Bedrijfsplan Stichting GeoFort

Bedrijfsplan Stichting GeoFort Versie 23-08-2013 Vertrouwelijk Stichting GeoFort Nieuwe Steeg 74 4171 KG Herwijnen 0345 63 04 80 info@geofort.nl www.geofort.nl KvK 11065894

Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Ondernemers en onderneming... 3 3. Doelen... 4 4. Waarom GeoFort?... 5 5. Wat is GeoFort?... 6 6. Het fort en de omgeving... 9 7. Doelgroepen... 11 8. Positionering... 12 9. Bereikbaarheid... 13 10. Exploitatie... 14 11. Samenvatting... 16 Bijlage Mensen achter GeoFort... 17 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 1

1. Inleiding Wie op het rustieke Fort bij de Nieuwe Steeg aankomt, betreedt een oase van rust. Het is bijna niet voor te stellen dat zo dicht bij de Randstad, in het midden van Nederland, zo n prachtige plek te vinden is. Soms lijkt het alsof de tijd hier sinds de bouw van het fort in 1879 stil is blijven staan... Dit prachtige fort van Staatsbosbeheer in de Nieuwe Hollandse Waterlinie is door de combinatie van historische gebouwen en het uitdagende buitenterrein uitermate geschikt om hét visitekaartje voor de geo-sector in Nederland te zijn. De centrale ligging in Nederland, het geopolitieke karakter en de vele gezichten van het fort bieden speelse en spannende mogelijkheden om zowel het rijke geoverleden van Nederland als de indrukwekkende geoinnovaties van het heden te presenteren aan de buitenwereld. Het Fort bij de Nieuwe Steeg uit 1880 is omgebouwd tot GeoFort: een science centrum op het gebied van cartografie, navigatie en geo-ict. GeoFort bestaat uit een GeoExperience (educatieve attractie), een crisismanagementtrainingscentrum, geo-activiteiten, vergaderzalen, een 3D café, een natuurspeurtuin en een GeoShop. De geowereld op de kaart Het simuleren van klimaatontwikkelingen, het oplossen van logistieke vraagstukken, het plannen van nieuwe wegen en wijken, het voorspellen van het weer, het virtueel oefenen van rampenscenario s en zelfs het bestrijden en voorkomen van terrorisme en criminaliteit: het is een kleine greep uit de vele maatschappelijk relevante vraagstukken waarin geo-informatie en geo-analyses een cruciale rol spelen. De terrorismedreiging vraagt om inventieve opsporingstechnieken, waarbij geo-techniek en geopolitiek een belangrijke rol spelen. Plaatsbepaling komt steeds dichterbij de burger nu er in vele mobiele telefoons GPS is ingebouwd. Bij digitale bestemmingsplannen wordt de afstand tussen burger, gemeente en provincie verkleind. Vele nieuwe geo-diensten ontstaan: van regionale waarschuwings-sms jes bij rampen tot geavanceerde 3D-scenario s van de zeespiegelstijging. Het geothema is relatief onbekend, maar van invloed op het leven van iedereen. Nederland raakt steeds dichter bevolkt, waardoor de ruimtelijke knelpunten steeds nijpender worden. Goede geo-informatie, gedegen analyses en innovatieve ruimtelijke oplossingen zijn cruciaal voor heden en toekomst. Onder het motto Investeren in een geogeneratie redt levens en voorkomt rampen wil GeoFort de geowereld beter op de kaart zetten. GeoFort brengt het belang van ruimtelijk denken onder de aandacht van een breed publiek en stimuleert jongeren een geostudie te kiezen. Dat doet GeoFort door een LivingLab te creëren waar de bezoekers zelf het experiment aangaan in een samenspel met geobedrijven en het geo-onderwijs. Het vlaggenschip is de GeoExperience, een educatieve attractie op het gebied van cartografie, navigatie en geo-ict. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 2

2. Ondernemers en onderneming De doelen die GeoFort nastreeft, zijn sinds juli 2006 geborgd in de Stichting GeoFort. De statuten van de Stichting zijn opgesteld conform de Code Cultural Governance. Qua organisatie is er gekozen voor het Directie - Raad van Toezicht model. Het bestuurlijke proces is in handen van een directie, bestaande uit twee directieleden, die beiden de statutaire positie van bestuurder van de Stichting vervullen. De Raad van Toezicht bestaat uit vijf zwaargewichten met kennis op juridisch, financieel en organisatorisch vlak. vlnr: Mark Herbold, Francine van Leeuwen, Amos Kater, Rebecca Roskam en Jaap Besemer Directie GeoFort is bedacht en wordt getrokken door de twee directeuren Willemijn Simon van Leeuwen (1971) en Bart Bennis (1966). Beiden hebben een achtergrond in de geo-sector. Willemijn is als directeur Geo verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de educatieve attractie en het werven van de benodigde financiering. Bart Bennis is als directeur Fort belast met de renovatie, het onderhoud en nieuwbouw op het forteiland. GeoFort betekent voor Bart en Willemijn: gezamenlijk cultureel ondernemerschap, uitdragen van een boeiend vakgebied en het tot leven brengen van een monumentaal forteiland ( behoud door ontwikkeling ). Bart en Willemijn zijn beiden ondernemend, gedreven en gericht op innovatie. Zij hebben ervaring met het opzetten van een bedrijf: de buitenschoolse opvang t Kasteel in Leiden. Dit bedrijf hebben ze in zeer korte tijd samen met vier andere ouders van de grond getrokken en tot een goedlopende onderneming gemaakt. GeoFort bestaat uit een klein team met enthousiaste professionals die van pionieren houden. Zie bijlage Mensen achter GeoFort. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 3

3. Doelen De missie van Stichting GeoFort is tweeledig: een breed publiek op een boeiende wijze te laten ervaren hoe interessant en relevant de geowereld is en het rijksmonument Fort bij de Nieuwe Steeg behouden voor de toekomst. Daartoe heeft GeoFort twee hoofddoelstellingen geformuleerd: 1) Uitdragen relevantie geo-sector GeoFort wil een bijdrage leveren aan de toename van de bekendheid van de geo-sector en het besef dat geo-informatie behalve interessant ook heel relevant is voor de maatschappij. 80% van de ICT bevat een geocomponent en toch is het vakgebied relatief onbekend. Onbekend, maakt onbemind en zorgt voor relatief weinig bevlogenheid bij politici en andere beslissers om te investeren in de geo-sector. Daarnaast wil GeoFort zorgen voor een positief imago van de geo-sector. GeoFort wil bijdragen aan het genereren van een hogere instroom bij de momenteel tanende geo-opleidingen. Dit betekent dat GeoFort zichzelf als doel heeft gesteld om meer leerlingen, maar ook hun ouders en hun docenten enthousiast te maken voor de geowereld. Deze doelstelling zal GeoFort op verschillende manieren realiseren: 1) Als fysieke educatieve attractie door aansprekende exhibits te ontwikkelen voor de GeoExperience (interactief, multimediaal); 2) Als Living Lab door inspirerende projecten te initiëren met het bedrijfsleven, overheid en het onderwijs; 3) Als hét visitekaartje van de geo-sector door actief te zijn met en in diverse media. GeoFort fungeert als spin in het web tussen professionals, leerlingen en consumenten. 2) Behoud cultureel erfgoed Naast de promotiedoelstelling van de geo-sector neemt Stichting GeoFort de taak op zich om het rijksmonument Fort bij de Nieuwe Steeg te renoveren, te onderhouden en open te stellen voor een breed publiek. GeoFort wil waardering creëren voor de monumentaliteit van het fort door de gebouwen tot de verbeelding te laten spreken, met behoud van het authentieke karakter. De twee doelstellingen versterken elkaar. Het forteiland is een spannende locatie om het geothema te beleven. Daarnaast genereert de eigentijdse functie voldoende middelen om het fort te onderhouden. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 4

4. Waarom GeoFort? In veel maatschappelijk relevante vraagstukken speelt geo-informatie een cruciale rol. GeoFort gaat jong en oud laten zien hoe in vele vraagstukken geo-informatie is verwerkt. Geowereld: ruimtelijk denken Het blad Nature noemde geo-informatietechnologie, samen met nanotechnologie en biotechnologie de banen van de toekomst. 80% van de ICT vraagstukken heeft een X,Y,Z component. Geo-informatie is een basisbehoefte voor overheden, bedrijven en burgers. Er is vaak sprake van conflicterende ruimteclaims voor: wonen, werken, recreëren, landbouw, natuur, infrastructuur, veiligheid (water), mobiliteit, grondstoffen, etc. Deze sectoroverschrijdende discussies over de ruimtelijke inrichting vereisen in toenemende mate geo-informatie. De geowereld vormt de brug tussen ICT en praktisch maatschappelijke vraagstukken. GeoFort gaat een rol spelen in het bewust maken van de macht en kracht van geo-informatie. GeoFort richt zich daarbij op jongeren (8 tot 18 jaar), maar ook op de beroepsgroep die in hun werkveld te maken hebben met de wereld van de X,Y,Z coördinaten. Geo-informatie sector in Nederland Een aantal Nederlandse bedrijven speelt een prominente rol in de ontwikkeling van geoinnovaties, zoals TomTom (navigatie), Layar (augmented reality) of Geodan (rampenbestrijding). De grote leveranciers van digitale kaarten voor de navigatie-industrie, TeleAtlas, Navtech en AND, hebben hun wortels in Nederland. Blijkbaar biedt het dichtbevolkte Nederland een goede voedingsbodem voor het vinden van passende antwoorden op vraagstukken waarbij we zuinig om moeten gaan met onze beperkte fysieke ruimte. De geoinformatie sector biedt in toenemende mate de informatie die toegepast wordt in andere afzetmarkten zoals water, energie, chemie, industrie en mobiliteit. De verwachting is dat de bedrijven in de geo-informatie sector in 2013 een zwakkere economische groei doormaken vanwege het minder gunstige economisch tij. Op de langere termijn heeft de sector echter de potentie om (inter)nationaal te groeien door goede marktkansen en kwalitatieve dienstverlening. De sector blinkt vooral uit in het bedenken van nieuwe toepassingen op bestaande technologie. (Bron: GeoBusiness Marktmonitor 2012). Arbeidsmarkt Diverse partijen uit het bedrijfsleven, de overheid en het geo-onderwijsveld hebben de handen ineengeslagen om de komende generaties te interesseren voor de geowereld. GeoFort speelt binnen dit samenwerkingsverband een vooraanstaande rol. GeoFort maakt leerlingen, en bezoekers enthousiast voor de geowereld en wijst hen de weg naar het vakgebied. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 5

5. Wat is GeoFort? GeoFort is een science center, waarbij het experiment voorop staat. Het gaat daarbij in het bijzonder om geo-technieken waarbij het ruimtelijk denken de basis vormt. Onder geotechnieken verstaan we alle technieken waarbij de X,Y,Z coördinaten een cruciale rol spelen. GeoFort is de plek waar alle scholieren ten minste één keer in hun schoolcarrière geweest moeten zijn om zich bewust te worden van de geo-uitdagingen waar Nederland voor staat. Het is ook de plek waar beleidsmakers zich steeds weer op de hoogte stellen van de nieuwste state-of-the-art geo-innovaties die een cruciale bijdrage leveren aan het steeds betrouwbaarder maken van de toekomstscenario s. Kortom, GeoFort is hét visitekaartje voor de geo-sector. Op een prachtige fysieke locatie profileert de geo-sector zich als een innovatieve branche die oplossingen aandraagt voor belangrijke vraagstukken, zoals een 3D-programma voor het virtueel oefenen van rampen, klimaatmodellen, een opsporingstechniek op basis van XY-informatie, routeoptimalisatiemodellen om files te verminderen, slim camera toezicht om de heterdaadkracht op misdaad gevoelige lokaties te vergroten of visie ontwikkeling bij planologische projecten. Bedrijfsonderdelen GeoFort onderscheidt een aantal bedrijfsonderdelen, die elk op hun manier bijdragen aan de doelstellingen van de Stichting en elk hun eigen product-marktcombinatie(s) hebben. De GeoExperience, het crisistrainingscentrum en de geo-activiteiten zijn de educatieve bedrijfsonderdelen, die het brede publiek overtuigen van het belang van geo-informatie. De GeoZalen, het 3D café en de GeoShop zijn ondersteunende bedrijfsonderdelen, die de exploitatie sluitend maken. Hieronder staan de verschillende bedrijfsonderdelen benoemd waaruit GeoFort is opgebouwd en de mate waarin deze al gerealiseerd zijn per 1 augustus 2013. GeoExperience Het hart van GeoFort is een educatieve attractie gericht op cartografie en navigatie. In de GeoExperience gaat de bezoeker zelf het experiment aan en maakt kennis met de geowereld. Er is een zalmendoolhof, een elementendoolhof, een desoriëntatietunnel, een coördinatenstelsel met 50 gridpunten, een filmzaal en drie geografische workshops. In de kazerne zijn een aantal zalen ingericht met geo-exhibits. De zaal Flat & Funny richt zich op het platslaan van een globe tot een wereldkaart. In de zaal Powers of Ten ervaar je ruimtelijk denken in extremen: maximaal uitzoomen tot het zwarte gat en maximaal inzoomen tot het kleinste deeltje. Bij Tossing 'n Turning draai je aan een wereldbol en beleef je het verschuiven van de continenten in de loop van de tijd. Bij Earthquake Shake bouw je een zo hoog mogelijke toren en hoop je dat je toren niet instort als de tafel na 3 minuten begint te schudden. In Eye in the Sky speur je vanuit de lucht naar verborgen hennepplantages. Elke zondag kunnen kinderen in de Minecraftzaal mee doen aan de wedstrijd die GeoFort heeft uitgeschreven. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 6

Samen met het baggerbedrijf Van Oord is in het voorjaar 2013 een drijvend eiland in de gracht gerealiseerd in de vorm van Nederland, schaal 1:25.000. Met een trekpontje kunnen bezoekers zich begeven naar het drijvend eiland met een lengte van zo'n 12 meter. Op het eiland wordt het inzichtelijk waar de kustlijn van Nederland zou zijn als er geen dijken zouden zijn. De experience richt zich op kinderen van 8 tot en met 18 jaar.. Crisismanagementtrainingscentrum Digitale kaarten staan steeds vaker centraal in de openbare orde & veiligheidssector. Het besef dringt door dat geografische informatie vaak cruciaal is bij crisismanagement. Bovendien bestaat er geen ramp of misdaad zonder de locatie daarvan. Vooral de jeugd is heel vaardig in het navigeren in een 3D omgeving. De oudere generatie kan daar nog veel van leren. In het crisistrainingscentrum van GeoFort kunnen jong en oud kennismaken met het vak van crisisbestrijder en ervaren hoe geo-informatie helpt om sneller, betere beslissingen te nemen. Ook kunnen bedrijven hier experimenteren met netcentrisch werken, waarbij door slimme techniek informatie direct kan worden gedeeld. Hier ervaart men hoe samenwerking wordt ondersteund door de directe uitwisseling van kaartinformatie. Zowel professionals als leken kunnen hier aan de hand van een watersnoodscenario's oefenen met diverse nieuwe geotechnieken. Vaardigheden rond scenariodenken, planvorming en samenwerking kunnen hier onder geconditioneerde omstandigheden worden getraind. In de huidige twee zalen kunnen maximaal 30 personen tegelijk een crisisscenario doorlopen. Momenteel zijn er twee scenario's gereed, een landschapsplanningsopdracht en een watersnoodscenario. Geo-activiteiten GeoFort organiseert activiteiten voor zowel de zakelijke als de educatieve markt. Voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs is een educatief aanbod ontwikkeld waarin geotechnieken verweven zitten. Vanwege de aard van de geo-onderwerpen zijn de lespakketten geschikt gemaakt voor verschillende vakken, zoals aardrijkskunde, natuur en techniek, biologie, geschiedenis en wiskunde. Voor de zakelijke markt biedt GeoFort workshops teambuilding aan de hand van GPS tekenen of historisch landmeten. Als netwerkspel kan er op het fort getwitterd worden met een applicatie waarbij de brainstormtweets in kaart worden gebracht. Een gedetailleerde 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 7

beschrijving van de actuele lesprogramma's en geo-activiteiten staat op de website van GeoFort. GeoZalen GeoFort beschikt over GeoZalen die bij uitstek geschikt zijn voor het oefenen met crisisscenario's. De ruimtes kunnen ook dienst doen voor teamsessies, klantendagen of reguliere vergaderingen. De sfeer van de zalen is huiselijk en robuust, comfortabel en voorzien van uitstekende faciliteiten. Aanbod van GeoZalen: Een auditorium voor maximaal 150 personen; Zaal met theateropstelling voor 48 personen; Twee vergaderzalen voor 20 personen; Twee crisismanagement of landschapsontwikkelingszalen voor in totaal 30 personen; Een onderwijszaal voor 15 personen; Drie workshopruimtes voor ca 12 personen; Een knellend probleem bij GeoFort is momenteel dat zowel zakelijke bezoekers als scholieren allebei in de Kazerne gehuisvest zijn. Dit zorgt voor geluidsoverlast. Dit probleem wordt opgelost, zodra de nieuwbouw gereed is voor de zakelijke bezoekers. Tijdelijk is een houten gebouw neergezet voor grote groepen tot 150 mensen. Dit tijdelijke gebouw zal binnen 5 jaar vervangen moeten worden door een permanent exemplaar. 3D café Het 3D café wordt door de bezoekers van de GeoExperience voornamelijk gebruikt om te lunchen of om een kopje koffie met appeltaart te nuttigen. De menukaart is voorzien van een geosausje, met een remote sensing-soepje of een smeltende ijskappensorbet. Het 3D café heeft een bijzondere aantrekkingskracht door het terras met uitzicht over de Betuwe en de aangrenzende Vleermuisspeurtuin van Staatsbosbeheer. In deze grote natuurspeurtuin kunnen kinderen zich al klimmend en klauterend verplaatsen in de vleermuis. Het restaurant biedt plaats aan ca. 60 personen. Het restaurant wordt ook door de zakelijke bezoekers gebruikt. Het is geschikt voor lunches, borrels en diners variërend van BBQ s tot sjieke walking diners. GeoShop De winkel is gericht op impulsaankopen van aansprekende geogadgets. De GeoShop is gehuisvest in het entreegebouw. Hier komen de bezoekers aan het begin en einde van hun bezoek aan de GeoExperience. In de loop van de tijd zal het assortiment van de winkel uitgebreid worden en zal er ook een webversie van komen. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 8

6. Het fort en de omgeving Forteiland Het 3,5 hectare grote forteiland (ca. zes voetbalvelden) is op eerste gezicht een sterk glooiend graslandschap. De zeven met grasbedekte, bomvrije gebouwen liggen verscholen in het terrein. Je nieuwsgierigheid naar de ondergrondse ruimtes neemt toe. Er ontstaat een drang om alles te ontdekken... Het gehele terrein, inclusief fortgracht, beslaat bijna 10 hectare en is begroeid met diverse bomen, gras en een in 2007 opnieuw aangeplante meidoornhaag. Het gras wordt kort gehouden door een kudde schapen. Het heuvelachtige terrein leent zich uitstekend voor geoactiviteiten als landmeten en schatzoeken. Het contrast tussen de serene open ruimte en de donkere ondergrondse gebouwen is bijzonder spannend. Kaartje: Peter de Vries Het complex Fort bij de Nieuwe Steeg, ook wel Fort Herwijnen genoemd, is een verdedigingswerk gelegen ten zuiden van het dorp Asperen. Het is aangelegd in de periode 1876-1880 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het fort diende in het inundatiegebied ter verdediging van de Lingedijken, de sluizen en Fort Asperen. Sinds 1996 is het fort in eigendom van Staatsbosbeheer die het in 2009 in erfpacht heeft gegeven aan Stichting GeoFort. Op het terrein van Fort bij de Nieuwe Steeg staan 21 bouwwerken die in meer of mindere mate bruikbaar zijn voor de doeleinden van GeoFort: - Een klein wachthuisje (J) uit 1953 - Een houten artillerieloods (H) uit 1880 - Een bomvrije kazerne (B) uit 1879: het meest imposante gebouw; 18 zalen en diverse andere ruimtes; relatief droog en goed geconserveerd - Zes remises uit einde 19e eeuw: relatief kleine gebouwen waarvan er drie (A, C en D) met twee verdiepingen goed en drie (E, F en G) beperkt bruikbaar zijn voor GeoFort. - Een opslagkelder uit de jaren 60 van de 20e eeuw - Acht groepsschuilplaatsen en een ontmantelde koepelkazemat uit 1939 - Een toegangsbrug, in stijl nagebouwd in 2006 - Een tijdelijke dam, voor bouwverkeer, gepland tot 2014 - Een tijdelijk auditorium van hout voor 150 personen, gebouwd in 2012, max 5 jaar - Een fortwachterswoning annex kantoor, gebouwd in 2012 Voor gebruik is circa 2300 m 2 vloeroppervlakte beschikbaar, waarvan ongeveer de helft voor de GeoExperience is bestemd. Sinds 1 maart 2006 vallen alle gebouwen en het terrein (met uitzondering van de opslagkelder) onder de Monumentenwet en zijn ze rijksmonument. De staat van de meeste gebouwen is sinds de grondige renovatie in 2012 relatief goed. De gebouwen F en E zijn niet gerenoveerd en zullen wellicht in de toekomst een opknapbeurt krijgen. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 9

Lingekwartier In het Lingekwartier liggen, aan weerszijden van het beeldschone riviertje de Linge, Fort Asperen en Fort bij de Nieuwe Steeg. De forten ondersteunden elkaar vroeger in de gezamenlijke taak van het verdedigen van de Linge en de nabijgelegen dijken. De nieuwe functie van het Fort bij de Nieuwe Steeg is een verrijking van het Lingekwartier en de Nieuwe Hollandse Waterlinie, passend bij de schaal van de omgeving. Nieuwe Hollandse Waterlinie Fort bij de Nieuwe Steeg maakt onderdeel uit van het Nationaal Landschap de Nieuwe Hollandse Waterlinie, wat globaal van fort Pampus tot voorbij Slot Loevestein loopt. De linie moest het rijke westen beschermen tegen de vijand vanuit het oosten. Door stukken land tot kniehoogte onder water te zetten, werd het de vijand bemoeilijkt om per boot (te ondiep) of te voet Nederland aan te vallen. Toen legers vliegtuigen inzetten, raakte de strategie van de linie achterhaald. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw heeft Defensie daarom vele forten afgestoten. Behoud door ontwikkeling is het devies van het projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie, waarbij het uitgangspunt is dat historisch belangrijke gebouwen goed behouden kunnen blijven door er eigentijdse functies aan toe te kennen. Dit devies past prima bij de insteek van GeoFort om het rijksmonument Fort bij de Nieuwe Steeg nieuw leven in te blazen met een modern en innovatief geothema. Voor GeoFort past de vestiging op een fort heel mooi bij het geografische thema. Het ontwerp van de linie is een prachtig staaltje geopolitiek, waarbij generaal Krayenhoff - van oorsprong landmeetkundige - aan de hand van topografische kaarten zijn befaamde strategie bepaalde. De kaarten vertelden hem welke stukken land hij het beste onder water kon zetten. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 10

7. Doelgroepen GeoFort richt zich op een mix van markten waardoor het ondernemingsrisico gespreid wordt. Dit zijn recreatie, onderwijs, horeca, zakelijke vergader- en trainingsmarkt en detailhandel. De verschillende bedrijfsonderdelen van GeoFort bedienen elk hun eigen doelgroep(en). Het brede en complete aanbod van GeoFort vergroot de aantrekkingskracht van de losse bedrijfsonderdelen op de doelgroepen. GeoFort onderscheidt drie primaire doelgroepen en een secundaire doelgroep: de recreanten/omwonenden. Beschrijving van de primaire doelgroepen Gezinnen met kinderen van 8 tot 88 jaar GeoFort wil kinderen van 8 tot 18 jaar interesseren voor moderne geo-technieken via de interactieve GeoExperience. Achterliggend idee is om de jeugd te motiveren een geoopleiding te kiezen. De GeoExperience biedt de informatie gelaagd aan, wat wil zeggen dat er per leeftijdsgroep experimenten zijn en dat ook (groot) ouders verrast worden. Onderwijsinstellingen De ambitie van GeoFort is om alle scholieren ten minste één keer in hun schoolcarrière op bezoek te krijgen met een focus op groep 6, 7 en 8 van de basisschool, het voortgezet onderwijs, maar ook MBO, HBO en universiteiten. Docenten aardrijkskunde kunnen bij GeoFort terecht voor bijscholingscursussen en lesmateriaal Bedrijven en Instellingen Voor het crisistrainingscentrum en de GeoZalen zal interesse bestaan bij de bedrijven en instellingen uit de geo-sector, maar ook bij andere bedrijfstakken. Het centrum is zowel interessant voor professionals die willen trainen als voor bedrijfsuitjes waarbij teambuilding centraal staat. bedrijfsonderdeel gezinnen onderwijs zakelijk recreanten fort x x x xx GeoExperience xx xx x x Crisistrainingscentrum x x xx Geo-activiteiten x xx xx x GeoZalen x xx GeoRestaurant x x x xx GeoShop x x vet = primaire doelgroep, xx = hoofddoel waarvoor doelgroep naar GeoFort komt, x = bijkomend gevolg van bezoek 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 11

8. Positionering Concurrentie GeoFort positioneert zich als een science centrum, vergelijkbaar qua inhoudelijke opzet met Nemo en Space Expo. Andere benamingen die de lading van de GeoExperience van GeoFort dekken zijn: educatieve attractie en themapark. Bij de GeoExperience staat educatie voorop, maar moet dit wel voorzien zijn van 'Sense of Fun'. Op basis van een concurrentieanalyse verricht door Leisure Result zijn er keuzes gemaakt als het gaat om openstelling, verblijfsduur en prijsstelling voor de GeoExperience. Daarnaast is een prognose gemaakt van het bezoekersaantal. Promotie Bezoekers die een voet op het terrein van GeoFort zetten, zijn meestal gelijk enthousiast, vanwege de prachtige plek en de spannende gebouwen. De kunst is om mensen te verleiden om in de auto te stappen en naar het fort te komen. Om dit te bereiken heeft GeoFort een promotiestrategie ontwikkelt, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende doelgroepen. De zakelijke bezoekers worden op een andere manier benaderd dan de scholieren, de gezinnen met kinderen of de senior recreanten. Per doelgroep verschilt de gekozen stijl van tekst en beeld en zijn er specifieke mediakanalen die geschikt zijn. Inmiddels heeft GeoFort op diverse momenten pers weten te genereren. Het effect van de landelijke pers is langdurig merkbaar in de toename van het bezoekersaantal. Het doel van de promotie van GeoFort is om meer bezoekers te genereren bij alle doelgroepen. Meer bezoekers betekent meer bekendheid bij het brede publiek voor de geowereld; dit is de belangrijkste missie van GeoFort. Door goede kwaliteit te bieden streeft GeoFort naar herhalingsbezoek. Zowel binnen dezelfde doelgroep als tussen de doelgroepen: een zakelijke gast die later terug komt met zijn kinderen; een scholier die terugkeert in gezinsverband; een recreant die later met de kleinkinderen komt. Samenwerking GeoFort stelt jaarlijks een PR & communicatieplan op. Dit wordt in nauwe samenwerking met de andere betrokkenen zoals de Provincie Gelderland, Gemeente Lingewaal, Staatsbosbeheer, Rabobank, Vereniging Science Centra en Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie uitgevoerd. In de loop van de tijd zullen samen met andere attracties in de omgeving, zoals Fort Asperen en Glasmuseum arrangementen worden ontwikkeld. Ook zullen acties uitgerold worden met andere science centra, zoals Nemo of de sterrenwacht de Koepel uit Utrecht. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 12

9. Bereikbaarheid GeoFort ligt in een dunbevolkt buitengebied in het midden van Nederland. De meeste bezoekers zullen minstens een half uur moeten reizen om GeoFort te kunnen bereiken. Het is daarom van belang om te bekijken wat de reisbereidheid is van mensen die naar een dagattractie gaan. Uit onderzoek blijkt dat de reisbereidheid naar publieksattracties en musea hoog is en zelfs toeneemt (rapport van Leisure Result "Kerncijfers en bezoekersaantallen dagrecreatie onder de loep"). Gemiddeld legt men voor een enkele reis respectievelijk 75 kilometer (attractiepark), 43,8 kilometer (museum) en 41 kilometer (monument) af. GeoFort richt zich in deze eerste fase op een regionale uitstraling, met de nadruk op de steden Utrecht, Dordrecht, Den Bosch, Amersfoort, Breda en Tilburg. Zodra de GeoExperience is uitgebreid waardoor de verblijfsduur toeneemt en het ook interessant wordt voor de tieners zal GeoFort zich als nationale educatieve attractie profileren. In deze tweede fase verwacht GeoFort door het museale en educatieve karakter dat een reisbereidheid tot 65 kilometer realistisch is. Momenteel brengen gezinnen gemiddeld genomen drie uur door in het betaalde gedeelte met de doolhoven, de desoriëntatietunnel, de coördinatenquiz en de verschillende workshops. Daarnaast brengen ze ongeveer een uur door in het gratis toegankelijke gedeelte met de Vleermuisspeurtuin van Staatsbosbeheer en de bamboebouwplek. In het 3D café en rondom het kampvuur is de verblijfsduur rond de 45 minuten. Auto GeoFort is zeer centraal gelegen in Nederland en met de auto vanuit bijna alle grote steden doorgaans binnen een uur te bereiken. Vanaf de A15, afslag 29, en vanaf de A2 afslag 15 is GeoFort via de N848 goed bereikbaar en via bewegwijzering helder aangegeven. GeoFort is buiten de spits binnen 60 minuten te bereiken vanuit een groot deel van Nederland: Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Apeldoorn, Arnhem, Nijmegen, Eindhoven, Breda en Tilburg. Openbaar vervoer Twee keer per uur stopt in Leerdam (5 km van GeoFort) een trein uit de richting Dordrecht en twee keer per uur vanuit Geldermalsen. Leerdam is vanaf Utrecht ook met een busdienst bereikbaar. Er is geen treintaxi of ov-fiets vanaf station Leerdam. GeoFort zet voor grote bijeenkomsten pendelbusjes of taxi s in. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 13

10. Exploitatie Steeds meer bezoekers van GeoFort komen van verder weg en hebben de weg weten te vinden via de landelijke media of via internetsites. De verwachting is dat de bekendheid van GeoFort geleidelijk aan toeneemt en dat daarmee ook het bezoekersaantal zal toenemen. De mensen die komen zijn heel enthousiast en uit de regio is veel herhalingsbezoek. Bezoekersaantallen GeoExperience In de tweede helft van 2012 hebben in totaal 10.475 betalende bezoekers GeoFort bezocht. Hiervan waren 7.400 bezoekers aan de GeoExperience. GeoFort is in 2012 vanaf 26 juni 139 dagen open geweest en heeft gemiddeld 53 GeoExperience bezoekers per dag gehad. De lage bezoekersaantallen zijn te wijten aan de nog lage bekendheid in de regio, maar ook het slechte weer in de zomer zorgde voor een vrij magere start. In de mooie nazomer werden de weekeinden veel drukker bezocht met als hoogtepunt het weekeinde van de wetenschap met 375 bezoekers. In de winter nam het bezoek af, aangezien GeoFort toch voornamelijk wordt geassocieerd met mooi weer vanwege de vele buitenactiviteiten. Hierdoor is besloten om in de maanden januari, februari en maart alleen in de vakanties open te gaan en in de weekeinden gesloten te blijven. Dit heeft in 2013 gezorgd voor minder dagen dat GeoFort geopend was voor publiek: slechts 61 dagen in het eerste helft van het jaar. In totaal hebben in het eerste half jaar van 2013 12.532 mensen GeoFort bezocht, waarvan 5906 GeoExperience bezoekers. Gemiddeld komt dit neer op 97 bezoekers per dag. De piekdagen waren met Pasen en Pinksteren met elk zo'n 400 bezoekers op 1 dag. Uit de evaluatieformulieren zien we dat de bezoekers steeds van verder weg komen (ook uit Amsterdam, Rotterdam, Amersfoort, Nijmegen). Sinds de opening van de nieuwe exhibits in de Kazerne vanaf de meivakantie is de verblijfstijd verlengd. Afhankelijk van het weer verblijven gezinnen gemiddeld zo'n 3 tot 4 uur. De bezoekers die komen zijn heel enthousiast, dat blijkt ook uit het groot aantal bezoekers dat via mond-op-mond reclame het fort heeft weten te vinden. Om meer bezoekers aan te trekken is het vooral zaak om de bekendheid te vergroten onder gezinnen met kinderen tussen de 8 en 18 jaar die binnen een uur rijden van het fort wonen. Voor een gezonde exploitatie waarbij de hoge vaste lasten van een rijksmonument bekostigd kunnen worden, is een gemiddeld bezoekersaantal van zo'n 180 personen per dag gewenst. Dat is ca. een verdubbeling van de huidige bezoekersaantallen. De prognose van de bezoekersaantallen GeoFort had in het vorige bedrijfsplan 15.000 gezinsleden (ouders met kinderen van 6 tot 18 jaar) geprognotiseerd voor de maanden april tot en met december 2012 (9 maanden). In werkelijkheid is GeoFort in 2012 slechts 6 maanden opengesteld, hetgeen een prognose van 10.000 gezinsleden oplevert. In werkelijkheid hebben 7.000 mensen een bezoek gebracht aan GeoFort. In 2013 zijn 17.500 gezinsleden geprognotiseerd voor eerste half jaar bij een ruime openstelling. Gezien de beperkte openstelling wordt er afgeweken van deze prognose. Tevens moeten we constateren dat het verkrijgen van landelijke pers en de daarmee gepaard gaande groei in de bezoekersaantallen langzamer gaat dan verwacht. Er is sprake van een gestaag groeimodel en met de huidige GeoExperience is een lange adem nodig om tot het gewenste breakevenpunt te komen. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 14

Bezoekersaantallen scholieren GeoFort is pas eind 2012 begonnen met het actief werven onder scholen voor een bezoek aan GeoFort in het kader van een lesprogramma of een schoolreisje. Dit heeft geresulteerd in een bijzonder snelle toename van het aantal leerlingen die GeoFort hebben gezocht. In 2012 hebben we 400 scholieren ontvangen, terwijl we in de eerste helft van 2013 1.274 leerlingen GeoFort hebben bezocht. De lesprogramma's zijn uitgebreid voor leerlingen van 8 jaar tot 16 jaar en er is educatief aanbod voor de diverse vakken. Zakelijke bezoekers Gedurende het eerste jaar heeft GeoFort 3.075 zakelijke gasten mogen ontvangen. Steeds meer bedrijven weten GeoFort te vinden als een inspirerende vergader- en brainstormlocatie. Hoogtepunten waren twee dagen van de politie en het nationaal forensisch instituut, waarbij het hele fort als crime scene was omgevormd, maar ook het bezoek van Mark Rutten, Sharon Dijksma en prinses Irene tijdens de Natuurtop juni 2013. Bezoekersaantallen recreanten Van alle bezoekers van GeoFort koopt naar schatting in de zomerperiode drie-vierde een kaartje voor de GeoExperience. Een kwart koopt dus geen kaartje en blijft op het gratis toegankelijke deel van GeoFort. Het betreft voor een groot deel senioren die in de regio fietsen en die een kopje koffie met appeltaart komen nuttigen. 25% van deze recreanten komen toevallig op het fort via de bewegwijzering. 75% komt gericht naar GeoFort via fietsroutes, flyers op campings, krantenberichten enz. Een deel van deze senioren zegt later nog eens terug te komen met de kleinkinderen. Kinderfeestjes In de prognose is geen rekening gehouden met kinderfeestjes, maar dit blijkt in de weekeinden een groot succes. Deze feestjes dragen wezenlijk bij aan de naamsbekendheid van GeoFort, aangezien de kinderen op een ander moment met hun ouders terugkomen. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 15

11. Samenvatting Voor een dichtbevolkt laagland als Nederland met knellende geografische vraagstukken is het cruciaal dat nieuwe generaties ruimtelijk denken. Alleen als we nu de juiste koers varen en Nederland inrichten op basis van goede informatie en correcte analyses, voorkomen we rampen van ongekende omvang. GeoFort laat zien hoe dat werkt. De hoofdmissie van Stichting GeoFort is om een breed publiek op een boeiende wijze te laten ervaren hoe interessant en relevant de geo-wereld is. Het Fort bij de Nieuwe Steeg is een spannende locatie om het geo-thema te beleven. Daartoe is het fort gerenoveerd en ingericht met een educatieve attractie en een modern zalencentrum. GeoFort trekt vanaf de openstelling eind juni 2012 zowel gezinnen met kinderen, leerlingen, als zakelijke bezoekers aan. Er zijn in de afgelopen vijf jaar een aantal belangrijke randvoorwaarden gecreëerd: een duurzame erfpachtovereenkomst met Staatsbosbeheer, een passend bestemmingsplan en substantiële financiering vanuit de provincie Gelderland en sponsors. GeoFort is als organisatie uitgebreid en geprofessionaliseerd de afgelopen jaren, maar dit proces heeft geen afbreuk gedaan aan de gedrevenheid, creativiteit en de ondernemingszin van de initiatiefnemers en degenen die zij daarmee aansteken. Het enthousiasme van de verschillende partijen is groot en de neuzen staan dezelfde kant op. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 16

Bijlage Mensen achter GeoFort Directie GeoFort Willemijn Simon van Leeuwen is sociaal geograaf, in 1996 afgestudeerd aan de Universiteit van Utrecht met de specialisaties cartografie en geografische informatie systemen (GIS). In 2007 zegde zij haar baan als GIS-specialist bij de ANWB op voor GeoFort. Haar kerncompetenties zijn het genereren van creatieve concepten en het realiseren ervan. Als directeur Geo van de Stichting GeoFort is Willemijn verantwoordelijk voor de inhoudelijke ontwikkeling van een modern interactief science centrum. Daarbij horen de taken om de benodigde financiering te werven en de gewenste bezoekers aan te trekken via marketing en communicatie. Bart Bennis, van huis uit fotograaf en tijdschriften- en boekenmaker, was tot 2005 uitgever van cartografische producten bij de ANWB. Hij bracht in die functie vele nieuwe titels op de markt, zoals de ANWB Fietsrouteatlas, de ANWB Toeristische atlas en een serie topografische atlassen. Als directeur Fort is hij verantwoordelijk voor het beheer van het fort. Vanuit de bv is hij verantwoordelijk voor de succesvolle exploitatie van het 3D café en de GeoZalen. Interne medewerkers Stichting GeoFort Tabitha van den Ende Joery Vooijs Monique Harmusial Fondswerver (0,6 FTE) Tabitha is senior projectleider en tevens fondswerver. Chef technische Dienst (0,6 FTE) Joery is verantwoordelijk voor de ICT op GeoFort. Administratief medewerker (0,4 FTE) Interne medewerkers GeoFort Exploitatie bv Elza van Liere Tilly Macleane Karin Lobs Locatiemanager financiën (0,6 FTE) Elza is verantwoordelijk voor de succesvolle exploitatie van het 3D café en de GeoZalen. Locatiemanager Backoffice (1 FTE) Tilly is verantwoordelijk voor de zakelijke offertes Eerste medewerker GeoZalen en 3D café (0,6 FTE) Het aantal vaste krachten bij zowel Stichting GeoFort als bij de GeoFort Exploitatie bv is zeer gering. Er wordt voornamelijk gewerkt met freelancers bij de realisatie van projecten van de stichting en met een verloningsbedrijf voor werkzaamheden met betrekking tot het restaurant. Dit maakt het mogelijk om flexibel in te spelen op de werkzaamheden van het moment. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 17

Raad van Toezicht Jaap Besemer voorzitter Jaap is emeritus hoogleraar, TU Delft. Jaap is de verbindende schakel met de geosector. Vanuit zijn voormalige functie als voorzitter van het Kadaster heeft hij een groot netwerk. Van oorsprong is hij jurist. Jaap is tevens bestuurslid van het Stichting Administratie Kantoor (STAK) van GeoFort. Francine van Leeuwen Amos Kater Francine is als jurist vanaf het begin heel actief bij GeoFort betrokken. Ze heeft een grote rol gespeeld tijdens de onderhandelingen met Staatsbosbeheer over het erfpachtcontract. In het dagelijkse leven werkt ze als jurist bij ASR verzekeringen. Francine is tevens bestuurslid van het STAK van GeoFort. Amos is Business Unit Manager Mobile Competence Centre Collis en heeft in 2002 samen met Bart en Willemijn een succesvol bedrijf opgericht in de buitenschoolse opvang van kinderen. Deze prettige samenwerking wordt gecontinueerd via zijn lidmaatschap aan de Raad van Toezicht. Mark Herbold Mark is directeur van Esri Nederland (XXL Sponsor van GeoFort) en speelt een belangrijke rol als de schakel tussen het bedrijfsleven en Stichting GeoFort. Rebecca Roskam Rebecca is auditor Stichting Museumregister. In deze functie overziet ze de diversiteit van het museale veld. Daardoor heeft zij veel inzicht in de brede museale bedrijfsvoering: beleid, collectiemanagement, educatie en kwaliteitszorg. 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 18

Raad van Advies Onderstaand de leden van de Raad van Advies van GeoFort Afgevaardigden vanuit de wetenschappelijke hoek Henk Scholten Hoogleraar geo-informatie, Vrije Universiteit Amsterdam, en oprichter en algemeen directeur van Geodan Peter van Oosterom Hoogleraar GIS-technologie, Technische Universiteit Delft Arnold Bregt Hoogleraar geo-informatiekunde, Wageningen Universiteit en Researchcentrum Joop van der Schee Hoogleraar onderwijs geografie, Vrije Universiteit Amsterdam Menno-Jan Kraak Hoogleraar geovisualisatie, ITC Ferjan Ormeling Emeritus hoogleraar cartografie, Universiteit Utrecht Vertegenwoordiging geo-netwerken Rob van de Velde Directeur Geonovum. Henk Ottens Voorzitter Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) Betrokkenheid vanuit bedrijven en instellingen Peter Hoogwerf Directeur GEO - Kadaster en Voorzitter Geo-Informatie Nederland (GIN) 5000 leden Martin Peersman Directeur GBKN Rob van Essen manager strategie en beleid van TomTom Rienk Theisens Adviseur Rienk Theisens is ex-directeur van ingenieursbureau waarbij GIS en landschapsbeheer zijn gecombineerd (inmiddels RPS). Robert Voûte Directeur Geo- ICT Competence Centre Paul Bosman Ondernemer binnen de geo-sector Wim van der Weiden Bert Schreuders Adviseur educatieve attracties Wim van der Weiden is geestelijk vader van Naturalis, Museon, Omniversum, Anno en het Nationaal Historisch Museum. Raad van Toezicht Twentse Welle Comité van Aanbeveling Het Comité van Aanbeveling bevat prominente Nederlanders die GeoFort een warm hart toedragen. Het Comité bestaat uit: Chris Kalden, ex-directeur Staatsbosbeheer Jack de Vries, oud staatssecretaris van Defensie en eigenaar Jack de Vries Communicatie advies Ed Nijpels, voorzitter GeoBusiness Nederland. Jan Terlouw, oud commissaris van de Koningin in Gelderland Loek Hermans, fractievoorzitter VVD Eerste Kamer Anne Flierman, voorzitter College van Bestuur Universiteit Twente Luc Kohsiek, dijkgraaf bij het Waterschap Noord Holland 23-08-2013 Bedrijfsplan GeoFort 19