Creatief omgaan met de mogelijkheden april 2011 We zoeken allemaal een manier om zo goed mogelijk in te spelen op de steeds veranderende economie. Plannen worden gemaakt en verlopen toch anders. Omdat het soms gewoon niet anders kan. Dit vraagt om creativiteit. Ook binnen de Kanaalzone wonen en werken mensen die creatief omgaan met de mogelijkheden. Sommigen figuurlijk, anderen letterlijk. In dit nummer: n Van blauwdruk naar organisch ontwikkelen n Ontwikkelingen voor en achter de schermen n Reacties op informatieavonden Thuishaven Beeldend kunstenaar, Jason Jeffers, werkt dagelijks aan zijn wetenschapskunst. In zijn atelier aan Kanaal Zuid, op het terrein van Van Uffelen Recycling, brengt hij vele uren door met het slijpen, boren, lassen en buigen van metalen. Inspiratie voor zijn ontwerpen vindt hij door het lezen van wetenschappelijke, Amerikaanse, tijdschriften. Jeffers: Ik kom uit Los Angeles en woon al ruim 15 jaar in Apeldoorn. Mijn eerste vaste woonplek sinds jaren. Ik ben hiervoor ontelbare keren verhuisd. Over de vraag waarom hij juist in Apeldoorn is gebleven, hoeft hij niet lang na te denken. Voor de rust. Ik vind Apeldoorn erg overzichtelijk, niet te groot en niet te klein. In mijn atelier, vlakbij het kanaal vind ik die rust ook. Ik hoef er geen rekening te houden met andere mensen. Ik slijp dagelijks langere tijd achter elkaar en dat maakt veel lawaai. Dat kan hier gewoon! Metalen binnen bereik Wetenschappelijke feiten, vertaald in zijn eigen theorieën zijn het uitgangspunt voor de kunstwerken van Jason Jeffers. Werkte hij een aantal jaren geleden nog met steen en hout, tegenwoordig richt hij zich uitsluitend op metaal. Voor materialen, metalen als: koper, aluminium en roestvrij staal kan hij terecht bij bedrijven in de buurt. Jeffers: Voor gebogen metalen kan ik terecht bij mijn verhuurder Van Uffelen, die heeft een lees verder op achterpagina
Column Open kanalen Een transformatie is een lastig proces. Het veranderen van een bedrijventerrein naar een gebied waar zowel gewoond als gewandeld kan worden, vraagt veel inspanning. Zeker als er veel mensen en partijen bij betrokken zijn. Dat is écht anders dan de transformatie van weidegrond naar een nieuwbouwwijk zoals we dat in Zuidbroek zien. Niet alleen in Apeldoorn is dat zo. In alle steden waar ik op werkbezoek ben, hoor ik dezelfde verhalen. Bij lastige processen is het goed dat je duidelijk en transparant bent over wat je wilt. Niet iedereen zal het eens zijn met de veranderingen, dat is ook onmogelijk. Dat neemt niet weg dat je goed moet blijven vertellen wat de plannen zijn en wat ze gaan betekenen. Aan de andere kant moet je ook goed blijven luisteren. Nagaan waar bezwaren zitten en meewegen of er binnen de plannen ruimte is om tegemoet te komen aan wensen en ideeën. De negatieve publiciteit in februari kwam hard aan. Er zou veel mis zijn bij de benadering van bedrijven, ook binnen de Kanaalzone. Niet alle verwijten vonden we even terecht, maar als iemand meent dat we dingen op het stadhuis niet goed doen, dan nemen we dat serieus. We zijn absoluut niet bang voor kritiek, wel vind ik het prettiger om de kritiek eerst zelf te horen. Natuurlijk is een boze ondernemer of buurtbewoner vrij om naar de krant te stappen, maar ik wil tóch graag de oproep doen om de kritiek eerst rechtstreeks aan de gemeente te richten. U kunt daarna altijd nog een journalist bellen. Een tijd heb ik een speciale mobiele telefoon meegedragen zodat ondernemers mij rechtstreeks konden bellen. Deze zogenaamde Fokkofoon had ik gekregen van de Bedrijvenkring Apeldoorn als plaagstoot voor onze bereikbaarheid. Ik kon dit gebaar goed waarderen en hoopte zelfs dat het ging werken, maar helaas is er maar heel zelden gebeld op het toestel. Het gemeentebestuur van Apeldoorn is laagdrempelig. Wie mij wil spreken hoeft daar niet veel moeite voor te doen. Ik gebruik deze column dan ook om te pleiten voor open kanalen. Laten we vooral met elkaar in gesprek blijven! Fokko Spoelstra Wethouder Kanaalzone Te bereiken via telefoonnummer: (055) 580 13 15 of e-mailadres: kanaalzone@apeldoorn.nl Andere tijden, andere aanpak 1994, het jaar waarin het project Kanaaloevers van start ging. Het gebied rond het kanaal zou een nieuw gezicht krijgen. Waar oude bedrijventerreinen vroeger het beeld bepaalden, is nu een prachtig gebied ontstaan waar wonen, werken en recreëren hand in hand gaan. 2005, de tijd was rijp om de transformatie door te zetten voor het noordelijk en zuidelijk gebied langs het kanaal, onder de noemer Kanaalzone. Het doel: meer plek voor wonen en groen, meer verbinding tussen de stadsdelen langs het kanaal. Nu ruim vijf jaar later, is de economie behoorlijk veranderd. Kan de voorgestelde aanpak nog wel? Zijn de ambities nog reëel? We vroegen het programmamanager Marleen Bijker en stedenbouwkundige Henry Huiskamp. Marleen Bijker: We zijn het project Kanaalzone gestart in een tijd waar we meer mogelijkheden hadden dan nu. Zonder crisis, de denkrichtingen waren anders. We dachten aan grond kopen, slopen, grote delen tegelijk opnieuw inrichten en bouwen. Andere tijden zijn aangebroken. Wat vijf jaar geleden kon, kan financieel niet meer. Daarom kijken we nu meer naar het bestaande. Wat voor soort gebouwen staan er in een gebied, welke structuren zijn er, waar zien we kwaliteit en kunnen we deze gebruiken in nieuwe ontwikkelingen. Kun je daar een voorbeeld van geven? Op verschillende plekken in de Kanaalzone staan oude arbeiderswoningen en bedrijfsgebouwen. Deze geven het gebied identiteit. Het zijn gebouwen die mensen kennen, die de historie vertellen. In de plannen die nog gemaakt worden, zal een deel van deze kenmerkende gebouwen een nieuwe invulling kunnen krijgen. Voor de voormalige Zwitsalfabriek, Diosynth bijvoorbeeld gaan we kijken naar zo n herbestemming. Het bestaande nieuw leven inblazen dus? Juist. Dat kan trouwens ook tijdelijk zijn. Voordat we de eindbestemming voor een gebouw weten, proberen we voor de tussentijd een oplossing te vinden om de levendigheid in het gebied te bewaren. En natuurlijk om te voorkomen dat verpaupering toeslaat. Hiervoor loopt het project TussenTijd, dat de gebouwen en terreinen in kaart brengt die leeg staan, met als doel die tijdelijk in gebruik te nemen. Denk bijvoorbeeld aan werkplekken voor jonge ondernemers in een oud bedrijfspand. Maar daarmee alleen haal je de ambities van 2005 niet? Nee dat klopt. Herbestemming is slechts één van de pijlen die we richten. We merken dat grootschalige ontwikkelingen, dus in één keer bedacht en gebouwd, niet meer passen in deze tijd. We gaan van blauwdruk naar organisch ontwikkelen. Van blauwdruk naar organisch ontwikkelen? Wat moet ik mij daarbij voorstellen. Henry Huiskamp legt uit: De Kanaalzone is een groot gebied.
Van blauwdruk naar organisch ontwikkelen Voorheen zouden we voor het complete gebied een ontwerp maken en dit ontwerp van tekentafel tot het daadwerkelijke bouwen gebruiken als een soort blauwdruk. We zien nu dat er meer behoefte is aan kleinschalige en vraaggerichte plannen. Dat heeft deels te maken met de financiële risico s. Veel tegelijk ontwerpen en bouwen is één, maar je moet het natuurlijk ook kunnen verkopen en verhuren. Ook wordt steeds meer de vraag gesteld of wat we nu bouwen interessant genoeg is voor de toekomst. Kleinere plannen bieden meer mogelijkheid om te variëren. We laten het initiatief daarom steeds meer over aan ontwikkelaars om met ideeën te komen. Het gebied ontstaat dus geleidelijker, meer organisch. Betekent dit minder sturing en meer loslaten? Het klinkt als de boodschap van het college. Marleen knikt instemmend: In de tijd van crisis en bezuinigingen heeft het college inderdaad besloten om initiatieven meer over te laten aan de samenleving, de markt, bewoners, verenigingen, instellingen. Wij sluiten ons hierbij aan en hopen dat de markt deze kans ook pakt. We staan open voor initiatieven en gaan graag in gesprek! Dat kan dus betekenen dat op één plek meerdere kleine bouwprojecten ontstaan. Hoe voorkom je dat de Kanaalzone een lappendeken wordt? Henry ziet hier duidelijk de rol voor de gemeente. Loslaten is natuurlijk niet hetzelfde als niets doen. Onze opgave is om de kleinere ontwikkelingen samen één geheel te laten vormen. Dat kan bijvoorbeeld door eenheid in de openbare ruimte en door een goede infrastructuur. En uiteraard proberen we de ontwikkelaars te inspireren met het beeld dat we voor ogen hebben. We hebben natuurlijk wel ambities en ideeën voor de Kanaalzone. Deze overbrengen en tevens vraag en aanbod bij elkaar brengen, is voor ons een voortdurend proces. Toch kunnen omwonenden en bedrijven in het gebied hierdoor onzeker worden. Een duidelijk toekomstbeeld kun je ze niet geven. Hoe gaan jullie daarmee om? De ontwikkeling van de Kanaalzone zal geleidelijker gaan en minder vooraf bepaald. Belangrijk is inderdaad om in contact te blijven met de omwonenden en de gevestigde bedrijven. Daarvoor zijn er binnen de gemeente contactpersonen voor de bedrijven, gebruiken we klankbordgroepen en is goed contact met de wijkraden van groot belang. Zo hopen we vragen en onzekerheden weg te nemen. En deze contacten geven ons een goed beeld of de toekomstige plannen draagvlak hebben. Op deze manier hopen we dat het vertrouwen in deze langlopende transformatie groeit, aldus de programmamanager. Voor dit project heb je een lange adem nodig, misschien nu wel meer dan voorheen. Heb je er nog vertrouwen in? Zeker! Eerlijk is eerlijk, de crisis werd eerst wel gezien als een fikse tegenvaller voor de Kanaalzone. We hebben ons moeten aanpassen in onze aanpak, maar ik zie nu ook de kansen die zijn ontstaan. We richten ons minder op het aanbod en meer op de vraag. Daarbij wordt de kanaalzone ontwikkeld met meer respect voor het verleden, het cultureel erfgoed zoals dat heet. Ik hoor hierover ook positieve geluiden om mij heen. Dit geeft mij vertrouwen dat het goed wordt.
Ontwikkelingen voor en achter de schermen In de vorige nieuwsbrief van 2010 zijn de zes ambities voor de Kanaalzone genoemd: voortbouwen op de geschiedenis, natuur en water als uitgangspunt, een betere bereikbaarheid van de binnenstad, aantrekkelijk woon- en werkgebied en tot slot extra voorzieningen voor de stad. Dit alles op een zo n duurzaam mogelijke manier. In tijden waarin het economisch minder gaat en nieuwbouw lastiger is, wil de gemeente niet aan deze ambities tornen. Er moeten wel keuzes gemaakt worden. De ontwikkelingen voor u op een rij. Kanaalzone Noordwest In 2008 is een ontwerp bestemmingsplan opgesteld voor de Kanaalzone Noordwest. Daarna was het lange tijd stil. Hoog tijd dus om de omwonenden op 14 december 2010 bij te praten. Het aanpassen van het bestemmingsplan heeft twee aanleidingen. Ten eerste is het wettelijk verplicht aangezien het bestaande plan te oud was. Ten tweede is de gemeente in gesprek met twee marktpartijen die in het gebied willen ontwikkelen. Om dit mogelijk te maken, moet het bestemmingsplan aangepast worden. In het nieuwe bestemmingsplan houden de gevestigde bedrijven hun bestemming. Maar in het nu geldende plan is op sommige plaatsen theoretisch veel meer mogelijk, dan op deze plek in de stad gewenst is en Kademuur bijna klaar Het werk aan de kademuur is in oktober 2010 door wethouder Spoelstra en dijkgraaf Verwolf officieel gestart met de onthulling van het nieuwe bouwbord. Hierop prijkt een bolder met een fraai lint er omheen in de vorm van het Kanaal. De nieuwe kademuur komt er hetzelfde uit te zien als aan de zuidzijde van de Deventerstraat. Deze eerste stap maakt de kade veiliger en herstelt het cultuurhistorische beeld van kanaal en sluis. Naar verwachting is de kademuur komend voorjaar klaar. volgens de huidige milieuwetgeving zou mogen. Met het nieuwe bestemmingsplan wil de gemeente deze ongewenste ruimte wegnemen. Het bestemmingsplan voor dit gebied geeft geen eindbeeld, we zitten in een tussenfase. Als zich mogelijkheden voordoen om locaties te ontwikkelen die passen in de transformatie (meer wonen, minder werken), dan worden deze in dit bestemmingsplan meegenomen. Ontwikkelingen die zich na vaststelling van het bestemmingsplan voordoen, worden tegen die tijd beoordeeld. Het bestemmingsplan wordt daar, indien nodig, op aangepast. De gemeente verwacht dit voorjaar het bestemmingsplan in de gemeenteraad te brengen. Vlijt 1a Er is een eerste overeenkomst getekend door de bouwcombinatie Bouwfonds- Nikkels. Dit voorjaar willen zij het stedenbouwkundig plan en de bouwplannen getoetst hebben zodat een definitieve overeenkomst getekend kan worden. Daarmee komt de weg vrij voor het aanvragen van een omgevingsvergunning en een bestemmingsplanwijziging. Volgens de planning kan eind 2011 gestart worden met bouwen. Sportvelden De sportvelden hadden in de vorige versie van het bestemmingsplan de bestemming woningblokken. Maar de binnengekomen zienswijzen hebben geleid tot aanpassingen. De hindercirkel maakt het daarnaast niet mogelijk om woningen te bouwen bij de sportvelden. De bestemming wonen is daar nu dus weggehaald. In het nieuwe plan blijven wel de uitgangspunten bestaan die ten grondslag liggen aan deze plannen. Dit heeft ook al een keer ter inspraak gelegen. Ondertussen gaat de voorbereiding van de verplaatsingen van de sportclubs gewoon door. De kynologen club AKC is bezig met een bouwplan op sportpark De Maten. Het ROC laat in overleg met de gemeente een stuk van het gebouw aan de Musschenbroekstraat slopen. Het gebouw verkeert namelijk in slechte staat. Over de sloop zijn direct omwonenden geïnformeerd.
Ontwikkelingen voor en achter de schermen Kanaalzone Zuid Op 25 januari jl. is een aangepast plan gepresenteerd aan de buurtbewoners voor de bouw van 252 woningen in het gebied tussen het Kanaal en de Kayersdijk ten zuiden van de Mezenweg. De woningcorporaties, provincie en gemeente hebben voor een lastige opgave gestaan. Inmiddels ligt er een ruimtelijk en financieel haalbaar plan. De bouw van het eerste deelplan staat gepland voor eind van dit jaar. Voorwaarde is dat de Europese Commissie voor 1 april 2011 aangeeft of het geld, dat de provincie en gemeente voor het project beschikbaar willen stellen, daadwerkelijk gebruikt mag worden. Na instemming kan de gemeenteraad het gewijzigde bestemmingsplan vaststellen en kan gestart worden met sloop, bodemsanering en het bouwrijp maken van de grond. Het plan omvat 252 woningen waarvan circa 40% sociale (huur- en koop)woningen en een deel voorzieningen. De reacties op het plan zijn positief. Velen vinden dit plan beter passen dan het eerdere plan. Wel kwamen nog enkele zorgpunten aan bod zoals de toenemende verkeersdrukte op de Kayersdijk. Op 27 januari jl. is het aangepaste plan tijdens de Politieke Markt Apeldoorn aan de raadsfracties gepresenteerd. Ook daar kreeg het plan veel waardering. Op 28 februari jl. hebben de deelnemende partijen het aangepaste contract ondertekend. Diosynth De gemeente heeft een subsidie ontvangen van het Rijk voor de transformatie van een groot deel van Kanaalzone Noordwest. Ook de provincie keert een subsidie uit. De gemeente heeft deze subsidies gebruikt om de gronden van Diosynth aan te kopen. Woonboten In september 2010 werd opgemerkt dat er in de Apeldoornse wateren geen plek is voor woonboten. In samenspraak met het Waterschap Veluwe wordt de mogelijkheid voor eventuele ligplaatsen in het kanaal uitgewerkt. In eerste instantie wordt daarbij gedacht aan een zeer beperkt aantal: hooguit drie boten met een woonfunctie, en in het centrum een à twee boten met een horecafunctie. Voor het neerleggen van de boten moeten naast de voorzieningen aan de oever ook contractuele afspraken met het Waterschap worden gemaakt. Het duurt nog zeker drie maanden voordat hierover meer duidelijkheid is. Ondanks het grote verlies aan banen was dit een belangrijke doorbraak in de ontwikke ling van dit deel van de Kanaalzone. Op 1 oktober 2010 is de definitieve koopovereenkomst getekend. De gemeente wordt in januari 2013 eigenaar van 9,3 hectare. grond. Er is begonnen met verder onderzoek naar de ontwikkeling van het terrein. Open Monumentendag Op zaterdag 11 september 2010 werd de jaarlijkse Open Monumentendag met het thema De Smaak van de 19e eeuw gevierd. Apeldoorn was uitverkoren om op de donderdag ervoor de landelijke opening te organiseren. Gevolgd door de Monumentenklassendag voor basisschoolkinderen op de vrijdag. Het waren mooie dagen om op terug te kijken!
vervolg van voorpagina dagelijks wisselend aanbod. Voor de niet gebogen metalen rijd ik regelmatig naar Van Gerrevink. Beide bedrijven zijn gehuisvest op steenworp afstand van het kanaal, vlakbij zijn atelier. Langs het kanaal vindt hij zowel zijn werkplek als de materialen die hij gebruikt voor zijn kunstwerken. Of het kanaal zelf een grote rol speelt in zijn werk? Jeffers: Ik vind het een fijne plek om te werken en het kanaal is daar onderdeel van. Je vindt me niet vaak langs het water behalve als er bramen zijn. Dan is er voldoende te plukken, heerlijk! Een greep uit de reacties op informatie avonden over de Kanaalzone Kanaalzone Zuid Kanaalzone Noordwest De heer Martin de Blij, bewoner van het De heer Wassink, bewoner en ondernemer gebied: Het project is wel heel lang bezig. in het gebied: Ik vond de avond interessant. Jammer dat er nu toch nog vraagtekens zijn De plannen maken het leefbaarder en leuker. of het doorgaat. Ik had liever pas een avond De sportvelden worden in de zomer en het gehad als alles rond was. voorjaar veel gebruikt. Dan zie je er mensen sporten en vrij recreëren. Ik vind het wel Mevrouw Hely Schäffer, bewoonster jammer dat daar te weinig ruimte voor over Aalscholverweg: Fijn dat we meer duidelijkheid krijgen. Ik hoop dat het door gaat blijft. want ik vind het goed dat het allemaal De heer Reinier Plante: Ik vond de avond wat lager is. vlot en zakelijk, daar houd ik van. Ik ben een scheidsrechter en ons clubhuis wordt Mevrouw Vogt, woont met haar man aan verplaatst. Ik was benieuwd naar de stand de overkant van het Kanaal, in de Maten: van zaken. Wij hebben interesse in de appartementen want we worden een dagje ouder en hebben De heer Jan Buizer: Ik ben betrokken nu een grote tuin. Wij vinden het heel vanuit de tafeltennisvereniging. Wij gaan op interessant, het lijkt een heel leuk, groen termijn verhuizen, onze nieuwe locatie is al buurtje te worden. bekend. We zijn in constructief overleg met Liefhebbers De kopers van zijn kunst zijn erg divers. Jeffers: Ik heb niet echt een vaste groep klanten. Het zijn allerlei verschillende mensen. Echte liefhebbers. Als lid van Stichting Ateliers Apeldoorn is hij ook deelnemer geweest aan de open atelierroute. Jeffers: Ik had minder bezoekers dan de andere ateliers. Hoe fijn het ook is om hier te werken, voor die mensen is mijn atelier toch lastig te vinden. Dat vind ik niet erg, ze bereiken mij wel op een andere manier. De nadelen wegen niet op tegen de voordelen. de gemeente, dus vanavond was er niet veel nieuwe informatie. Maar deze avond is wel nuttig na bijna twee jaar stilte. Ineke van Vuuren (Vrouwen Advies Commissie): De VAC wil graag betrokken worden bij de planvorming en de bestemmingsplanprocedure. Er kunnen niet genoeg van dit soort bijeenkomsten komen. Veel mensen wonen al lang in deze wijk en er gebeurt veel in dit gebied. Meer informatie Programmabureau Kanaalzone. Telefoon 14 055 of e-mail Kanaalzone@apeldoorn.nl Ondernemers kunnen terecht bij het Bedrijvencontactpunt. Telefoon (055) 580 24 50 of e-mail bedrijvencontactpunt@apeldoorn.nl. Meer informatie leest u op www.apeldoorn.nl/kanaalzone. Het programma Kanaalzone wordt mede mogelijk gemaakt door het Gelders Stedelijke Ontwikkelingsgebied (GSO) en regio Stedendriehoek Colofon Tekst Unimots Apeldoorn en gemeente Apeldoorn Eindredactie Programmabureau Kanaalzone Fotografies Imre Csany, Peter Lous, gemeente Apeldoorn, Photo Holland Vormgeving Vormvisie BNO, Apeldoorn Drukwerk Felua-groep, Apeldoorn Uitgave gemeente Apeldoorn, april 2011 Aan de inhoud van deze nieuwsbrief kunt u geen rechten ontlenen.