Praktische opdracht Biologie Evolutie van de Mens

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Praktische opdracht Biologie Evolutie van de Mens"

Transcriptie

1 Praktische opdracht Biologie Evolutie van de Mens Praktische-opdracht door een scholier 2701 woorden 19 april keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Voorpagina Inhoudsopgave Voorwoord EVOLUTIE ALGEMEEN, Darwin Waarheid of Bedrog & Kenmerken van de mens Afstamming en Evolutie van de mens & Onderzoek Lucy & Tot slot Bronvermelding Voorwoord Voor het vak Biologie was het de bedoeling om in je eentje een Praktische Opdracht (PO) te maken. Het onderwerp van de PO moest gaan over de Evolutie van de mens. Ik heb er bewust voor gekozen om de PO zo algemeen mogelijk te houden, dit heb ik gedaan omdat het mij erg interesseert hoe dat mens in de loop der tijd steeds meer verandert is ten behoeve van de natuur en het overleven. Je krijgt hierdoor een algemener beeld dan wanneer je je aandacht focust op slecht 1 onderdeel. Toch wilde ik mij wel op 1 onderdeel verder verdiepen en wel Lucy. Hier wilde ik wat meer over te weten komen en kon meteen deel uitmaken van mijn PO. EVOLUTIE ALGEMEEN, Darwin Evolutie is het veranderen om te kunnen overleven, maar vooral uit leggen hoe al het leven op aarde is ontstaan. Niet alleen mensen veranderen in de loop der tijd, maar ook alle andere levende organismen. Dit doen zij om te kunnen over leven. Over deze overlevingswijze is een theorie bedacht. Dit is de Evolutie-theorie en die is bedacht door Charles Robert Darwin, ook wel Charles Darwin. Charles Darwin leefde van 1809 tot 1882 (73 jaar). Zo zegt Charles Darwin in zijn theorie dat al wat er op de wereld leeft, ontstaan is door evolutie. Dieren en planten en dus ook de mensen hebben zich ontwikkeld uit voorgaande organismen. Organismen kunnen door de loop van de tijd veranderen doordat natuurlijke selectie plaats vindt. De omgeving beïnvloedt de overlevingskans. Charles Robert Darwin De overgeblevene zijn de ouders van de nieuwe generatie van deze soort en geven hun genen (en dus hun kenmerken) door. Bepaalde eigenschappen kunnen dus verloren gaan en andere worden gehandhaafd of evolueren zelfs. Pagina 1 van 6

2 Voorbeeld: neem een bepaalde soort eenden, waarvan de helft alleen kan zwemmen en de andere helft kan zwemmen en kan vliegen. Doordat ze in een gevaarlijk gebied leven, is het belangrijk om snel te kunnen vluchten. Helaas kunnen de eenden die niet kunnen vliegen niet tijdig vluchten, waardoor ze steeds door roofdieren in hun omgeving worden opgegeten. De overgebleven, vliegende eenden krijgen kinderen. Hun genen worden zo doorgeven. Uit eindelijk zullen er dus steeds meer eenden overblijven die ook kunnen vliegen. Charles Darwin is aan de hand van 3 voorgaande theorieën achter deze theorie gekomen nadat hij onderzoek had gedaan op de Galapagoseilanden (schildpad eilanden), een eilandengroep bij Zuid- Amerika. Hier deed hij onderzoek naar de variaties tussen de vinken op de verschillende eilanden. De vogels leefden geïsoleerd van elkaar, waardoor onderzoek goed mogelijk was. Charles Darwin merkte op dat er bepaalde eigenschappen waren die vinken op het ene eiland niet hadden en op het andere eiland wel. De vinken op het eiland waar alleen noten, zaden en andere harde soorten voedsel waren te vinden hadden bijvoorbeeld een puntige harde snavel ontwikkeld. Op het eiland waar veel bessen waren te vinden hadden de vogels juist brede en stompe snavels. Dit is slechts één van de vele variaties die Darwin ontdekte op de eilanden. Het meest opmerkelijke is toch wel dat toen Darwin met deze theorie kwam, hij net terug was van zijn expeditie als natuuronderzoeker hij in de leeftijd van 22 tot 27 jaar was. De theorie van Darwin is gebaseerd op vier uitgangspunten, die achteraf pas juist bleken te zijn. De uitgangspunten zijn: 1. Alle individuen binnen één soort vertonen toevallige variaties in alle kenmerken en eigenschappen. 2. Alle organismen produceren veel meer voortplantingscellen dan er ooit volwassen nakomelingen zullen ontstaan. 3. Het aantal individuen binnen een soort blijft min of meer constant (the average numbers of a species). 4. Toch moet er in de strijd om het bestaan (struggle for existence, struggle for life) een hoge sterfte optreden. Darwin trok uit deze uitgangspunten drie conclusies: 1. Sommige variaties zullen in de strijd om het bestaan een grotere overlevingskans hebben dan andere (survival of the fittest), en de ouders van de volgende generatie zullen op natuurlijke wijze geselecteerd worden uit die individuen welke het meest doeltreffend zijn aangepast aan hun milieu (natural selection). 2. De erfelijkheid draagt er zorg voor dat de nakomelingen op hun ouders lijken. 3. Hierdoor zal de verkregen verbeterde aanpassing behouden blijven. In het begin wist Darwin niet zeker of deze hele theorie ook opging voor de evolutie van de mens, maar dit blijkt nu dus toch waar te zijn. Al deze in formatie is na te lezen in het in 1859 gepubliceerde boek The origin of species by means of natural selection. Door Charles Robert Darwin. Toch is er bij zijn waarnemingen 1 heel raar iets. De vinken die door de evolutie veranderde bleven vinken en veranderde niet op eens in totaal andere vogels. Zijn theorie gaat dus alleen maar op voor microevolutie. Micro-evolutie is evolutie op zeer kleine schaal. Darwin echter, had zijn theorie bedacht gebaseerd op macro-evolutie. En dat is weer evolutie op zeer grote schaal. Wat ik hiermee bedoel is dat Darwin een theorie had bedacht die slechts alleen geld binnen 1 soort organisme. Pagina 2 van 6

3 Zo zegt Darwin zelf ook in zijn voor gaand genoemd boek; Waarom vinden wij niet talrijke tussenvormen in elke geologische periode? Waarom ontbreekt in elke fossielenverzameling het afdoende bewijs dat de tussenvormen langzaam en geleidelijk ontstaan zijn? Dit bewijs vinden wij niet en dat is het voornaamste bezwaar dat men tegen deze theorie kan maken. Zo zijn er nog talloze andere verschillen op te noemen waardoor deze theorie erg onwaarschijnlijk is als uitleg hoe alle verschillende organismen zijn ontstaan. Een goed voorbeeld is het voorbeeld van reptielen en zoogdieren. We zetten even alles in een rijtje. REPTIELEN ZOOGDIEREN Koudbloedig Warmbloedig 1 gehoorbeentje 3 gehoorbeentjes 4-delige kaakhelft Kaakhelft 1 geheel Drinkt geen melk bij moeder Drinkt melk bij moeder Tussen de overgang van warmbloedig naar koudbloedig, maar ook van niet naar wel melk drinken is niets voor te stellen, er mist iets, maar wat. Niemand weet het antwoord. Waarheid of Bedrog? Zo mist er dus ook iets tussen de overgang van aap naar mens. Velen hebben al geprobeerd dit probleem op te lossen met vervalsingen. De meest bekende daarvan zijn het Piltdown fossiel, dat in 1912 werd bedacht. Pas na de WO kwam men er achter dat het hierbij ging om een mensen schedel met een op maat gemaakte kaak van een aap. Een ander verzonnen aap mens is de Nebraska-mens, gevonden door de Amerikaanse paleontoloog Dr. H.F. Osborn. Deze geleerde had slechts een tand opgegraven en had daarom heen een aap mens bedacht. Het missende stuk was opgelost. DACHT MEN. De tand bleek later van een wildzwijn afkomstig te zijn. ***een paleontologie is de wetenschap die zich bezighoud met de bouw, leefwijze en de verspreiding in de tijd van organismen uit vroegere geologische tijdvlakken aan de hand van hun fossielen en de gesteenten waarin deze voorkomen.*** Zo is er ook iemand geweest die beweerde dat de oplossing voor tussenvormen heel kort en in een heel klein deel van de populatie hebben voorgekomen en waardoor wij hedendaags er nooit iets van hebben terug gevonden. Na deze uitspraak door de Amerikaanse paleontoloog Dr. Stephen Gould, is het logisch om op te houden met zoeken naar het missende iets, maar dat zou weer niet wetenschappelijk zijn dus dat is ook geen optie. Een groot probleem bij evolutie is echter dat veel mensen de woorden evolutie en degeneratie door elkaar halen. Een orgaan dat verloren is gegaan t.g.v. evolutie, komt nooit meer terug d.m.v. evolutie. Op zich is deze stelling waar, alleen de omschrijving is niet goed. Als een orgaan verloren is gegaan in volgende generaties, dan is er spraken degeneratie i.p.v. evolutie. En als dat orgaan niet meer terug kan worden geëvolueerd, dan is dat juist een bewijs tégen evolutie. Degeneratie is het geheel verdwijnen van organen of andere kenmerken van een organisme. Kenmerken van de mens Een belangrijk kenmerk van de mens van tegenwoordig is dat het een cultuur bezit, die niet erfelijk vastgelegd is, maar slechts overgedragen kan worden door onderwijzen van mens op mens. Zo heeft de in mens in de loop der tijd dingen als religies, spraak en het schrift ontwikkelt. De dieren die van dezelfde voorouders afstammen kennen wij als de mensapen, gibbons en andere apen. Pagina 3 van 6

4 Apen leren in tegenstelling tot ons niet door onderwijzen, maar door imitatie. Wij mensen kunnen hun niet onderwijzen, zij hebben dan ook geen eigen cultuur of iets dergelijks. Wel beschikken zij over een eigen taal, bestaande uit gebaren en schreeuw geluiden. Onder een typisch menselijk kenmerk verstaan wij een met de hand vervaardigd product. Niet alleen de mens doet dit, maar ook apen die met een stokje in een mierenhoop wroet en een otter die een steen gebruikt bij het open van een schelp. Wel is het duidelijk dat de mens het meest verre is in deze ontwikkelingen. Afstamming en Evolutie van de mens De familie mensapen is het meeste met de mens verwant. We moeten dan denken aan recente soorten chimpansees, gorilla s en orang-oetans. We stammen allemaal af van één gezamenlijke voorouder. Vermoedelijk stammen wij af van insectenetende organismen die zich in het Paleoceen-Eoceen ontwikkelden, de halfapen. Hieruit moeten zich de voorouders van de apen en dus ook de mensen ontwikkeld hebben. Uit het Oligoceen van Egypte zijn namelijk fossiele overblijfselen van een aapachtige (Aegyptopithecus) gevonden die de vermoedelijke schakel vormen tussen de vroegere apen en de uit het Eoceen van Egypte en Mioceen van Oost-Afrika afkomstige mensapen. Aegyptopithecus wordt namelijk gerekend tot de Dryopithecinae, een groep van fossiele mensapen. Uit de Dryopithecinae zijn zowel de mensapen als de de mensen ontstaan, zo is men ervan overtuigd. Van het geslacht Ramapithecus dacht men ook een schakel tussen mensapen en mensen te hebben. Het geslacht heeft veel kenmerken van zowel de mensapen als de mensen gemeen. Dit gegeven van een feit tot in 1979 op het ontwarplateau in de Pakistaanse siwalikafzettingen een bijna geheel complete schedel van Ramapithecus gevonden. Deze schedel had zo'n grote overeenkomst met de orang-oetan, dat Ramapithecus verwijderd is uit de lijn naar de mensen. Onderzoek Na uitvoerig biochemisch onderzoek naar de verschillen in eiwitten en hun mutatiesnelheid, is het vermoeden ontstaan dat de splitsing tussen de mensapen en de mensen pas 5 miljoen jaar geleden plaats vond. Volgens biochemisch onderzoek gingen 5 miljoen jaar geleden de wegen van onze voorouders toen uiteen in de lijn van de mensen en de lijn van de chimpansee. De afstamming van de mens zelf is in een aantal fasen te onderscheiden, de belangrijkste hiervan zijn: -Homo habilis-fase -Homo erectus-fase -Homo sapiens neanderthalensis-fase -Homo sapiens sapiens-fase (de recente mens). Waarschijnlijk hebben in het Plioceen (ongeveer 2 miljoen jaar geleden) twee typen hominiden bestaan en wel de Australopithecus en Homo habilis. Deze twee soorten hebben lange tijd naast elkaar in hetzelfde gebied in Zuid- en Oost-Afrika geleefd en maakten gebruik van werktuigen (een kenmerk van de mens). De Australopithecus stierf ongeveer 1 miljoen jaar geleden uit terwijl de Homo habilis wist te overleven en evolueerde via de Homo erectus naar de soort mens (Homo sapiens). Wij kennen hedendaags ook nog de zwaargebouwde Neanderthaler(Homo sapiens neanderthalensis), een aparte ondersoort van de mens (Homo sapiens). Deze mens leefde zo n tot jaar geleden. Pagina 4 van 6

5 Ongeveer jaar geleden trad de huidige mens, de ondersoort Homo sapiens sapiens op. Een bekend voorbeeld hiervan in Europa is de Cro-Magnonmens. Deze Europeanen zijn vrijwel overal bekend door hun vele rotstekeningen, maar ook de goed bewaard gebleven sieraden en werktuigen. Tot voor kort werd aangenomen dat de mens afstamt van de Neanderthaler. Maar, toen in 1997 wetenschappelijk werd vastgesteld dat de mens NIET afstamt van de Neanderthaler, wordt vrij algemeen aangenomen dat de mens rechtstreeks afstamt van Homo Habilis. Nu dit gegeven weer als feit aangenomen wordt, moeten we er niet van opkijken als ook deze theorie op korte termijn weer veranderd. Lucy Lucy, ook wel bekend als de Australopithecus Afarensis, was een zeer kleine dame, van ongeveer 1.15 meter lang en slecht 28 kilo zwaar. Ze is gevonden in Ethiopië en ongeveer 3,5 miljoen jaar oud. Jammer genoeg was ze maar voor 40% compleet, maar dat was genoeg om een goed beeld van haar te krijgen. Geschiedenis In 1973 vond Donald Johanson in de Afar driehoek in Ethiopië een stukje fossiel, het leek op een knie leek en na onderzoek bleek het daadwerkelijk een kniegewricht. Het was afkomstig van een volwassen hominide (mensachtige). De leeftijd van het fossiel werd geschat op zo n 3,4 miljoen jaar. Deze vondst bleek slechts een topje van de ijsberg te zijn. Op 30 november 1974 deed weer Donald Johanson samen met collega Tom Gray een bijzondere vondst. Wederom in Ethiopië vonden zij grote delen van een skelet. Zij vonden een gedeelte van een skelet dat na onderzoek 3.5 miljoen jaar oud bleek te zijn. Ze hadden meteen door dat het hier om een buitengewoon unieke vondst moest gaan. Ze stonden als eerste oog in oog met het oudste, meest complete en best bewaarde fossiel van een rechtoplopende voorouder van de mens. Omdat op het moment van de vondst het liedje 'Lucy in the sky with diamonds' van de Beatles draaide, werd het fossiel Lucy genoemd. Lucy was een klein dametje van ongeveer 1.15 meter en een gewicht van 28 kilo. Lucy werd door de ouderdom van de fossiele resten ingedeeld bij de australopithecines, ook wel de zuidelijke mensapen genoemd. Haar volledige typeaanduiding is Australopithecus Afarensis. De toevoeging Afarensis is afgeleid van het gebied waar Lucy gevonden werd, de Afar woestijn in Ethiopië. Door de vondst van Lucy kwam er wederom een doorbraak in de evolutietheorie. Ze zorgde zelfs voor het wat opschudding in de wetenschappelijke wereld. De buitengewoon unieke vondst bracht vele verschillende en uiteenlopende meningsverschillen tussen de vakgeleerden ter discussie en Donald Johanson kwam hierdoor openbaarlijk in conflict met een misschien wel meer invloedrijk persoon op dit gebied, de paleontoloog Richard Leakey. Richard Laekey heeft tot op de dag van vandaag ontkend dat we hier te maken hebben met de oudste menselijke voorouder. Tot slot Als wij alleen al naar de schedel grote van de mens van zo n 5 miljoen jaar gelden tot heden kijken, zien wij dat er wel degelijk evolutie is op getreden, micro evolutie wel te verstaan. De schedel is vanaf Lucy tot op heden steeds groter geworden en heeft andere vormen aan genomen, we zijn menselijker geworden. De mens heeft dit natuurlijk ook wel nodig gehad. Wij hebben tegenwoordig tijdsbesef en wij kunnen zeer geavanceerde machines maken. Je kunt dus gerust zeggen dat de mens van tegenwoordig, de Homo Sapiens Sapiens, een zeer intelligent organisme is. Hedendaags wordt aangenomen dat de mens, de Homo Sapiens Sapiens, de laatste jaar niet van Pagina 5 van 6

6 uiterlijk veranderd is en er dus ook niet tot nauwelijks evolutie is opgetreden. Al deze soms opzienbare bevindingen worden allemaal gebaseerd op argeologische vondsten. Deze vondsten worden al de laatste 150 jaar onderzoek en verwerkt tot feitelijke informatie. Enkele vondsten zijn: Pithecanthropus erectus (Java mens), de rechtopstaande aapmens. De Zinanthropus pekinensis (Peking mens) in 1929 gevonden en rond de to jaar oud. Het kind van Taung, in 1924 ontdekt in Zuid Afrika en het kind van een jaar of 5 á 6 is tussen de 2 en 3 miljoen jaar oud. Ook de Bijbel spreekt veel over evolutie. Ik heb bewust de Bijbel er niet bij betrokken omdat ik zelf geen gelovigen ben en niemand met mijn op of aan merkingen op of over de Bijbel wil kwetsen. Bij het maken van dit verslag heb ik gebruik gemaakt van: Microsoft Encarta 98 Encyclopedie, Het Biologie boek havo / vwo 4 Het ANW boek havo / vwo 4 En de internet sites Pagina 6 van 6

En toen kwam Darwin. On the origin of species. 1. Het ontstaan van het leven. Fossielen. 2. Getuigen van deevolutietheorie

En toen kwam Darwin. On the origin of species. 1. Het ontstaan van het leven. Fossielen. 2. Getuigen van deevolutietheorie On the origin of species En toen kwam Darwin 1. Het ontstaan van het leven 2. Getuigen van deevolutietheorie Verklaring voor het ontstaan van leven komt voor in alle culturen. Creationisme Nemen de bijbel

Nadere informatie

Lamarck. oudste jaarlagen ongewervelden, pas later gewervelden soorten langzaam veranderen nieuwe ontstaan

Lamarck. oudste jaarlagen ongewervelden, pas later gewervelden soorten langzaam veranderen nieuwe ontstaan Evolutietheorie Creationisme Lamarck Jean-Baptiste de Lamarck (1744-1829) was één van de eersten die een wetenschappelijke hypothese opstelde over biologische evolutie. Zijn opvatting over de overerving

Nadere informatie

WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT

WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT V.O.B.o.W. nr. 76 november 2012 België-Belgique P.B. 8800 Roeselare 1 BC 6675 P 409155 WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT West-Vlaamse Archeokrant: Driemaandelijks tijdschrift, jaargang 20, afgiftekantoor Roeselare,

Nadere informatie

Evolutie: De ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.

Evolutie: De ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. Evolutie: De ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. Evolutietheorie: Vanaf de 18 de eeuw. Het is niet te bewijzen, maar er zijn genoeg argumenten die

Nadere informatie

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis De OERKNAL! Wetenschappers denken dat zo n 13,7 miljard aardse jaren geleden alles in het heelal samengeperst was tot een gloeiend heet punt. Tijdens een enorme oerexplosie ontstonden uit dat punt materie

Nadere informatie

6,7. Praktische-opdracht door een scholier 2169 woorden 28 juni keer beoordeeld. Inleiding

6,7. Praktische-opdracht door een scholier 2169 woorden 28 juni keer beoordeeld. Inleiding Praktische-opdracht door een scholier 2169 woorden 28 juni 2005 6,7 64 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ons verslag gaat over Het ontstaan van de hedendaagse mens. We hebben dit verslag geschreven naar

Nadere informatie

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Biologie: evolutieleer 6/29/2013. dr. Brenda Casteleyn

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Biologie: evolutieleer 6/29/2013. dr. Brenda Casteleyn Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Biologie: evolutieleer 6/29/2013 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Leen Goyens (http://users.telenet.be/toelating) en studenten van forum http://www.toelatingsexamen-geneeskunde.be

Nadere informatie

infprg03dt practicumopdracht 4

infprg03dt practicumopdracht 4 infprg03dt practicumopdracht 4 W. Oele 31 augustus 2008 1 Evolutie Het volgende citaat komt letterlijk van Wikipedia: Met evolutietheorie (soms ook wel evolutieleer genoemd) wordt de wetenschappelijke

Nadere informatie

1 Belangrijk in deze periode

1 Belangrijk in deze periode 1 Belangrijk in deze periode Het is niet zo makkelijk voor de wetenschappers om het leven van de eerste mensen correct voor te stellen. Het is ook al heel lang geleden. De mensen van toen lieten geen dagboeken

Nadere informatie

Evolutie. Basisstof 4 thema 5

Evolutie. Basisstof 4 thema 5 Evolutie Basisstof 4 thema 5 Wat is evolutie? Planten en dieren zijn in de loop van een hele lange tijd stapje voor stapje ontstaan door het proces dat we evolutie noemen. Een zwaar bestaan eerste verschijnsel:

Nadere informatie

Paleontologie, de studie van fossielen die gebruikt wordt om een beeld te krijgen over de geschiedenis van het leven op aarde.

Paleontologie, de studie van fossielen die gebruikt wordt om een beeld te krijgen over de geschiedenis van het leven op aarde. Paleontologie, de studie van fossielen die gebruikt wordt om een beeld te krijgen over de geschiedenis van het leven op aarde. Fig. 22-3 Verschillende aardlagen, Ontstaan in verschillende tijden Jongere

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Evolutie van de mens

Werkstuk Biologie Evolutie van de mens Werkstuk Biologie Evolutie van de mens Werkstuk door een scholier 2033 woorden 27 januari 2011 6,2 101 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Inleiding. Ik heb voor dit onderwerp gekozen

Nadere informatie

1. Fossielen, dood of levend?

1. Fossielen, dood of levend? 1. Fossielen, dood of levend? Op veel plaatsen op aarde kun je fossielen vinden. Deze oeroude overblijfselen van organismen vertellen een deel van het levensverhaal van de aarde. Soms worden er planten

Nadere informatie

Darwin en de evolutieleer

Darwin en de evolutieleer Darwin en de evolutieleer Joost Raeymaekers science4fun - 16 oktober 2009 Wie was Charles Darwin? - Een echte Engelsman uit de vorige eeuw (geboren in 1809) - Wetenschapper - Studeerde biologie, de leer

Nadere informatie

De Evolutietheorie Door: Gijs Steur (Jur was ziek) Klas: B2a Docent: ERH Datum: 11 06 2014 1

De Evolutietheorie Door: Gijs Steur (Jur was ziek) Klas: B2a Docent: ERH Datum: 11 06 2014 1 De Evolutietheorie Door: Gijs Steur (Jur was ziek) Klas: B2a Docent: ERH Datum: 11 06 2014 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk Blz. 1. Inleiding. 3 2. Uitleg evolutietheorie. 4/5 3. Betoog ontstaan leven op aarde.

Nadere informatie

Spreekbeurt ANW Evolutie van de mens

Spreekbeurt ANW Evolutie van de mens Spreekbeurt ANW Evolutie van de mens Spreekbeurt door een scholier 2265 woorden 7 januari 2009 6,4 87 keer beoordeeld Vak ANW Evolutie van de mens. - Scheppingsverhaal. - Charles Darwin» evolutieleer.

Nadere informatie

WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT

WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT V.O.B.o.W. nr. 77 februari 2013 België-Belgique P.B. 8800 Roeselare 1 BC 6675 P 409155 WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT West-Vlaamse Archeokrant: Driemaandelijks tijdschrift, jaargang 21, afgiftekantoor Roeselare,

Nadere informatie

Evolutie, wat is dat nu feitelijk?!

Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Heb je je wel eens afgevraagd waarom er zo veel verschillende soorten vlinders, vogels of vissen zijn? Waarom is er niet gewoon één soort van die dieren? Er is toch

Nadere informatie

Weerleggingen van pagina 255

Weerleggingen van pagina 255 Weerleggingen van pagina 255 "De groep homo onwikkelde zich verder..." Homo-habilis Over de homo habilis hoeft na de vorige pagina niets meer gezegd te worden dus gaan we door naar de homo erectus. Homo-erectus:

Nadere informatie

4 A A N P A S S E N D O E T O V E R L E V E N

4 A A N P A S S E N D O E T O V E R L E V E N AANPASSEN DOET OVERLEVEN 1 I n l e i d i n g Afbeelding 4-1 Hierboven zie je een aantal soorten organismen. Hoe zijn ze ontstaan? Blijven deze soorten altijd hetzelfde? In dit hoofdstuk krijg je hierop

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Apenheul Geschiedenis Apenheul ging voor het eerst open in 1971. Het eerste en enige park ter wereld waar apen vrij in het bos leefden en vrij tussen de bezoekers konden lopen. Het begon met wolapen, slingerapen

Nadere informatie

1. Fossielen, dood of levend?

1. Fossielen, dood of levend? 1. Fossielen, dood of levend? Op veel plaatsen op aarde kun je fossielen vinden. Deze oeroude overblijfselen van organismen vertellen een deel van het levensverhaal van de aarde. Soms worden er planten

Nadere informatie

EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 6 Evolutie mens

EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 6 Evolutie mens EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS College 6 Evolutie mens PROGRAMMA 1. Aarde en Kosmos, van Big Bang tot Oersoep 2. Ontwikkeling van het leven in zee 3. Verovering van het land 4. Bloeitijd van zaadvarens

Nadere informatie

EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 6 Evolutie mens

EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 6 Evolutie mens EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS College 6 Evolutie mens PROGRAMMA 1. Aarde en Kosmos, van Big Bang tot Oersoep 2. Ontwikkeling van het leven in zee 3. Verovering van het land 4. Bloeitijd van zaadvarens

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1

Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1 Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1 Samenvatting door L. 887 woorden 16 juli 2013 7,1 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Samenvatting LV Over wondere feiten Hoofdstuk

Nadere informatie

DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM

DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM BIG BANG EVOLUTIE ERFELIJKHEID DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM Erfelijkheid en evolutie DE APPEL VALT NIET VER VAN DE BOOM Doelstellingen Algemeen. Wetenschappelijk onderbouwde argumenten voor biologische

Nadere informatie

Profielwerkstuk Geschiedenis Evolutie

Profielwerkstuk Geschiedenis Evolutie Profielwerkstuk Geschiedenis Evolutie Profielwerkstuk door een scholier 3285 woorden 6 februari 2006 5,8 95 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding In de Bijbel wordt beschreven dat de aarde, mensen,

Nadere informatie

Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw. Kennismaking met de bende. Groot en klein. Sociaal leven. De koning van de slingeraars

Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw. Kennismaking met de bende. Groot en klein. Sociaal leven. De koning van de slingeraars ALLEMAAL APEN INH UD 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw Kennismaking met de bende Groot en klein Sociaal leven De koning van de slingeraars

Nadere informatie

Mitose is een ander woord voor gewone celdeling. Door gewone celdeling blijft het aantal chromosomen in lichaamscellen gelijk (46 chromosomen).

Mitose is een ander woord voor gewone celdeling. Door gewone celdeling blijft het aantal chromosomen in lichaamscellen gelijk (46 chromosomen). Samenvatting door M. 1493 woorden 28 februari 2014 5 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Genotype en fenotype Veel eigenschappen zijne erfelijk. Je hebt deze eigenschappen geërfd van

Nadere informatie

Thema 5 Evolutie Basisstof 2 Evolutie van de mens

Thema 5 Evolutie Basisstof 2 Evolutie van de mens Een populatie met een grote genetische diversiteit heeft een grote overlevingskans. De kans is groot dat enkele individuen de genen bezitten om een onbekende ziekteverwekker af te weren of om zich goed

Nadere informatie

THEMA 5 BOEK 4 ORDENING EN EVOLUTIE. Biologie HAVO Drs. L. Grotenbreg

THEMA 5 BOEK 4 ORDENING EN EVOLUTIE. Biologie HAVO Drs. L. Grotenbreg THEMA 5 BOEK 4 ORDENING EN EVOLUTIE Biologie HAVO Drs. L. Grotenbreg Basisstof 6 EVOLUTIE OVERTUIGINGEN TOT 1859 Ontstaan van het leven op aarde volgens de theorie van de schepping (Creationisme) Ontstaan

Nadere informatie

2. We nu nog levende katachtige is volgens deze stamboom het meest verwant aan de Poema? A de Cheeta B de Europese lynx C de Huiskat D de Jaguar

2. We nu nog levende katachtige is volgens deze stamboom het meest verwant aan de Poema? A de Cheeta B de Europese lynx C de Huiskat D de Jaguar 14 C datering De techniek van werken met het verval van 14 C is afkomstig uit onderzoek naar de ouderdom van bepaalde fossielen. De halfwaardetijd van 14 C is 5730 jaar. Over dit onderzoek worden twee

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 20 evolutie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 20 evolutie Samenvatting Biologie Hoofdstuk 20 evolutie Samenvatting door een scholier 1866 woorden 8 jaar geleden 7,5 16 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar HOOFDSTUK 20 EVOLUTIE 20.1 Waar vandaan? Scheppingsverhalen:

Nadere informatie

discussiëren. Begrippen van hoofdstuk 1 die je moet kennen Schepping Evolutie Spontane waarneming Mythe Moraal TeNaCH Bijbel Koran

discussiëren. Begrippen van hoofdstuk 1 die je moet kennen Schepping Evolutie Spontane waarneming Mythe Moraal TeNaCH Bijbel Koran Kunnen scheppingsmythen vandaag nog iets voor ons betekenen? Sommige mensen zijn het hier mee eens, want ze leren ons lessen zoals in de schepping. Ook vinden ze dat er in scheppingsmythen een duidelijke

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie Evolutie en ordening PO

Praktische opdracht Biologie Evolutie en ordening PO Praktische opdracht Biologie Evolutie en ordening PO Praktische-opdracht door Bieb 1397 woorden 18 mei 2017 6,2 4 keer beoordeeld Vak Biologie Nieuwe olifantensoort ontdekt in Afrika 1a: Wat zijn de wetenschappelijke

Nadere informatie

Voor/na het bezoek. Museum voor Natuurwetenschappen.be Vautierstraat, 29 1000 Brussel info@natuurwetenschappen.be

Voor/na het bezoek. Museum voor Natuurwetenschappen.be Vautierstraat, 29 1000 Brussel info@natuurwetenschappen.be Voor/na het bezoek Museum voor Natuurwetenschappen.be Vautierstraat, 29 1000 Brussel info@natuurwetenschappen.be Wat is de prehistorie? Prehistorie betekent letterlijk voorgeschiedenis, het tijdperk voor

Nadere informatie

LESPAKKET ORDENING EN EVOLUTIE

LESPAKKET ORDENING EN EVOLUTIE LESPAKKET ORDENING HAVO / VWO EN EVOLUTIE Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK KENMERKEN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie

Nadere informatie

PWS evolutie van de mens

PWS evolutie van de mens PWS evolutie van de mens Concept versie Gemaakt door: Jeffrey Drost en Hylke Hoogenberg 2-december-2013 Zo heeft onze evolutie er misschien uitgezien PWS: de evolutie van de mens pagina Inhoudsopgave 2

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk en Hoofdstuk 13

Samenvatting Biologie Hoofdstuk en Hoofdstuk 13 Samenvatting Biologie Hoofdstuk 14 + 15 en Hoofdstuk 13 Samenvatting door een scholier 2454 woorden 23 juni 2018 5,6 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie Hoofdstuk: 12 voorplanting Paragraaf:

Nadere informatie

Bottenbeest. Activiteit in de klas Docentblad

Bottenbeest. Activiteit in de klas Docentblad Bottenbeest Activiteit in de klas Docentblad Doelgroep: basisonderwijs groep 5 t/m 8 Duur: ongeveer 1 uur Doelen: De leerlingen leren redeneren en hun argumentatie uit te leggen aan anderen; De leerlingen

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6

Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Erfelijkheidsleer 9 1.1 Erfelijke verandering 9 1.2 Ontdekking van de erfelijkheidsleer (genetica) 12 1.3 De chromosomen 13 1.4 Kwalitatieve eigenschappen 17 1.5 De monogene

Nadere informatie

Empathie. Natuurlijk gegeven van een evolutionaire moraal

Empathie. Natuurlijk gegeven van een evolutionaire moraal Empathie Natuurlijk gegeven van een evolutionaire moraal Empathie, natuurlijk gegeven Docent Kees Boele, bioloog Groene lijn Primatoloog Frans de Waal Tijd voor Empathie (2009) College Joep Dohmen Levenskunt

Nadere informatie

Antwoorden door een scholier 1825 woorden 28 februari keer beoordeeld

Antwoorden door een scholier 1825 woorden 28 februari keer beoordeeld Antwoorden door een scholier 1825 woorden 28 februari 2005 6 511 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Thema 5 Opdracht 1 1. Het uiterlijk is een fenotype van een organisme. 2. Alle erfelijke informatie

Nadere informatie

WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT

WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT V.O.B.o.W. nr. 75 - aug./sept. 2012 België-Belgique P.B. 8800 Roeselare 1 BC 6675 P 409155 WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT West-Vlaamse Archeokrant: Driemaandelijks tijdschrift, jaargang 20, afgiftekantoor Roeselare,

Nadere informatie

Evolutie. Tommie Van Moorsel. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/68381

Evolutie. Tommie Van Moorsel. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/68381 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Tommie Van Moorsel 05 februari 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/68381 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Skeletpuzzel. Activiteit in de klas Docentblad

Skeletpuzzel. Activiteit in de klas Docentblad Skeletpuzzel Activiteit in de klas Docentblad Doelgroep: voortgezet onderwijs Duur activiteit: 45 minuten Doelen: De leerlingen redeneren en leggen hun argumentatie uit aan anderen; De leerlingen ervaren

Nadere informatie

Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw. Kennismaking met de bende. Groot en klein. Sociaal leven. De koning van de slingeraars

Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw. Kennismaking met de bende. Groot en klein. Sociaal leven. De koning van de slingeraars ALLEMAAL APEN INH UD 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw Kennismaking met de bende Groot en klein Sociaal leven De koning van de slingeraars

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-15-1-b Grote namen in de biologie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot

Nadere informatie

Profielwerkstuk Biologie De verschillen tussen aap en mens

Profielwerkstuk Biologie De verschillen tussen aap en mens Profielwerkstuk Biologie De verschillen tussen aap en mens Profielwerkstuk door een scholier 3587 woorden 20 maart 2009 5,3 121 keer beoordeeld Vak Biologie Ardipithecus ramidus. Ardipithecus Ramidus.

Nadere informatie

Evolutie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/32100

Evolutie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/32100 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres E i Kiwijs 21 juli 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/32100 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

INHOUD Inleiding Onze gedachten bepalen wat we zien!... pag. 2 Wie God?... pag. 3 Er zijn soorten wetenschap... pag. 4 Wat gaat vanzelf?... pag.

INHOUD Inleiding Onze gedachten bepalen wat we zien!... pag. 2 Wie God?... pag. 3 Er zijn soorten wetenschap... pag. 4 Wat gaat vanzelf?... pag. INHOUD Inleiding 1. Onze gedachten bepalen wat we zien!... pag. 2 2. Wie is God?... pag. 3 3. Er zijn soorten wetenschap... pag. 4 4. Wat gaat vanzelf?... pag. 6 5. Een paar feiten a.fossielen.. pag. 7

Nadere informatie

Europa was de geboorteplaats van de mensheid, niet Afrika, vinden wetenschappers.

Europa was de geboorteplaats van de mensheid, niet Afrika, vinden wetenschappers. Europa was de geboorteplaats van de mensheid, niet Afrika, vinden wetenschappers. Brits dagblad https://www.telegraph.co.uk/science/2017/05/22/europe-birthpla ce-mankind-not-africa-scientists-find/amp/

Nadere informatie

Tijd van jagers en boeren

Tijd van jagers en boeren 1.1 Van jagers verzamelaars naar tot 3000 v. Chr. De prehistorie : levenswijze van jagers verzamelaars ontstaan van landbouw, landbouwsamenlevingen Onderzoeksvraag: Welke gevolgen had de Neolithische Revolutie

Nadere informatie

Antwoorden Biologie Thema 5

Antwoorden Biologie Thema 5 Antwoorden Biologie Thema 5 Antwoorden door een scholier 697 woorden 9 juni 2003 6,8 323 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Basisstof 1 Opdracht 1 1. Het fenotype zijn de zichtbare

Nadere informatie

11. o - 8 ... ... ... ... f e. d i. Apenrots Leeuwenterras Kleine-Zoogdierenhuis Uilenruïne Californische zeeleeuwen Insectarium

11. o - 8 ... ... ... ... f e. d i. Apenrots Leeuwenterras Kleine-Zoogdierenhuis Uilenruïne Californische zeeleeuwen Insectarium o - 8 11. We hadden al gezien dat sommige dieren toevallig bepaalde voordelige eigenschappen hebben. Je kunt je voorstellen dat zo n dier-met-voordeel meer nakomelingen krijgt dan andere dieren. En die

Nadere informatie

Evolutie. Bovenbouw VO

Evolutie. Bovenbouw VO Evolutie Bovenbouw VO 1 Werkblad Evolutie Duur: 1 uur. Welkom in ARTIS! Hier zijn meer dan 1.000 verschillende soorten dieren, planten en microben te bewonderen. Dit is maar een fractie van al het leven

Nadere informatie

Werkstuk Levensbeschouwing Scheppingsverhaal v.s Darwin

Werkstuk Levensbeschouwing Scheppingsverhaal v.s Darwin Werkstuk Levensbeschouwing Scheppingsverhaal v.s Darwin Werkstuk door een scholier 2719 woorden 9 maart 2006 5,1 63 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Waarom dit onderwerp? Ik heb dit onderwerp gekozen

Nadere informatie

Apen. Inhoud. Orang-oetan. Gibbons. 1. Orang-oetan. 2. Gibbons 3. Handen en voeten 4. Bavianen 5. Zuid-Amerikaanse apen 6. Chimpansees 7.

Apen. Inhoud. Orang-oetan. Gibbons. 1. Orang-oetan. 2. Gibbons 3. Handen en voeten 4. Bavianen 5. Zuid-Amerikaanse apen 6. Chimpansees 7. Apen Inhoud 1. Orang-oetan 2. Gibbons 3. Handen en voeten 4. Bavianen 5. Zuid-Amerikaanse apen 6. Chimpansees 7. Apengeluiden Orang-oetan Orang-oetans zijn zeldzame maar ook schuwe apen die alleen voorkomen

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-15-1-b Grote namen in de biologie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot

Nadere informatie

4,8. Praktische-opdracht door een scholier 1160 woorden 5 februari keer beoordeeld. Inleiding

4,8. Praktische-opdracht door een scholier 1160 woorden 5 februari keer beoordeeld. Inleiding Praktische-opdracht door een scholier 1160 woorden 5 februari 2002 4,8 48 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding In deze Praktische Opdracht staat de Orang Oetan centraal. Deze aap is de vertegenwoordiger

Nadere informatie

Evolutie. schepping. belangrijk! Wat geloof jij?

Evolutie. schepping. belangrijk! Wat geloof jij? Evolutie schepping belangrijk! Van levensbelang van levensbelang Wat geloof jij? 1 1. Onze gedachten bepalen wat we zien. Zal een kleuter van vier jaar een boek zonder plaatjes mooi vinden? Nee, uiteraard

Nadere informatie

Voorbeelden organel: celkern, vacuole, mitochondriën en endoplasmatisch rediculum.

Voorbeelden organel: celkern, vacuole, mitochondriën en endoplasmatisch rediculum. Samenvatting door S. 1531 woorden 1 mei 2015 6.3 25 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Paragraaf 1. De levende natuur wordt ingedeeld in 3 domeinen: Bacteriën Archea Eukaryoten Bacteriën

Nadere informatie

Project Darwin en Geloof

Project Darwin en Geloof Project Darwin en Geloof Startopdracht A. Zie werkblad B. Ik vind de evolutietheorie wel te combineren met het geloof in God of Allah, maar niet met letterlijk alles wat in de theorieën staat. Eerder dat

Nadere informatie

De evolu(etheorie binnen de 21 e eeuwse biologie Leerhuis: Genesis of evolu0onaire schepping? Avond 1 Donderdag 17 december 2015

De evolu(etheorie binnen de 21 e eeuwse biologie Leerhuis: Genesis of evolu0onaire schepping? Avond 1 Donderdag 17 december 2015 De evolu(etheorie binnen de 21 e eeuwse biologie Leerhuis: Genesis of evolu0onaire schepping? Avond 1 Donderdag 17 december 2015 Ordening 1. Persoonlijk. Van gereformeerde school naar de RUG 2. Geschiedenis

Nadere informatie

inhoud Inleiding Wat is een fossiel? Hoe ontstaan fossielen? Paleontologie Beroemde fossielen Pluskaarten Bronnen Colofon en voorwaarden

inhoud Inleiding Wat is een fossiel? Hoe ontstaan fossielen? Paleontologie Beroemde fossielen Pluskaarten Bronnen Colofon en voorwaarden Fossielen inhoud 1. 2. 3. 4. 5. Inleiding Wat is een fossiel? Hoe ontstaan fossielen? Paleontologie Beroemde fossielen Filmpje Pluskaarten Bronnen Colofon en voorwaarden 3 4 5 9 11 15 16 18 19 Inleiding

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Evolutie theorie

Werkstuk Biologie Evolutie theorie Werkstuk Biologie Evolutie theorie Werkstuk door een scholier 2115 woorden 26 februari 2004 4,9 64 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding In onze huidige samenleving zijn er verscheidene theorieën aan

Nadere informatie

Katholieke Universiteit Leuven, 2009! Samenstelling: Bert De Groef! Lay-out: Sylvia Grommen & Bert De Groef! Met de financiële steun van! vzw!

Katholieke Universiteit Leuven, 2009! Samenstelling: Bert De Groef! Lay-out: Sylvia Grommen & Bert De Groef! Met de financiële steun van! vzw! Katholieke Universiteit Leuven, 2009! Samenstelling: Bert De Groef! Lay-out: Sylvia Grommen & Bert De Groef! Met de financiële steun van! vzw! ➎ ➓ ➎ ➏ ➏ ➑ Benedenverdieping! ➒ ➍ ➐ ➊ ➏ ➋ ➌ Bovenverdieping!

Nadere informatie

Dat dit geen eenvoudige kwestie is, bewijzen volgende voorbeelden:

Dat dit geen eenvoudige kwestie is, bewijzen volgende voorbeelden: DEEL 3 : EVOLUTIE VAN SOORTEN Hoofdstuk 1: Het begrip soort 1.1 Biologische soort Een biologische soort is een groep individuen die morfologische sterk op elkaar gelijken en zich onderling kunnen voortplanten

Nadere informatie

Beestige bundel van: 1

Beestige bundel van: 1 Beestige bundel van: 1 2 Ordening van organismen organisme = een levend wezen, iets wat leeft. Er zijn meer dan anderhalf miljoen soorten organismen. Om een overzicht te krijgen worden deze organismen

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1)

Samenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1) Samenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1) Samenvatting door CÃ line 1065 woorden 5 juli 2016 5,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie P4 Hoofdstuk 7 1 Uniek Eigenschappen

Nadere informatie

Tijd van jagers en boeren

Tijd van jagers en boeren Tijd van jagers en tot 3000 v. Chr. De prehistorie Prehistorie 3000 v. Chr. Evolutietheorie: Eerste mensen ong. 3 miljoen jaar geleden in Afrika ontstaan. Hij is geëvolueerd (Theorie Charles Darwin) en

Nadere informatie

Darwin stierf in april 1882, en is bijgezet in Westminster Abdij in Londen, naast Isaac Newton.

Darwin stierf in april 1882, en is bijgezet in Westminster Abdij in Londen, naast Isaac Newton. 18 mei Inleiding In 1831 vertrekt het zeilschip Beagle dat onder de Engelse vlag vaart, naar Zuid- Amerika om de kustlijn van dit continent in kaart te brengen. Aan boord is de nog jonge Charles Darwin.

Nadere informatie

Schepping of evolutie (Sion-avonden 4 & 18 november 2005)

Schepping of evolutie (Sion-avonden 4 & 18 november 2005) Schepping of evolutie (Sion-avonden 4 & 18 november 2005) Vandaag en over twee weken staat het onderwerp schepping of evolutie op de agenda. Hoewel ik er van overtuigd ben dat God aan 6 dagen meer dan

Nadere informatie

Opdracht 3.2. Darwins evolutieleer

Opdracht 3.2. Darwins evolutieleer INORMATIE STAPPENPLAN e leert... e oefent... over het leven en de persoon van Charles Darwin over de evolutieleer van Charles Darwin informatie opzoeken. Informatiebronnen Deze opdracht is geïnspireerd

Nadere informatie

De filosofie van het voeren

De filosofie van het voeren Terug naar Voorwoord Terug naar Inhoudsopgave Verder naar volgende hoofdstuk De filosofie van het voeren Inhoudsopgave van dit hoofdstuk: Het algehele beeld Hoe voeding in de Natuur er uit zou zien...

Nadere informatie

Talentagenda. Groeien vanuit je eigen talent

Talentagenda. Groeien vanuit je eigen talent Groeien vanuit je eigen talent Wekelijkse tips om met talenten aan de slag te gaan Leuke verhalen en doe-activiteiten Talentontwikkeling als groeilijn van 1 tot 6 Past binnen ruim aanbod van talentuitgaven

Nadere informatie

Evolutie en creationisme

Evolutie en creationisme Auteurs Melissa van Zon - Cunningham ; Saro Lozano Parra Laatst gewijzigd 25 mei 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/76826 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka De orka De orka is de grootste soort uit de familie van de dolfijnen. De orka heeft een gezet lichaam, met een stompe snuit. Het dier heeft één spuitgat, en grote peddelvormige buikvinnen. Wil je zelf

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL 2006

Bijlage VMBO-GL en TL 2006 Bijlage VMBO-GL en TL 2006 tijdvak 2 BIOLOGIE CSE GL EN TL Deze bijlage bevat informatie. 600051-2-588b REPTIELEN INFORMATIE 1 VERSCHILLENDE GROEPEN In de afbeelding hieronder staan vier soorten reptielen

Nadere informatie

Onze bijzondere planeet De aarde is een bijzondere planeet. Er zijn in het heelal veel meer planeten. Leven op onze planeet is mogelijk door de zon.

Onze bijzondere planeet De aarde is een bijzondere planeet. Er zijn in het heelal veel meer planeten. Leven op onze planeet is mogelijk door de zon. Project Dieren C- verrijking week 1 Info plus Algemeen Tijdbalk Het is heel moeilijk om je voor te stellen hoe lang geleden de aarde is ontstaan. Hoe lang duurde het voordat het eerste leven ontstond?

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz.

Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz. Door: Oscar Zuethoff Groep 6b - Meneer Jos & Ingrid Februari 2008 Inhoud Inleiding blz. 3 Wat is een fossiel? blz. 4 Hoe fossielen ontstaan blz. 5 Fossielen van zacht weefsel blz. 6 Zeedieren blz. 7 De

Nadere informatie

Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers.

Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers. Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers. Ik vind het zelf erg leuk om hier meer over te weten, heb hier veel over opgezocht en wil jullie daar nu

Nadere informatie

3 Het trage tempo van volwassen worden

3 Het trage tempo van volwassen worden 3 Het trage tempo van volwassen worden De lange periode van de kindertijd is niet alleen een tijd van breekbare onvolwassenheid en kwetsbaarheid en niet alleen een fase van ontwikkeling die doorlopen moet

Nadere informatie

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons:

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: Lesbrief 54: januari 2019 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@onzetaal.nl. Alarm! 3660 talen worden bedreigd! Uit een recent onderzoek

Nadere informatie

Levenswijze van jagers-verzamelaars. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

Levenswijze van jagers-verzamelaars. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 11 april 2019 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/103270 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Profielwerkstuk Biologie Evolutie mens en de externe factoren daarop

Profielwerkstuk Biologie Evolutie mens en de externe factoren daarop Profielwerkstuk Biologie Evolutie mens en de externe factoren daarop Profielwerkstuk door Drudge 4796 woorden 18 januari 2005 5,9 97 keer beoordeeld Vak Biologie Hoe is de evolutie van de mens gelopen?

Nadere informatie

Meercellig Tweezijdig symmetrisch Exoskelet. Dit is een stekelhuidige

Meercellig Tweezijdig symmetrisch Exoskelet. Dit is een stekelhuidige Meercellig Tweezijdig symmetrisch Exoskelet Dit is een stekelhuidige Dit is een stekelhuidige Meercellig Tweezijdig symmetrisch Exoskelet Dit is een geleedpotige Geleedpotigen ontstonden ongeveer tegelijk

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde

Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde Werkstuk Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde Werkstuk door een scholier 2441 woorden 4 april 2008 5,9 74 keer beoordeeld Vak Nederlands Ontstaan van leven in het heelal en de aarde

Nadere informatie

vissen amfibieën reptielen zoogdieren dinosauriërs primaten

vissen amfibieën reptielen zoogdieren dinosauriërs primaten Big Bang eencelligen meercellige wieren + dieren vissen amfibieën reptielen dinosauriërs zoogdieren primaten Australopithecus Waarom liep de Australopithecus rechtop? De eerste mens, de Australopithecus,

Nadere informatie

Evolutie - natuurlijke selectie

Evolutie - natuurlijke selectie Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jirin van Leeuwen ; 26 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/77573 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Eindexamen biologie vmbo gl/tl II

Eindexamen biologie vmbo gl/tl II REPTIELEN INFORMATIE 1 VERSCHILLENDE GROEPEN In de afbeelding hieronder staan vier soorten reptielen afgebeeld. Elke soort behoort tot een bepaalde groep van de reptielen: dier 1 behoort tot de krokodillen,

Nadere informatie

Er groeit iets in Meise!

Er groeit iets in Meise! Gidsprocedures Atelier Evolution Overzicht van de onderdelen Inleiding: Hoe werkt evolutie? Locatie : Van Heurck-auditorium Duur : 20 minuten Alle leerlingen samen Deel I: Evolutie in actie: Radiatie en

Nadere informatie

Evolutie / biodiversiteit

Evolutie / biodiversiteit Evolutie / biodiversiteit Cursus Natuurgids Overzicht van de les: o Evolutietheorie o Bewijzen voor de evolutietheorie o Ontstaan van soorten o Biodiversiteit 2 1 3 Oude opvatting: creationisme alles bestaat

Nadere informatie

Extensie 26- Etymologie van wetenschappelijke benamingen

Extensie 26- Etymologie van wetenschappelijke benamingen Extensie 26- Etymologie van wetenschappelijke benamingen als een woord aaneen geschreven wordt doch uit twee grondbetekenissen bestaat dan geeft een pijltje achter het eerste deel dat aan ( ) In de keuze

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 5 Erfelijkheid en Evolutie

Samenvatting Biologie Thema 5 Erfelijkheid en Evolutie Samenvatting Biologie Erfelijkheid en Evolutie Samenvatting door een scholier 1888 woorden 16 juni 2016 6,5 5 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1 De zichtbare eigenschappen (het uiterlijk) van een

Nadere informatie

Werkstuk door M woorden 15 juni keer beoordeeld. Wat zijn Pterosauriërs Inleiding:

Werkstuk door M woorden 15 juni keer beoordeeld. Wat zijn Pterosauriërs Inleiding: Werkstuk door M. 1487 woorden 15 juni 2001 7 70 keer beoordeeld Vak Biologie Wat zijn Pterosauriërs Inleiding: Dit werkstuk gaat over Pterosauriërs, ik heb hiervoor gekozen omdat ik dit nog de meest interessantste

Nadere informatie

Thuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos.

Thuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos. John van Schoor Medewerker educatie van NCB Naturalis in Leiden schatrijk Thuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos. Ongelooflijk vuil ondergoed en sokken die verdwijnen

Nadere informatie

In het begin. Schepping versus Evolutie voor groep 7. Inhoud. 1. Wat is waar? 2. Het verschil tussen een feit en een gedachte

In het begin. Schepping versus Evolutie voor groep 7. Inhoud. 1. Wat is waar? 2. Het verschil tussen een feit en een gedachte In het begin Schepping versus Evolutie voor groep 7 Inhoud 1. Wat is waar? 2. Het verschil tussen een feit en een gedachte 3. Wat gebeurde er in het verleden? 4. Waar komt het leven vandaan? 5. Hoe oud?

Nadere informatie

6,4. Zie bijlage voor het complete werkstuk inclusief afbeeldingen. Werkstuk door een scholier 4237 woorden 15 november keer beoordeeld

6,4. Zie bijlage voor het complete werkstuk inclusief afbeeldingen. Werkstuk door een scholier 4237 woorden 15 november keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 4237 woorden 15 november 2011 6,4 217 keer beoordeeld Vak Biologie Zie bijlage voor het complete werkstuk inclusief afbeeldingen. Inhoudsopgave Blz 1.0 Inleiding 3 2.0 Uitwerking

Nadere informatie

Schepping of Evolutie

Schepping of Evolutie Schepping of Evolutie Hou je van me? Van wie anders? Schepping of Evolutie Genesis 1:1 en 27 In het begin schiep God de hemel en de aarde.. 27 God schiep de mens als zijn evenbeeld 1 Schepping of Evolutie

Nadere informatie