Hardloopblessures onder de loep Maarten-Jan van den Braak, sportfysiotherapeut Bert van Essen, sportarts 5 november 2016
Even voorstellen: Maarten-Jan van den Braak, sportfysiotherapeut aandachtsgebied: overbelastingsletsels onderste extremiteit, peesproblematiek B-fysic, werkzaam op buitenpoli SportMáx Bert van Essen, sportarts aandachtsgebied: blessurebehandeling/teambegeleiding SMC SportMáx en Máxima Medisch Centrum 2
Inhoud Hardlopen en blessures Etiologie Top 5 met klinische presentatie, diagnose, behandeling Preventie 3
Hardlopen en blessures Aantal blessures en behandelingen (VeiligheidNL, 2014) 710.000 blessures 220.000 medische behandeling 910.000 fysiotherapie behandelingen 2300 x SEH 4
Hardlopen en blessures VeiligheidNL 5
Hardlopen en blessures Top 5 hardloopblessures op SEH - verstuikte enkel - gebroken enkel - kneuzing of klein letsel aan voet of tenen - gebroken voet - gebroken hand of vinger VeiligheidNL 6
Hardlopen en blessures 2 miljoen Nederlanders lopen hard 40% blessures overbelasting vrouwen grotere kans om geblesseerd te raken lopers tussen 20-34 jaar zijn meest kwetsbaar startende loper is kwetsbaar een op de drie blessures is recidief VeiligheidNL 7
VeiligheidNL 8
Hardlopen en blessures Meest voorkomende overbelastingsblessures - patellofemoraal pijn syndroom: voorste kniepijn - mediaal tibiaal stress syndroom: shin splints - Achilles tendinopathie: Achillespeesklachten - fasciitis plantaris: hielspoor - Iliotibiale band syndroom: lopersknie 9
Etiologie Belasting tijdens hardlopen - 50-100 km per week = 40.000 80.000 landingen per week - 2-4 x lichaamsgewicht - grotere impact bij stoornissen in biomechanica/mobiliteit 10
Etiologie Intrinsieke factoren - leeftijd, geslacht - gewicht - bouw: malalignement (beenassen), beenlengte verschil, voetvorm - stabiliteit/mobiliteit - blessure verleden In het algemeen is het wetenschappelijke bewijs mager 11
Etiologie Extrinsieke factoren - trainingsomvang en intensiteit - plotse veranderingen in training - ondergrond - looptechniek - schoenen en/of ondersteunende inlays 12
Etiologie Intrinsieke versus extrinsieke factoren Aanleg- vatbaar- blessure Model Bahr-Krosshaug 13
Etiologie concluderend - bij overbelastingsblessures vaak multifactoriële oorzaak - als sportarts op zoek naar alle relevante factoren, dus vaak multimodale aanpak noodzakelijk - belasting-belastbaarheid is verstoord en moet weer in balans 14
Top 5 overbelastingsblessures Patellofemoraal pijn syndroom Kliniek: - met name onder 35 jaar en vrouwen > mannen - pijn aan de voorzijde van de knie, onder of rondom knieschijf - provocatie door squats, hardlopen, lang stilzitten, traplopen 15
Top 5 overbelastingsblessures Patellofemoraal pijn syndroom 16
Top 5 overbelastingsblessures Patellofemoraal pijn syndroom Oorzaak: - oorzaak pijn is niet duidelijk - malalignement en overbelasting spelen rol - term: verminderde patellofemorale belastbaarheid - onderzoek: verminderde heupabductie- en exorotatiekracht of te wel verminderde stabiliteit in heupregio 17
Top 5 overbelastingsblessures Patellofemoraal pijn syndroom Behandeling: identificatie zwakke schakels (prof E.Witvrouw) - loadmanagement - correctie biomechanica: adequate schoenen/ aanmeten inlays - accent op stabiliteit en mobiliteit - opbouw kracht Q-ceps - gevolgd door geleidelijke opbouw van belastbaarheid richting sport 18
Top 5 overbelastingsblessures Achillestendinopathie Kliniek: - pijnlijke spoelvormige verdikking achillespees (2-6 cm boven hielbeen) of verdikking aanhechting - 2/3 midportion 1/3 insertie - ochtendstijfheid, startpijn en duidelijke reactie na belasting!! - peesprobleem is met 1 vinger aan te wijzen 19
Top 5 overbelastingsblessures Achillestendinopathie 20
Top 5 overbelastingsblessures Achillestendinopathie Oorzaak: disbalans belasting vs belastbaarheid - matige flexibiliteit van de Achillespees - overpronatie, afwijkende stand hielbeen - hypertonie plantaris - stoornissen in beweegketen/mobiliteit - te hoge trainingsintensiteit, schoenen etc 21
Continuüm model Achillestendinopathie 22
Top 5 overbelastingsblessures Achilles tendinopathie Behandeling: - nieuwe klacht?: direct aanpassen belasting, niet provoceren - indien eerste episode en jong (< 35 jr) dan mogelijk spontaan herstel. - acuut moment (verstapping) met duidelijke nareactie: andere analyse noodzakelijk (cave ruptuur) - cave differentiaal diagnose hielpijn/pijn in achtervoet 23
Top 5 overbelastingsblessures Achilles tendinopathie Behandeling: - chronische klacht: dan vaak degeneratie. Structureel programma noodzakelijk met aanpak meerdere factoren. traject 3-6 maanden. - Fase 1: tot rust brengen van de pees + opheffen stoornissen en correctie biomechanica - Fase 2: opbouw belastbaarheid zeer geleidelijk 24
Top 5 overbelastingsblessures Mediaal tibiaal stress syndroom shin splints Kliniek: - pijn aan de binnenzijde van het scheenbeen, onderste 1/3 deel - grotere pijnlijke zone - cave: stressfractuur, compartimentssyndroom 25
Top 5 overbelastingsblessures Mediaal tibiaal stress syndroom shin splints Oorzaken: - in korte tijd verhogen trainingsomvang - relatie met overgewicht - stoornissen in beweegketen (heup, enkel) - suboptimale biomechanica, overpronerend voettype 26
Top 5 overbelastingsblessures Mediaal tibiaal stress syndroom shin splints Behandeling: - ijsapplicaties/ NSAIDs - loadmanagement: reductie omvang/intensiteit - correctie biomechanica: inlays/ adequate schoenen - opheffen stoornissen in beweegketen - optimalisatie stabiliteit - detonisatie musculatuur PM drukmeting, prolotherapie, ESWT 27
Top 5 overbelastingsblessures Iliotibiale band syndroom Kliniek: - pijn aan de buitenzijde van de knie - uitstraling buitenzijde bovenbeen/onderbeen - pijn vaak stekend van aard, provocatie door traplopen af > op 28
Top 5 overbelastingsblessures Iliotibiale band syndroom Oorzaken: - excessieve overpronatie in de voet, O-benen - musculaire dysbalans/hypertonie - stoornissen in beweegketen - matige stabiliteit heupregio - provocatie: lopen in heuvelachtig terrein 29
Top 5 overbelastingsblessures Iliotibiale band syndroom Behandeling: - correctie biomechanica: inlays/adequate schoenen - opheffen stoornissen in beweegketen - detonisatie/foamroller/rekken - accent op stabiliteit - loadmanagement evt NSAIDs - pm: injectie corticosteroid/operatie 30
Top 5 overbelastingsblessures Fasciosis plantaris (hielspoor) Kliniek: - pijn onder de hiel - ochtendstijfheid/startpijn en reactie op belasting - provocatie bij push-off wandelen/hardlopen - vooral oudere loper met overgewicht - hardnekkig maar selflimiting 31
Top 5 overbelastingsblessures Fasciosis plantaris Oorzaken: - leeftijd en overgewicht - stoornissen in de keten - excessieve pronatie maar ook supinatie in de voet - vooral ook in de stugge voet met beperkte dorsiflexie (holvoettype) 32
Top 5 overbelastingsblessures Fasciosis plantaris Behandeling: - rekken (nachtspalk/strassbourg sok, oefeningen tennisbal) - opheffen stoornissen in de keten, verbeteren mobiliteit enkel - excentrische oefeningen ter versterking voetbuigers - ondersteunende, goed dempende inlays (geen gelhakjes) PM: ESWT, injectie, operatie 33
34
Preventie: voorkomen is beter dan genezen Belasting- belastbaarheid in balans 35
Preventie: voorkomen is beter dan genezen Wie zijn at risk? - startende loper - loper met overgewicht - oudere loper 36
Preventie: voorkomen is beter dan genezen Wie zijn at risk? - startende loper: - opbouw belastbaarheid - loper met overgewicht: - verhoogde belasting/niet fit - oudere loper: - verminderd herstelvermogen/ blessure verleden 37
Preventie: voorkomen is beter dan genezen Wie zijn er verder nog at risk? Lopers met: - afwijkende statiek en biomechanica - stoornissen in beweegketen (mogelijk na medische VG)/ mobiliteit gewrichten - onvoldoende stabiliteit - reeds eerder blessure doorgemaakt 38
Belasting-belastbaarheid in balans Belasting - trainingsopbouw - materiaal: kleding en schoenen - ondergrond Belastbaarheid - aanleg - sportverleden/medische VG - huidige getraindheid - biomechanica/stabiliteit en mobiliteit - looptechniek - overgewicht - leeftijd 39
Belasting-belastbaarheid in balans Heel belangrijk: Opbouw van conditie gaat sneller dan de opbouw van belastbaarheid/ aanpassing van weefsels 40
Belasting-belastbaarheid in balans Tips voor looptrainers: - belastbaarheid loper goed proberen in te schatten navragen medische voorgeschiedenis, blessureverleden navragen sportverleden, huidige getraindheid navragen huidige klachten en beperkingen meenemen in overweging leeftijd, gewicht beoordeling schoenen/materaal screenen looptechniek, bijbewegingen in het lopen screenen op stabiliteit 41
EEN BENIGE SQUAT beoordelen: bekken/heup vooraanzicht: zijwaarts wegzakken zijaanzicht: voorwaarts wegzakken 42
LUNGESTAND omspringen beoordelen: bekken/heup vooraanzicht: zijwaarts wegzakken zijaanzicht: voorwaarts wegzakken 43
Belasting-belastbaarheid in balans Tips voor looptrainers: - indien twijfels over belastbaarheid - beter eerst versterken van de basis - gewichtsreductie, stabiliteitstraining, aanmeten inlays etc - kiezen voor meer low impact opbouw Nordic Walking/ uptempo wandelen - professional inschakelen 44
Belasting-belastbaarheid in balans Overige tips: - i.h.a.: bij beginnende blessure loopbelasting direct stoppen - rust nemen tot geheel klachtenvrij in ADL, dan geleidelijk aan opbouwen, indien recidief klachten hulp zoeken - nooit door de pijn heen lopen!! - tijdelijk alternatief trainen 45
Niet laten afschrikken, want juist bewegen voor gezondheid! 46
Juist bewegen voor gezondheid! 47
Sport is de meest efficiënte verjongingskuur! 48
Juist bewegen voor gezondheid! 49
Vragen? Bedankt voor uw aandacht 50