Implementatie in de jeugdzorg Lezing Academische Werkplaats Inside-Out dr. Karlijn Stals Nijmegen, 1 februari 2013 Implementatie? 2 1
NIET!!! 3 Weten en doen Verbetering in de zorg voor jeugd meer (en beter) onderzoek meer explicitering van praktijkervaringen meer kennis over wat werkt Maar wat we weten wat we doen 4 2
Promotieonderzoek 2007-2012 Literatuurstudie Medische wetenschap Jeugdgezondheidszorg Onderwijskunde Instrumenten ontwikkeld en onderzocht Empirische studies Jeugdformaat: methode Ambulant BJZ: Deltamethode Gezinsvoogdij Stals, 2012; Stams e.a., 2010 5 Vandaag? Wat weten we? En wat dus nog niet Definitie Implementatieproces Determinanten Strategieën 6 3
Een definitie Een procesmatige en planmatige invoering van een interventie met als doel dat de interventie duurzaam wordt uitgevoerd zoals bedoeld èn dat de beoogde uitkomsten behaald worden. Met andere woorden, een interventie wordt programma-integer uitgevoerd èn dat leidt tot de bedoelde verbetering bij de jeugdigen; bovendien zijn deze uitvoering en uitkomsten blijvend. 7 Implementatie: enge èn brede zin Implementatie in enge zin Interventie wordt uitgevoerd zoals bedoeld Programma-integriteit en flexibiliteit Implementatie in brede zin Resultaten worden behaald Uiteindelijk gaat het hierom! Duurzaamheid Fixsen e.a., 2005; Mazzucchelli & Sanders, 2010; Stals, Van Yperen, Reith & Stams, 2008, 2010, Stals, 2012 8 4
Belang praktijk en onderzoek Praktijk: Richten op eindresultaat geeft gemeenschappelijk doel Zichtbaar maken van eindresultaat geeft ruimte voor flexibiliteit Onderzoek: Nog veel te weinig onderzoek naar implementatie Wat zeggen effecten dan? 9 1x1 effect Na de planmatige implementatie van een interventie: zijn de resultaten van de hulp verbeterd zijn de resultaten van de hulp niet verbeterd werkt men zoals bedoeld + + gewenste uitkomst: implementatie is succesvol in enge en in brede zin + - implementatie is succesvol in enge zin, maar de cliënten zijn er niet (zichtbaar) mee geholpen werkt men niet zoals bedoeld + - cliënten zijn geholpen, maar we weten nog niet of dat iets met de interventie te maken heeft - - implementatie heeft zowel in enge als in brede zin niets opgeleverd 10 5
Maar hoe kom je daar? Geen recept! Wel idee over de ingrediënten 11 proces strategieën determinanten verspreiding adoptie invoering borging professionals interventie organisatie context Schema vrij naar Fleuren e.a., 2002; 2004; 2006 12 6
Implementatieproces Verspreiding, adoptie, invoering, borging Vaak veel aandacht voor verspreiding Informatie, artikelen, ontwikkeling Wat kun je hiermee als onderzoeker? Wanneer ben je bij het proces betrokken? Welke fasen zijn dan al - of juist nog niet - doorlopen? Waar kun je invloed op uitoefenen? Waar wil je invloed op uitoefenen? Davis & Tailor-Vaisley, 1997; Fullan, 1992; Grol & Wensing, 2006; Rogers, 1995 13 Determinanten Professional, interventie, organisatie, context Veel activiteiten gericht op professional Willen niet, kunnen niet, doen niet waarom? Wat kun je hiermee als onderzoeker? Op welke determinanten richt het onderzoek zich? Welke determinanten beïnvloeden de uitkomsten? Welke determinanten breng je in kaart met je onderzoek? Cabana et al., 1999 14 7
Strategieën Strategie die fit (fasering en determinanten) Trainen gebeurt vaak. Moet dit gericht op integriteit of flexibiliteit? Eenzelfde strategie voor verschillende teams, organisaties, regio s, landen... past dat? Intensiever lijkt beter, maar past dat? Wat kun je hiermee als onderzoeker? Wat wordt verwacht van de strategie die is gekozen? Is dat een reële verwachting? Hoe neem je implementatie mee in onderzoek? 15 Algemene aanbevelingen Betrek beoogde gebruiker bij ontwikkeling Bekendheid aan vernieuwing Training/coaching op elk moment van belang, op maat! Ervaringen uitwisselen en leren van elkaar Ondersteuning op organisatieniveau, monitoring en evaluatie Mikolajczak, Stals, Fleuren, De Wilde, Paulussen, 2009 16 8
Succesvolle implementatie Vooraf gewenste uitkomst definiëren In enge zin (kernelementen van de hulp) In brede zin (resultaten van de hulp) Vooraf determinanten analyseren Strategieën inzetten, passend bij Fasering Determinanten Monitoren, evalueren, bijstellen Grol, 1996; Fleuren e.a., 2004; Stals e.a., 2008 17 Implementatiemodel 18 9
Uitdaging nu: samen de fit vinden Instrumenten voorhanden! MeetInstrument Determinanten Innovatie Leer- en communicatiewijzer DDQ veranderingsbereidheid En meer Vooral: doen! Gaandeweg leren, uitwisselen, aanpassen TNO, Fleuren e.a., 2012; NJi, Wilschut, 2012; Bijl & Van den Bogaart, 1992 19 Verder lezen? Bero, L. A., Grilli, R., Grimshaw, J. M., Harvey, E., Oxman, A. D., & Thomson, M. A. (1998). Closing the gap between research and practice: An overview of systematic reviews of interventions to promote the implementation of research findings. British Medical Journal, 317, 465-468. Bijl, B. & Bogaart, P.H.M. van den (1992). Het meten van de bereidheid tot verandering. Betrouwbaarheid en validiteit van de Nederlandstalige versie van de DDQ. Pedagogisch Tijdschrift, 17, 26-41. Cabana, M. D., Rand, C. S., Powe, N. R., Wu, A. W., Wilson, M. H., Abboud, P. C., et al. (1999). Why don't physicians follow clinical practice guidelines? A framework for improvement. Journal of American Medical Association, 282, 1458-1465. Davis, D. A., & Taylor-Vaisey, A. (1997). Translating guidelines into practice: A systematic review of theoretic concepts, practical experience and research evidence in the adoption of clinical practice guidelines. Canadian Medical Association Journal, 157, 408-416 Fixsen, D. L., Naoom, S. F., Blase, K. A., Friedman, R. M., & Wallace, F. (2005). Implementation research: A synthesis of the literature. Tampa: University of South Florida, The National Implementation Research Network. Fleuren, M.A.H.,Paulussen, T.G.W.M., Dommelen, P. van en Buuren, S. van (2012). Ontwikkeling Meet Instrument voor Determinanten van Innovaties (MIDI). Leiden, TNO Behavioural and Societal Sciences Fleuren, M. A. H., Wiefferink, C. H., & Paulussen, T. G. W. M. (2004). Determinants of innovation within health care organizations: Literature review and Delphi study. International Journal for Quality in Health Care, 16, 107-123. Fleuren, M.A.H., Wilde, E.J. de, Paulussen, T.G.W.M., Stals, K. & Mikolajczak, J. (2009) Condities voor effectieve invoering van jeugdinterventies: een kennissynthese. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 6, 245-247 Fullan, M.G. (1992). Successful school improvement: The implementation perspective and beyond. Buckingham: Open University Press. Grol, R. & Wensing, M. (2006) Implementatie: Effectieve verbetering van de patiëntenzorg. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. Mazzucchelli, T. G., & Sanders, M. R. (2010). Facilitating practitioner flexibility within an empirically supported intervention: Lessons from a system of parenting support. Clincal Psychology: Science and Practice, 17, 238 252. Mikolajczak, J., Stals, K., Fleuren, M.A.H., Wilde E.J. de, Paulussen, T.G.W.M. (2009) Kennissynthese van condities voor effectieve invoering van jeugdinterventies. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven / Utrecht: NJi Ooms, H., Wilschut, M. & Loon, S. van (2011). Wegwijs in implementeren. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. Rogers, E. M. (1995). Diffusion of innovations (4th ed.). New York: The Free Press. Stals, K., Yperen, T. van, Reith, W. & Stams, G. (2008). Effectieve en duurzame implementatie in de jeugdzorg. Een literatuurrapportage over belemmerende en bevorderende factoren op implementatie van interventies in de jeugdzorg. Utrecht: Universiteit Utrecht. Stals, K., Yperen, T. van, Reith, W. & Stams, G. (2009). Jeugdzorg kan nog veel leren over implementeren. Gebruik van kennis over implementatie vergroot de kans op succes. Jeugd en Co Kennis, 4, 19-28 Stals, K., Yperen, T.A. van, Reith, W.J.M., & Stams, G.J.J.M. (2010) Planmatig implementeren leidt tot effectievere interventies in de praktijk. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 49, 43-55. Stals, K. (2012) De cirkel is rond. Onderzoek naar succesvolle implementatie van interventies in de jeugdzorg. (proefschrift) Utrecht: Universiteit Utrecht Stams, G.J.J.M., Top-Van der Eem, M., Limburg, S., Van Vugt, E., & Van der Laan, P.H. (2010). Implementatie en doelmatigheid van de Deltamethode Gezinsvoogdij: Onderzoek naar de invloed van de Deltamethode Gezinsvoogdij op het verloop op de ondertoezichtstelling.amsterdam: UVA, SCO-Kohnstamm instituut. Yperen, T. van & Bakker, K. (2008) Ontwikkeling en borging jeugdinterventies. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. 20 10
Verder doen!!! NJi Website www.nji.nl/implementatie Workshop Training Netwerken 21 Contact Karlijn Stals k.stals@nji.nl 030-2306589 22 11