Factsheet economische crisis 1 e kwartaal 21 O&S Mei 21
2
Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Vanwege de economische recessie in Nederland is er behoefte aan inzicht in de gevolgen hiervan voor de gemeente s-hertogenbosch. De afdeling Onderzoek & Statistiek (O&S) brengt daarom ieder kwartaal een factsheet economische crisis uit. In de factsheet komen de volgende drie thema s aan bod: economie, arbeidsmarkt en inkomen en woningmarkt en vastgoed. Per thema zijn de meest actuele feiten en ontwikkelingen weergegeven. Gevolgen crisis zichtbaar in s-hertogenbosch In de vorige factsheets werd al geconstateerd dat de gevolgen van de economische crisis geleidelijk zichtbaar werden. De nieuwste cijfers laten zien dat: 1. De bedrijfsdynamiek hoog is In het eerste kwartaal van 21 is zowel het aantal starters (36) als het aantal bedrijfsoprichtingen (18) tamelijk hoog. Dit duidt op een hoge bedrijfsdynamiek. Ruim tweederde hiervan vindt plaats in de dienstensector. Echter: ook het aantal opheffingen (32) is tamelijk hoog in het eerste kwartaal. Ongeveer de helft van het aantal opheffingen betreft bedrijven uit de dienstensector. Maar ook het aantal opheffingen in de bouw en detailhandel is relatief groot. Verder hebben in het eerste kwartaal van 21 18 bedrijven uit de gemeente s-hertogenbosch zich bij het mobiliteitscentrum gemeld. Ten opzichte van voorgaande kwartalen zijn dit meer bedrijven voor faillissementen en collectief ontslag, en minder voor deeltijd WW. 2. Steeds meer mensen het moeilijk krijgen De toename van het aantal niet werkende werkzoekenden zet door. Eind eerste kwartaal 21 zijn er bijna 4.8 niet werkende werkzoekenden. Dit betekent in één jaar tijd een stijging van 88 personen (23%). De afgelopen drie maanden is vooral de stijging van het aantal niet werkende werkzoekende jongeren (15-27 jaar) en vrouwen relatief hoog. Het werkloosheidspercentage in s-hertogenbosch ligt met 7,1% hoger dan gemiddeld in Nederland (6,8%). Ook is zowel het aantal WWB en WIJ uitkeringen, als het aantal WW uitkeringen het eerste kwartaal van 21 flink toegenomen. Dat steeds meer mensen het moeilijk krijgen blijkt uit de eveneens flinke toename van het aantal aanvragen bijzondere bijstand en schuldhulpverlening. 3. De situatie op de woningmarkt problematisch is en blijft De situatie op de woningmarkt is beduidend slechter dan vóór de kredietcrisis. Uit cijfers van de NVM blijkt dat ten opzichte van voorgaande jaren het aantal te koop staande woningen flink is toegenomen. Zo stonden er medio 28 9 woningen te koop, nu 1.34 woningen. Overigens is de huidige situatie tamelijk stabiel. Zowel het aantal te koop staande woningen als het aantal verkochte woningen is al maanden ongeveer gelijk. De gemiddelde tijd dat woningen te koop staan blijft echter wel toenemen. Verder zijn er in 29 beduidend minder bouwvergunningen afgegeven dan in voorgaande jaren. In de eerste drie maanden van 21 zijn er 13 bouwvergunningen voor nieuwbouwwoningen afgegeven. Dit is (tot nu toe) vergelijkbaar met voorgaande jaren. De verwachtingen voor de rest van 21 zijn echter pessimistisch. Vanwege dit lage aantal afgegeven bouwvergunningen zijn de verwachtingen voor het aantal op te leveren nieuwbouwwoningen in 21 eveneens somber. 4. Het aanbod aan vastgoed blijft toenemen Het aanbod aan bedrijfs- en kantoorruimte blijft toenemen. Zo wordt er begin 21 ruim 175. m 2 vvo aan bedrijfsruimte aangeboden en 135. m 2 vvo kantoorruimte. Dit is meer dan in voorgaande jaren. Dit heeft invloed op de nieuwbouwplannen. Zo is het aantal nieuwbouwplannen de laatste jaren relatief laag. En is een aantal nieuwbouwplannen uitgesteld. Het accent ligt steeds meer op vervangende nieuwbouw. 3
Index Consumentenvertrouwen [CBS] 4 3 2 1-1 -2-3 -4 Index Aantal bedrijven [Bron: LISA] Index Werkzame personen [Bron: LISA] 15 125 Nederland 14 's-hertogenbosch 12 's-hertogenbosch 13 Nederland 115 12 11 11 15 1 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 1 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Nieuwe bedrijven [Bron: KvK] Bedrijfsopheffingen [Bron: KvK] 4 Starters 4 3 3 2 Oprichtingen 2 1 1 15 Aantal bedrijven in 's-hertogenbosch dat te maken krijgt met: [Bron: Mobiliteitscentrum] 1 Faillissement Deeltijd WW 5 Collectief ontslag 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw 29 21 Hotelovernachtingen [Bron: afdeling Belastingen] 4. 3. 2. 1. 4
Economie Consumentenvertrouwen Nederlanders neemt licht af Het consumentenvertrouwen was in maart 29 op een dieptepunt: -33. Sindsdien is er tot januari 21 - sprake van een stijgende lijn. Sinds begin 21 neemt het consumentenvertrouwen in Nederland echter weer licht af. Minder werkzame personen, meer bedrijven Uit het vestigingenregister blijkt dat tussen april 28 en april 29 het aantal werkzame personen in s-hertogenbosch is afgenomen met 47 personen (-,5%) tot 99.37. Deze afname betreft vooral mannen (full- en parttime) en parttime vrouwen. Er zijn daarentegen meer vrouwen met een fulltime baan. Zowel in de B5 gemiddeld (,5%) als in de provincie Noord-Brabant (,2%) is de werkgelegenheid toegenomen. In dezelfde periode is het aantal bedrijven in s-hertogenbosch toegenomen tot 1.56. Dit betekent een toename van 27 bedrijven (2,7%). s-hertogenbosch heeft hiermee overigens wel de laagste groei van de B5. Sterke bedrijfsdynamiek, saldo positief De cijfers van de Kamer van Koophandel geven meer inzicht in de ontwikkelingen per kwartaal. Uit deze cijfers blijkt dat er in het eerste kwartaal van 21 36 starters zijn. Dit is vrij hoog. Een groot deel van deze starters is actief in de dienstensector: 7%. Overigens is het aantal starters ook in het eerste kwartaal van 28 en 29 relatief hoog. Ook het aantal oprichtingen is tamelijk hoog in het eerste kwartaal van 21: 18. Dit is vergelijkbaar aan het eerste kwartaal van 28. Veel van de 18 oprichtingen vinden plaats in de dienstensector: 69%. Daarentegen is ook het aantal bedrijfsopheffingen in het eerste kwartaal 21 hoog. Sinds begin 28 zijn er in één kwartaal nog niet zoveel bedrijfsopheffingen geweest (32). Ongeveer de helft van het aantal opheffingen vindt plaats in de dienstensector. Maar ook het aantal opheffingen in de bouw en detailhandel (beide 16% van totaal aantal opheffingen) is relatief groot. Ondanks het hoge aantal opheffingen is het groeisaldo 1 in het eerste kwartaal positief. Meer faillissementen en collectief ontslag In het eerste kwartaal 21 hebben in totaal 18 bedrijven uit de gemeente s-hertogenbosch contact gehad het mobiliteitscentrum 2. Twee bedrijven voor deeltijd WW (in totaal 12 werknemers), zeven bedrijven voor een faillissement (148 werknemers) en negen bedrijven voor collectief ontslag (in totaal 131 medewerkers). Ten opzichte van voorgaande kwartalen melden vooral meer bedrijven met faillissementen en collectief ontslag zich bij het mobiliteitscentrum. Het aantal bedrijven met deeltijd WW neemt af. (Zakelijk) toerisme blijft afnemen In 29 zijn er in totaal bijna 125. hotelovernachtingen in s-hertogenbosch geweest. Dit zijn er beduidend minder dan in 27 (-16. overnachtingen) en 28 (-17. overnachtingen). Voor het eerste kwartaal 21 zijn nog niet alle cijfers bekend. Op basis van de cijfers die wel bekend zijn, kan geconcludeerd worden dat ook het aantal hotelovernachtingen in het eerste kwartaal 21 waarschijnlijk lager zal zijn dan in het zelfde kwartaal van 28 en 29. 1 Starters + oprichtingen opheffingen. 2 Het mobiliteitscentrum is begin 29 gestart. 5
Niet werkende werkzoekenden in % van beroepsbevolking % Niet werkende werkzoekenden [Bron: UWV Werkbedrijf] [Bron: UWV Werkbedrijf] 8 5. 4.767 7 's-hertogenbosch Nederland 4.5 4. 6 3.5 5 3. Index 14 Ontwikkeling nww naar geslacht [Bron: UWV Werkbedrijf] Index 14 Ontwikkeling nww naar leeftijd [Bron: UWV Werkbedrijf] 15-27 jaar 12 12 1 mannen 1 27-45 jaar 8 vrouw en 8 45-65 jaar 6 6 j f m a m j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m a m j j a s o n d j f m am j j a s o n d 3.2 WW-uitkeringen [Bron: CBS] 3.2 WWB-uitkeringen < 65 jaar + WIJ [Bron: AmSZ] 2.4 2.4 1.6 1.6 8 8 4. Aanvragen Bijzondere Bijstand [Bron: AmSZ] 5 Aanvragen schuldhulpverlening [Bron: AmSZ] 3. 4 2. 3 2 1. 1 1. 8 6 4 2 Vacatures [Bron: UWV Werkbedrijf] Openstaand Ingediend j f ma m j j a s o n d j f ma m j j a s o n d j f ma m j j a s o n d j f ma m j j a s o n d Onderwerpen Bureau Sociaal Raadslieden [Bron: BSR] 1. 28 29 21 8. 6. 4. 2. 6
Arbeidsmarkt en inkomen Toename aantal niet werkende werkzoekenden zet door Het aantal bij het UWV Werkbedrijf ingeschreven niet werkende werkzoekenden 3 blijft toenemen. Eind maart 21 zijn er 4.767 niet werkende werkzoekenden. Dit zijn er 88 meer dan een jaar geleden. Dit betekent in één jaar tijd een groei van 23%. Tot nu toe was de stijging vooral toe te schrijven aan het aantal niet werkende werkzoekende mannen. Sinds begin dit jaar neemt echter ook het aantal werkzoekende vrouwen in s- Hertogenbosch toe. De laatste maanden van 29 was het aantal niet werkende werkzoekende jongeren tamelijk constant. Het eerste kwartaal van 21 is het aantal werkzoekende jongeren echter weer behoorlijk toegenomen. Het werkloosheidspercentage 4 in s-hertogenbosch is 7,1%. Dit is hoger dan het gemiddelde in Nederland (6,8%), maar lager dan in Helmond, Eindhoven en Breda 5. Eveneens toename aantal WWB 6 - en WW-uitkeringen Het eerste kwartaal van 21 is het aantal WWB en WIJ uitkeringen met ongeveer 2 toegenomen. Dit betekent een flinke toename. Tot en met het vierde kwartaal van 28 is het aantal WW-uitkeringen in s-hertogenbosch afgenomen. Sinds die tijd neemt het aantal WW-uitkeringen echter behoorlijk toe. Eind eerste kwartaal 21 zijn het er 3.6. Aantal aanvragen bijzondere bijstand neemt flink toe De afgelopen jaren neemt het aantal aanvragen bijzondere bijstand jaarlijks toe. Deze trend zet zich in 21 voort. Het eerste kwartaal zijn er al ruim 1.2 aanvragen geweest. Aantal aanvragen schuldhulpverlening neemt eveneens flink toe Ook het aantal aanvragen schuldhulpverlening is in het eerste kwartaal van 21 flink hoger dan in voorgaande jaren. In de eerste drie maanden van 21 zijn er al bijna 19 aanvragen geweest. Openstaande en ingediende vacatures nam iets af Het aantal bij het UWV WERKbedrijf openstaande en ingediende vacatures nam tot afgelopen maand af. In maart zijn er echter weer veel vacatures ingediend. Het aantal openstaande vacatures nam mede hierdoor ook weer toe. Overigens is bij het UWV Werkbedrijf natuurlijk slechts een deel van alle vacatures bekend. Aantal onderwerpen Bureau Sociaal Raadslieden iets lager Het Bureau Sociaal Raadslieden (BSR) helpt burgers door ze te ondersteunen bij het vinden van hun weg in wet- en regelgeving. In het eerste kwartaal van 21 ligt het aantal onderwerpen bij het BSR iets lager dan in voorgaande jaren. Het aantal klanten in het eerste kwartaal 21 is daarentegen iets hoger dan in voorgaande jaren. 3 De bij een vestiging van het WERKbedrijf actueel ingeschreven werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan 12 uur per week werkt met een inschrijf- en geen uitschrijfdatum. Zij moeten ingeschreven zijn in de regio waar zij wonen. 4 Uitgedrukt in percentage van de beroepsbevolking. 5 Eindhoven 9,1%, Tilburg 6,7%, Breda 7,5%, Helmond 1,7% 6 Aantal uitkeringen in het kader van de Wet Werk en Bijstand. 7
1.5 Te koop staande woningen [Bron: NVM] 15 Looptijd woningen [Bron: NVM] 1.2 12 9 9 6 6 3 3 8 Verkochte woningen [Bron: NVM] 3. Transactieprijs woningen [Bron: NVM] 6 25. 2. 4 15. 2 1. 5. - 1.5 1.2 Opgeleverde nieuwbouwwoningen [Bron: afdeling Bouwen] 1.5 1.2 Bouwvergunningen nieuwbouwwoningen [Bron: afdeling Bouwen] 9 9 6 6 3 3 Vastgoed aanbod, m 2 vvo [Bron: Propertynl, Dynamis, RSP] 18. Bedrijven Kantoren 15. 12. 9. 6. 3. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. Vastgoed transacties, m 2 vvo [Bron: Propertynl] Bedrijven Kantoren 8
Woningmarkt en vastgoed Aanbod bestaande koopwoningen constant Uit cijfers van de NVM 7 blijkt dat het aantal te koop staande woningen in de gemeente s- Hertogenbosch het afgelopen kwartaal tamelijk constant is gebleven. Er staan nu 1.34 woningen te koop. Overigens betekent dit natuurlijk een flinke toename ten opzichte van medio 28 (9 woningen). Een belangrijk deel van de te koop staande woningen bestaat uit appartementen (4%). Dit was in het vierde kwartaal van 29 ook al het geval. Het aantal te koop staande tussenwoningen is in het eerste kwartaal van 21 licht gedaald. De looptijd van woningen blijft toenemen. In het vierde kwartaal van 29 was de looptijd 128 dagen. Nu staan woningen gemiddeld 141 dagen te koop. Vrijstaande woningen staan het langst te koop. Hoekwoningen het minst lang. Aantal verkochte woningen stabiel Het aantal verkochte woningen lijkt zich te stabiliseren. De afgelopen kwartalen worden er gemiddeld zo n 23 woningen per kwartaal verkocht. In het eerste kwartaal van 21 zijn er 2 woningen verkocht. Dit is iets meer dan in het eerste kwartaal van 29. Maar: vergeleken met vóór de crisis betekent dit dat er veel minder woningen verkocht worden. Tot en met het derde kwartaal van 28 is de transactieprijs nagenoeg gelijk gebleven (gemiddeld circa 265.). Hierna neemt de transactieprijs af. In het eerste kwartaal van 21 is de gemiddelde transactieprijs 239.. Dit betekent een lichte toename ten opzichte van het kwartaal daarvoor. Laag aantal bouwvergunningen en nieuwbouwwoningen In heel 29 zijn er 42 bouwvergunningen afgegeven. Beduidend minder dan in voorgaande jaren. In de eerste drie maanden van 21 zijn er 13 bouwvergunningen voor nieuwbouwwoningen afgegeven. Dit is (tot nu toe) vergelijkbaar met voorgaande jaren. De verwachtingen voor de rest van 21 zijn echter pessimistisch. In 29 zijn er relatief veel nieuwbouwwoningen opgeleverd: 1.37. Dit waren voor een belangrijk deel nieuwbouwwoningen die al in de pijplijn zaten. In de eerste drie maanden van 21 zijn er 1 woningen opgeleverd. Dit zijn er evenveel als in het eerste kwartaal van 29. Door de lage afgifte van bouwvergunningen in 29 zijn de verwachtingen voor de rest van 21 echter ook hier somber. Aanbod vastgoed neemt toe Het aanbod aan vastgoed is het afgelopen jaar behoorlijk toegenomen. Begin 21 wordt er ruim 4. m 2 vvo 8 bedrijfsruimte meer aangeboden dan een jaar eerder. Ook het aanbod aan kantoorruimte is toegenomen, met 25. m 2 vvo. Dit betekent overigens niet dat al deze ruimte ook leeg staat. Het eerste kwartaal van 21 is er meer m 2 vvo verhuurd of verkocht dan in het eerste kwartaal van 28 en 29. Het aantal vastgoedtransacties blijft hiermee op een redelijk niveau. Uit de praktijk blijkt dat het aantal nieuwbouwplannen voor kantoor- en bedrijfsruimte de laatste jaren relatief laag is. Een aantal nieuwbouwplannen is uitgesteld. Het accent ligt steeds meer op vervangende nieuwbouw. 7 Het marktaandeel van de NVM is ongeveer 7 á 8% van alle te koop staande woningen. 8 VerkoopVloerOppervlak. 9