TUSSENRAPPORTAGE Haalbaarheidstudie CENTRALE TOEZICHTRUIMTE GELDERLAND-ZUID Maart 2008. 1
Projectgroep CTR Gelderland Zuid Inhoud 1. Aanleiding 1.1 Opdracht 2 Huidige stand van zaken 2.1 W erkbezoek 2.2 Juridische stand van zaken 2.3 Primaire functies CTR 2.4 Nevenfuncties CTR 2.5 Gebruikers CTR 2.6 Financiën 2.7 De mens achter de lens 3. Conclusie 3.1 Resterende vragen Bijlage I Afkortingen Bijlage 2 Overzicht wetgeving publiekprivaat / Openbare orde 2
Aanleiding. Het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Gelderland-Zuid (RPC) heeft de vraag opgepakt van de ketenpartners om een Centrale Toezichtruimte (CTR) in onze regio te realiseren. Vervolgens is een werkgroep samengesteld onder verantwoordelijkheid van het RPC, met de opdracht een haalbaarheidsstudie te doen naar een regionale toezichtruimte in Gelderland-Zuid. Hiervoor is een projectgroep in het leven geroepen die bestaat uit de volgende leden: - Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Gelderland-Zuid (J. Hoencamp + P. Visser) - Gemeente Tiel (N. Smits) - Stagiair Integrale veiligheidskunde Hogeschool Utrecht verbonden aan de gemeente Tiel (A. Hoencamp) - Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) (J. Vig en P. van Dijk) - Stichting Beveiliging BedrijvenTerreinen Tiel (Parkmanager SBBT: G.J. van Ingen) - Kamer van Koophandel Rivierenland (B. Kennis) - Extern adviseur van VCS Observation (M. Nanninga) - Politie Gelderland-Zuid (G. Buijs, W. Dang) 1.1 Opdracht. De opdracht bestaat concreet uit het doen van een haalbaarheidsstudie. Deze studie moet de (juridische) mogelijkheden verkennen waar binnen één CTR zowel Publieke (openbare orde & veiligheid) alsmede de publiekprivaat (gebouwen en terreinen) beelden kunnen worden uitgekeken in één ruimte. Daarnaast wordt gekeken naar belangstelling voor deelname en de kosten van een CTR. Industrie- en winkelgebieden waar in het kader van het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) of een aantoonbaar publiek-privaat samenwerkingsverband, camera s zijn geplaatst en/of een vorm van toegangscontrole tot het bedrijventerrein hebben, moeten aansluiting kunnen vinden op de CTR. Gemeenten die cameratoezicht toepassen voor zowel publiekprivaat (gemeentehuis, brandweerkazerne, roadbarriers etc.) als Openbare Orde & Veiligheid, moeten ook kunnen aansluiten op die CTR. Regionale Politie Meldkamer Publiek Private Samenwerking Publiek cameratoezicht Privaat cameratoezicht Cameratoezicht openbare plaatsen ter handhaving van de openbare orde. De Burgemeester is verantwoordelijk en politie heeft de regie (Gem.wet) Cameratoezicht beveiliging private en publieke eigendommen/ personen. De Ondernemers zijn verantwoordelijk. (Wet Bescherming Pers. Gegevens) Beeldmateriaal wordt in bepaalde situaties onder de regie van de politie gebracht. Bijvoorbeeld privacy gevoelig beeldmateriaal en in 112 situaties. 3 Regie over inzet collectieve beveiliging en samenwerking met PAC s t.b.v. alarmverificatie
2. Huidige stand van zaken 2.1 Werkbezoek. In het land zijn meerdere toezichtruimten doch allen gebaseerd óf ter beveiliging van private eigendommen óf voor de handhaving van openbare orde & veiligheid. De meeste CTR s bestrijken één gemeente. Uitzondering is de CTR te Eindhoven. Daarop zijn meerdere gemeenten met bedrijventerreinen aangesloten. In Heerlen worden beelden uitgekeken in het kader van openbare orde en veiligheid. In Utrecht wordt publiekprivaat uitgekeken. Er is een werkbezoek gebracht aan beide lokaties. In Almere wordt een CTR gerealiseerd waar zowel publiekprivaat als openbare orde kan worden uitgekeken. Weliswaar in fysiek gescheiden ruimten doch wel schakelbaar naar één ruimte. (100 camera s worden 24 uur per dag uitgekeken) 2.2 Juridische stand van zaken. De stagiair verricht onderzoek naar de juridische haalbaarheid van een gecombineerde CTR en bereid een B&W voorstel voor om in de gemeente Tiel cameratoezicht in de binnenstad toe te passen. Het ministerie van BZK kijkt positief aan tegen innovatieve ontwikkelingen op het gebied van cameratoezicht. Het integraal uitkijken van beelden heeft in het bijzonder de interesse van het ministerie. Bij het integraal uitkijken is het van belang om een goede afstemming te vinden tussen openbare orde en bedrijfsorde en hun bijbehorende privacyregimes. Er dient te allen tijde een gescheiden opslag van de beelden plaats te vinden. Voor wat betreft het integraal uitkijken van de beelden stelt de projectgroep voor deze functie zo veel mogelijk neutraal in te vullen. Heldere protocollen moeten vooraf zo veel mogelijk definiëren hoe de observant dient te handelen bij doorzetten van meldingen. Ondernomen acties door de observant moeten te verantwoorden zijn ten opzichte van het doel van de camera s. Dit betekent dat aan het functieprofiel van de observant extra eisen moeten worden gesteld. 2.3 Primaire functies CTR. De projectgroep ziet als primaire functies voor een CTR: handhaving van de openbare orde en veiligheid handhaving van de bedrijfsorde. 2.4 Nevenfuncties CTR. De projectgroep ziet mogelijkheden om de CTR naast bedrijfsorde (privaat toezicht) en het handhaven van de openbare orde en veiligheid, voor meer doeleinden te gebruiken. Enkele nevenfuncties: het ondersteunen van de efficiënte en veilige inzet van politie en hulpdiensten als ambulancedienst en de brandweer een signalerende functie met betrekking tot leefbaarheid. Voorbeeld: Het sociaal aantrekkelijk maken van een gebied door tijdig te signaleren zoals leegstand in een winkelgebied, rapporteren defecte verlichting, straatvuil, hoge begroeiing, defect straatmeubilair etc. het bieden van ondersteuning aan politie en OM bij opsporing en vervolging van daders van strafbare feiten 4
2.5 Gebruikers CTR. Deelnemers en dragers van de CTR zijn de ondernemers/winkeliers, gemeente, politie. De werkgroep adviseert het oprichten van een stichting, waarbij het bestuur wordt gevormd door een vertegenwoordiging van de deelnemers (gemeente ondernemers politie). Om te komen tot een één centrale toezichtruimte is het doel om alle gebieden met cameratoezicht en de gemeenten die cameratoezicht toepassen voor zowel privaat (gemeentehuis, brandweerkazerne, roadbarriers etc.) als Openbare Orde & Veiligheid, deel te laten nemen aan de CTR. Om de belangstelling te meten voor het aansluiten bij een CTR, is een telefonische inventarisatie gehouden binnen de politieregio. Hiervoor zijn de contactpersonen van bedrijventerreinen en winkelgebieden die het KVO-certificaat hebben behaald benaderd. Daarnaast zijn gemeenten die camera s hebben voor privaat toezicht (gemeentehuis, brandweerkazerne, roadbarriers etc.) en de gemeenten die cameratoezicht voor openbare orde & veiligheid willen plaatsen, hiervoor benaderd. Uit de inventarisatie is gebleken dat meerdere gebieden waar cameratoezicht is of wordt gerealiseerd op basis van publiekprivaat, interesse hebben. Dit geldt ook voor (thans) vijf gemeenten in de politieregio. De kosten en de tijdlijn spelen een belangrijke rol bij het al dan niet aansluiten op een CTR, doch vooralsnog gaat de voorkeur daar wel naar uit. Het definitieve aantal camera s zal later inzichtelijk worden gemaakt, maar de verwachting is dat er een start gemaakt zal worden met ca. 150 tot 200 camera s. De belangstellingsregistratie moet echter meer vorm krijgen en zekerheid gaan bieden. Daarom is het initiatief genomen de bedrijfsverenigingen en gemeenten aan te schrijven. Het doel hiervan is om een intentieverklaring te verkrijgen voor deelname aan het project. Een contract moet worden aangegaan voor minimaal vijf jaren. 2.6 Financiën. Berekend is dat minimaal 100 m nodig is om een CTR te realiseren. Te verdelen in ruimten als observatieruimte en supervisie, een rustruimte, kitchenette, toiletgroep etc. De financiering is mede afhankelijk van de locatie (bestaand gebouw, politiebureau, nieuwbouw) De projectgroep heeft vastgesteld dat een startsubsidie benodigd is om een CTR in Gelderland-zuid te realiseren. CTR s kunnen turnkey worden opgeleverd, gekocht of gehuurd, eventueel inclusief personeel. De gemiddelde exploitatiekosten belopen ongeveer 700.000 Euro per jaar. (incl. onderhoud CTR en personele lasten, 10 fte s ) Huurbedragen zijn ongeveer 20.000 Euro per jaar (excl. de personele lasten). Bekend is dat de plv.korpschef zich heeft uitgesproken voor huisvesting in een politiebureau. Voor subsidiemogelijkheden zijn contacten gelegd met de Provincie Gelderland. Gedacht wordt b.v. aan innovatiesubsidie, GSO, revitaliseringprojecten. De exploitatie van een CTR zal opgebracht moeten worden door de deelnemers. Belangrijk te vermelden dat publiekprivaat toezicht (terreinen en gebouwen) door de ondernemers, vaak met een financiële injectie van de gemeente, wordt gefinancierd. Cameratoezicht in het kader van openbare orde & veiligheid, valt onder de gemeentewet (art.151c). Dit impliceert dat, in principe, de gemeente de kosten voor haar rekening dient te nemen. Lokaal kunnen financiële arrangementen worden getroffen die van dat uitgangspunt afwijken. De VNG huldigt het standpunt dat het gaat om een aanvulling respectievelijk invulling van de politietaak. (te lezen in de Memorie van Toelichting van art. 151). 5
2.7 De mens achter de lens. De projectgroep heeft de wens de beoordelingsrichtlijnen cameratoezicht in de openbare ruimte te volgen bij het realiseren van de CTR. De afweging of er de CTR gecertificeerd wordt volgens de beoordelingsrichtlijnen dient door de, later aan te stellen, projectleider gemaakt te worden. De beoordelingsrichtlijnen bieden waarborgen voor onder meer de volgende gedragsnormen: Uitsluitend bevoegden kunnen de toezichtcentrale betreden; Opgeslagen beeldinformatie wordt op een veilige plaats bewaard en is zodanig bewerkt dat te alle tijden de authenticiteit van de beelden gewaarborgd is; Opgeslagen beelden zijn uitsluitend toegankelijk voor bevoegden; Cameraobservanten zijn in het bezit van de benodigde vakdiploma s; Het personeel van de toezichtcentrale wordt regelmatig bijgeschoold. Voor de effectiviteit van cameratoezicht is het van belang dat de opleiding van cameraobservanten serieuze aandacht verdient. Het werk van een cameraobservant wordt veelal onderschat. Voor het efficiënt bedienen van camera s en het leveren van effectief werk is technische, juridische en gedragswetenschappelijke kennis vereist. Daarnaast dient de cameraobservant te beschikken over mondelinge (B.v. NATO spelalfabet) en schriftelijke vaardigheden (zoals verslaglegging in het logboek). Het kost tijd om die kennis te verwerven. Deze projectgroep heeft contacten m et de projectgroep additioneel toezicht van politieregio Gelderland-Zuid. Als het gaat om het sociaal aantrekkelijk maken of houden van een gebied, spelen de ketenpartners een belangrijke rol. Toezichthouders b.v. zijn lokaal goed bekend en kunnen eventueel ook, na een gedegen opleiding, als cameraobservant functioneren. 3. Conclusie. De projectgroep komt op basis van deze eerste verkenning- tot de conclusie dat het in gebruik nemen van een CTR in Gelderland-Zuid zeker tot de mogelijkheden behoort. De belangstelling is, vooral bij bedrijventerreinen, in de politieregio groot. De doorlooptijd is hierbij een belangrijke factor. Als het project wil slagen, is het realiseren van een CTR op korte termijn noodzakelijk. Zij adviseert daarom een projectleider aan te stellen die vervolgens onderstaande vragen nader kan uitwerken en een CTR in politieregio Gelderland-Zuid kan realiseren. Deze zou kunnen worden bekostigd uit de eventueel verkregen subsidie gelden. Het werven van deze persoon zou door de RPC moeten geschieden. Er moet, zeker in de beginfase, rekening gehouden worden met een fulltime functie. De projectgroep in deze samenstelling werkt nog aan de volgende onderdelen: Uitwerken juridische aspecten Uitvoeren belangstellingregistratie Onderzoek naar subsidiemogelijkheden. Verwacht wordt dat medio april 2008 een eindrapportage kan worden aangeboden en de projectgroep de aangestelde projectleider als commissie kan ondersteunen. 6
3.1 Resterende vragen: (in volgorde van belangrijkheid) Go or no go van de CTR in Gelderland-Zuid door het RPC Financiering de projectleider en van het project Subsidie aanvragen Rechtspersoon: stichting, vereniging etc. Bepalen van de locatie. Huur, koop of combinatie van beide? Begroting opstellen Bemensing van de CTR (Boa s, toezichthouders,?) Protocollen samen stellen Contractbesprekingen voeren Team opbouwen Werving en selectie cameraobservanten Mogelijkheden en onmogelijkheden van additioneel toezicht erbij betrekken. Bijlage 1 Lijst van afkortingen: CTR RPC KVO GSO CCV SBBT BZK BOA Centrale Toezicht Ruimte Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Keurmerk Veilig Ondernemen Groten Steden Ontwikkeling Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid Stichting Bedrijfsbeveiliging Tiel Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Bijzonder Opsporingsambtenaar 7
Bijlage 2 Overzicht doel van cameratoezicht en de wetgeving 8