Overdrachtsrapport Screening en assessment bij dubbele diagnose cliënten Frank Baltus, Ysolda Roeters 4 e jaars duaal studenten HBO-V, GGZ variant Afstudeerproject Werken aan zorgverbetering 7 juni 2008 Inhoudsopgave: Waarom dit overdrachtsrapport...2 Stand van zaken juni 2008...3 Wat hebben we gedaan...3 Waar zijn we nu...3 Succesfactoren...3 Belemmerende factoren...4 Aanbevelingen voor vervolg...4 Borging en controle mechanismen...4 Concrete doelen stellen...4 Tussentijds meten van deze concrete doelen...4 Toepassen van Routine Outcome Assessment...5 Frank Baltus, Ysolda Roeters 1
Waarom dit overdrachtsrapport In de periode van januari tot en met juni 2008 hebben Frank Baltus en Ysolda Roeters het zorginnovatie project Screening en assessment bij dubbele diagnose cliënten uitgevoerd. Dit zorginnovatieproject vormde voor beide de afsluiting van het 4-jarige duale traject om HBO-verpleegkundige te worden. Het project is uitgevoerd op de respectievelijke werkplekken van beide studenten, namelijk Langdurig Transmurale Psychiatrie (LTP) West en LTP Centrum te Amsterdam. De duale HBO-V opleiding variant GGZ is een samenwerking tussen de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en JellinekMentrum. Doel van het zorginnovatieproject is om kennis en vaardigheden die op de HvA zijn geleerde toe te passen in de werksituatie, in ons geval dus de LTP van JellinekMentrum. Het onderwerp van het zorginnovatieproject kon gekozen worden in overleg met de opdrachtgever, in ons geval Jeannnette Koning, hoofd LTP Centrum. Uit overleg met haar en uit eigen belangstelling hebben we gekozen voor Integrated Dual Disorder Treatment (IDDT) als onderwerp voor zorginnovatie. Redenen hiervoor waren dat IDDT een evidence based practice is en zodoende goed aansluit op de huidige HBO-V opleiding, dat IDDT als nieuwe methodiek wel geïntroduceerd was maar nog weinig concrete vorm had gekregen, dat IDDT inhoudelijk gaat om de hulpvraag van cliënten met een dubbele problematiek, zowel psychiatrisch als verslaving, en dat ons dat beide boeide en dat ons inziens er veel te winnen valt voor de cliënten van de LTP als er een aanbod en zelfs een geïntegreerd behandelaanbod komt dat deze beide hulpvragen probeert te beantwoorden. Er is binnen JellinekMentrum een IDDT project team gevormd. Grote inspirator hier achter is Martje van Giffen. Zij heeft al in een vroeg stadium een uitgebreid werkbezoek afgelegd aan Ohio, Verenigde Staten, alwaar Patrick Boyle de IDDT methodiek geïnitieerd heeft en hier inmiddels ook vele artikelen in diverse wetenschappelijke tijdschriften over heeft geschreven (zie bv literatuurlijst implementatieplan). De eerste weken was Martje onze projectleider, later werd dit Sandra Harkema, het 2 e lid van het IDDT project team en onder andere supervisor en trainer IDDT. Binnen het zorginnovatie project hebben wij 4 producten gecreëerd. Een project plan, een verbeterplan, een implementatieplan en deze overdrachtsrapportage. Het doel van deze overdrachtsrapportage is om de continuïteit van de voorgestelde implementatie te garanderen Frank Baltus, Ysolda Roeters 2
Stand van zaken juni 2008 Wat hebben we gedaan Binnen IDDT hebben we gekozen voor screening en assessment als probleemgebied. Dit omdat zowel de opdrachtgever als het IDDT projectteam aangaven dat in dit beginstadium van implementatie van IDDT eigenlijk nog veel te weinig is gebeurd. We hebben interviews gehouden met hulpverleners en cliënten en een literatuurstudie gedaan. Dit resulteerde in het opstellen van 3 scenario s (zie plan van aanpak in implementatieplan) die ertoe moeten leidden dat IDDT screening en assessment bij zo veel mogelijk cliënten van de LTP ook echt uitgevoerd wordt. En daarna ook de IDDT vervolgstappen, namelijk het vaststellen van de motivatiefase waarin een cliënt zit en het kiezen van passende interventies voor deze cliënt in dit motivatiestadium. Waar zijn we nu We hebben het implementatieplan afgerond en de scenario s besproken met de opdrachtgever. Op 19 juni 2008 gaan we deze aan de voltallige teams van LTP West en Centrum presenteren, tijdens de 2 wekelijkse deskundigheidsbevordering die dit keer dus door ons verzorgd wordt. We richten ons hierbij op het faciliteren en motiveren van werken met IDDT. Want de voorstadia van kennis en vaardigheid rondom IDDT zijn al aan de orde geweest in de IDDT basistraining en worden vanaf zomer 2008 ook verder ingeslepen door middel van IDDT supervisie. Bij het faciliteren gaat het om het toegankelijk maken van de instrumenten voor screening en assessment, CAGE en MATE. We doen dit door de recente implementatie hiervan in het Elektronisch Cliënten Dossier (ECD) stap voor stap door te lopen in onze presentatie. En wat motiveren betreft hebben we ervoor gekozen om het resultaat van IDDT op een heel concrete manier zichtbaar te maken. Hiertoe hebben we een interview gearrangeerd via de verslavingservaringsdeskundige van de LTP met een van de cliënten, een vrouw van 40 die dubbele diagnose cliënt is en die na veel ups en down en IDDT gerelateerde behandelingen nu op het punt staat zelf ervaringsdeskundige te worden. We hebben dit interview gefilmd en gemonteerd en laten dit tijdens de deskundigheidsbevordering zien. Vervolgens gaan wij de discussie met de zaal modereren en zijn de interviewer en cliënt van de film daar ook bij. Succesfactoren Hier volgt een opsomming van factoren die behulpzaam zijn bij de implementatie van IDDT op de LTP: De hulpverleners zijn gewend cliënt gericht te werken, dit is ook de cultuur van de LTP De hulpverleners zien dat er veel dubbele diagnose problematiek is bij de cliënten. De hulpverleners staan welwillend tegenover het IDDT behandelaanbod Frank Baltus, Ysolda Roeters 3
Belemmerende factoren Hier volgt een opsomming van factoren die belemmerend zijn bij de implementatie van IDDT op de LTP: De hulpverleners ervaren een snelle opeenvolging van veranderingen (o.a. ECD, DBC, IDDT, Supported Living) en hebben moeite met de integratie van deze veranderingen in de dagelijkse werkwijze, gewaakt moet worden voor versnippering van projecten en belangen (zie aanbevelingen). De verpleegkundige en SPV zijn niet gewoon meetinstrumenten af te nemen. Dit is een cultuurverandering die zijn beslag voor een groot deel nog moet krijgen. Het ECD facilliteert geen totaaloverzichten van de hoeveelheid afgenomen CAGE en MATE. Dit moet waarschijnlijk handmatig uitgezocht worden. Aanbevelingen voor vervolg Onze aanbeveling is om de scenario s Maximum en Intake uit het implementatieplan in de 2 e helft van 2008 op de LTP uit te voeren. Borging en controle mechanismen Om bovenstaande aanbeveling ook effectief te laten zijn moeten er methoden van borging en controle gebruikt worden. Hiervoor stellen we het volgende voor: Concrete doelen stellen Binnen JellinekMentrum zijn er nu een tiental IDDT teams, dit aantal neemt maandelijks toe. Op bedrijfsniveau is een doelstelling geformuleerd, namelijk dat in 2008 bij alle nieuwe intakes IDDT screening en waar nodig assessment uitgevoerd wordt (100 %). En dat bij 20 % van de bestaande caseload screening en waar nodig assessment uitgevoerd wordt. Dit organisatie doel moet per team vertaald worden in een teamdoel. Voor de teams LTP West en Centrum betekent dit 20 % van een totale caseload van 400 cliënten, dat zijn 80 cliënten. Er dient in 2008 dus IDDT screening en waar nodig assessment uitgevoerd te worden bij ten minste 80 LTP cliënten. Tussentijds meten van deze concrete doelen In ons implementatie plan beschrijven we de scenario s maximum en intake die tot realisatie van bovenstaande concrete doelen moeten leiden.dit lukt het best als deze doelen niet alleen op de einddatum (31-12-2008) maar ook op tussenliggende punten gecheckt worden. Onze aanbeveling hier is dat elke aandachtsfunctionaris van elk IDDT team elke 2 maanden aan het afdelingshoofd en aan het IDDT projectteam meldt bij hoeveel cliënten Frank Baltus, Ysolda Roeters 4
IDDT screening en assessment is uitgevoerd. Bij deze tweemaandelijkse rapportage kan de aandachtsfunctionaris ook aangeven wat de eventuele knelpunten waren. Deze knelpunten kunnen dan tussentijds besproken worden met het IDDT projectteam en met het afdelingshoofd. Zodoende kan er tussentijds bijgestuurd worden bij deze knelpunten en is de kans reëler dat de organisatiedoelen voor 2008 ook behaald worden. Toepassen van Routine Outcome Assessment Verschillende hulpverleners hebben hun zorg geuit over enerzijds toenemende productiedruk (tijdschrijven door middel van DBC s) en anderzijds een versnippering door allerlei op zich zinvolle innovatieprojecten zoals bijvoorbeeld IDDT of het project screening Metabool Syndroom. Deze versnippering lijkt ons een reëel gevaar. Anderzijds werd ons door de afdelingspsychiater gemeld dat verschillende GGZ instellingen in Noord Nederland werken met Routine Outcome Assessment. Dit is een projectmatige manier van werken met EBP in de GGZ. Jaarlijks wordt bij elke cliënt een hele batterij meetinstrumenten afgenomen en zo ontstaat een enorme baseline van gegevens. Deze kunnen zowel individueel gebruikt worden om het behandelplan van de cliënt vorm te geven en tegelijkertijd vormen zij een schat aan onderzoeksmateriaal. Voor de hulpverleners van de LTP zou de werkwijze een systematisering van allerlei zorginnovaties betekenen en het qua implementatie en integratie veel overzichtelijke maken om IDDT en andere vormen van screening, assessment te verrichten. Keuze daarbij is dan of deze geclusterde meetinstrumenten door de vaste behandelaar of door een extern of apart aan te stellen expert afgenomen dienen te worden. Dit is een keuze voor het zorgmanagement. Frank Baltus, Ysolda Roeters 5