RAPPORT VAN EEN SPECIFIEK ONDERZOEK

RAPPORT VAN EEN SPECIFIEK ONDERZOEK Naar de naleving van artikel 138 lid 1 WPO (eigen wachtgelders) bij de Stichting voor bijzonder primair onderwijs in de Zaanstreek Agora Utrecht, mei 2016 Nummer: 4841966

Voorwoord Dit rapport bevat de resultaten van een specifiek onderzoek naar de naleving van artikel 138 lid 1 WPO (eigen wachtgelders) bij de Stichting voor bijzonder primair onderwijs in de Zaanstreek Agora (41251). In genoemd artikel is bepaald dat de kosten voor personeel dat is benoemd met voorbijgaan van eigen wachtgelders in mindering op de bekostiging moeten worden gebracht. De Inspectie van het Onderwijs (hierna: inspectie) heeft het onderzoek uitgevoerd in december 2015. Het conceptrapport met nummer 4743201 is op 10 mei 2016 aan het bestuur toegezonden voor hoor en wederhoor. Het definitieve rapport met nummer 4841966 is op 30 mei 2016 te Utrecht vastgesteld door dr. Marc Spierings, teamleider PO/VO directie Rekenschap en Juridische Zaken. Het onderzoeksrapport wordt in de vijfde week na vaststelling openbaar gemaakt via www.onderwijsinspectie.nl. SPECIFIEK ONDERZOEK Naast regulier onderzoek op grond van artikel 11 van de Wet op het onderwijstoezicht (WOT), kan de inspectie uit eigen beweging dan wel op aanwijzing van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap specifiek onderzoek verrichten op grond van artikel 15 van de WOT. Hieronder worden alle niet-reguliere vormen van onderzoek verstaan. De inspectie kan op grond van artikel 3 van de WOT een onderzoek instellen naar, onder meer, de financiële rechtmatigheid en de naleving van, bij of krachtens onderwijswetten gegeven voorschriften. Voor een specifiek onderzoek wordt steeds per onderzoek een onderzoeksvraag of meerdere onderzoeksvragen geformuleerd afhankelijk van de aard en onderwerp van het onderzoek. Ook de onderzoeksopzet en uitvoering volgen geen vast stramien, maar worden per geval bepaald. De bevindingen naar aanleiding van een specifiek onderzoek worden vastgelegd in een openbaar rapport, tenzij de aard van het onderzoek of de omvang daarvan zich daartegen verzet.

INHOUD Voorwoord 3 Samenvatting 7 1 Opdracht en werkwijze 9 1.1 Aanleiding 9 1.2 Onderzoeksvragen en werkwijze 9 1.3 Wet- en regelgeving 10 2 Bevindingen en conclusies 11 2.1 Bevindingen 11 2.1.1 Onderzoeksvraag 1. Is er sprake geweest van het ten onrechte voorbijgaan aan eigen wachtgelders bij de invulling van vacatures, en welk bedrag is daarmee gemoeid? 11 2.1.2 Onderzoeksvraag 2. Zijn de uitkeringskosten van de eigen wachtgelders genoemd in het rapport van bevindingen van de instellingsaccountant terecht meegenomen in de berekening van de te corrigeren rijksbijdrage? 12 2.2 Conclusies 12

Samenvatting De instellingsaccountant heeft bij het jaarverslag 2013 van stichting voor bijzonder primair onderwijs in de Zaanstreek Agora (hierna: stichting) een rapport van bevindingen uitgebracht. In dit rapport is aangegeven dat de stichting aan twee eigen wachtgelders ten onrechte geen voorrang heeft gegeven voor de invulling van nieuwe functies en/of urenuitbreidingen. De uitkeringskosten van de wachtgelders en de loonkosten voor de inzet van andere (nieuwe) werknemers, die benoemd zijn met voorbijgaan aan de eigen wachtgelders, zijn door de stichting ingeschat op 48.000. De inspectie heeft dit signaal onderzocht en concludeert dat de stichting aan twee eigen wachtgelders ten onrechte geen voorrang heeft gegeven voor de invulling van nieuwe functies en/of urenuitbreidingen. De inspectie constateert echter dat het berekende bedrag niet juist is. In de berekening zijn, naast de geschatte kosten van de inzet van andere werknemers die benoemd zijn met het voorbijgaan aan de eigen wachtgelders, ten onrechte ook de uitkeringskosten van de wachtgelders opgenomen. De inspectie stelt het bedrag na herrekening vast op 29.712,00.

1 Opdracht en werkwijze 1.1 Aanleiding Het bestuur van de stichting heeft over het kalenderjaar 2013 een jaarverslag opgesteld en met een controleverklaring en een rapport van bevindingen toegestuurd aan de Dienst uitvoering onderwijs (DUO). In het rapport van bevindingen heeft de instellingsaccountant over de naleving van de eigen wachtgeldersregeling het volgende opgenomen: Wij hebben geconstateerd dat gedurende het boekjaar 2013 twee eigen wachtgelders aanwezig zijn bij AGORA. Deze eigen wachtgelders hebben ten onrechte geen voorrang gekregen bij de invulling van nieuwe functies en/of urenuitbreidingen. De uitkeringskosten van de wachtgelders en de loonkosten voor de inzet van andere (nieuwe) werknemers, die benoemd zijn met voorbijgaan aan de eigen wachtgelders, zijn ingeschat op 48.000. Wij kunnen ons verenigen met deze inschatting en hebben deze kosten aangemerkt als onrechtmatig. Deze melding is voor de inspectie aanleiding geweest om een specifiek onderzoek in te stellen op grond van artikel 15 van de Wet op het Onderwijstoezicht. Op 20 augustus 2015 heeft de inspectie met brief 4606431/41251 het onderzoek aangekondigd naar de naleving van artikel 138 lid 1 WPO (eigen wachtgelders). Het onderzoek is uitgevoerd in de maand december 2015. 1.2 Onderzoeksvragen en werkwijze Onderzoeksvraag 1: Is er sprake geweest van het ten onrechte voorbijgaan aan eigen wachtgelders door de stichting bij de invulling van vacatures, en welk bedrag is daarmee gemoeid? Onderzoeksvraag 2: Zijn de uitkeringskosten van de eigen wachtgelders genoemd in het rapport van bevindingen van de instellingsaccountant terecht meegenomen in de berekening van de te corrigeren rijksbijdrage? Werkwijze Om beide vragen te kunnen beantwoorden is gebruik gemaakt van vastleggingen in de personeels- en salarisadministratie en overzichten van ex-werknemers die vanwege een genoten uitkering in het kalenderjaar 2013 geregistreerd stonden bij het Participatiefonds. Pagina 9 van 12

1.3 Wet- en regelgeving In het kader van het specifieke onderzoek is de volgende wet- en regelgeving relevant: Artikel 138 eerste lid WPO Beleidsregel Toepassing bepaling eigen wachtgelders (CFI/FPV-95/1680 d.d. 1-11-1995) en de andere uitwerking in de Regeling Achterwege laten vermindering van de bekostiging bij niet- herbenoeming ontslaguitkeringsgerechtigde ex-werknemers primair onderwijs (CFI/BPO- 2005/57525 d.d. 17-5-2005). In artikel 138 eerste lid wordt aangegeven dat op de bekostiging in mindering gebracht worden de salarissen, toelagen, uitkeringen of andere bijdragen waarop aanspraak wordt gemaakt door personeel dat is benoemd met voorbijgaan van personeel dat een gelijksoortige functie uitoefent of heeft uitgeoefend aan een school voor het bevoegd gezag, voor zover laatstbedoeld personeel in het genot is van een bovenwettelijke werkloosheidsuitkering of een andere ontslaguitkering en direct aan die uitkering voorafgaand langer dan een jaar onafgebroken in dienst is geweest van het bevoegd gezag. In afwijking van artikel 138 eerste lid van de WPO vindt geen vermindering van de bekostiging plaats indien wordt voldaan aan een aantal voorwaarden die gesteld zijn bij de volgende ontslaggronden (Regeling Achterwege laten vermindering van de bekostiging bij niet-herbenoeming ontslaguitkeringsgerechtigde ex-werknemers primair onderwijs): a. Onbekwaamheid of ongeschiktheid van de ontslaguitkeringsgerechtigde exwerknemer voor de door hem uitgeoefende functie anders dan op grond van ziels- of lichaamsgebreken; b. Een onherroepelijk geworden vonnis waarbij een ontslaguitkeringsgerechtigde ex-werknemer is veroordeeld tot vrijheidsstraf wegens een misdrijf; c. Ontslag of ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens een van de volgende gewichtige redenen indien, met het oog op de belangen van de instelling en van het onderwijs, de mogelijkheid van benoeming in een vacature redelijkerwijs uitgesloten moet worden geacht: 1. Onverenigbaarheid van karakters, 2. Onherstelbaar verstoorde werkrelatie, of 3. Onoplosbare verschillen van inzicht omtrent de wijze waarop de taken van de ontslaguitkeringsgerechtigde ex werknemer moeten worden uitgevoerd: d. Ziekte of arbeidsongeschiktheid die ten minste 24 maanden heeft geduurd en binnen 6 maanden na die 24 maanden geen herstel te verwachten is of was en een functie ongeschiktheidsadvies is afgegeven voor de eigen functie door het Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen en voor zover het herplaatsingsonderzoek heeft uitgewezen dat herplaatsing in de eigen functie bij de eigen werkgever niet tot de mogelijkheden behoort. Pagina 10 van 12

2 Bevindingen en conclusies 2.1 Bevindingen 2.1.1 Onderzoeksvraag 1. Is er sprake geweest van het ten onrechte voorbijgaan aan eigen wachtgelders bij de invulling van vacatures, en welk bedrag is daarmee gemoeid? De inspectie heeft kennisgenomen van de door de instellingsaccountant opgestelde uitzonderingsrapportage inzake de eigen wachtgelders. In deze rapportage is aangegeven dat ten onrechte geen vacatureruimte is aangeboden aan twee eigen wachtgelders. De uitkeringskosten van de wachtgelders en de loonkosten voor de inzet van andere (nieuwe) werknemers, die benoemd zijn met het voorbijgaan aan de eigen wachtgelders zijn ingeschat op 48.000. Om vast te stellen of er sprake is geweest van benoemingen van personeel met het voorbijgaan aan de eigen wachtgelders heeft de inspectie gebruik gemaakt van gegevens van derden, namelijk overzichten die beschikbaar zijn gesteld door het Participatiefonds aan het bevoegd gezag van de stichting Agora. Deze overzichten zijn gebruikt om de omvang van het aantal uitkeringsgerechtigde ex-werknemers te kunnen vaststellen. De inspectie heeft vastgesteld dat in het kalenderjaar 2013 tweeëntwintig personen bij het Participatiefonds geregistreerd stonden vanwege het genot van een uitkering. Het bevoegd gezag heeft vanuit de personeels- en salarisadministratie het volgende kunnen aanreiken: Op schrift gestelde verklaringen van ex-werknemers waarin deze verklaren op de hoogte te zijn van de inhoud van de Regeling Achterwege laten vermindering van de bekostiging bij niet-herbenoeming ontslaguitkeringsgerechtigde ex-werknemers primair onderwijs,: d.d. 17 mei 2005. De stichting heeft daarbij de door de regeling verplichte documenten gearchiveerd in de personeelsadministratie; Documenten waaruit blijkt dat de ex-werknemer een dienstbetrekking heeft genoten korter dan één jaar. Voor deze ex-werknemers geldt geen herbenoemingsverplichting; Overzichten uit de salarisadministratie waaruit blijkt dat ex-medewerkers in het bezit van een uitkering weer zijn aangesteld in een tijdelijke of vaste vacature bij de stichting. Van twee personen is vastgesteld dat deze niet benaderd zijn voor het vervullen van vacatureruimte bij de stichting. Persoon 1 Het bevoegd gezag heeft redenen aangevoerd waarom afgezien wordt van herbenoeming in een passende functie bij de stichting. Het bevoegd gezag heeft voor deze persoon echter geen verklaring opgenomen die voldoet aan de Regeling Achterwege laten vermindering van de bekostiging bij niet-herbenoeming ontslaguitkeringsgerechtigde ex-werknemers primair onderwijs. Pagina 11 van 12

Persoon 2 Het bevoegd gezag voert aan dat beëindiging van het dienstverband heeft plaatsgevonden op eigen verzoek van deze ex-werknemer. De exwerknemer is het hiermee niet eens. In dit geval dient de stichting vacatureruimte aan te bieden aan de ex-werknemer. De inspectie merkt op dat als er sprake is van het aanbieden van vacatureruimte aan (nieuwe) werknemers met het voorbijgaan aan de eigen wachtgelders, alleen de loonkosten voor de inzet van de andere (nieuwe) werknemers in mindering van de rijksbijdrage gebracht dienen te worden (artikel 138 lid 1 WPO). De door de inspectie berekende totale kosten van personeel dat benoemd is met het voorbijgaan van deze twee eigen wachtgelders bedragen 29.712,00. 2.1.2 Onderzoeksvraag 2. Zijn de uitkeringskosten van de eigen wachtgelders genoemd in het rapport van bevindingen van de instellingsaccountant terecht meegenomen in de berekening van de te corrigeren rijksbijdrage? In de beleidsregel Toepassing bepaling eigen wachtgelders is in paragraaf 4.2. Vermindering van de vergoeding aangegeven dat voor de vaststelling van het bedrag van de vermindering moet worden uitgegaan van de salarissen, toelagen en uitkeringen van het benoemde personeelslid. In het rapport van bevindingen is aangegeven dat ook de uitkeringskosten van de eigen wachtgelders in de berekening van de vermindering zijn meegenomen. Dat is niet juist. 2.2 Conclusies Van twee eigen wachtgelders van de stichting ontbreken documenten die genoemd zijn in de Regeling Achterwege laten vermindering van de bekostiging bij niet herbenoeming ontslaguitkeringsgerechtigde ex-werknemers primair onderwijs. Door het ontbreken van deze documenten komen de kosten van de werknemers die benoemd zijn met het voorbijgaan aan deze twee eigen wachtgelders voor rekening van het bevoegd gezag van de stichting. Hiermee is een bedrag van 29.712,00 gemoeid. Dit bedrag strekt in mindering op de rijksbijdrage. Pagina 12 van 12