Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde De bedoeling van dit document is leerkrachten handvatten te geven bij het inpassen van het werken met Nieuwsrekenen in de reguliere rekenmethode. Nieuwsrekenen is rekenen met het nieuws van de dag. Het programma biedt wekelijks opgaven voor het rekenen met steeds weer nieuwe actuele contexten, zoals de landing van Philae op de komeet, de herdenking van de val van de Berlijnse muur en de uitbraak van de vogelgriep. Het gaat om opgaven waarmee leerlingen oefenen om de technische rekenvaardigheden die zij in de rekenlessen geleerd hebben, toe te passen. Nieuwsrekenen sluit elke week aan bij het onderwerp van Nieuwsbegrip, het begrijpend leesprogramma van de CED-Groep. Waarom is Nieuwsrekenen nodig? Rekenmethodes geven nauwelijks aandacht aan het systematisch leren oplossen van contextopgaven, terwijl basisschoolleerlingen vaak wél veel moeite hebben met dit type opgaven. Het gaat dan vooral om opgaven waarin de noodzakelijke informatie verdeeld is over afbeelding en tekst en opgaven met veel extra (overbodige) informatie. Nieuwsrekenen op verschillende niveaus Elke week zijn er op de website www.nieuwsbegrip.nl nieuwe opgaven van Nieuwsrekenen te vinden voor zes niveaus. Elk niveau is gekoppeld aan een groep (zie de afbeelding), waarbij de letters AA enzovoort corresponderen met de niveaus van Nieuwsbegrip. Daarnaast worden elke week bij de niveaus AA, A1 en A2 aanwijzingen gegeven voor een intensief arrangement voor de zwakke rekenaars. niveau AA niveau A1 niveau A2 niveau B1 niveau B2 niveau C groep 4 inclusief intensief arrangement groep 5 inclusief intensief arrangement groep 6 inclusief intensief arrangement groep 7 groep 8 onderbouw VO De opgaven zijn zo gemaakt dat de gemiddelde leerling de technische rekenvaardigheden beheerst die nodig zijn voor het uiteindelijk uitrekenen van de opgaven. Het niveau van de rekenvaardigheid waarop een beroep gedaan wordt, ligt op het niveau dat de leerlingen ongeveer een half jaar daarvoor in de reguliere methodes hebben bereikt. In deze notitie geven wij suggesties voor het werken met Nieuwsrekenen naast de methode Rekenrijk.
Nieuwsrekenen naast de methode Rekenrijk Het leerjaar is verdeeld in 12 blokken van 3 weken: 36 weken leerstof per jaargroep. In de eerste 4 weken van een blok van 5 weken wordt basisstof behandeld. Structuur van de lesweken: week 1 week 2 les 1 les 2 les 3 les 4 les 5 les 6 les 7 les 8 les 9 les 10 leerkrachtgebonden instructie, oefenen en zelfstandig werken leerkrachtgebonden instructie, oefenen en zelfstandig werken week 3 toets remediëring, herhaling, verdieping en verrijking Tijdens de leerkrachtgebonden lessen doen alle leerlingen mee aan de instructie die bij de methode hoort. In deze lessen is er voor de gemiddelde en betere rekenaars gedurende 25 minuten gelegenheid tot zelfstandig werken. In die lessen is er dus enige ruimte om te werken aan Nieuwsrekenen. De Nieuwsrekenopgaven kunnen in ieder geval worden ingepast in de lessen zelfstandig werken. Ook de toetsweek biedt mogelijkheden om de Nieuwsrekenopgaven aan te bieden. Aansluiten bij contextopgaven van Rekenrijk Het ligt voor de hand om te zoeken naar een manier om Nieuwsrekenen in te passen in het werken met contextopgaven binnen de methode Rekenrijk. Tijdens de lessen in de methode Rekenrijk komen regelmatig eenvoudige contextopgaven voor. Dat betreft de oefeningen Van verhaal naar rekentaal en Van plaatje naar rekentaal. Omdat deze opgaven meestal veel korter zijn dan wat Nieuwsrekenen biedt, is het lastig om hierbij aan te sluiten met de Nieuwsrekenlessen. In ieder geval kunnen de opdrachten van Nieuwsrekenen niet in de plaats komen van de contextopgaven van de methode. Nieuwsrekenen tijdens momenten van zelfstandig werken Tijdens de zelfstandig-werk lessen (2, 4, 5, 7, 9 en 10) werken de leerlingen aan hun opdrachten. Ook in de leerkrachtgebonden lessen wordt altijd ongeveer de helft van de les besteed aan zelfstandig werken. Voldoende rekenaars (basisarrangement) Voor de voldoende rekenaars kan de leerkracht het werken met Nieuwsrekenen inbouwen vanaf de woensdag (les 3 en les 8), zodra de Nieuwsrekenlessen op internet beschikbaar zijn. De leerkracht kan volstaan met ongeveer een half uur Nieuwsrekenen in de week. Het zou kunnen dat een deel van de leerlingen hierdoor niet alle methodeopdrachten die bij een les horen afkrijgt. De leerkracht kan de opdrachten selecteren die de leerlingen in ieder geval af moeten hebben. De opgaven waarvan het opgavenummer in een gesloten hokje staat (les 2, 4, 5, 7 en 9) sluiten aan bij de voorgaande leerkrachtgebonden les. De opgaven met een wit vlakje met een oranje rand zijn herhalingsopgaven uit eerdere blokken. Het ligt voor de hand om zo nodig een deel van deze opdrachten over te slaan als er voor Nieuwsrekenen anders geen tijd is. De voldoende rekenende leerlingen hebben instructie (ca. 10 minuten) nodig bij het werken met de opgaven van Nieuwsrekenen. Het is aan te raden om de instructie in ieder geval te geven bij opgave 1. De instructie bevat dan voornamelijk het samen lezen en begrijpen van het verhaaltje, de rekenwoorden uit 2
het verhaaltje opzoeken, de rekenvraag samen lezen, begrijpen en in eigen woorden formuleren. Het hardop denkend voordoen door de leerkracht kan zo nu en dan een goede houvast geven. De instructie bij Nieuwsrekenen kan het beste gegeven worden tijdens het laatste deel van de lessen 3 of 4 of tijdens les 5. Voor de leerlingen van groep 4 kan het zinvol zijn om tijdens de eerste weken of maanden van het schooljaar alleen de Nieuwsrekenopgave uit het intensieve arrangement samen te maken. Ook de zwakke rekenaars zouden zich hierbij kunnen aansluiten. Is er weinig tijd beschikbaar voor instructie dan biedt het werken in tweetallen mogelijkheden. Het is wel altijd nodig om te wijzen op het Stappenplan Nieuwsrekenen. voldoende rekenaars niveau AA met instructie of intensief arrangement niveau A1 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) niveau A2 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) niveau B1 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) niveau B2 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) Zwakke rekenaars (intensief arrangement) Aan de ene kant is het nodig dat zwakke rekenaars veel tijd besteden aan herhalen en oefenen. Aan de andere kant willen we dat ook deze leerlingen hun rekenvaardigheden leren toepassen. Dat laatste houdt in dat ook voor zwakke rekenaars Nieuwsrekenen van groot belang is, dus ook de leerlingen die vanaf groep 6 de F-lijn volgen. De meeste zwakke rekenaars krijgen tijdens de leerkrachtgebonden lessen waarschijnlijk regelmatig verlengde instructie. Zij zullen daardoor tijdens die lessen minder tijd hebben voor Nieuwsrekenen. Leerkrachten zullen waarschijnlijk tijdens de lessen 4, 5, 9 en 10 ruimte kunnen vinden om met de zwakke rekenaars met Nieuwsrekenen aan de slag te gaan. Belangrijk is dat deze leerlingen wel de opdrachten met een gesloten hokje afkrijgen. Voor groep 4, 5 en 6, dus voor de niveaus AA, A1 en A2, kan de leerkracht gebruikmaken van het intensieve arrangement. Het is nodig om hier elke week minimaal 20 minuten voor uit te trekken, bijvoorbeeld in les 4 en 9. Wanneer het niveau van het intensieve arrangement dat bij de groep hoort qua rekenen te moeilijk is, kan de leerkracht in de groepen 5 en 6 de Nieuwsrekenopdrachten van het intensieve arrangement gebruiken van een niveau lager. Voor groep 7 kan de leerkracht kiezen voor de Nieuwsrekenopgaven van A2 met extra instructie. Het is dan wel van belang om de leerlingen instructie te geven (eventueel via hardop denken) onder andere bij het werken met het Stappenplan Nieuwsrekenen. Hij kan eventueel ook gebruikmaken van het intensieve arrangement van A2. Voor de zwakke rekenaars van groep 8 kan de leerkracht kiezen voor de Nieuwsrekenopdrachten van niveau A2 of B1. Ook voor deze leerlingen is instructie noodzakelijk. zwakke rekenaars intensief arrangement AA intensief arrangement niveau A1 of AA intensief arrangement niveau A2 of A1 3
Goede rekenaars (verdiept arrangement) Voor de echt goede rekenaars heeft Rekenrijk verrijkingsstof in de kopieermap. Tijdens de momenten van zelfstandig werken kan de leerkracht in ieder geval tijd inruimen voor de goede rekenaars om zelfstandig te werken aan de opgaven van Nieuwsrekenen. Eventueel geeft de leerkracht in het begin instructie, bijvoorbeeld bij het werken met het Stappenplan Nieuwsrekenen. Gezien het belang van Nieuwsrekenen is het aan te bevelen om één keer in de week Nieuwsrekenen voorrang te geven boven het werken aan de verrijkingsstof uit de kopieermap. goede rekenaars niveau AA of A1 zelfstandig niveau A1 of A2 zelfstandig niveau A2 of B1 zelfstandig niveau B1 of B2 zelfstandig niveau B2 of C zelfstandig Nieuwsrekenen tijdens de toetsweek (week 3 van elk blok) Naast de toets ruimt de methode Rekenrijk in de toetsweek tijd in voor diagnosticering, remediëring, herhaling en verdieping. Ook de toetsweken bieden mogelijkheden om de Nieuwsrekenopgaven aan te bieden. Voldoende rekenaars (basisarrangement) De voldoende rekenaars rekenen op het niveau van hun jaargroep. Het is aan te raden om ook voor deze leerlingen in de toetsweek tijdens een van de rekenlessen (bijvoorbeeld altijd op donderdag of vrijdag) een half uur in te plannen voor Nieuwsrekenen, omdat de methode Rekenrijk ook voor hen in de toetsweek geen echte toepassingsopgaven met reële contexten te bieden heeft die meer omvatten dan enkele regels. Het is gewenst dat de leerkracht instructie koppelt aan een les Nieuwsrekenen. Via hardop denkend voorlezen kan de leerkracht bijvoorbeeld voordoen hoe hij de context, het eventuele schema en de eerste rekenvraag leest en probeert te begrijpen. De leerkracht kan ook nog eens precies uitleggen hoe het Stappenplan Nieuwsrekenen werkt. Voor de voldoende rekenaars kan gewerkt worden met de volgende niveaus: voldoende rekenaars niveau AA met instructie of intensief arrangement niveau A1 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) niveau A2 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) niveau B1 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) niveau B2 met instructie (opgave 1) en zelfstandig (opgave 2 en 3) Zwakke rekenaars (intensief arrangement) De zwakke rekenaars hebben in de toetsweek regelmatig remediëring en herhaling nodig. Het is aan te raden om daarnaast in die week tijdens een van de rekenlessen (bijvoorbeeld altijd tijdens de laatste les op vrijdag) twintig minuten of een half uur in te plannen voor Nieuwsrekenen voor de zwakke rekenaars. De leerkracht neemt hiervoor de Nieuwsrekenopgaven van een niveau lager dan bedoeld voor de groep of (voor de niveaus AA, A1 en A2) de Nieuwsrekenopgaven die zijn uitgewerkt voor het intensieve arrangement. Zie de tabel hierna. 4
zwakke rekenaars intensief arrangement AA intensief arrangement niveau A1 of AA intensief arrangement niveau A2 of A1 Wanneer de zwakkere rekenaars de opgaven van Nieuwsrekenen krijgen zoals in de tabel staat, zal de rekenhandeling waarschijnlijk geen problemen opleveren. En dat is juist de bedoeling van de toepassingsopgaven van Nieuwsrekenen. De leerlingen richten zich hierdoor vooral op het mathematiseren: welke rekenhandeling wordt gevraagd in de rekenvraag en met welke getallen uit het verhaaltje voer ik die rekenhandeling uit? Het uitrekenen zelf is waarschijnlijk geen probleem omdat de bewerking voor de zwakkere rekenaars op een lager niveau ligt. Goede rekenaars (verdiept arrangement) Ook voor de goede rekenaars is het werken aan toepassingsopgaven in de toetsweek noodzakelijk. Ook voor deze leerlingen biedt Rekenrijk niet echt veel volwaardige opdrachten. In de toetsweek kan de leerkracht de opdrachten van Nieuwsrekenen (zie de tabel hierna voor de niveaus) als zelfstandige taak opgeven. goede rekenaars niveau AA of A1 zelfstandig niveau A1 of A2 zelfstandig niveau A2 of B1 zelfstandig niveau B1 of B2 zelfstandig niveau B2 of C zelfstandig 5