Training Professioneel samenwerken
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Angela van der Haar Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Professioneel samenwerken ISBN: 978 90 3723 478 7 Edu Actief b.v. 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze training 4 Oriëntatie 8 Overleg 9 Samenwerken 13 Multidisciplinair en interdisciplinair samenwerken 19 Reflecteren 23 Theoriebron Overleg 24 Theoriebron Samenwerken 27 Theoriebron Multidisciplinair en interdisciplinair samenwerken 29 3
Over deze training Over deze training Bij iedere instelling of organisatie binnen de kinderopvang en het onderwijs wordt samengewerkt. Die samenwerking vindt plaats tussen directe collega s, maar ook met ouders of met personeel van andere instellingen kan samenwerking plaatsvinden. Die verschillende vormen vragen van jou een passende benadering. Bij de samenwerking hoort regelmatig overleg. Ook dit overleg kan verschillende vormen aannemen. Het is voor jou als professional belangrijk dat je weet welk overleg je op welk moment kunt inzetten. Formeel overleg binnen het team. Leerdoelen Je kunt vergadervaardigheden toepassen. Je hebt kennis van samenwerken binnen een team en kunt deze kennis toepassen. Je hebt kennis van multidisciplinair en interdisciplinair samenwerken en kunt deze kennis Beoordeling Beoordelingsformulier < Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je in het beoordelingsformulier terugvinden. De volgende punten zijn belangrijk bij de beoordeling. Je doet actief mee aan de lessen. Je voert de twee demonstraties uit zoals hierna beschreven. Planning Planningsformulier < Aan het einde van de training moet je een demonstratie uitvoeren. Plan deze demonstratie tijdig in. Lees eerst de demonstratie goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere oefeningen van deze training op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. 4
Over deze training Demonstratie Overleggen en samenwerken 1 Plan voor jezelf een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren. Vul deze datum in op je planningsformulier. Casus Job bezoekt vier middagen per week de buitenschoolse opvang (bso). Op de bso werken vijf pedagogisch medewerkers. Het team bestaat uit Piet (behulpzaam maar vermijdt conflicten), Jan (een echte leider, maar ook driftig), Suus (perfectionist, delegeert niet graag), Kim (een echte leider, maar ook driftig) en Eva (net als Piet behulpzaam, maar vermijdt conflicten). Er zijn twee vacatures voor pedagogisch medewerkers. Job (tien jaar) luistert slecht op de bso en doet vooral waar hij zelf zin in heeft. Soms loopt hij de hele middag in zijn eentje rondjes om het gebouw. Hij wil dan het liefst met niemand praten. Op andere momenten is hij druk en reageert hij op alles wat er om hem heen gebeurt. Hij verstoort dan regelmatig het spel van de jongere kinderen op de bso. Een tweetal medewerkers weet al een tijdje niet meer hoe ze Job moeten begeleiden. Het liefst ontwijken ze hem. Hoewel dit al vier weken speelt, is er binnen het team nog niet over gepraat. De twee medewerkers die het betreft, durven het niet aan de orde te stellen. Tot op een dag de manager op de werkvloer komt en signaleert dat de pedagogisch medewerker Job ontwijkt. Wanneer hij de medewerker hierop aanspreekt, bekent zij schoorvoetend dat dit zeker al vier weken speelt. Er wordt een teamoverleg gepland omtrent Job. Twee medewerkers vinden het overleg niet nodig, zij komen met tegenzin. Bij binnenkomst in de vergaderruimte zeggen zij dat er geen voorzitter en notulist benoemd hoeven te worden. Het is immers een informeel overleg, zo zeggen zij. Tijdens de vergadering omschrijven deze medewerkers het gedrag van Job als speels en zij benoemen dat zij dit gedrag juist heerlijk vinden. De medewerkers die problemen met Job ervaren, moeten maar eens een dienst met hen meedraaien, vinden zij. Daarmee is de kous voor hen af. Niet iedereen wordt in het overleg gehoord. De vergadering wordt afgesloten met: We zien wel hoe het gaat. Niveau 4, vervolg casus Job: Job komt op een dag bij de pedagogisch medewerker van de bso. Hij is verdrietig. Bij navraag blijkt dat Job simpelweg niet meer weet wat hij moet doen. Van de leerkracht op school moet hij in de pauze alleen spelen of een boek lezen, omdat hij te druk wordt van zijn klasgenoten. Op de bso moet hij juist met andere kinderen spelen en mag hij niet in zijn eentje zitten, omdat hij afleiding nodig heeft en anders gaat piekeren. Thuis zegt de ambulant werker in het gezin dat hij meer verantwoordelijkheid moet nemen en zowel thuis als op school en op de bso meer moet omkijken naar zijn broertje en zusje. Voorbereiding Bedenk in viertallen hoe jullie dit overleg aan zouden pakken. Denk daarbij aan: wie nodig je uit, hoe nodig je uit, wie heeft welke rol, hoe ziet de agenda eruit? Maak een plan hiervoor. Bij de uitvoering speel je dit overleg uit. Uitvoering Neem het uitspelen van het overleg op video op. Speel het overleg drie keer uit, waarbij jullie telkens van rol wisselen. Zo is iedereen één keer voorzitter, één keer notulist en één keer deelnemer. Denk aan de verschillende vergaderrollen en gesprekstechnieken. De video van dit overleg neem je mee naar de demonstratie. Je laat hem zien aan de docent en beargumenteert jullie werkwijze. 5
Over deze training Niveau 4, vervolg casus Job: (Individueel) Wat voor overleg is volgens jou het meest geschikt in deze situatie? Wie zou je uitnodigen? Waarom vind je het belangrijk dat die personen aanwezig zijn? Hoe zou je de mensen uitnodigen? Wat zijn tijdens dit overleg belangrijke voorwaarden om tot een goede samenwerking te komen? Wat zijn de voordelen van een dergelijk overleg in deze situatie? Beschrijf stapsgewijs hoe jij als pedagogisch werker dit aan zou pakken. Reflectie Was je voorbereiding volledig/voldoende? Waarom wel/niet? Hoe beleefde jij het overleg en de opname daarvan? Noem de twee belangrijkste dingen die jij van deze demonstratie hebt geleerd. Demonstratie Overleggen en samenwerken 2 Plan voor jezelf een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren. Vul deze datum in op je planningsformulier. Voorbereiding (Individueel) Lees nogmaals de casus van Job uit de vorige demonstratie. Er is vacatureruimte binnen het team. Het team heeft jou gevraagd advies te geven over de samenwerking in het team en mee te kijken naar de invulling van de vacatures. Welke adviezen zou jij de teamleden geven ten aanzien van hun samenwerking? Wat zijn de voorwaarden voor een goede samenwerking en hoe zie je deze wel/niet terug binnen dit team? Welk advies zou jij geven ten aanzien van de invulling van de vacature? Wat heeft het team nodig? Betrek hierin de teamrollen van Belbin. Denk na over de vraag of jij wel of niet zou passen binnen dit team, en waarom wel of niet. Beschrijf jouw manier van samenwerken en wat jij nodig hebt in een goede samenwerking. Uitvoering Maak een PowerPoint-verslag voor het team. Pak dit stapsgewijs aan. Begin met een slide over wat je nu ziet binnen het team (communicatie, Belbin-teamrollen). Vervolgens beschrijf je wat het team nodig heeft en daarna welke Belbin-teamrollen hierbij passen. Presenteer je verslag aan je docent met een korte mondelinge motivering. Motiveer ook waarom jij wel of niet binnen het team zou passen. 6