Brugwachtershuisje, Leiden beschrijving en gebrekenopname Gezien door de Welstands en Monumentencommissie Leiden d.d. 30-09-2015 Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden Wabo 151462-1888779 architektenburo Veldman Rietbroek Smit Leiden Vollersgracht 23 2312 VK Leiden 071 513 00 28 www.veldmanrietbroeksmit.nl a930-035
a930-035 blad 2 /16
Inleiding In opdracht van de gemeente Leiden, unit Monumenten en Archeologie en afdeling Stedelijk Beheer, zijn er voor diverse objecten in de stad opnames gedaan naar de gebreken en zijn hier herstelplannen voor gemaakt. De objecten, allen gemeentelijk eigendom en Rijksmonument dan wel Gemeentelijk monument, worden beheerd door de afdeling Beheer Vastgoed van de Gemeente Leiden. De foto s en opname in dit rapport dateren van februari 2010. Bij de vervolgopname in oktober 2011 is geconstateerd dat de lekkage flinke gevolgschade heeft gegeven aan de goten en het interieur, verf bladdert er geheel af. Er zijn nog geen onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. a930-035 blad 3 /16
a930-035 blad 4 /16
Inhoudsopgave Beschrijving en gebrekenopname blad Inleiding 1 Brugwachtershuisje Rijnzichtbrug 6 Situatietekening 7 Beschrijving van het object 8 Opname van gebreken 10 a930-035 blad 5 /16
Brugwachtershuisje Rijnzichtbrug bij Morsweg 57B 2332 EK Leiden Monumentnummer 515095, Rijksmonument Brugwachtershuisje bij Rijnzichtbrug beheer: Gemeente Leiden, afdeling Beheer Vastgoed a930-035 blad 6 /16
Situatietekening schaal 1:500 N a930-035 blad 7 /16
Beschrijving van het object Dit brugwachtershuisje is in 1932 tezamen met de Rijnzichtbrug en bijbehorend transformatorhuisje gebouwd. Het jaartal van de bouw, de naam van de brug en het wapen van Leiden zijn in keramische sierstenen aan de onderzijde van het huisje gemetseld. Het brugwachtershuisje is uit baksteen opgetrokken en heeft enkele decoratieve metselverbanden. Het metselwerk wordt onderbroken door granieten blokken en een rondgaande, witgeschilderde lijst bestaand uit gewapend beton. Het dak, aan de noordzijde een zadeldakvorm, aan de zuidzijde een tentdak, is bedekt met een bitumineuze laag met een zinken lijst. Volgens het originele bestek was het huisje oorspronkelijk met zilvergrijze leien in maasverband gedekt, dit is ook te zien op historische foto s. In de noordgevel is de toegangsdeur geplaatst met rechts daarvan een dichtgetimmerd venster. In de zuidgevel volgt een zesdelig venster de ronding in het metselwerk. Een niveau lager zijn twee kleine dichtgetimmerde vensters zichtbaar. De waterslagen onder de vensters zijn eveneens van graniet. Naast de decoratieve metselverbanden is in vlakke geveldelen kettingverband toegepast en in ronde geveldelen koppenverband. Bij de opname van het gevelwerk is uitgegaan van het metselwerk tot aan de bovenzijde van het looprooster op deze foto. a930-035 blad 8 /16
Bij binnenkomst is rechts een deur naar het toilet en links een deur naar de meterkast. In de hoofdruimte bevindt zich de bedieningsapparatuur van de brug. De bediening geschiedt automatisch. Door het zesdelige venster is goed zicht op de rivier. De vensterbanken bestaan uit gepolijst graniet. De wanden zijn gestuct en geschilderd, op de vloer liggen rode tegeltjes. Het plafond bestaat uit een betimmering waarboven een kleine vliering te vinden is. Onder de vloer is een installatieruimte die met een trap bereikbaar is. a930-035 blad 9 /16
Opname van de gebreken 22 METSELWERK Het metselwerk is in het verleden gestraald. Hierdoor is de bakhuid van de bakstenen verdwenen. Bij de keramische sierstenen is de glazuurlaag door het stralen grotendeels verdwenen. Advies om deze stenen voorzichtig uit te bikken, enkele beschadigingen te herstellen en de stenen opnieuw te glazuren. Vervolgens de stenen terugplaatsen. De arm met de stoplichten zit te dicht op de sierstenen bevestigd. Ten behoeve van het uithalen van de sierstenen deze arm demonteren en op enige afstand van de stenen terugplaatsen. Deze arm vervolgens groenschilderen, dit was vroeger de kleur van de arm, dit past ook beter bij het metaal van de brug. Op enkele plaatsen in de gevel is voegwerkherstel uitgevoerd. Enkele van deze voegen zijn weer uitgevallen. Enkele bakstenen vertonen scheuren, dit is echter zeer plaatselijk en behoeft geen herstel. Wel dient slecht voegwerk uitgekrabd te worden en opnieuw gevoegd te worden. a930-035 blad 10 /16
Enkele plekken van het metselwerk blijven lang vochtig waardoor mos- en alggroei ontstaat, hier is het voegwerk slecht. Deze plaatsen reinigen met stoom onder lage druk, het slechte voegwerk uithakken en opnieuw voegen. De granieten waterslagen ook reinigen. 30 KOZIJNEN, RAMEN EN DEUREN De kozijnen zijn waarschijnlijk al eens vervangen door de huidige blank gelakte meranti kozijnen. Het kozijnhout is in een redelijk goede conditie, enkele verbindingen staan open. Voor het herstel rekenen op het schuren, het vervangen van enkele glaslatten, en het opnieuw schilderen. Op historische foto s is te zien dat deze vensters voorheen in een lichte kleur geschilderd waren. Dubbelglas is niet nodig aangezien het huisje onbemand is. a930-035 blad 11 /16
De vensters in het lager gelegen niveau dienen weer opengemaakt te worden. Het hout van deze vensters is slechter dan dat van het grote raam (zie ook de foto hieronder). Voor herstel rekenen op vervangen van de helft van het kozijnhout. Het glas vernieuwen, hier gebruik maken van extra dik veiligheidsglas in verband met vandalisme. Het kozijnhout van deze twee vensters is slechter dan het grote kozijn, dit komt deels doordat de ruimte tussen steen en hout dichtgekit is waardoor vocht niet weg kan. Hierdoor is het hout zacht geworden. Bij herstel van de vensters deze kit verwijderen en de opening dichtzetten met een speciezoom. De deur is in redelijke staat, wel zijn enkele plekken in het hout zacht. Daarom rekenen op het vervangen van enkele delen. Daarnaast het slecht passende hang- en sluitwerk vervangen en de metalen plaat met rooster aan de onderzijde verwijderen. Voor al het houtwerk geldt dat de verf afgehaald dient te worden, het hout controleren en waar nodig vervangen en het geheel schilderen. De stoep ter plaatse van de voordeur ontdoen van algaanslag. a930-035 blad 12 /16
Het dichtgezette venster in de noordgevel dient te worden hersteld. Na het weghalen van de betimmering bepalen wat er moet gebeuren, het is ook mogelijk dat het een blindvenster betreft. Hierbij uitgaan van een volledig nieuw kozijn en glas (ook extra dik veiligheidsglas). Het grote kozijn is aan de binnenzijde aangetast door condensatievocht. Het aluminium condensprofiel waarin dit vocht wordt opgevangen is aan de koppen open waardoor dit vocht in het hout kan dringen. Enkele delen van de kozijnstijlen zullen vervangen moeten worden. Het detail aanpassen zodat condensatievocht niet meer in aanraking komt met het hout. De meterkast is bouwkundig gezien in een goede staat. Er staat een smeedijzeren vlaggenmast in de meterkast, het lijkt erop dat deze boven de deur aan de noordgevel heeft gezeten. Hier zijn vier stenen ingeboet (zie foto bovenaan deze pagina) waar de bevestingspunten zaten. Dit nader onderzoeken en eventueel terugplaatsen. De binnenkozijnen dienen geschilderd te worden, na het afhalen van de bestaande verflagen. a930-035 blad 13 /16
33 DAKBEDEKKINGEN De dakbedekking is op enkele plaatsen lek en aan vervanging toe. Hetzelfde geldt voor de gootlijst, deze is verrot en dient in zijn geheel vervangen te worden. Delen van het dakbeschot zijn ook aan vervanging toe. De afdeling Stedelijk Beheer heeft al plannen om de bitumineuze dakbedekking te vervangen door een leiendak. Deze post is opgenomen in het instandhoudingsplan. Ook de gootbodem is slecht en aan vervanging toe. Het schilderwerk van de boeidelen is zeer slecht. Het hout van de boeidelen moet worden hersteld. In het gewapend beton onder de goot is op enkele plaatsen beton weggedrukt door roestende wapening. Om dit te herstellen zal een deel van het beton opgehakt moeten worden en het roestende ijzer behandeld worden. Het beton herstellen met een betonreparatiemortel. 40 STUKADOORWERK Over het algemeen zijn de muren erg vochtig aan de binnenzijde en is er op meerdere plaatsen zoutuitbloei. Na reparatie van het dak de stuclagen van de muren afsteken. Als alles goed droog is opnieuw stuccen met een zoutbestendige stuc. Ten behoeve van de vochthuishouding in het pand kan overwogen worden een kachel te plaatsen die de temperatuur in het huisje boven de 17 graden houdt. In ieder geval zorgen voor een goede natuurlijke ventilatie. a930-035 blad 14 /16
Ook aan de binnenzijde is beton losgekomen door roestende wapening. Ook hier het beton ophakken en het roestende ijzer behandelen. Het beton herstellen met een betonreparatiemortel. Deze ruimte onderin is zeer vochtig. Nadat het dak is gerepareerd ook in deze ruimte het stucwerk afsteken. Na voldoende droging stuccen met zoutbestendige stuc en schilderen. Zorgen voor voldoende ventilatie en eventueel verwarming om de vochthuishouding te reguleren. 43 METAALWERKEN In de vloer van de hoofdruimte bevindt zich een luik waardoor de ondergelegen ruimte bereikt kan worden. De metalen rand van het luikgat is aangetast door corrosie. Deze rand uithalen, ontroesten en met een primer behandelen. Afschilderen en weer terugplaatsen. Het luik zelf ook schilderen. a930-035 blad 15 /16
De onderzijde van de trap die naar deze ruimte leidt is eveneens door roest aangetast. De gehele trap uitnemen en stralen, met een primer behandelen, afschilderen en terugplaatsen. 45 AFBOUWTIMMERWERK Door lekkage van het dak is het plafond boven het toilet slecht en zijn de muren vochtig. De vloer dient gereinigd te worden. Na herstel van het dak het plafond vernieuwen. De muren goed laten drogen en dan schilderen. a930-035 blad 16 /16