vertaalt complexe taken naar concrete acties Heeft zin voor organisatie en voorziet in een vlot verloop van activiteiten Durft zaken uit handen geven en zorgt voor de nodige opvolging Stemt onderlinge taakverdeling duidelijk af met medewerkers groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 57
STRATEGISCH HANDELEN focus op visieontwikkeling, doel en richting geven Een lange termijn visie kunnen ontwikkelen in functie van een continu veranderende omgeving en ze concreet kunnen maken in doelstellingen en acties Zet beleid en visie om in operationele beleidsplannen en organisatiestructuren Zet beleid en visie om in concrete doelen voor de organisatie Houdt rekening met de impact van acties en beslissingen op korte en lang termijn Draagt bij tot het uitstippelen van de beleidslijnen van de organisatie op lange termijn Stelt binnen zijn/haar takenpakket duidelijke prioriteiten 58 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
RESULTAATGERICHT HANDELEN focus op bereiken van resultaten, nastreven van kwaliteit en effectiviteit Vasthouden aan de vooropgestelde doelen met het oog op het bereiken van resultaat Voorziet in de nodige middelen om productief te kunnen werken Voorziet in een aanpak die rendement garandeert Geeft collega s suggesties en aanwijzingen met het oog op het bereiken van het gewenste resultaat Drukt in meetbare en concrete termen uit wat in een situatie verwacht wordt Werkt doelgericht naar een resultaat groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 59
NETWERKEN focus op overtuigen, onderhandelen en verbanden Vanuit verschillende belangen contact leggen en onderhouden. Hierbinnen omgaan met verschillende machtsdynamieken Streeft naar open debat en communicatie tussen verschillende afdelingen en organisaties Streeft naar een win win situatie bij uiteenlopende standpunten Weet mensen op basis van zijn/haar argumenten te overtuigen Werkt actief mee aan vragen of projecten uit andere afdelingen of buiten zijn/haar directe verantwoordelijkheden Gaat op diplomatische wijze om met de verschillende machtsrelaties binnen de organisatie 60 COMPETENTIEWOORDENBOEK groep ubuntu
INNOVEREN focus op verandering, vernieuwing en alternatieven Open staan voor verandering en vernieuwing. Hiervoor zelf impulsen geven en teamleden aanzetten tot creativiteit Erkent signalen van weerstand tot vernieuwing en speelt hier gepast op in Leidt veranderingsprocessen op gestructureerde wijze in Creëert een omgeving waarbinnen ruimte is voor nieuwe ideeën en initiatiefname van anderen Stimuleert medewerkers tot kritisch denken betreffende de organisatie en haar werking met het oog deze te verbeteren Gaat zelf actief op zoek naar vernieuwing en verbetering groep ubuntu COMPETENTIEWOORDENBOEK 61