water. Om dit dringende probleem onder de aandacht te brengen heeft de Verenigde Naties 20w08 uitgeroepen tot Internationaal Jaar van Sanitatie.

range 1 royal haskoning nieuwsbrief > versie nl > jaargang 6 > nummer 1 > februari 2008 3 Meer dan een gewone trap 4 Aannemer steeds eerder aan tafel 5 LED, licht in de toekomst 7 Schiphol wordt waterproof nieuwsflits Henry Rowe benoemd tot lid van Raad van Bestuur Henry Rowe (1952), nu divisiedirecteur van de divisies Maritiem en Kust & Rivieren, is benoemd tot nieuw lid van de Raad van Bestuur van de Koninklijke Haskoning Groep. Naast Henry Rowe bestaat de Raad van Bestuur uit Jan Bout en Leo Visser. Royal Haskoning laat over de jaren een omzetgroei zien van 170 miljoen euro (2002) naar 320 miljoen voor 2007. Deze groei is het gevolg van acquisities en autonome groei in de thuismarkten en internationaal. Ook het aantal medewerkers is gestaag gegroeid tot 3600 wereldwijd in 2007. Als gevolg van deze ontwikkelingen en toegenomen werkzaamheden heeft de Raad van Commissarissen besloten de huidige Raad van Bestuur, nu bestaande uit 2 leden, Jan Bout en Leo Visser, uit te breiden naar 3 leden. Met de komst van Henry Rowe bevestigt de organisatie haar internationale karakter. Bijna 40 procent van de wereldbevolking heeft geen toegang tot sanitaire basisvoorzieningen. Geen schone en veilige toiletten, geen goede rioleringen en geen persoonlijke hygiëne. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO schat dat jaarlijks 1,8 miljoen mensen sterven aan diarree ten gevolge van onhygiënische omstandigheden. Dagelijks gaat het om bijna 5.500 kinderen die sterven aan ziektes veroorzaakt door besmet voedsel en water. Om dit dringende probleem onder de aandacht te brengen heeft de Verenigde Naties 20w08 uitgeroepen tot Internationaal Jaar van Sanitatie. Royal Haskoning zet zich actief in om de aanleg van benodigde infrastructuur te versnellen. Door samen met Rabobank twee bekende concepten meso-financiering en publieke private samenwerking te combineren. Ook wonen we 2015 niet ver weg om sanitaire basisvoorzieningen te realiseren Royal Haskoning levert met haar kennis en ervaring op gebied van sanitatie actief bijdrage aan het Internationaal Jaar van Sanitatie. En aan de Milleniumdoelstellingen. Doel is het aantal mensen zonder sanitaire basisvoorzieningen voor 2015 te halveren. Wij menen dat dit doel alleen behaald kan worden als regeringen, donoren, NGO s en commerciële organisaties hun krachten bundelen en zo snel mogelijk beginnen met implementeren. conferenties, besprekingen en seminars bij over wat de Nederlandse watersector en Royal Haskoning in het bijzonder kunnen bijdragen. En: we werken onder meer aan een sanitatieproject in de stad Pekanbaru, Indonesië. Zie www.royalhaskoning.com voor meer informatie over de bijdrage van Royal Haskoning aan het Internationaal Jaar van Sanitatie. En klik op de speciale link. Annemie Peters-Otten +31 (0)24 3284 935 a.peters@royalhaskoning.com Doelen van de VN l Bewustwording over het belang van sanitatie en de impact op het bereiken van de andere millenniumdoelen. l Overheden en hun partners stimuleren om beleid en acties te promoten en te implementeren voor het halen van de sanitatiedoelstelling. l Gemeenschappen, met name vrouwengroepen, mobiliseren om de gebruiken en tradities op het gebied van hygiëne en sanitatie te veranderen door sanitatie-gezondheideducatie campagnes. Royal Haskoning BM Vanaf 1 januari 2008 opereert de divisie Bouwmanagement & Advies van Royal Haskoning onder één merknaam, Royal Haskoning BM. De adviesbureaus BM, IM en het Royal Haskoning deel van de divisie werkten tot 1 januari jl. onder drie verschillende namen. De drie partijen werken al nauw samen sinds BM en IM in augustus 2005 onderdeel werden van Royal Haskoning. Dit krijgt nu een logisch vervolg met een volledig samengaan en het hanteren van dezelfde merknaam. Royal Haskoning BM richt zich op het managen van bouwprocessen in de bouw en infrastructuur en het integraal adviseren over huisvesting en vastgoed. De 125 medewerkers werken vanaf 1 januari jl. vanuit de vestigingen Hoofddorp, Nijmegen, Rotterdam en Zwolle. Hoewel ieder in z n eigen markt actief is merkten wij de laatste tijd toch steeds vaker dat BM en Royal Haskoning naar elkaar toegroeiden en dat er in toenemende mate sprake was van een overlapping van activiteiten, zo licht divisiedirecteur Martien Vink het besluit toe. Bovendien kregen we van de buitenwereld regelmatig de vraag waarom de bureaus eigenlijk nog gescheiden werkten. Na een zorgvuldige afweging van alle belangen hebben we daarom besloten om elkaar verder te versterken door een volledig samengaan en het hanteren van dezelfde merknaam, en daarmee duidelijk te maken dat we één club zijn. Naamsbekendheid We hebben voor de naam Royal Haskoning BM gekozen, omdat we willen onderstrepen dat we onderdeel zijn van Royal Haskoning en de merknaam BM niet helemaal willen loslaten, gaat Vink verder. BM heeft in tal van markten een grote naamsbekendheid en een goede reputatie. We hebben een nieuw logo laten ontwerpen om dat ook naar buiten toe goed uit te stralen. Het bureau behoort in haar marktsegmenten tot de top van adviesbureaus in Nederland. Ook IM, dat zich op de infrastructuur markt richt, heeft een uitstekende reputatie. Bij veel opdrachtgevers is bekend dat IM en BM bij elkaar horen. Het loslaten van de merknaam IM, vinden we daarom verantwoord. Directere lijnen De divisiedirecteur wijst er tenslotte op dat de klanten van de drie partners dezelfde vertrouwde gezichten blijven zien en kunnen blijven rekenen op dezelfde kwaliteit van onze dienstverlening. Het komt hen alleen maar ten goede, zegt Vink. De communicatielijnen worden korter en directer en de onderlinge samenwerking wordt intensiever. Haskoning Nederland BV. neemt de verplichtingen van alle bestaande contracten van BM en IM, uiteraard onder dezelfde voorwaarden over. Alle klanten van beide bureaus zijn hierover persoonlijk geïnformeerd. Pauline Vogel-Massée +31 (0)23 5612 271 pauline_vogel@bmadvies.nl BM managers & consultants

Afvalverbrander Twence BV werkt aan de (derde) lijn In Hengelo verandert de horizon langzaam van vorm, nu de uitbreiding van de afvalverbrandingsinstallatie van Twence BV haar voltooiing nadert. Een indrukwekkend project in vele opzichten. Range in gesprek met twee nauw betrokken personen: de heer Jan Rooijakkers, directeur van Twence en Ton van der Knijff van Royal Haskoning. Twence is een afvalverwerkingsbedrijf, dat al het huishoudelijke afval en veel van het bedrijfsafval uit de regio Twente verwerkt. Door deze verwerking produceren zij tegelijkertijd energie. Het afval wordt veilig en volgens de laatste stand van de techniek gescheiden, geschikt gemaakt voor hergebruik, gecomposteerd, verbrand of als het echt niet anders kan gestort. Ruim 90% van het aangeboden afval wordt omgezet in grondstoffen, bouwstoffen en energie. Twence dient zo het milieu en werkt zij aan de toekomst. Kolos De huisvesting van de nieuwe derde verbrandingslijn mag met de pakweg 40 x 100 meter gerust een kolos genoemd worden. Eén blik op deze enorme gestalte maakt duidelijk dat het hier gaat om een complex project. Rooijakkers: De eerste plannen voor deze verbrandingsinstallatie kwamen in 2001 op tafel. Dat was het begin van een intensieve periode, waarin technische concepten werden gevormd en financiën en vergunningen werden voorbereid. Deze fase konden we afronden in 2003. Toch konden we pas in 2005 concreet van start gaan met de aanbestedingen, omdat het destijds door de grootschalige export van afval naar Duitsland niet mogelijk Kalender Wanneer? Wat? Waar? 13-14 februari De Delftse bedrijvendagen 2008 16-17 februari Royal Haskoning Chess Challenge toernooi 2008 Delft Barbarossastraat 35, Nijmegen 19 februari IWC bijeenkomst Van der Valk Hotel Bijhorst, Wassenaar-Zuid 20 februari 13:30-17:00uur Minisymposium gezondheidszorg 24-28 februari Waterfront Exhibition 2 maart Open dag Royal Haskoning was goede afvalcontracten te tekenen. Nadat eenmaal wél aan deze projectvoorwaarde was voldaan een verbrandingsinstallatie van deze omvang bouw je niet zomaar op goed geluk hebben we het project voortvarend opgepakt. Al in juni 2006 tekenden de eerste partijen hun leveringscontracten. En als alles goed blijft verlopen, en daar gaan we vanuit, wordt de installatie begin volgend jaar opgeleverd. Twee rollen Royal Haskoning is al in een vroeg stadium bij het project betrokken. Rooijakkers: Twence BV had in het verleden ook al naar tevredenheid met Royal Haskoning gewerkt. Bovendien wilden we bij deze uitbreiding graag gebruik maken van de ruime kennis die zij bezitten op het gebied van afvalverbrandingsinstallaties. Al vanaf het begin van het project hebben we dan ook samengewerkt aan de opbouw ervan. Met Royal Haskoning in de rol als adviseur en later ook als uitvoerend engineer. Van der Knijff beschrijft beide rollen: Als adviseur hebben we bijgedragen aan de ontwikkeling van de uitbreiding. Daarnaast hebben we de vergunningsfase begeleid en de milieueffectrapportage opgesteld. Ook tekenden we voor de haalbaarheidsstudie en de business Wieger Bruinlaan 100, Hoofddorp Dubai Barbarossastraat 35, Nijmegen www.ddb.tudelft.nl : Youssef El Ouardi +31 (0)24 3284 292 www.schaakbond.nl/chess-challenge/ Als onderdeel van het programma, houdt Jan Bout een bezielende lezing (20.00-22.00uur) over de activiteiten van Royal Haskoning in de Arabische Emiraten. Meer informatie of reserveren: Lera Bolotova, +31 (0)70 3558 863, treasurer@iwcthehague.nl : Teddy Bogdanovski +31 (0)23 5612 971 t.bogdanovski@royalhaskoning.com : Margie Alders +31 (0)24 3284 393 m.alders@royalhaskoning.com : Margie Alders +31 (0)24 3284 393 m.alders@royalhaskoning.com 14-15 maart Carrièrebeurs RAI Amsterdam : Robert van Kasteel +31 (0)10 2865 667 r.vankasteel@royalhaskoning.com case. Nadat het investeringsbesluit genomen was, waren we vervolgens (mede) verantwoordelijk voor het opstellen van aanvraagdocumenten voor twee van de vijf deelprojecten van het totaal: oven en ketel en elektro-, meet en regeltechniek. En we mochten de contract- en engineeringbegeleiding voor de realisatie van de oven en ketel op ons nemen. In de rol van engineer leveren wij ook diensten op het gebied van ontwerp van gebouwinstallaties en arrangement van de totale inrichting. Glimlachend: Voor ons een prachtig project, waarin onze multidisciplinaire aanpak perfect tot uiting komt. Wederzijds leren Over het mooiste facet van dit project zijn de heren het snel eens. Rooijakkers: Doordat we dag in, dag uit met zo veel verschillende mensen nauw samenwerken aan zo veel verschillende projectonderdelen, maken we aan beide kanten ook steeds weer kennis met nieuwe zaken. Van der Knijff vult aan: Wij laten Twence BV meedelen in onze overall algemene expertise, terwijl wij van hen ook nog bijleren over dagelijkse praktische kennis op het gebied van de bedrijfsvoering van de verbrandingsinstallatie zelf. Een mooi proces! Uitdagingen Uiteraard zijn er ook moeilijkheden of uitdagingen te benoemen. Van der Knijff Zoals gezegd: we werken met heel veel verschillende mensen en partijen aan deze klus. Het aantal leveranciers bijvoorbeeld, is zeer internationaal en elke leverancier heeft zijn eigen agenda. Het is dan ook logisch dat er zich ups en downs voordoen. Sterker nog: soms komt de planning in gevaar door tegenslagen, zoals te late of kwalitatief ondermaatse leveringen of doordat leveranciers elkaar letterlijk in de weg zitten. Tot nu toe echter, zijn we steeds in staat geweest om alle partijen op een lijn te krijgen. En uiteraard gaan we ervan uit, dat we dat blíjven doen, zodat Hengelo begin 2009 een derde verbrandingslijn rijker is. Ton van der Knijff +31 (0)24 3284 534 t.vanderknijff@royalhaskoning.com Even voorstellen Maartje Bouvy is vanaf januari 2008 financieel directeur bij Royal Haskoning. Zij is de eerste vrouwelijke concerndirecteur bij Royal Haskoning. Hiermee geeft de organisatie gestalte aan haar inzet om meer diversiteit in haar management te krijgen. Maartje rondde in 1993 haar studie Bedrijfskunde aan Universiteit Nijenrode af, vervolgens studeerde ze Economie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Haar inhoudelijke bagage is aangevuld met de opleiding Register Controller, afgerond aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam in 2000. Maartje Bouvy is haar professionele loopbaan begonnen bij Unilever in 1996 waar zij verschillende functies heeft vervuld. Binnen de organisatie heeft zij ervaring opgedaan binnen management accounting, buying, financial accounting and international controlling. Naast een drukke baan is Maartje moeder van vier kinderen (2, 3, 5 en 7 jaar). Als oprichtster van de Blonde Tafel Rotterdam maakt ze zich sterk voor ambitieuze vrouwen met een fulltime baan. Zelf is ze er redelijk nuchter onder: Met een goede oppas en een goede planning kom je een heel eind. Ik vind het prettig s avonds te werken als de kinderen in bed liggen. Ik vind het leuk om te doen en dat geeft energie. Over haar eerste ervaringen bij Royal Haskoning zegt Maartje: Ik ben trots om voor dit bedrijf te mogen werken. Goeie en leuke mensen die echt hart voor de zaak hebben, maken het makkelijk om je hier snel thuis te voelen. Ik wil graag met het finance team een stap voorwaarts maken in professionaliteit. Niet alleen de standaard processen goed laten verlopen, maar ook een gelijkwaardige business partner worden in het bedrijf. Als finance kunnen wij een belangrijk steentje bijdragen om een gezonde (lees: winstgevende) groei naar Euro 500m met 6000 mensen te maken. Om als bedrijf waarde te creëren door op de juiste manier te groeien is echt het leukste wat er is. 2 << range februari 2008

VEERPLEIN WORDT WOONWIJK Civiel technisch ontwerp voormalig veerplein Kruiningen Het veer vaart al bijna vijf jaar niet meer. Door het opheffen van de veerdiensten op de Westerschelde is de functie van het veerplein in Kruiningen vervallen. Arcus Projectontwikkeling heeft in samenwerking met de gemeente Reimerswaal de herinrichting van het veerplein tot woongebied op zich genomen. Met daarin een bepalende rol voor Royal Haskoning. Het plein wordt heringericht tot woongebied met ca. 250 woningen. Om dit project in goede banen te leiden heeft Arcus Projectontwikkeling een bouwteam opgericht. Daarin is naast Royal Haskoning, Arcus en de Gemeente Reimerswaal ook plaats voor Mourik Groot-Ammers BV, Rothuizen van Doorn t Hooft, Rijkswaterstaat en het Waterschap. Het civiel technisch ontwerp en meer Het traject voorafgaand aan de bouw is lang. Royal Haskoning houdt zich bezig met de terreininventarisatie en metingen, inventarisatie van kabels en leidingen, het uitwerken van het stedenbouwkundig plan tot civiel ontwerp en het opstellen van een rioleringsplan op basis van hydraulische berekeningen. Ook het bepalen van persleidingtracés, toe te passen wegconstructies en verkeersmaatregelen en het opstellen van een gedetailleerde grondbalans valt onder de verantwoordelijkheden. Natuurlijk vindt er uitgebreid en regelmatig overleg plaats binnen het bouwteam en met derden. De dijken rond de wijk Dat is nog niet alles. Voor de inrichting van het veerplein heeft Royal Haskoning nóg een aantal belangrijke werkzaamheden uitgevoerd. Er is een plan opgesteld voor de verlegging van de Koppeldijk en de verzwaring van de Westelijke en Oostelijke Havendijk. Stabiliteiten steenbekledingberekeningen zijn uitgevoerd van de aan te leggen en te verzwaren dijken. En een groot aantal werkzaamheden is bestekgereed gemaakt. Dit betreft niet alleen de sloop van bestaande opstallen, het opbreken van verhardingen en de vervaardiging van terrein, maar ook het aanleggen van de Koppeldijk, het bouw- en woonrijp maken van het terrein en de dijkverzwaring van de Westelijke en Oostelijke Havendijk. Vervolgens heeft Royal Haskoning de bestekbegrotingen opgesteld en de Europese aanbesteding begeleid. Door het opheffen van de veerdiensten op de Westerschelde is de functie van het veerplein in Kruiningen vervallen. Het veerplein wordt woongebied met 250 woningen. Laurens-Jan Schets +31 (0)113 2460 15 r.schets@royalhaskoning.com Zelfdragende trap tart de verbeelding Midden in de entreehal van het nieuwe onderkomen van Heerema Marine Contractors staat een in het oog lopende (en tegelijkertijd bijna onzichtbare) tien meter lange, zelfdragende glazen trap. De trap tart ieders verbeelding. Het fantasievol toepassen van dragend glas in façades van moderne kantoorpanden langs onze snelwegen vormde de opmaat naar deze unieke toepassing. Een zelfdragende glazen trap maken die veel mensen tegelijk moet kunnen dragen, is echter veel ingewikkelder en tijdrovender, weet projectleider Fokke van Gijn van Royal Haskoning. Veiligheid staat boven alles bij Heerema Marine Contractors en om de krachten die in deze trap optreden (en die zijn twintig keer groter dan bij gevels) goed op te vangen, moest een ingenieuze constructie worden gemaakt. Op verzoek van Heerema verzorgde Corsmit (dat onderdeel uitmaakt van Royal Haskoning) het constructief ontwerp. Deze trap is uniek in afmeting en uitwerking, aldus Fokke van Gijn, en voldoet aan alle geldende veiligheidseisen. Zowel voor ons als de aannemer die de afwijkende glazen vormen ging produceren, was dit een uitdagend project. De crux van het ontwerp zit in de kleine puntvormige voorgespannen lijmverbindingen, die door middel van stalen staven de verschillende (gelamineerde) glasplaten met elkaar verbinden. Vier meter boven de grond over glas lopen blijft eng voor sommige mensen. Toch is deze trap super veilig en veel stijver en sterker dan een gewone stalen trap. Ton Rusch, project director Heerema Marine Contractors is bijzonder ingenomen met het eindresultaat: De uitvoerbaarheid van het oorspronkelijke concept bleek niet mogelijk. Fokke van Gijn kreeg vervolgens de moeilijke opdracht om het basisontwerp door te rekenen en aan te passen, zonder afbreuk te doen aan de exclusiviteit van het oorspronkelijke ontwerp. Dat is hem op zeer professionele wijze optimaal gelukt. De samenwerking met Royal Haskoning was voor ons van cruciaal belang, om deze unieke glazen trap tot een professioneel eindresultaat te brengen. Fokke van Gijn +31 (0)70 39 49 305 vangijn@corsmit.com Twee petten die passen Adviseur Jacques van Dinteren hoogleraar in Groningen De binding met de wetenschap versterken door meer met universiteiten samen te werken. Vanuit deze visie ondersteunt Royal Haskoning de leerstoel Planning, ontwikkeling en management van werklocaties op de Rijksuniversiteit Groningen. Professor Jacques van Dinteren, werkzaam als adviseur/productmanager bij Royal Haskoning, is sinds september 2007 de vierde hoogleraar van het adviesbureau. Van Dinteren heeft bij Royal Haskoning de afdelingen Economie & Ruimtelijke Investeringen en LocLab (LOCatieontwikkelings LABoratorium) onder zijn hoede. Volgens de bijzonder hoogleraar is het combineren van deze functies met zijn professoraat in Groningen niet eenvoudig. De eerste maanden vond ik dat knap lastig. Eén dag in de week, donderdag, werk ik op de universiteit in Groningen. Ik probeer dat strikt te scheiden van mijn adviseurschap bij Royal Haskoning. Met twee petten op rondlopen, is soms niet eenvoudig maar ze passen wel. De afstand Nijmegen-Groningen vormt daarentegen geen probleem. Ik vertrek woensdagavond en overnacht dan in het gastenverblijf van de universiteit. Contacten met de wetenschap In zijn carrière heeft Van Dinteren zich gespecialiseerd in ruimtelijkeconomische ontwikkeling, werklocaties en locatieontwikkeling. 27 jaar geleden begon hij zijn loopbaan als wetenschappelijk medewerker op de Radboud Universiteit Nijmegen. Sindsdien heb ik de banden met universiteiten aangehouden. Deze contacten komen me nu nog van pas. Ik heb altijd interesse behouden in het overbrengen van praktijkkennis naar studenten. Regelmatig geef ik op verschillende universiteiten gastcolleges over locatieontwikkeling en vastgoed. Praktijkkennis toepassen Voor zijn studenten Ruimtelijke Wetenschappen brengt Van Dinteren dwarsverbanden aan tussen de disciplines technische planologie, vastgoedkunde en economische geografie (onder meer vestigingsgedrag van ondernemers). Hij gaat daarbij dieper in op de(her-) ontwikkeling van bedrijven-terreinen, kantoorlocaties, stadscentra, stationsomgevingen en de campus van universiteiten. Ik verzorg allereerst onderwijs en doe daarnaast onderzoek. Momenteel probeer ik een onderzoek op te zetten naar het functioneren van science parks in Nederland en Engeland. Een promovendus moet dit gaan uitvoeren, ik kan er richting aan geven. Als dit onderzoek van de grond komt, kan diep op de materie worden ingaan. Onderzoek op een universiteit is niet gemakkelijk te vergelijken met onderzoek dat Royal Haskoning verricht. Bij ons adviesbureau gaat het minder om theoretische grondslagen en is het onderzoek veel meer gericht op de praktijk. Hierdoor kun je voor studenten theorie en praktijk sterk met elkaar verbinden. Vruchtbare wisselwerking Concrete resultaten uit de combinatie van zijn adviseurschap met het hoogleraarschap heeft Van Dinteren na een klein halfjaar nog niet. Daarvoor is het volgens hem nog te vroeg. Toch snijdt het mes aan twee kanten. Je zit op een universiteit natuurlijk bovenop informatie en nieuws uit het vakgebied. Bovendien bieden collega s van andere vakgebieden ook een verfrissende kijk op het werkveld. En een ander voordeel: Royal Haskoning kan direct vissen in de kweekvijver van aanstormend talent. Jacques van Dinteren +31 (0)24 3284 416 j.vandinteren@royalhaskoning.com Om de banden met hogescholen en universiteiten aan te halen, geeft Royal Haskoning regelmatig voorlichtingspresentaties. Ze probeert daarmee studenten te interesseren voor het volgen van een stage bij het adviesbureau. Met de tweejaarlijkse prijsvraag The Deltacompetition wil Royal Haskoning studenten verleiden tot nadenken over innovatieve oplossingen voor vraagstukken die het leven in een delta met zich meebrengen. februari 2008 range >> 3

Geïntegreerde contracten bij complexe bouwvraag Aannemer eerder aan tafel Ligt er een complexe bouwvraag? Dan kan een geïntegreerd contract meerwaarde bieden voor een goed projectresultaat. Royal Haskoning heeft de ervaring deze contracten op te stellen. Maak de aannemer niet alleen verantwoordelijk voor de uitvoering, maar laat hem met zijn expertise ook meedenken in de ontwerpfase én geef hem het meerjarig onderhoud te doen. Dat levert passende oplossingen op. Groot voordeel hiervan is verder dat de opdrachtgever maar één eindverantwoordelijke heeft, die alle ins en outs van het project beheerst. Bij geïntegreerde contracten is het van groot belang dat de opdrachtgever aan het begin van het traject de juiste vragen en kwaliteitseisen formuleert. Aannemers moeten weten waarop ze inschrijven. Haskonings Anne Altena (29), adviseur aanbestedingen en contractvorming in Steenwijk, ondersteunt de opdrachtgever daar desgevraagd bij. Ook bij het borgen van de kwaliteit tijdens de uitvoering speelt Altena vaak een rol, omdat dit maatwerk is. Bruggen, sluis, tunnel Het opwaarderen van het Veenkanaal voor de recreatievaart, door het Veenpark in Drenthe, is hoewel kleinschalig zo n complex project. De verkeersbrug over het kanaal moet daarvoor twee meter omhoog. Het treintje dat toeristen door het hoogveengebied rijdt, trekt dan de steilere oprit niet meer. Een zwaardere loc ervoor lukt niet, want hij zou wegzakken in het slappe veen. Een oplossing is een ophaalbrug neer te leggen waar het treintje wel overheen kan. Die zou kunnen komen over de vlakbij gelegen schutsluis die toch aanpassing behoeft. Eenmaal aan de overkant moet het treintje afbuigen en via een nieuwe tunnel onder de verkeersbrug door om uit te komen bij de bezienswaardigheden. De aannemer is gevraagd deze oplossingsrichting verder uit te werken. Inzet Royal Haskoning De Dienst Landelijk Gebied is opdrachtgever van dit project. De schutsluis, met daarachter de verkeersbrug over het Veenkanaal. De aannemer is na de herfstvakantie met de bouw begonnen, na ca. een half jaar voorbereidingstijd. Vóór Pasen moet het project klaar zijn! Altena werd in 2006 gevraagd te adviseren over de marktbenadering. Maar naast procesbegeleiding en contractadvisering zijn we ook beschikbaar voor technische ondersteuning. En we voeren de tweedelijns kwaliteitskeuring uit nadat de aannemer eerst zelf zijn werk gekeurd heeft. Steeds vaker zit Altena ook aan de andere kant van de tafel en ondersteunt hij juist de aannemer, bij het ontwerpen of het opstellen van kwaliteitsplannen bijvoorbeeld. Royal Haskoning kan zo deskundigheid bieden bij elke complexe bouwvraag. Anne Altena +31 (0)521 534 608 a.altena@royalhaskoning.com Ziekenhuizen technisch steeds intensiever Installaties in nieuwbouw Gelre Zutphen op toekomst berekend Chemische bereidingsfabriek ruimt op Grondsanering in een tent Royal Haskoning verzorgt grondsanering voor een chemische bereidingsfabriek in een tent. De grote tent zorgt voor een krachtige afscherming van geuren en stoffen voor de omgeving en medewerkers. De methodiek op deze schaal is uniek. Integraal ontwerpen: de techniekruimten als bovenste laag zijn volledig opgenomen in het ontwerp In een modern ziekenhuis neemt de techniek een belangrijke plaats in. Volgens Anne Brouwer van de divisie Gebouwinstallaties van Royal Haskoning beslaan de investeringen in installatietechniek bijna de helft van de totale bouwkosten. Anne Brouwer is als projectleider samen met senior adviseur Toon Braam verantwoordelijk voor de realisatie van alle technische installaties in het nieuwe Gelre ziekenhuis in Zutphen, dat in de recordtijd van drieënhalf jaar wordt ontworpen en gebouwd. In ziekenhuizen wordt steeds meer gedaan. Er is een verschuiving van algemeen beddenhuis naar poliklinische dagbehandelingen. De zorg wordt ondersteund door digitale informatiesystemen voor afspraken, patiëntendossiers en digitale beeldverwerking van CTen MRI-scans. Dit betekent ook een vergroting van de klimaatinstallaties om alle warmte van apparatuur weg te kunnen koelen. Daarbij wil Gelre ziekenhuizen het nodige comfort kunnen bieden aan patiënten en zeker ook personeel. Het is dus niet zo gek dat de technische voorzieningen een belangrijk onderdeel zijn. Flexibiliteit Bij de nieuwbouw van Gelre ziekenhuizen in Zutphen is er veel aandacht voor de totale levenscyclus van het gebouw en de voorzieningen. Toekomstige flexibiliteit is belangrijk. De zogenaamde Hot Floor met technisch intensieve functies als de OK s, de IC en de Röntgen staat om die reden apart van de rest van het ziekenhuis. De levensduur is namelijk korter en de Hot Floor kan zo over tien of vijftien jaar in zijn geheel worden vervangen als daar aanleiding voor is, vertelt Brouwer. In nauwe samenspraak met Gelre ziekenhuizen kijken we als ontwerpers in meerdere opzichten verder vooruit. Om de snelheid in het bouwproces te houden is een splitsing aangebracht tussen casco en inbouw. De ruwbouw kan alvast starten terwijl nog wordt nagedacht over de exacte ruimte-indeling en de benodigde aansluitpunten. Een overdimensionering van de technische hoofdinfrastructuur maakt late wijzigingen in de inbouw nog mogelijk, en is tevens bedoeld als reserve voor toekomstige veranderingen. Samenwerking In het integrale ontwerpproces wordt nauw samengewerkt tussen alle betrokken disciplines van Royal Haskoning. De uitvoering en coördinatie door één partij leidt tot veel hogere snelheid, want er is meer direct contact en onderlinge afstemming. De integrale aanpak geeft grotere diepgang in de afwegingen tot de te kiezen oplossingen. Omdat een belangrijk deel van het ziekenhuisbudget benodigd is voor de medische apparatuur en overige inrichting, werken wij samen met de gebruikers van het ziekenhuis aan het opstellen van een database waarin de totale investering van het ziekenhuis inzichtelijk wordt gemaakt. Vanuit dit totaalbeeld kan worden gezocht naar het beste evenwicht tussen verantwoorde investeringen en toekomstige flexibiliteit. Contact Anne Brouwer +31 (0)24 3667 516 abr@van-heugten.nl Bram Woltjer, adviseur HSSE in de Philipijnen, vertelt over het project. De activiteiten in de bereidingsfabriek nemen af. De organisatie heeft een goed en strikt milieubeleid met zorg voor de omgeving en natuurlijk onder de Philipijnse wetgeving, maar hanteert ook de Europees-Amerikaanse standaarden. Om dit veiligheidsniveau te bereiken schakelde de aannemer Royal Haskoning in. De organisatie levert een consultant veiligheid, gezondheid en milieu (HSSE officer) en een adviseur kwaliteit en kwanititeit van de sanering (QAQC-officer). De locale experts zijn zeer bedreven in hun werk. Wat nog goed is, willen ze behouden en hergebruiken. Daarin kunnen wij nog van hen leren. Zij leren nu van ons op een andere wijze met veiligheid om te gaan. Ook worden machines aangepast aan de hogere standaarden. Dit vraagt een andere bedieningswijze. Alvorens te beginnen met afgravingen, is door Royal Haskoning een managementsysteem ontworpen voor gezondheid, veiligheid, beveiliging en omgeving. Om de risico s voor emmisie van geuren en stoffen naar de omgeving te beperken, is besloten een immense tent te bouwen met een krachtig afzuigsysteem, waarin de werkzaamheden zouden plaatsvinden. De tent, eigenlijk zijn het twee tenten met ieder een omvang van 35 x 25 meter en 9 meter hoog, houdt de geur tegen. In de directe omgeving wonen mensen en zij mogen geen last hebben van onze werkzaamheden. Daarnaast faciliteren we een veilige werkomgeving, want eventuele vrijgekomen stoffen worden direct afgezogen. We monitoren daarom ook het logistieke proces. De grond voeren we direct afgedekt af. We houden wel rekening met de weersomstandigheden. Hoe warmer hoe meer geur vrijkomt, of als de wind ongunstig staat ten opzichte van de woonwijk, dan voeren we geen grond af. vervolgt Woltjer We verwachten dat het project in februari is afgerond. Maar we zijn dus in enige mate afhankelijk van de weersomstandigheden. Bram Woltjer +31 6 12965383 b.woltjer@royalhaskoning.nl 4 << range februari 2008

Grote kansen voor LED-verlichting Opmars van de kleine lichtpuntjes Licht is nodig om te kunnen functioneren. Gloeilampen en TL-verlichting zijn relatief duur in gebruik, belastend voor het milieu en aan het eind van hun ontwikkeling. Royal Haskoning ziet daarom grote kansen voor de LED-lamp. De LED-lamp is duurzaam, gebruikt steeds minder energie én krijgt steeds betere lichteigenschappen. Erik Stam, adviseur gebouwinstallaties in Rotterdam, verwacht dat de Light Emitting Diode in de komende vier jaar uitgroeit tot dé werkplekverlichting. Daarnaast zijn er met deze vorm van halfgeleiderverlichting meer mogelijkheden, waardoor verlichting interessanter wordt voor architecten. Onderzoek Om opdrachtgevers goed te kunnen adviseren laat Stam periodiek onderzoek doen naar wat aan energiezuinige, onderhoudsarme technieken op de markt komt. De ontwikkeling van de LEDtechniek blijkt de laatste jaren in een stroomversnelling te zitten. De focus ligt tegenwoordig vooral op milieuaspecten, (onderhouds) kostenbeheersing en veiligheid. En daarop kan de LED-lamp flink scoren. Even vergelijken De gloeilamp heeft een rendement van 10 tot 25 lumen per Watt en gaat zo n 1.000 uur mee. Bij een standaard TL-buis is dit verbeterd naar 65 tot 100 lumen per Watt en die gaat tot 15.000 uur mee. Een power-led (een LED met betere thermische eigenschappen dan de zogenaamde 5 mm LED) levert nu Onderzoek bij 4000 schoolkinderen kan leiden tot de verbetering van luchtkwaliteit in Turkije Omdat in Nederland veel kennis voorhanden is met betrekking tot luchtvervuiling, de daaraan gerelateerde gezondheidsproblematiek en de verbetering van de luchtkwaliteit, ondersteunt het ministerie van Buitenlandse Zaken dit project met het Programma Maatschappelijke Transformatie (Matra). Doel van de deelnemende universiteiten en bedrijven is, om in de steden Eskişehir and Iskenderun op duurzame wijze de lokale autoriteiten en bevolking te ondersteunen bij het verbeteren van de al 70 lumen per Watt, oplopend waarschijnlijk naar 150 lumen per Watt over vier jaar, en kan dan naar verwachting meer dan 100.000 uur mee. De instandhoudingskosten van een LED-lamp zijn dus veel lager. Het energieverbruik ten opzichte van de gloeilamp scheelt 80%! Niet gek voor een lichtbron die zo n 40 jaar geleden begon als rood of groen signaallampje met een beperkte levensduur. Toepassingen Op dit moment adviseren we de LED al voor gebruik in vluchtwegbebording, liften en treden van (rol)trappen. Hij is in te zetten voor het uitlichten van gangen, techniekruimten, fietsenstallingen. Als straatverlichting bij gebouwen, voor het aanlichten van gevels of te gebruiken in verkeerslichten en autoverlichting. Maar ook kantines, entrees en andere representatieve ruimten kunnen met LED-verlichting goed uit de voeten. Het is een prima alternatief voor de halogeenlamp die meer energie vraagt en het is ook veiliger omdat ze minder snel kapot gaan. We werken veel voor Schiphol dat zijn energieverbruik en de uitstoot van CO2 fors wil terugbrengen. Zo langzamerhand adviseren we daar alleen nog maar de LED-techniek! luchtkwaliteit in hun leefomgeving. Deze steden liggen in een gebied met veel (zware) industrie. Om de gezondheidstoestand van 4000 schoolkinderen in kaart te brengen, zal de komende jaren hun longfunctie worden getest. Bovendien wil men de lokale en provinciale autoriteiten ondersteunen bij het opstellen van een Luchtkwaliteit Management Plan. Adviseur Franca Sprong: De opkomst bij de eerste communicatieplatforms was veelbelovend. Wij willen bewustwording creëren en publieke steun verwerven bij het nemen van belangrijke beslissingen die het milieu betreffen. En dan in eerste instantie Nabije toekomst Een grote werkruimte goed uitlichten, dat lukt nog niet. Maar fabrikanten als Philips en Osram zijn druk bezig met LED en armatuur om daarvoor oplossingen te vinden. Architecten krijgen door programmeerbare LEDlampen veel meer mogelijkheden. Speciale kleuraccenten aanbrengen, bijvoorbeeld, wordt zo heel simpel. Sommige architecten vinden echter dat de LED nog onvoldoende uitstraling heeft en werken er niet mee. Stam ziet het, in het belang van de opdrachtgever, haast als een missie om hen van de voordelen te overtuigen. En werkt graag mee aan de opmars van de lichtpuntjes. Contactpersonen Erik Stam Yilmaz Akbina +31 (0)10 2865 447 e.stam@royalhaskoning.com +31 (0)10 2865 449 y.akbina@royalhaskoning.com Naast het Hoogheemraadschap van Delfland heeft namelijk ook het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard besloten een dergelijk raamcontract af te sluiten. Inmiddels heeft Royal Haskoning een succesvolle offerte ingediend voor het definitieve ontwerp van gemaal Hoekpolder voor het Hoogheemraadschap Delfland. Bij het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard is een offerte ingediend voor een dijkverzwaringsproject langs de Lek. Andere projecten liggen nog in het verschiet. Wij zijn blij dat Royal Haskoning er ook nu weer bij zit, zegt Pauline Bos, inkoopcoördinator bij het Hoogheemraadschap van Delfland. Gedurende het vorige raamcontract hebben hun adviseurs bewezen dat zij het juiste technische advies kunnen leveren, op de juiste locaties en conform onze strenge eisen. Zij weten precies hoe zij hun werkwijze op die van ons moeten laten aansluiten en waar de pijnpunten zitten. Onderzoek naar gezondheid van kinderen in Turkije Fijnstof blijkt steeds problematischer Met steun van de gemeente Nijmegen en het ministerie van Buitenlandse Zaken onderzoekt een team van Nederlandse en Turkse universiteiten en bedrijven in een aantal Turkse steden de relatie tussen luchtvervuiling en gezondheidsproblemen bij Turkse kinderen. Dit grootschalige onderzoek is geïnitieerd door Royal Haskoning, dat ook het projectmanagement op zich zal nemen. vooral bij de betrokken stakeholders, zoals de provinciale departementen van milieu en gezondheid, burgemeesters, (staal-) industrie, gas- en transportmaatschappijen en de universiteiten van Antakya, Ankara en Eskisehir. In Turkije wijkt de situatie ten aanzien van luchtverontreiniging in een aantal opzichten af van die in Nederland, omdat bronnen en klimaat verschillen. Dat maakt de samenwerking met Turkse partners wetenschappelijk zeer interessant voor directeur Bert Brunekreef van het Institute for Risk Assessment Nieuw vierjarig raamcontract getekend met twee hoogheemraadschappen Overheden gaan voor grotere projecten steeds vaker raamcontracten aan, waarbij geselecteerde partijen na een prekwalificatie worden uitgenodigd een offerte uit te brengen voor grote projecten. Een openbare aanbesteding voor meerdere partijen dus. In vervolg op een raamcontract dat Royal Haskoning samen met drie andere partijen vier jaar geleden al had gesloten met het Hoogheemraadschap van Delfland, is voor de komende vier jaren een vervolgcontract getekend met niet één maar twee hoogheemraadschappen. Studies: Het IRAS heeft belangstelling voor onderzoek naar effecten van luchtverontreiniging op de gezondheid. Royal Haskoning gaat helpen de beperkte expertise om dergelijk onderzoek uit te voeren verder op te bouwen en wordt daarbij door ons deskundig bijgestaan. Franca Sprong +31 (0)10 2865 429 f.sprong@royalhaskoning.com Haar collega Robert Heida (projectmanager bij het Project- en Ingenieursbureau) is tevreden over de afstemming die er de eerste jaren is geweest: In de komende jaren willen wij de werkprocessen nóg beter op elkaar afstemmen, zodat aan beide kanten de kosten verder verlaagd kunnen worden. Vertrouwen Adviseur Mark van Zanten is projectleider van het groot raamcontract: Het is bijzonder dat wij in één raamcontract twee hoogheemraadschappen tegelijkertijd bedienen. Hoewel zij samen hebben aanbesteed, hebben wij met elk van hen een apart contract getekend. Royal Haskoning heeft in de afgelopen vier jaren het vertrouwen van het Hoogheemraadschap van Delfland weten te winnen tijdens de intensieve samenwerking bij specifieke waterbergingsvraagstukken in het beheersgebied van Delfland (Westland en diverse polders). Dat betrof het projectkader Afvoer en Bergingscapaciteit Delfland voor Delflands boezem en polders. Het wordt gewaardeerd dat wij proactief handelen en steeds een stapje vooruit denken voor de klant. Dankzij dit nieuwe raamcontract kunnen beiden terugvallen op een vaste pool van betrouwbare en kwalitatief goede adviseurs. Verschillende divisies Per deelproject wordt bepaald welke gespecialiseerde divisie de leiding neemt, zodat de klant altijd de juiste projectleiders krijgt. Maar Royal Haskoning neemt de opdrachtgevers ook een belangrijk stuk communicatie uit handen richting burgers en omwonenden in dit drukbevolkte gebied. Het oplossen van de wateroverlastproblemen kost ruimte. Het is dan heel belangrijk dat de omwonenden weten waarom wij bijvoorbeeld watergangen verbreden en waterberging realiseren. Het is voor hen een geruststelling dat wij bij het bepalen van onze keuzes rekening houden met hun wensen, aldus projectleider Mark van Zanten. Mark van Zanten +31 (0)10 2865 579 m.vanzanten@royalhaskoning.com februari 2008 range >> 5

Architecten nauw betrokken bij plan multifuel centrale Boeiend om te participeren in zo n uitdagend project De Groningse Eemshaven wordt de komende jaren verrijkt met een ultramoderne energiecentrale waarin tal van brandstoffen kunnen worden gestookt en waarbij het accent ligt op schone energie uit fossiele brandstoffen en biomassa: de Magnum Multifuel Power Plant. Het betreft hier een megaproject van energieleverancier Nuon waarin een team van architecten, Joris Smits, Jurgen Boonstra en Filipa Vieira Santos, van Royal Haskoning een vooraanstaande rol vervult. De nieuwe centrale, die straks een grondgebied bestrijkt van zo n 50 hectare, wordt in twee fasen gerealiseerd. Hij wordt eerst in gebruik genomen als traditionele aardgasgestookte gasturbine-installatie (STEG) om in een later stadium de functie van multifuel centrale te krijgen. In goed samenspel tussen Nuon en Royal Haskoning wordt veel aandacht geschonken aan factoren als duurzaamheid en logistiek. Als het allemaal een beetje meezit, staat de even unieke als innovatieve centrale er over een jaar of vier. Visualisatie en kleurenstudie De medewerkers van Royal Haskoning hebben in eerste instantie een visualisatie gemaakt van de impact die de centrale met onder meer drie vergassingstorens van 90 meter hoog op het landschap zal hebben. Vervolgens hebben we aangegeven hoe deze volumes in onze visie het beste in de omgeving kunnen worden ingepast, vertelt Joris Smits van Royal Haskoning. Ook hebben we een kleurenstudie gedaan. Via duidelijke kleuraccenten kan het proces dat zich in de centrale afspeelt worden ondersteund. We hebben daarom niet alleen gezocht Een heel eigentijdse en transparante architectuur, zodat het gebouw past in de omgeving naar kleuren die goed aansluiten op het landschap, maar ook naar kleuren die het proces van zwarte kolen naar schone energie tot uitdrukking brengen. Ondersteunende functies Daarnaast hebben we voor Nuon een voorlopig ontwerp gemaakt van het gebouw waarin diverse ondersteunende functies van het energieopwekkingsproces worden ondergebracht, zoals kantoren, een ontvangstruimte, een restaurant, controleruimtes, laboratoria etc., vervolgt Smits. Dat ontwerp hebben we een heel eigentijdse en transparante architectuur meegegeven. Binnenkort zal Nuon het advieswerk voor het constructiegedeelte van dit gebouw, zowel bouwkundig als installatietechnisch, in de markt zetten. Wij hopen ook in dat traject een rol te kunnen vervullen. Tot nu toe hebben we het als heel boeiend ervaren om te participeren in dit uitdagende project. Joris Smits +31(0)20 5697 711 j.smits@royalhaskoning.com Overheden en bedrijfsleven brainstormen op nieuw kantoor Broeden op concrete stappen Rotterdams klimaatinitiatief Zandmotor Delfland bouwt met de natuur De verplaatsing van zand langs de kustlijn door natuurlijke herverdeling, stimuleert aangroei van strand en duinen. Aan de Delflandse kust is de provincie Zuid-Holland in samenwerking met een aantal partijen bezig met de innovatieve pilot Zandmotor. Lucie Terwel van Strategie en Proces verzorgt het procesmanagement ervan. Op dit moment wordt erosie van de kustlijn nog tegengegaan door jaarlijks waar nodig zandsuppleties op de stranden of onder water aan te brengen, legt Terwel uit. In de pilot Zandmotor wordt onderzocht of het mogelijk is de klimaatverandering pro-actief voor te blijven door op één plek een grote overmaat aan zand aan de kustlijn toe te voegen. Elders gewonnen zand, dat vervolgens door natuurlijke herverdeling dus door golven, wind en stroming aangroei van strand en duinen moet stimuleren. Ofwel: met deze pilot onderzoeken we, hoe we de natuurlijke krachten die het veranderende klimaat met zich meebrengt, kunnen inzetten tegen diezelfde klimaatverandering. Een bijkomend voordeel is dat zo ook meer ruimte voor natuur en recreatie ontstaat. Partijen Naast de provincie Zuid-Holland zijn ook het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, de gemeenten Westland, Den Haag en Rotterdam, het Hoogheemraadschap van Delfland en de Milieufederatie Zuid- Holland betrokken. Terwel: Deze partijen zien zeker de voordelen, maar hebben ook verschillende belangen. Eén van onze taken als adviseur en procesbegeleider is dan ook het vinden van overeenkomende belangen en doelen. Dat gaat goed. Als alles loopt zoals verwacht, tekenen de partijen dit voorjaar een ambitieovereenkomst. Hieraan ging een intensief proces vooraf, waaraan wij inhoudelijk en procesmatig ondersteuning mochten geven. Zo hebben we vier analyses uitgevoerd op basis waarvan we vervolgens het procesontwerp hebben opgesteld voor hoe de gezamenlijke partijen de komende twee jaar verder kunnen komen. Dit procesontwerp vormde de basis voor de ambitieovereenkomst. Vervolg Met het opstellen van het procesontwerp en het tekenen van de ambitieovereenkomst komt er een einde aan de verkenningsfase. Daarna volgen de integrale planontwikkeling, het opstellen van een business case, de invulling van het financiële plan en dan uiteindelijk de uitvoering van de pilot. Lucie Terwel +31 (0)10 2865 682 l.terwel@royalhaskoning.com Het nieuwe Rotterdamse kantoor van Royal Haskoning opende op 29 januari. Ter gelegenheid daarvan werden zo n 80 goede relaties uitgenodigd voor een aantal rondetafelgesprekken over het Rotterdam Climate Initiative. Deelnemers konden al brainstormend een bijdrage leveren aan de plannen. De openingsvraag: hoe versterken wij dit initiatief als bedrijfsleven en als overheden? Burgemeester Ivo Opstelten verrichtte de openingshandeling. Rotterdam wil net als London en New York een voortrekkersrol vervullen met het nemen van CO2 maatregelen. Royal Haskoning biedt hierin advies. Samen nadenken In de rondetafelgesprekken wilden we als bedrijven en overheden samen nadenken over hoe we het klimaatinitiatief handen en voeten kunnen geven voor Rotterdam, aldus Tom Smit, directeur van de divisie Ruimtelijke Ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan eco-efficiënt ontwerpen en bouwen volgens de Cradle to Cradle benadering van McDonough en Baungart. Of aan het idee om van Rotterdam een waterstofstad te maken door alle taxi s, bussen, vuilniswagens en vervoermiddelen van overheden op waterstof te laten rijden. Concrete ideeën De rondetafelgesprekken en de geplande vervolggesprekken in het voorjaar moeten tien concrete ideeën opleveren als opmaat naar een Royal Haskoning symposium in mei 2008. Dat symposium zal weer als basis dienen voor een internationaal congres in juni 2008, georganiseerd door de gemeente Rotterdam. Daar kunnen de voorstellen en adviezen van Royal Haskoning direct gebruikt worden. Waterstofpompstations We verwachten dat de ideeën zich op de haven zullen toespitsen, waar van oudsher veel energieopslag en raffinaderij plaatsvindt. Hier zou bijvoorbeeld een waterstof pompstation of netwerk van stations tot de mogelijkheden kunnen behoren. Aanvankelijk alleen voor bedrijven en overheden met een groter wagenpark in de regio Rotterdam en op den duur wellicht ook voor particulieren. Tom Smit +31 (0)24 3284 854 t.smit@royalhaskoning.com 6 << range februari 2008

procurement en contracting als multifunctioneel service tool Binnen Royal Haskoning zijn specialisten actief met procurement en contracting. Zij richten zich op het inkopen van producten en diensten die onmisbaar zijn, om de projecten die Royal Haskoning heeft aangenomen naar volle tevredenheid van de opdrachtgever uit te voeren. Wij begeleiden het proces van aanvraag, aanbieding, evaluatie en onderhandeling om tot een goed contract te komen, aldus manager procurement en contracting Ko van der Wende van Royal Haskoning Dordtse Engineering. Daaronder valt ook het veilig, op tijd, binnen budget en met de vereiste kwaliteit verkrijgen van tekeningen, materialen, diensten en services. Alle kantoren en disciplines van Royal Haskoning kunnen bouwen op onze expertise. De activiteiten rusten op drie pijlers: procurement, inspection, expediting en contracting. Procurement Het procurementproces wordt vanaf de projectaanbieding ingezet als een strak geregisseerd, multifunctioneel instrument. Doel is het verkrijgen van de benodigde kwaliteit tegen de meest economische prijs en binnen de vereiste levertijd. Maar ook om de risico s die een opdrachtgever (of Royal Haskoning) lopen, af te dekken bij de leverancier en om de voortgang van het project inzichtelijk te maken. Pas als intern alle aanbiedingen technisch en commercieel zijn geëvalueerd, wordt het uiteindelijke contract geplaatst en komen de expeditors en inspectors in actie. Inspection en expediting Om tijdig te kunnen beschikken over de benodigde informatie, tekeningen, bankgaranties en materialen vindt (field- en desk) expediting plaats en is een leveranciers document controlsysteem onontbeerlijk. Voordat de productie van apparaten start, vindt eerst een pre-inspection meeting plaats. Zo garanderen wij dat leveranciers hun afspraken nakomen met betrekking tot leverdatum en de gespecificeerde kwaliteit, legt hoofd afdeling procurement, Ard Bout uit. Pas na een afname-inspectie geven wij de levering vrij middels een shipping release voor transport naar de bouwplaats. schiphol en rijnland starten pilotproject waterboekhouding Op Schiphol startte in januari het pilotproject Waterboekhouding. Deze pilot betreft het bijhouden van de hoeveelheid waterberging om wateroverlast te voorkomen bij de vele ontwikkelingsprojecten op het terrein van de luchthaven. Participanten Hoogheemraadschap van Rijnland en Amsterdam Airport Schiphol sloten onlangs een intentieverklaring met Werkafspraken waterberging Schiphol. Royal Haskoning begeleidt het proces en de uitvoering van deze waterboekhouding. De samenwerking in het pilotproject Waterboekhouding is bijzonder, omdat de luchthaven de afgelopen jaren geregeld met Rijnland in aanvaring is gekomen over de verontreiniging van het oppervlaktewater. Royal Haskoning adviseert Schiphol al geruime tijd op het gebied van het voorkomen van wateroverlast, het tegengaan van waterverontreiniging en het oplossen van ecohydrologische problemen, legt adviseur en divisiedirecteur Tom Smit uit. Dankzij de waterboekhouding hoeft Schiphol nu niet meer elke aangelegde vierkante meter verhard oppervlak direct te compenseren met extra waterberging. Andersom kan de luchthaven met het realiseren van extra waterberging vooruitlopen op de geplande aanleg van bijvoorbeeld bedrijventerreinen. Schiphol kan dus flexibeler omgaan met de verplichting, om voor elk oppervlak verhard terrein direct een verhoudingsgewijs vergelijkbare hoeveelheid open water te graven. De waterboekhouding is zowel een administratief als een fysiek beheersinstrument. Om de benodigde waterberging te bepalen, is maatwerk toegepast door het afleiden van de bergingskarakteristieken. Daarbij is uitgegaan van een maatgevende regenbui die eens in de 100 jaar plaatsvindt. Het watersysteem van Schiphol (gemeente Haarlemmermeer) ligt in het beheersgebied van Hoogheemraadschap Rijnland. Rijnland kan het waterpeil reguleren, afhankelijk van of er bijvoorbeeld een bedrijventerrein ligt (waar droge voeten nodig zijn) of dat er bijvoorbeeld landbouw- of veeteelt plaatsvindt, waar de waterstand hoger mag zijn. Door in de verschillende peilvlakken voldoende waterberging te realiseren, komt er meer rek in het waterafvoersysteem. Tom Smit: In dit pilotjaar gaan Schiphol en Rijnland onder begeleiding van Royal Haskoning in goed overleg onderzoeken, of de waterboekhouding in de praktijk ook werkelijk functioneert. Tom Smit +31 (0)24 3284 854 t.smit@royalhaskoning.com Contracting Om diensten/services te laten uitvoeren om bijvoorbeeld tank terminals te bouwen, huren de specialisten van contracting aannemers en/of specialisten in. Net als bij procurement wordt een vast stappenplan doorlopen. Voor de juridische aspecten van deze contracten is een belangrijke rol weggelegd voor de afdeling legal affairs. De uiteindelijke contractvorm wordt mede bepaald door de aard van het project, waarbij zaken als planning, bouwvolgorde, voortgangsmeetings, benodigd personeel, bouwplaatscondities, communicatie en betalingen een Leidend architect Syb van Breda en Dennis Hauer merkten dat hun plan fungeerde als aanjager voor de ontwikkeling van de hele wijk. Projectarchitect Dennis Hauer. Ook de achterkant van het station gaat nu op de schop. De 3500 leerlingen werken en leren nu in een ruim opgezet gebouw van 30.000m. Aan de sportvoorziening en halfverdiepte fietsenstalling wordt nog gewerkt. Langs de randen van de locatie zijn drie gebouwvleugels gelegd, waardoor er in het hart van het gebouw een groot, driehoekig en met een transparant dak overkapt atrium ontstond. Op de vloer van deze ontmoetingsplek is een groot kunstwerk aangebracht van 800m. Binnen het praktijkgerichte Van links naar rechts: Ko van der Wende, Janet Hoffmans (hoofd afdeling inspection & expediting), Ard Bout, Manuel Gonzalez (hoofd afdeling contracting) belangrijke rol spelen. Maar vergis je niet, merkt Ko van der Wende op. Als het contract getekend is, betekent dit niet dat onze werkzaamheden stoppen. We blijven ook na de ondertekening aspecten als veiligheid, meer- of minderwerk, voortgang en materiaalleveringen monitoren en afhandelen. Het gebouw van ROC van Twente is transparant, stoer en stedelijk dat precies past in zijn omgeving Ko van der Wende +31(0)78 6522 543 k.vanderwende@royalhaskoning.com Dat het middelbaar beroepsonderwijs geen saaie leerfabriek meer hoeft te zijn, bewijst de nieuwe stadscampus van het ROC Twente pal naast het Centraal Station van Almelo. Na twee separate Europese aanbestedingen werd voor de nieuwbouw van het schoolgebouw uiteindelijk definitief gekozen voor zowel de architecten als de constructieadviseurs van Royal Haskoning. Nieuwe stadscampus van ROC Twente is hufterproof schoolgebouw runnen de leerlingen leerbedrijven, die aansluiten op de verschillende studierichtingen. Een soort ingebouwde stageplekken dus. Zo zijn er bijvoorbeeld een Grand Café, kapper, restaurant, beautysalon en een beveiligingsbedrijf in de school gevestigd. Dennis Hauer: Aan de kant van de aangrenzende woonwijk heeft het gebouw slechts drie lagen en aan de kant van het spoor zes. Bovenop zit de pet, een markant blok in het gebouw, dat als vergadercentrum dient. Ook bijzonder is het door ons toegepaste reliëf in de baksteengevel. Harde materialen, lange zichtlijnen, het gebrek aan dode hoeken en een open structuur op de begane grond maken het gebouw hufterproof. Het gebouw wordt bovendien beveiligd door het eigen beveiligingsbedrijf. Manager nieuwbouw H. Leever van ROC Twente is zeer tevreden dat het gebouw binnen de gestelde kwaliteits-, kosten- en tijdsplanning is gerealiseerd. Het is Royal Haskoning gelukt om een transparant, stoer en stedelijk gebouw neer te zetten dat precies past in zijn omgeving. Dennis Hauer +31 (0)20 5697 732 d.hauer@royalhaskoning.com februari 2008 range >> 7

nieuwsflits Range Digitaal Beste lezer van Range. Sinds een paar maanden is naast deze uitgave van Range een digitale versie beschikbaar in de vorm van een nieuwsbrief. In Range staat bij diverse artikelen lees meer online. Via de website www.royalhaskoning.com kunt u de nieuwsbrief downloaden. Om het voor u eenvoudig te maken, kunt u deze ook per mail ontvangen. Indien u deze nieuwsbrief wenst te ontvangen, kunt u een mail sturen naar range@royalhaskoning.com o.v.v. Digitale Range. U ontvangt dan de eerstvolgende nieuwsbrief digitaal. Range is een uitgave van Royal Haskoning en verschijnt vijf maal per jaar in een oplage van 9000. Het blad is bedoeld voor relaties en andere geïnteresseerden. Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd of gebruikt, op welke wijze dan ook, zonder uitdrukkelijke toestemming van de afdeling PR & Communicatie van Royal Haskoning. Redactie: Royal Haskoning, PR & Communicatie Katinka Erkens-Janssen Postbus 151 6500 AD Nijmegen Telefoon (024) 3284 972 e-mail: range@royalhaskoning.com Tekstschrijvers: Com-dt HDtt Communicatieadvies HendriQ Intotum Pers- en productiebureau A4 Royal Haskoning The Freelance Connection Westra Redactionele Producties Lay-out: Charles Whalley Advertising Limited UK Drukwerk: Verenigde Offset-bedrijven bv Vragen en/of opmerkingen naar aanleiding van Range? Wilt u zich abonneren op Range, een adreswijziging doorgeven of afmelden voor Range? Laat het ons weten: stuur een e-mail naar range@royalhaskoning.com. Meer informatie over de activiteiten van Royal Haskoning vindt u op onze website: www.royalhaskoning.com Risico s én kansen rondom stijgende Theems In de historie is het al eerder voorgekomen dat er water stond in de Westminster Abbey en rondom de toren van de Big Ben. Als de keringen het nu begeven, lopen zo n 1,25 miljoen mensen gevaar en zou de economische schade aan infrastructuur (wegen en underground) en historische gebouwen niet te overzien zijn. De Engelsen beraden zich op deze alarmerende toestand in het Thames Estuary 2100 project (TE2100 project). Deskundigen van de Environment Vooral woon/werkverkeer en vrachtwagens van de A10 naar de industriegebieden langs het Noordzeekanaal en Beverwijk zullen veel baat hebben bij de nieuwe weg die begint bij de Den Uyl brug in Zaandam, stelt Schuurmans. Geen drukke en bochtige verbinding meer, maar een doorgaande ader van drie kilometer lengte, die een winkelgebied en een insteekhaven kruist, en die uiteindelijk langs het Noordzeekanaal naar Beverwijk voert. Deze snelle rondweg zal een enorme impuls geven aan de hele Kanaalzone. Agency UK het Engelse equivalent van Rijkswaterstaat proberen vooruit te kijken naar de strategische opties tot het jaar 2100. Zo ver vooruit kijken en zo n grote investering in een hoogwaterproject is uniek binnen het Verenigd Koninkrijk. Opties die worden onderzocht zijn ondermeer versterking van bestaande keringen, terugleggen van dijken in de monding van de rivier, versterking van de Greenwich Barrier, bouw van een nieuwe Oosterschelde-achtige stormvloedkering bij Sheerness of combinaties daarvan. Interactief naar natuurlijkere watergangen in Zandwetering Een meer natuurlijke inrichting van waterpartijen en watergangen. Het creëren van 45.000 m3 extra waterberging. De terugkeer van het bermpje (vissoort) en de kamsalamander. En een betere recreatieve beleving van het water door wandelaars, omwonenden en vissers. Daar gaat het uiteindelijk allemaal om in het interactieve project herinrichting Zandwetering in Diepenveen, bij Deventer. Door verschillende projectprocessen tegelijk te laten lopen moeten snel concrete resultaten zichtbaar zijn en zou het project dit jaar nog afgerond moeten kunnen worden. Waterschap Groot Salland heeft aan Royal Haskoning advies gevraagd over hoe dit complexe project goed kan worden voorbereid, aanbesteed en uitgevoerd. Tevens heeft het Waterschap Royal Haskoning gevraagd te zorgen voor de voorbereiding, begeleiding en het opstellen van de aanbestedingsdocumenten. Projectmanager Anton van der Geest en zijn team werken hier vanaf eind vorig jaar aan. In de digitale Range leest u zijn bevindingen. Het risico dat het centrum van de stad London overstroomt vanuit de Theems door een combinatie van regenwater en stormvloeden, wordt momenteel geschat op eens in de duizend jaar. Aan de zeezijde van de Greenwich Barrier ligt die kans in sommige delen al lager dan 1:200. Een ding staat vast: er komen ernstige overstromingen als er geen maatregelen worden genomen. Binnen tien jaar zal de Greenwich kering niet meer voldoen. Keuzes Marnix de Vriend, senior adviseur bij Royal Haskoning, is gevraagd om aan het project mee te werken. Sinds ruim een jaar adviseert hij het projectmanagement op allerlei manieren. Zijn belangrijkste taak is het inzichtelijk maken van de mogelijke keuzes gebaseerd op kennis van het complexe watersysteem en vaak ingewikkelde technische studies. Hij heeft een ingenieus systeem ontworpen van gedetailleerde kaarten die gevaren en mogelijkheden in verschillende Traject Zaanstad Beverwijk: eindelijk lekker doorrijden... Als alles volgens planning verloopt, is de gemeente Zaanstad volgend jaar een belangrijke randweg rijker. Zowel de bebouwde kom, de winkel- en industriegebieden, als de Kanaalzone zullen dan eindelijk efficiënt ontsloten zijn. Range in gesprek met de heer John Schuurmans, projectverantwoordelijke ter plaatse. Rollen De rollen die Royal Haskoning vervulde, liepen over alle fases. Schuurmans: In 2004 zijn we met het ontwerp begonnen. In 2005 hebben we dat afgerond. In 2006 hebben we het bestek gemaakt en in het derde kwartaal van dat jaar hebben we de gemeente Zaanstad begeleid en geadviseerd bij de aanbestedingen. In december 2006 is een combinatie van drie bouwbedrijven met het werk gestart in de Combinatie Zaanstad Zuid. En als alles volgens planning blijft verlopen, kunnen in december 2008 de eerste gebruikers het traject op. Noemenswaardige punten Schuurmans vervolgt: Het is een mooi project met een aantal noemenswaardige punten. Allereerst bouwkundig, want het traject bevat een fietstunnel, een paar honderd meter lange, deels beweegbare brug en wat duikers en dammen. Daarnaast moesten we een winkelgebied met een behoorlijk luxe uitstraling op een smaakvolle manier doorkruisen. En we kregen te maken met een zeldzame orchideeënsoort (de Rietorchis) langs het traject, die moest worden geconserveerd en verplaatst. Eerlijk is eerlijk: het kostte hier en daar wat moeite, maar we hebben al deze uitdagingen op een goede manier weten in te passen. John Schuurmans +31 (0)10 4433 686 j.schuurmans@royalhaskoning.com gekleurde pictogrammen laten zien. Hij noemt het opportunity mapping. Naast verdedigen waar het moet, zijn er kansen voor de toekomst van Londen als men weet mee te bewegen met de rivier op plaatsen waar dat nog kan. Daar geloof ik in. Marnix de Vriend nieuwsflits Vladivostok In december stemde President Poetin in met het masterplan voor de Asian Pacific Economic Conference 2012 (APEC) van Royal Haskoning en haar dochter VHP. Het plan betreft grootschalige voor de stad Vladivostok. gebiedsontwikkeling Stedenbouwkundige plannen voor Russkii-Island en het ontwerp van de conferentie gebouwen voor de APEC 2012 vormen een belangrijk onderdeel van het plan. Evenals de opwaardering van de wegen en het vliegveld en een 1,3 km lange brug ten zuiden van Vladivostok die het Russkii-Island verbindt met het vasteland. +31 (0)24 3284 176 m.devriend@royalhaskoning.com Royal Haskoning hoopt als onderdeel van het internationale consortium begin 2008 te starten met de uitvoering van het project. Royal Haskoning werkt samen met Perkins Eastman (US) en NGI (RUS). Onze vestigingen in Nederland: Onze vestigingen in Europa: Onze vestigingen wereldwijd: amsterdam > capelle a/d ijssel > dordrecht > eindhoven > enschede > goes > groningen > s-hertogenbosch > hoofddorp > maastricht > nijmegen > oirschot > rotterdam > Rijswijk > Steenwijk > veendam > zwolle boedapest > boekarest > dublin > edinburgh > exeter > haywards heath > liverpool > londen > newcastle > peterborough > rochdale > katowic > lille > mechelen > namen bahrain > bangladesh > cambodja > china > egypte > filippijnen > gabon > ghana > india > indonesië > kameroen > libië > maleisië > nigeria > peru > russische federatie > thailand > trinidad & tobago > usa > verenigde arabische emiraten > vietnam