1 Deze tabel uitbreiden met Europees deel zie werk/e6 tabel hominiden Extensie 24- tabel hominiden en de vindplaatsen van hun fossielen in Afrika en Azië Ouderdom fossielen in Ma= miljoenen jaren 3 ) jongst oudst 7,0 6,0 5,8 4,5 4,1 4,0 3,5 3,5 3,5 3,0 2,7 2,5 2,5 2,5 2,0 1,9 1,9 1,9 1,8 1,8 1,2 0,9 0,9 0,30 0,25 0,13 0,16 5,1 0,13 0,09 3,9 2,7 2,4 2,4 1,2 1,5 1,2 0,4 1,4 0,8 0,2 0,13 0,2 003 0,15 0 0,012 vindplaats Werelddeel Uitvergroting Soort hominide 3 ) Naam 1 ) Nr n kaart 4) Orientatie 2 ) NB/OL Bron: E6 1 Sahelanthropus tchadensis 2 Praeanthropus tugenensis 5 ) 3 Ardipithecus kadabba 4 Ardipithecus ramidus 5 Australopithecus anamensis 6 Australopithecus afarensis 7 Voetstappen 8 Australopithecus bahrelghazali 9 Kenyanthropus platyops 10 Australopithecus africanus 11 Paranthropus aethiopicus 12 Paranthropus boisei 10 ) 13 Australopithecus garhi 14 Homo habilis 15 Paranthropus robustus 16 Homo erectus 17 Homo rudolfensis 18 Australopithecus sediba 19 Homo georgicus 20 Homo ergaster 21 Homo antecessor 22 Homo cepranensis 23 Homo heidelbergensis 11 ) 24 Homo rhodesiensis 11 ) 25 Homo Neanderthalis (oud) 26 Homo Neanderthalis (jong) 27 Homo Sapiens idaltu 28 Homo Sapiens Sapiens 29 Homo floressiensis Bij deze tabel hoort een kaart, zie hiervoor het boek: figuur 18, paragraaf 7a Bron: Smithsonian National of Natural History, WIKI, Extensie 25 en algemeen Aramis 10 10,43/40,45 Ar di Aramis (10 km ten W er van) 11 10,43/4036 Asa Issie 12 10,39/40,44 As Duma (in Kada Gonadal) 8 11,13/40,32 Belohdelie 7 10,56/40,57
2 Oostelijk Afrika Fig2b-6 Opmaker bovenstaand lijnstukje weg Zuidoost elijk Afrika fig II Middle Awash Opmaker boven "geen" een stippellijn Bodo 6 10,56/40,57 Dikika 3 11,10/40,60 Sel am Hadar 2 11,13/40,60 Lu cy Herto Bouri 14 10,25/40,56 Maka 5 10,56/40,57 Woranso/Mille 1 11,48/40,51 geen geen Alia Bay 25 3,56/36,28? Fejej 23 4,59/36,19? Ileret 26 4,31/36,27 Kanapoi (gebied) 34 2,38/36,04 Konso 21 5,43/37,39 Koobi Fora 28 3,91/36,33 Lodwar 30 3,13/35,67 Lomekwi 29 3,90/35,70 Lothagem 33 2,72/36,14? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Nariokotome 27 4,13/35,93 7 ) Peninj 36-2,20/35,93 (Natronmeer) Shungara 22 4,94/35,99? Tugen Hills 35 0,50/35,75 Turkwel 32 3,10/36,10 Olduvai Laetoli 38-3,36/35,01 X? Ngaloba 39-3,36/35,01 11 ) Olduvaikloof 37-2,99/35,35 Note Twig n- gy 8 ) krak er Jo' burg Drimolen (Z-A) 47-2558/2745 Gladysvale 44-25,54/2745 Kromdraai 48-260/2745
3 Malapa 45-2554/2748 Sterkfontein 49-261/2756 Mrs Ples Swartkrans 50-261/2743 T geen Kabwe (Zambia) 41-14,27/2826 Makapansgat 42-2454/2925 Centraalen Noord- Afrika Fig III Azië FigV geen Taugn 43-2732/2448 Tauu gchil d Djurab woestijn 51 1616/1624 Tou maï (Tsaad) Koro Toro(Tsaad) 52 1615/1854 Ternifine (Algerije) 53 3539/020 Jebel Irhoud (Marokko) 54 31,85/ -8,87 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 geen Zhoukoudian 61 3841/11556 (China) Liang Bua Cave 8,53/120,44 (eiland Flores) Java Sangiran (Java) 62-720/11058 Trinil (Java) 63-722/11134 Mojokerto (Java) 64-722/11230 Kadung Brubus(Java) 65-730/111,54 Sambungmachan 66-721/1117 (Ja) Ngandong (Java) 67-73/11165
4 Gebruiksaanwijzing tabel en kaarten (opstelling van deze lijst naast kop van tabel in tegenoverliggende pagina) De tabel bevat de volgende basisgegevens: ouderdom van de jongste en oudste fossielen ( bovenste twee rijen) wetenschappelijke naam (derde rij, er is een volgnummer toegevoegd om het spoor naar beneden te kunnen volgen) namen van de vindplaatsen (eerste drie kolommen) De tabel is ook een aanwijzing voor de vindplaatsen in de kaarten Dat werkt als volgt: De eerste kolom geeft een aanduiding van een werelddeel, voor elk werelddeel is een aparte kaart, figuurnummer van de kaart vindt u bij dat werelddeel In de derde kolom geeft een nummer aan waar op de kaart de vindplaats zich bevindt De getallen bij de kruisjes in de kaarten corresponderen daarmee De vierde kolom is bedoeld om het zoeken van de nummers op de diverse kaarten te vergemakkelijken Het geeft de hoogte- en breedteaanduiding in decimalen van graden (eerst de hoogtegraad, schuine streep dan breedte graad; minteken bij hoogtegraad is onder de evenaar, min bij breedtegraad is West van de nul-meridiaan) Op de kruising van vindplaats en naam van hominide geven gekleurde vakjes aan wat de aard is van de vondsten als volgt: Skelet (van den meeste essentiële delen is een deel aanwezig) Schedel ook als maar fragmenten er deel van uitmaken Overig (ook als het een deel van de schedel betreft) Met "overig" wordt bedoeld dat er alleen losse skeletdelen zijn gevonden, heel vaak onder- en bovenkaken, kiezen, tanden en stukjes skelet (in het Engels: postcranial Aard van vondst kon niet achterhaald worden? voorbeeld U wilt weten waar en wat er over de Homo Erectus is gevonden U volgt nr16 naar beneden en vindt een geel vakje bij Herto Bouri (in Oost-Afrika) hetgeen aangeeft dat er losse skeletdelen of kiezen zijn gevonden Het nummer van de vindplaats is 14 met coördinaten 10,25/40,56 In de uitsnede "Middle Awash" van de kaart van fig 2b-6 geeft het kruisje met nummer 14 de vindplaats aan
5 Verder naar beneden gaande vindt u nog de volgende vindplaatsen: Koobi Fora (Oost-Afrika), nr 28, 3,91/36,33 Olduvaikloof (Oost-Afrika) nr 37, -2,99/35,35 Ternifine (Algerije), nr 53, 3539/020 Zhoukoudian (China), 61, Op Java vindt u nog vijf vindplaatsen Noten in de tabel 1) van plaats, gebergte of gebied, bron algemeen 2) De vindplaatsen zijn aangeduid met lengte- en breedtegraad in decimalen tot twee cijfers achter de komma De waarden zijn ontleend aan fossieldatabanken maar in enkele gevallen berekend uit allerhande kaartgegevens Die gevallen zijn herkenbaar door een gestippelde onderstreping, dat zijn dus globale waarden De notatie voor hoogte- en breedtegraden wordt gescheiden door een schuine streep, eerst de hoogtegraad De waarden in Noorderhoogte zijn positief, die van Zuiderhoogte negatief De waarden in breedterichting zijn in oostelijke richting positief Voorbeeld: Olduvaikloof: -2,99/35,35 Deze plek ligt 2,99 graden onder de evenaar en 35,35 graden oostelijk van de Greenwichlijn De verantwoording voor de lokatie van de vindplaatsen vindt u in E8 3) Wetenschappelijke benamingen hominidesoorten en en periode waarbinnen fossielen gevonden zijn bron algemeen 4) Door de vinders werd dit fossiel Orrorin tugenensis gedoopt later kreeg het in het classificatiesysteem een plaats bij het geslacht Praeanthropus 5) Volgens sommige wetenschappers hoort dit fossiel bij Homo rudolfensis 6) was aanvankelijk ingedeeld bij Homo erectus 7) de precieze locatie in de kloof (door Margaret Cropper in 1962) is waarschijnlijk anders dan hier weergegeven, deze kon niet achterhaald worden Sommige wetenschappers vinden dat dit fossiel tot het geslacht Australopithecus hoort 8) Aanvankelijk ingedeeld bij Australopithecus 9) Behoort tot een groep waarover uiteenlopende meningen bestaan Volgens sommige wetenschappers is dit fossiel een Homo Sapiens Ook treft men literatuur aan waarin het schedeldak als oude Neanderthaler wordt aan geduid De controverses ontstaan omdat het fossiel alleen maar een schedeldak weergeeft Ze hebben wel gemeen dat ze ouder zijn dan het tijdperk voor oude Neanderthalers 10) Er is geen algemene acceptatie voor deze soorten mensachtige, men is het er niet over eens dat er een overtuigend onderscheid bestaat tussen Heidelbergensis en Rhodesiensis onderling en met hun voorgangers en nakomers Daarom is er voor Rhodesiensis alleen de eerste vindplaats in gevuld Schwartz, 2002 noemt het een holotype voor een Homo Sapiens Protosapiens 11) De berekende ouderdom (007Ma) van de kaak komt niet overeen met dat men zou verwachten uit de vorm Die vorm beter zou passen bij de kaakvorm van fossielen van rond de 0,2 Ma, de vindplaats is daarom niet opgenomen in dit bestand 12) Gegevens indirect ontleend aan een bron die de fossielen koppelt aan het tijdvak Mousterian 13) De fossielen van deze Neanderthalers zijn nog 5 tot 10 duizend jaar jonger dan dit tijvak aangeeft en staan in lichaamsbouw nog dichter bij de Homo Sapiens 14) De aard van de fossielen kon niet vastgesteld worden, het zou dus meer kunnen zijn dan hier aangegeven Sommige bronnen noemen het een overgangstype naar Homo Sapiens 15) voor Homo Sapiens Sapiens wat hoog in ouderdom (0,030Ma)
6 16) In de bronnen zijn drie verschillende stellen coördinaten gevonden, ook de spelling van naam van de vindplaats is nogal afwijkend (Starosllye, Starosel'ye en Starosel'e), die van Churchil, 2000, pag 74 is aangehouden met de coördinaten van Google-earth 17) een Russische bron geeft 46,96/44,40 18) vermoedelijk overgangsfiguur van Heidelbergensis naar Neanderthaler 19) Volgens de laatste studies (2000 door Ascenzi en Clark) de vroegste Homo Erectus 20) De gevonden fossielen in Georgië worden door Schwartz beschouwd als te horen tot Homo Ergaster (nr20) 21) Volgens Schwartz een overgangsfiguur van H Erectus naar H Sapiens 22) Incomplete schedel van anatomische moderne mens a)!00 km z van Hadar, vindplaats Kadabba 10 km w van Aramis zie detail b) in Kada Gona dal c) zie white2 1) De schedel bestaat uit stukken waarvan de tussenruimten gevuld zijn met het sedimentgesteente waarin het fossiel gevonden is De platheid kan volgens sommige geleerden door vervorming tijdens de fossilisering ontstaan zijn