Carry Leysner in opdracht van: IntEnt Suriname en Stichting Productieve WerkEenheden [Ministerie ATM]

1

Carry Leysner in opdracht van: IntEnt Suriname en Stichting Productieve WerkEenheden [Ministerie ATM] 2

3

Aflevering 1: Het Bedrijfsidee 24 mei 2011 De opdrachtgevers IntEnt Suriname (Kenneth Woei-A-Tsoi - directeur IntEnt Suriname) en SPWE (Guno Zinhagel - Beleidsadviseur SPWE) vertelden in 1 minuut over de werkzaamheden en doelstellingen van beide organisaties. Onze experts over het bedrijfsidee Dave van Aerde: directeur-eigenaar van Intelligent Garbage Disposal. Sherida Mormon:coordinator IntEnt Suriname, tevens consultant business innovation and creation Dave van Aerde, een ondernemer die door vallen en opstaan zich zelf heeft opgewerkt tot een geslaagde Surinaamse ondernemer. Van hosselaar... naar micro... naar MKB ondernemer en nu de drive om door te stromen naar groot-industrieel. Van Aerde startte vanuit zijn eigen auto met een vuilophaaldienst omdat hij als voormalig discotheek houder had ingezien dat het slecht gesteld was met de vuilophaal in Suriname. Zijn budget was 35 srd tankgeld. Dus geen geld, een verwaarloosd uiterlijk, maar de juiste drive, geloof in zichzelf, en inspelen op kansen, brachten hem tot 1 van de grootste particuliere vuilophaaldiensten met nu zo een 150 contracten van grote bedrijven op zak. Zijn volgende goal is zeer milieu-bewust gericht op recycling en Surinaamse olieproductie, om zo ook regionaal te opereren. Echter verloopt dit traject stroever dan verwacht. Dus een noodkreet van een potentiele ondernemer richting de overheid voor de nodige support. 4

Tip van de ondernemer:als tip gaf Van Aerde mee dat ongeacht je bedrijfsidee, je als ondernemer in je zelf en in je product moet geloven en gewoon klein moet starten. Je start met niets, slaag je niet dan ben je in ieder geval een ervaring rijker. Zo leer je de klappen van de zweep kennen. Een ondernemer durft risico's te nemen. Belangrijk is het ook om als ondernemer je stipt aan je afspraken te houden, dat maakt je in Suriname al uitzonderlijk. Sherida Mormon ( Coordinator IntEnt Suriname, tevens Consultant Business Innovation and Creation) ging in op de kenmerken van een goed bedrijfsidee. Ondernemers moeten goed naar hun omgeving kijken en proberen vernieuwende producten op de markt te brengen. Als voorbeeld verwees zij naar 2 projecten waar zij zich intensief mee bezighoudt, t.w. Het Heritage Festival te Commewijne en de K'saba Fair te Para. Bij het Heritage Festival zijn diverse bestaande (startende)ondernemers bij elkaar getrommeld om hun product/ idee uit te breiden of iets extras hieraan toe te voegen. Een deel van deze ondernemers is gestart met een trainings-begeleidingstraject via IntEnt Suriname. Zo kunnen wij bijvoorbeeld binnenkort te Commewijne genieten van heerlijke BBQ-vis en suikerrietsap.. De K'saba Fair richt zich voornamelijk op het hoofdproduct in het district Para:Kassave. En wordt gehouden in augustus om zo ook de vakantiegangers hiermee bekend te maken. Nostalgisch wordt teruggekeken naar de tijd dat gebakken friet (aardappel) uit nood vervangen werd door gebakken friet (kassave). Hier kunnen we weer naar toe. Tijdens de K'saba fair zal een beroep worden gedaan op de creativiteit en innovatie van de Paranen. Brazilie is een goed voorbeeld van wat er allemaal aan bijproducten mogelijk is. Meer over beide trajecten in de volgende uitzendingen. Ook het district Nickerie en het Diaspora toerisme zijn gebieden waar nog veel uit te putten valt, aldus Mormon. Tip van de expert: Als tip gaf Mormon nogmaals mee dat mensen die de potentie hebben om een bedrijf te starten, gewoon relaxed en goed om zich heen moeten kijken. Wees bewust van je omgeving en speel in op aanbod, vraag, hiaten en beperkingen. Durf als (startende) ondernemer ook risico te nemen. Uit de ondernemerstoetsen die bij de intakegesprekken (voor het trainings-begeleidingstraject) worden afgenomen, blijkt dat de doorsnee Surinamer slecht scoort op risicogeneigdheid. Vanuit huis worden jongeren vooral gestimuleerd om te kiezen voor een reguliere baan met de juiste sociale "zekerheden" en "voorzieningen. Hier moeten we enigszins van af stappen. 5

Minister ATM aan het woord Op naar Aflevering 2... Minister ATM-Ginmardo Kromosoetoe tevens ervaren ondernemer, beaamde dat het bij een bedrijfsidee vooral om geloof in jezelf gaat. Daarnaast meent hij dat het stimuleren van het ondernemerschap niet sec voor 1 ministerie is weggelegd, maar dat de diverse ministeries samen zullen moeten werken om die condities te creeren opdat het ondernemen in Suriname voor m.n. de startende ondernemers, gunstigere proporties aanneemt. Voor deze week waren er helaas geen bellers, dus het kadopakket aangeboden door Jomi cosmetics, aan de Schimmelpenninckstraat 17, nemen we mee naar aflevering 2. Dinsdag 31 mei, met als thema: Ondernemerskwaliteiten en Netwerken. 6

Aflevering 2 :Thema: Ondernemerskwaliteiten en Netwerken 31 mei 2011 Ondernemerskwaliteiten Bij IntEnt Suriname wordt de ondernemer bij de intake getoetst op zijn/haar ondernemerskwaliteiten.er wordt o.a. getoetst op: motivatie, dominantie, risicogeneigdheid etc.. De toetsing via SPWE geburt gedurende het begeleidingstraject zelf. De ham vraag is : Kan iedereen ondernemer worden? Wat zegt ons publiek op straat? Het Mi Egi Sani promoteam (Jordi Delshot, Imar Leysner en Rogier de la Fuente) is vooraf op pad gegaan om de mening van de mensen op straat te horen. Zo brachten zij een bezoek aan de hermitage Mall en stelden de volgende vragen: Kan iedereen ondernemer worden? Over welke kwaliteiten moet een ondernemer beschikken? Zouden de geinterviewden zelf wel ondernemer willen worden? De antwoorden waren verschillend, sommigen vonden wel dat iedereen een ondernemer kan worden, als je maar over de juiste begeleiding en het nodige kapitaal beschikt. Weer anderen vonden van niet. Zou wat zijn als iedereen ondernemer werd Wat betreft de ondernemerskwaliteiten kan overall gezegd worden dat doorzettingsvermogen, kennis, geduld, hard werken volgens ons publiek op straat belangrijke kwaliteiten zijn waar een ondernemer over moet beschikken mocht hij/zij daadwerkelijk willen starten. Enkelen van de geinterviewden wilden wel ondernemer worden om het geld of om een bijdrage te leveren aan de maatschppij. Anderen vonden dat zij niet de juiste drive hiervoor hadden en ook niet over voldoende kapitaal beschikten. Onze experts over Ondernemerskwaliteiten: Onze experts van de dag waren Wilgo Bilkerdijk [ondernemer, tevens ondervoorzitter ASFA) en Lilian Wiebers [ondernemer en voorzitter WBG). Beiden hebben reeds jarenlang ervaring als ondernemer en hebben zitting (gehad) in diverse besturen en netwerken. 7

Kort samengevat zijn zowel Bilkerdijk als Wiebers de mening toegedaan dat je moet inspelen op de markt, doorzettingsvermogen moet hebben, maar meer nog zegt Wiebers moet je creatief zijn. Niet de standaard producten produceren maar op zoek gaan naar nieuwe variaties. Een nieuwe markt aanboren en daarbij kwaliteit garanderen. Vragen aan de experts De bellers gingen vooral in op de huidige situatie in Suriname, waarbij zij genoodzaakt zijn om de prijs van hun product te verhogen en hoe ze in deze zich staande kunnen houden en de concurrentie met de kwalitatief lagere massaproductie moeten aangaan. En bij wie ligt de verantwoordelijkheid om de moderne consument te informeren over het product, bijv. De houdbaarheidsdatum, de ingredienten etc. Beide experts waren het erover eens dat je niet van je kwaliteite moet afstappen. Echter moet men vooraf het geheel goed in kaart brengen en bij het verhogen van de prijs consientiues te werk gaan. Ook hier speelt creativiteit, kwaliteit en doorzettingsvermogen een grote rol. Bilkerdijk erkent dat het een onmiskenbaar probleem is. Vele ondernemers hebben nu te kampen met het wel/niet verhogen van hun productprijs, en daar tegenover de vraag of zij hierdoor klandizie kwijt zullen raken. Hij wees op het Bureau of Standards dat reeds 10 jaar terug in het leven is geroepen en welk nu goed inzetbaar is/zal zijn om de kwaliteitseisen in Suriname daadwerkelijk te waarborgen. Het bureau heeft vrijwel alles in kaart, maar vanuit overheidswege zal hier nu nadrukkelijk aan gewerkt moeten worden. Volgens Wiebers moet elke ondernemer de verantwoordleijkheid op zich nemen om zijn/haar product te voorzien van houdsbaarheiddatum en ingredieneten. Hiermee biedt je als ondernemer de gewenste kwaliteitservice naar je klanten/kopers. Ook de belastingen kwamen over de tafel. Kort kan hierover gezegd worden dat dit onderwerp in aflevering 7 wordt behandeld. Na de hermitage Mall bracht ons promoteam (Leon Delshot en Joey Raymann) een bezoek aan de Domineestraat. Hier werd de vraag gesteld wie men een topondernemer vind en wat men onder netwerken verstaat. Dilip Sardjoe met een omzet van zo een 11 miljoen usd, Fernandes, Bromet en Kuldipsingh werden hierbij genoemd. Maar de schaafijsverkoper, de hotdogverkoopster en de sieraden- venter vonden zichzelf een topondernemer, omdat ze ondanks alle crises zichzelf staande wisten te houden en zo voor hun eigen broodwinning zorgden ipv het werken voor een baas ad 50 srd per dag. 8

Netwerken was men iet zo bekend mee. Slechts 2 van de geinterviewden wisten hier na enig nadenken een goede uitleg over geven. Toch zagen allen wel het nut in van netwerken, maar vonden dat het te weining gebeurt in Suriname. Maar wat is netwerken nou precies? Onze expert over netwerken Volgens ondervoorziter ASFA zijn er 2 vormen van netwerken. Netwerken middels netwerkmeetings/organisaties waar je niet perse direct iemand tegenkomt voor je branche, maar waar je als ondernemer wel profijt van kan hebben. Of direct netwerken; zelf op zoek gaan naar ondernemers uit je eigen branche. Bijv. de pindakaas verkoper die op zoek gaat naar een andere pindkaasverkooer of pindaboer. Voorzitter Women Business Group wees op een aantal bekende netwerken die actief zijn in Suriname m.n. WBG, YENS, BNI, ASFA, VSB. ALs startende ondernemer is het goed om je bij een network aan te sluiten en hier je voordelen uit te trekken. Steeds vaker gebeurt het dat netwerkorganisaties een samenwerking met elkaar gaan om zo van elkaars netwerk gebruik te maken en kennis met elkaar te delen. Tot slot wees Bilkerdijk op een grote internationale FOOD beurs (voornamelijk haute cuisine), die dit jaar zal plaatsvinden in Washington. Helaas blijkt dat de Surinaamse markt nog niet geheel klaar is voor zo een soort beurs. Wie weet kunnen we middels lokaal, regionaal en internationaal netwerken icm de komende Ks aba Fair, Suriname ooit eens op de haute cuisine kaart zetten. Het telefonisch gesprek met 2 van onze SPWE ondernemers is helaas niet gelukt wegens technische problemen. Toch willen wij kort ingaan op hun bedrijf, gezien de moeite die zij hebben genomen om met ons in contact te komen tijdens de uitzending. SPWE-ondernemers John Amoida heeft reeds 5 jaar een goed draaiende winkel te Brokopondo. En Evita Poketi heeft al 3 jaar een kapsalon aan de Frederikshoopweg. John zat tijdens de uitzending te Brokopondo en Evita te Para. Helaas konden zij het programma niet beluisteren. Beide ondernemers hebben via SPWE een trainings-begeleidingstraject gevogd. Volgens John ging het bij hem voornamelijk om het magazijnbeheer en accountancy, Hier heeft hij nu veel profijt van. 9

Aflevering 3 :Thema: Marktonderzoek en de Surinaamse Markt 07 juni 2011 Zowel via IntEnt Suriname als SPWE kunnen (startende) ondernemers Marktonderzoek-trainingen volgen. Waar IntEnt Suriname zich richt op MKB ondernemers, richt SPWE zich voornamelijk op Micro-ondernemers. Gedurende het begeleidingstraject bij beide organisaties wordt het theoretische omgezet in het praktische en gaat men daadwerkelijk de Surinaamse markt verkennen. De hamvraag is : Wat is markt onderzoek? En waar let de Surinamer op? Wat zegt ons publiek op straat? Het Mi Egi Sani promoteam (Imar Leysner, Rogier de la Fuente, Joey Raymann en Leon Delchot) is vooraf op pad gegaan om de mening van de mensen op straat te horen. Zo gingen zij deze week op pad in Paramaribo City en stelden de volgende vragen: Wat is marktonderzoek? Waar shopped de Surinamer? Wat is belangrijker; de prijs of de kwaliteit? Waar heeft Suriname behoefte aan? Vrijwel iedereen was het ermee eens dat marktonderzoek gaat om het onderzoek naar vraag op de markt, levertijden, prijs, concurrenten etc. om zodoende het aanbod hierop te kunnen aanpassen. Wat betreft de Surinaamse markt maakt ons straatpubliek een onderscheid tussen; originese producten : kleding, bouwmaterialen, huishoudelijke artikelen die tegen een goedkope tot redelijke prijs te koop zijn bij chineze winkels, die als paddenstoelen uit de grond verrijzen en originele producten ; producten van de gevestigde ondernemers die vasthouden aan verkoop van merk en kwaliteitsproducten tegen een vaak hogere aanschafprijs. Maar wat vindt de Surinamer belangrijker? De Surinamer vindt kwaliteit heel belangrijk. Men vindt dat er vooral aan kwaliteitsverbetering moet worden gewerkt. Zowel wat betreft de geimporteerde producten als de lokake producten. Echter afhankelijk van het het artikel en het persoonlijk budget van de Surinamer wordt bepaald waar men zijn inkopen doet. Gekeken naar de mensen die geinterviewd zijn blijkt dat toch 50/50 te zijn. De helft kiest all the way voor kwaliteitsproducten van gevestigde ondernemers en de andere helft kiest voor de goedkopere producten bij de chinees. 10

Waar heeft Suriname nog meer behoefte aan? Verder is er vraag naar gedegen verpakkingsmateriaal en een gevarieerder aanbod aan entertainment m.n. in het uitgaansleven. Tegenstrijdig is dat menigeen vindt dat er meer geexporteerd moet worden en veel minder geimporteerd, daartegenover is er een groot deel die zijn/haar kleding in het buitenland koopt. Onze experts over marktonderzoek en de Surinaamse markt Onze experts van de dag waren Marvin Pollack [Commercial Excecutive bij SAB, tevens trainer en bedrijfsadviseur voor startende en bestaande ondernemers) en Roepesh Hari (Directeur Mikpunt Marketing, en voorzitter YENS). Beiden hebben ervaring op het gebied van marketing en m.n. de Surinaamse markt. Pollack gaf aan dat er bij startende ondernemers niet gesproken moet worden van marktonderzoek, maar meer van marktverkenning. De kosten die bij een echt marktonderzoek komen bijkijken zijn vaak even hoog als het starterskapitaal van zo een ondernemer. De kleine startende ondernemer doet dus geen onderzoek, maar gaat de markt verkennen: Waar heeft de klant behoefte aan? Tegen welke prijs kan hij/zij zijn product aanbieden? Wie zijn de concurenten op de markt?etc. Daarna meent Pollack dat het voor het welslagen van de onderneming belangrijk is dat de ondernemer creatief en innovatief is. Ook gaf Pollack aan dat de goedkope chinees niet meer zo goedkoop is. Ook zij hebben steeds meer hun prijzen verhoogd. Hari, ook bekend als de groentoewagiman bij United Business Idols 2010, gaf in het kort aan op welke wijze zijn bedrijf Mikpunt Marketing (startende) ondernemers bij staat in hun marketingproces. Het start met een assesment (het opstellen van een plan van aanpakaan de hand van een uitgebreid intakegesprek) gevolgd door de geschikte contactstrategie (wie is de klant en hoe moeten we die bereiken) en de hiermee gepaarde communicatiestrategie (via welke communicatiekanalen en welke informatie). Het uiteindelijk doel is middels het inspelen op het verwachtingspatroon van de consument, de eigen productie te vergroten alsmede een succesvolle en winstgevende onderneming te waarborgen. 11

Ondernemers aan het woord: Ons promoteam ging ook langs bij IntEnt Suriname ondernemer Anjanie Sanches, eigenares van Cocopelli aan de Kwattaweg. Zij is reeds 15 jaar onderneemster en importeert originele merkkleding, tassen, schoenen en bijouterieen. Sanches krijgt wekelijks een nieuwe collectie binnen en bedient hiermee haar klantenkring die prijs stelt op kwaliteit, merk en voor wie de prijs iets minder belangrijk is. Voor de merkbewusten die toch minder willen betalen, biedt zij als 1 van de weinige ondernemers in Suriname het gehele jaar door kortingen tot 70% op de oude collecties. Naast haar kledingzaak heeft Sanches samen met haar man ook een petshop. De bedoeling is om in de toekomst een vogeltuin op te zetten waar bezoekers op ontspannen en aangename wijze kunnen genieten van de diversiteit die de Surinaamse fauna te bieden heeft op het gebied van vogels. Daarnaast zal de vogeltuin ook mogelijkheden bieden voor scholieren en andere geinteresseerden, om op educatieve wijze ingewijd te worden in de verzorging en de diverse broedprocessen van vogels. Voor deze uitbreiding heeft mw. Sanches gebruik gemaakt van het IntEnt Suirname trainings-en begeleidingstraject. De tweede ondernemer die een bezoekje kreeg van ons promoteam is de welbekende kapper: Marlon Rozenblad aan de Keizerstraat. Volgens Rozenblad heeft Suriname behoefte aan gedegen verpakkingsmateriaal. Hij meent dat de Surinaamse ondernemers niet lukraak van alles moeten importeren, maar moeten nagaan waar de Surinaamse consumenten behoefte aan hebben. Zelf koopt hij zijn spullen gewoon bij de chinees, en is ervan overtuigd dat sommige zaken die beweren niet-chineze producten te verkopen gewoon de labels vervalsen. Rozenblad houdt er niet van om voor de gek te worden gehouden dus blijft gewoon originees kopen. Verder geeft hij voorkeur aan het Surinaams producten als het gaat om levensmiddelen, huishoudelijke artikelen e.d. Import producten koopt hij wel als deze niet hier te verkrijgen zijn, z.a. doperwten, maar ook hier is het letten op de vervaldata. Rozenblad is een echte ondernemer en wil graag uitbreiden. Hiervoor wil hij meer te weten komen over de beschikbare trainings-en begeleidingstrajecten. Van het promoteam ontvangt hij alsnog een Mi Egi Sani-flyer, waar aan de binnenkant een aanmeldingsformulier is voor een vrijblijvend gesprek bij IntEnt Suriname of SPWE. Vragen aan de experts: Een beller was de mening toegedaan dat sommige bedrijven overdreven winsten maken. Hij gaf aan dat producten die in het buitenland veel goedkoper waren met een extreme winstpercentage in Suriname aan de man worden gebracht. 12

Volgens Hari heeft dat - los van de normen en waarden- te maken met de vraag. De ondernemer merkt dat hij zijn product tegen een bepaalde prijs (die velen malen hoger ligt dan de inkoopsprijs) op de Surinaamse markt kan aanbieden. Als ondernemer is winst een grote drijfveer. Dit bracht ons op de illegale concurrentiestrijd van goedkope importproducten vs. duurdere lokale producten. Hierover zegt Pollack dat je als ondernemer dan 2 dingen kunt doen: Je gaat bij de pakken neerzitten en je hebt op langer termijn echt een probleem of je maakt gebruik van je creativiteit. Hoe kan je als ondernemer je product vernieuwen, hoe maak je het aantrekkelijker, hoe bereik je het best je doelgroep. Het is goedkoper om te investeren in het behouden van 1 klant dan wederom het vertrouwen van die klant te winnen. De Surinaamse markt is klein. 1 ontevreden klant kan voor een massa reactie zorgen en voor je het weet heb je er 10. Bij SAB is men nu ook volop bezig met de klantenbinding en de Surinaamse consument overtuigen van de waarde van het Surinaams product. Maar los van het promoten van het Surinaams product, zorg SAB in tegenstelling tot de goedkope import concurrent, ook voor een sociaal maatschappelijke betrokkenheid. Zo kregen bezoekers op het laatstgehouden SAB evenement een sms waarin werd geadviseerd om voorzichtig te rijden en liever een ander te laten rijden als men drank op had. Zo zullen er meer campagnes volgen om de betrokkenheid met het Surinaamse publiek te intensiveren. Tot slot Roepesh Hari bedankt voor zijn aanwezigheid, is blij met zo een programma en nodigt alle jonge (startende) ondernemers vanaf 15 jaar uit voor de ondernemersmarathon van YENS die gehouden wordt op 25 en 26 juni a.s.. Meer info via de facebook van YENS (Young Entrepeneurs Network Suriname). Ook Marvin Pollack bedankt en geeft m.n. de startende ondernemers een extra boots om zich positief op te stellen, kwaliteit te leveren en ten alle tijden creatief te zijn! Daarnaast doet hij een beroep op de consument om het Surinaamse product extra te waarderen. 13

Stand van zaken K Saba Fair Zoals afgesproken houden wij u elke week op de hoogte van de ontwikkelingen rondom de K saba fair die in augustus zal plaatsvinden. Volgens de heer Guno Zinhagel wordt momenteel een inventarisatie gedaan naar de trainingen die nodig zijn voor de lokale producenten en -verkopers om hun product zo goed mogelijk te presenteren. Volgende uitzending een volledig verslag hierover. 14

Aflevering 4 :Thema: Branches en Vergunningen 14 juni 2011 Zowel via IntEnt Suriname als SPWE kunnen (startende) ondernemers trainingen volgen. Waar IntEnt Suriname zich richt op MKB ondernemers, richt SPWE zich voornamelijk op Micro-ondernemers. Bij de IntEnt Suriname training wordt bij de module: Orientatie op het Ondernemerschap kort ingegaan op de diverse branches/sectoren en type bedrijven. Gedurende het begeleidingstraject gaat de ondernemer in spe op onderzoek uit om na te gaan welke vergunningen hij/zij nodig heeft. Kenneth Woei A Tsoi Directeur IntEnt Suriname Ewald Ceder Directeur SPWE De ham vraag is : Wat zijn branches en welke branches doen het goed in Suriname? Welke vergunningen heeft een ondernemer nodig? En waar is men terecht voor vergunningen? Branche:= 1)Afdeling 2) Bedrijfstak 3) Beroepsgroep 4) Handelstak 5) Tak 6) Tak van handel 7) Vak Wat zegt ons publiek op straat? Het Mi Egi Sani Promoteam (Imar Leysner, Rogier de la Fuente, Joey Raymann en Leon Delchot) is met deze vragen op pad gegaan om de mening van de mensen op straat te horen. Zij bezochten wederom het centrum van Paramaribo City. Branches Volgens het publiek op straat kan een branche een afdeling zijn of een vakgebied waarin een ondernemer opereert. Ook werd gezegd dat het moment dat er sprake is van een producent vs een consument er een branche mee gepaard gaat. De branches die het volgens het publiek goed doen zijn de horeca (m.n. eetgelegenheden, omdat de Surinamer van eten houdt) autobranche (gezien het aantal auto s en de service die hiervoor nodig is) kleding (de Surinamer wordt betiteld als modieus) de winkelbranche (gezien de vele supermarkten die er in Suriname gevestigd zijn) Maar ook de: Cambio s (geldwisselkantoren), de mijnbouw, de oliebranche, de goudwinning en de landbouw 15

Vergunningen De vergunningen die men nodig heeft zijn afhankelijk van de bedrijfssoort die de ondernemer wilt opstarten. Zo zal een winkelier die alcohol wilt verkopen een gedestilleerd vergunning moeten hebben. Of ook parkeervergunningen als men gebruik wilt maken van een parkeerterrein op de openbare weg. Vergunningen kunnen - volgens het publiek op straat - worden aangevraagd via Ministerie van Handel en Industrie (HI) en via de Districtscommissaris (DC). Echter met het nieuw vergunningenbeleid in Suriname komt waarschijnlijk de aanvraag via de DC te vervallen. Onze experts over Branches en Vergunningen Onze expert van de dag was Minister Michael Miskin-Ministerie van Handel en Industrie. Mevrouw Naomi Banel (Kamer van Koophandel en Fabrieken) zou als expert aanwezig zijn, maar was helaas wegens ziekte verhinderd. Ook de minister vond dat jammer omdat mevrouw Banel vanuit haar ervaring bij de KKF veel meer informatie zou kunnen verschaffen over de praktijksituatie. Vooraf aan het programma hebben we wel met mevrouw Banel afgestemd en zij zal alsnog in 1 van onze uitzendingen het 1 en ander toelichten. Geen branches maar sectoren Minister Miskin gaf aan dat in Suriname niet van branches wordt gesproken maar van sectoren. De sectoren zijn veelal gericht op vakgebieden en als zodanig opgenomen in het Handelsregister. Geen Nieuw Beleid maar wijziging in het vergunningenbeleid Daarnaast betreft het niet een NIEUW vergunningenbeleid, maar gaat het om een aanpassing/wijziging op het huidig vergunningbeleid. Momenteel is het aantal vergunningplichtige bedrijven teruggebracht naar 26 (zie hiervoor www.minhi.gov.sr ) Dit houdt in dat gemiddeld voor zo een 90 sectoren die voorheen vergunningplichtig waren, de vergunningplicht is afgeschaft. Dit vermakkelijkt voor veel ondernemers de start van een bedrijf. Een niet-vergunningplichtig bedrijf kan in principe na de registratie bij KKF namelijk per direct met de bedrijfsvoering starten. 16

Een vergunningplichtig bedrijf moet eerst over zijn vergunningen beschikken alvorens formeel met de bedrijfsvoering te kunnen starten. Maar ook hier is een verbeterslag ingevoerd. De periode - voor derden- om bezwaar aan te tekenen is teruggebracht naar 10 dagen, waarbij het streven - om binnen 35 dagen een vergunning te kunnen verstrekken aan de aanvrager - eerder haalbaar is. In het verleden waren hier soms wachttijden van 5-6 maanden uitlopend tot extreme gevallen van wel 3 jaar alvorens een vergunning verstrekt kon worden. Vergunningen via de DC T.a.v. de rol van het districtscommissariaat zegt de minister dat deze met de huidige wijziging in het vergunningenbeleid absoluut niet is komen te vervallen. De winkelvergunningen die eerder via de DC s moesten worden aangevraagd zijn nu inderdaad ondergebracht bij het Ministerie van HI. Maar als het gaat om o.a. hinderwet, eetgelagen en openbare vermakelijkheden, alsook busvergunningen, visvergunningen en het plaatsen van banners moet men zich nog steeds wenden tot de districtscommissaris. De Minister wijst er met nadruk op dat startende ondernemers zich vooraf moeten laten informeren over de benodigde vergunningen. Hiervoor kan men terecht via de website van het ministerie HI: www.minhi.gov.sr of bellen naar het ministerie, het districts-commissariaat of de KKF. Alsook t Kruispunt (mogelijk op te vragen via het Kabinet van de President) alwaar deze wetswijzigingen zijn opgenomen, kan geraadpleegd worden. Bij het raadplegen van de website van het ministerie krijgt men ook een beter beeld waarvoor men alhier terecht is. Dit is zeker een aanrader, gezien het feit dat het publiek vaak denkt dat dit ministerie verantwoordelijk is voor vele zaken die absoluut niet vallen onder toezicht van dit departement. De komende periode zal zal op beleidsniveau tevens hard gewerkt worden aan de consumentenbeschermingswet en de mededingingswet. Toch meent de minister dat de verantwoordelijkheid ook bij de consument ligt. De consument moet bijv. bij constatering van mogelijke onrechtmatige prijsverhoging dit melden bij de ECD (Economische Controle Dienst van Minsiterie HI). Zo kan gecontroleerd worden of de ondernemer/winkelier zich houdt aan de wettelijk vastgestelde winstmarge. Daarnaast meent de minister dat de dienst BOG (Bureau voor Openbare Gezondheid) danig verstrekt dient te worden om intensiever te worden ingezet ter verbetering van de kwailiteitscontrole. 17

SPWE aan het woord Tijdens de uitzending werd zoals afgesproken gebeld door de heer Guno Zinhagel (beleidsadviseur SPWE). Zinhagel ging voornamelijk in op de ontwikkelingen rondom de K saba Fair (intiatiefnemers IntEnt Suriname, ReViBa en SPWE). Deze beurs zal plaatsvinden op 29, 30 en 31 juli 2011, te Para. Volgende week start de training van de zo een 25 producenten/verkopers. Zij zullen worden getraind in kwaliteitsverbetering van het product, klantvriendelijkheid, hygiene en zo meer. Gedurende de fair, waar ook gemikt wordt op de aanwezige toeristen, zullen naast kassiri kasripo, chips ook de diverse productvarianten van kassave worden gepresenteerd, z.a. kassave-roti, kassave-casino(brood), kassave-puntjes etc. Met deze fair wordt beoogd de economische ontwikkeling van het district Para een boost te geven, alsook een stimulans voor de jonge Paranen om zich op eigen grondgebied verder te ontwikkelen. Heer Zinhagel gaf aan dat er nog heel veel achter de schermen gebeurt en dat de organisatie nog veel in petto heeft. In de komende uitzending komen wij hierop terug en mogelijk zullen wij ook gesprekken aangaan met de Paraanse/inheemse producenten/verkopers. Innovatief Gedurende de Fair, waar ook gemikt wordt op de aanwezige toeristen in die periode, zullen naast kassiri, kasripo, chips ook de diverse productvarianten van kassave worden gepresenteerd, z.a. kassave-roti, kassave-casino(brood), kassave-puntjes etc. Economische gebiedsontwikkeling en stimulans voor jongeren Met deze fair wordt beoogd de economische ontwikkeling van het district Para een boost te geven, alsook een stimulans voor de jonge Paranen om zich op eigen grondgebied verder te ontwikkelen. Heer Zinhagel gaf aan dat er nog heel veel achter de schermen gebeurt en dat de organisatie nog veel in petto heeft. In de komende uitzending komen wij hierop terug en mogelijk zullen wij ook gesprekken aangaan met de Paraanse/inheemse producenten/verkopers. 18

Vragen aan de experts Een beller vroeg of er een vergunning nodig was voor het starten van een CD shop. Voor zover de minister kon opmaken uit het overzicht zou er voor deze sector geen vergunning nodig zijn. Echter adviseert de minister om alsnog te bellen naar het ministerie. Mocht voor een cd shop bijv. een winkelvergunning nodig zijn, dient de ondernemer deze vergunning wel aan te vragen. Als voorbeeld ging de minister in op het wel of niet vergunningplichtig zijn van een cybercafe. Volgens het overzicht valt deze sector onder de niet-vergunningplichtige bedrijven en zou de ondernemer dus na inschrijving bij de KKF direct van start kunnen gaan. Echter is registratie bij TAS (Telecommunicatie Autoriteit Suriname) verplicht voor deze sector. Daarom is en blijft het raadzaam om zich vooraf goed te laten informeren. Op naar Aflevering 5... Promo Team Mi Egi Sani 19

Aflevering 5:Thema: Inkoop- en Logistiek processen 21 juni 2011 Zowel via IntEnt Suriname als SPWE kunnen (startende) ondernemers trainingen volgen op het gebied van Inkoop-en logistiek processen. Waar IntEnt Suriname zich richt op MKB ondernemers, richt SPWE zich voornamelijk op Micro-ondernemers. De ham vraag is : Wat zijn inkooprocessen en waarop moet men hierbij op letten? Wat zijn logistiek processen en waarom zijn deze van belang voor de ondernemer? Wat zegt ons publiek op straat? Het Mi Egi Sani Promoteam (Joey Raymann en Leon Delchot) ging met deze vragen op pad om de mening van de mensen op straat te horen. Zij bezochten wederom de Hermitage Mall. Inkoopprocessen Volgens het publiek op straat gaat het bij inkoopprocesen om alle processen rondom de inkopen van een ondernemer. De ondernemer dient hierbij te letten op de juiste kwaliteit tegen een goede prijs. Ook de leveringsvoorwaarden zijn belangrijk. Logistieke processen Een groot deel van het publiek ip straat had geen idee wat het begrip Logistiek processen inhield. Degenen die het wel wisten, gaven aan dat het hierbij ging om de processen vanaf de levering van de ingekochte producten (half/eind fabrikaten) tot aan het moment dat het product bij de consument en/of klant terechtkomt. Hierbij moet men denken aan transport, opslag, goederenstroom, ook de juiste mensen op de juiste plek, eigenlijk de stroom van diverse processen die door het bedrif heen voeren. Onze experts over Inkoop-en logistieke processen Onze experts van de dag waren Karin Refos (Managing director van Stasinternational) en Herman Roberts (mede-eigenaar van Jomi cosmetics en beautycenter). 20