groei, waardecreatie & bedrijfsovername + INTERVIEW Peter Paul de Vries kocht een beursfonds \ BRANCHESWITCHERS Overnemen in een vreemde branche INTERNATIONAAL De grens over met de Hollandse kaasschaaf Jaques Smits, voormalig controller (o.a. Shell, Getronics, ten Cate) kocht het herenmodelabel Collumn SPECIAL WAARDECREATIE U moet niet ín maar áán uw bedrijf werken! J U N I 2 0 1 0 / 9, 9 5 voor professionele ondernemers
Ondernemingsfinanciering De overheid ondersteunt bij het realiseren van uw ambities Om uw ondernemingsplannen te realiseren heeft u geld nodig, maar voor banken en andere financiers zijn de risico s soms te hoog. In die situatie kan het ministerie van Economische Zaken u als ondernemer ondersteunen. Er zijn financieringsregelingen voor elke fase waarin uw bedrijf zich bevindt. Innovatiekrediet Wilt u een innovatief product met veel commerciële potentie ontwikkelen, maar zijn er nog technische risico s? Het Innovatiekrediet is een risicodragend krediet voor de financiering van zulke projecten. Het Innovatiekrediet vermindert uw financiële risico: mislukt het project, dan hoeft u het Innovatiekrediet niet terug te betalen. Het krediet bedraagt maximaal 5 miljoen euro. Zowel starters als gevestigde MKB ers kunnen in aanmerking komen voor het Innovatiekrediet. Er is een apart budget beschikbaar voor projecten gericht op medische producten die klinisch getest moeten worden. Seed Capital Technostarters Om investeringen in technostarters te bevorderen biedt de regeling Seed Capital Technostarters participatiefondsen de mogelijkheid een lening te krijgen voor het aangaan van participaties in technostarters. Hiermee profiteren de fondsen van een verhoging van het rendement in combinatie met een verlaging van het risico. Als u technostarter bent, kunt een beroep doen op deze fondsen. Borgstelling MKB Kredieten Om uw bedrijfsplannen te realiseren heeft u geld nodig. Maar als u te weinig zekerheden kunt bieden, verstrekt de bank u waarschijnlijk geen lening. In zo n situatie kan de Borgstelling MKB Kredieten (BMKB) uitkomst bieden; de overheid staat dan garant voor een deel van de lening (maximaal 1,5 miljoen euro). De bank is daardoor eerder bereid een lening te verstrekken. Starters en innoverende bedrijven profiteren van extra gunstige voorwaarden. Groeifaciliteit Het is voor bedrijven steeds moeilijker om financiering aan te trekken. Dit geldt in het bijzonder voor risicokapitaal in de vorm van aandelenkapitaal of achtergestelde leningen; vermogen dat nodig is om de financiële basis van de onderneming te verstevigen. Bij de Groeifaciliteit staat de overheid garant voor maximaal vijftig procent van het risicokapitaal (bij financieringen tot maximaal 25 miljoen euro). Garantie Ondernemingsfinanciering Als uw bedrijf een banklening (al dan niet achtergesteld) nodig heeft, kunt u een beroep doen op de Garantie Ondernemingsfinanciering (GO). De GO biedt banken een garantie van vijftig procent voor nieuwe bankleningen van minimaal 1,5 miljoen euro en maximaal 150 miljoen euro. Wat doet Agentschap NL? Agentschap NL is onderdeel van het ministerie van Economische Zaken. Naast bovenstaande financieringsregelingen voert Agentschap NL, in opdracht van de overheid, een aantal andere regelingen uit die voor u als MKB-ondernemer interessant kan zijn wanneer u wilt innoveren of internationaal gaat ondernemen. Ook financiering nodig? Kijk op www.agentschapnl.nl/ondernemingsfinanciering hoe het ministerie van Economische Zaken u kan ondersteunen bij de financiering van uw bedrijf.
INHOUD 26 Internationaal Martijn Bos wilde met familiebedrijf Bos Kaasgereedschap as internationaliseren. De eerste poging mislukte, maar na de tweede poging vormt export meer dan de helft van zijn omzet, die bijna verdrievoudigde. 16 Q&A Peter Paul de Vries De luis in de pels van corporate Nederland is sinds twee jaar zelf gaan ondernemen door een slapend beursfonds over te nemen. Mijn bekendheid werkt als een magneet. 24 Social Media Via social media (linkedin, weblog, twitter) creëert u een grotere naamsbekendheid en dat leidt onver mijdelijk tot meer omzet. Tegen relatief kleine investeringen. special waardecreatie 33 40 Professionele ondernemers werken niet in, maar vooral aan hun bedrijf. In deze special aandacht voor strategisch denken, het vergroten van uw verdiencapaciteit en vijf tips om meer waarde te creëren. Brancheswitchers Als ondernemer starten in een branche die je niet kent, lijkt risicovol. Maar het is ook verfrissend en kan u op het juiste spoor zetten. Portret van 3 ondernemers die de sprong naar een nieuwe tak van sport durfden te maken. juni 2010 brookz 03
COLOFON GERT-JAN WOUTERSEN 6 24 15 mnd 6 Nationale Overname Dag 2010 Druk, gezellig en veel interessante contacten 9 Nieuws Financieren via de babybeurs, proefdraaien met een MBI-Kit, Private equity investeringen gedaald in 2009, Bank laat DGA s in de steek 12 Vallstein Corporate nance expertise voor MKB ers 14 Groeiboekje Tips van een ervaren entrepreneur 16 Q & A Peter Paul de Vries, Value8 deals 20 deal 01 Ed Magneé Alares 22 deal 02 Jim Vemeule Levident bazaar 49 DGA Academy 51 BOBB pagina 52 Vraag & aanbod Koop- en verkooppro elen van bedrijven, franchises & participaties column 58 Tjerk Lerou elk nummer Brookz is een uitgave van C365 Business Media Postbus 19 1399 ZG Muiderberg Directie Peter Rikhof Hoofdredactie Peter Rikhof, Pierre de Winter Eindredactie Nicole Gommers Vormgeving Wonderworks, Haarlem Basisontwerp Marjolein Rams Medewerkers Mark van Baal, Peter Bak, Marcel Bakker, Willemijn van Benthem, Martine Berendsen, Martin Dijkstra, Carien van Dijk, Rob Hartgers, Erik Hofstra, Linda Huijsmans, Suzanne Karsters, Ben Kuiken, Michel Mees, Dennis Mensink, Wietze Willem Mulder, Karin Quint, Sietske Raaijmakers, Koen van Santvoord, Maria Stijger, André de Vos Marketing Marjolein van Leeuwen Adverteren sales@scopebusinessmedia.nl Online Martijn Lub Abonneren Een lidmaatschap op Brookz kost 149 (ex btw). Abonnementen lopen tot wederopzegging tenzij u uiterlijk 2 maanden voor het aflopen van het abonnement hier schriftelijk van afziet. Voor vragen over uw abonnement kunt u bellen naar 020 311 37 99 of schrijf naar Postbus 23, 1190 AA Ouderkerk aan de Amstel voor abonneren, bestellen, adreswijzigingen en opzeggen. 04 Colofon 05 Voorwoord Druk Kroonpress, Estland SIETSKE RAAIJMAKERS 42 2010 Scope Business Media. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden gekopieerd of verveelvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. 04 brookz april 2010
redactioneel PIERRE DE WINTER Kijk naar uw bedrijf De essentie van ondernemen is waardecreatie. En daarnaast is ondernemen een vak, een professie, waarin u zich kunt bekwamen Tenminste, dat is wat we u in dit nummer proberen mee te geven. Maar denken in termen van waarde opbouwen of waardecreatie is geen dagelijkse bezigheid voor de gemiddelde ondernemer. Entrepreneurs van de oude stempel komen instinctief in verzet als ze lezen wat een directeur-eigenaar tegenwoordig allemaal moet doen om de markt te slim af te zijn. Laatst sprak ik er weer een. Een leven lang aan z n onderneming gebouwd een handel in ijzer en staal en nu op z n 72e jaar nog steeds elke dag om zes uur op om te zorgen dat de tent draait. Als een pater familias wakend over z n mensen, die vaak dertig jaar of langer bij hem in het bedrijf zijn gebleven. Zo n man heeft aan tips als wees altijd voorbereid op een exit (tip 3) of neem afstand van uw bedrijf (tip 5) een broertje dood. Dat is technocratentaal, afkomstig van mannetjes met een driedelig pak aan en een bril op, die goed kunnen rekenen. Maar als hij het zo goed weet waarom wordt hij dan zelf geen ondernemer? En het is niet alleen de oude garde die er moeite mee heeft. Een 42-jarige beurskenner als Peter Paul de Vries (zie Q&A, p 16.) is nancieel zeer onderlegd (tip 2). Maar hij heeft moeite met het uitzetten van een heldere strategie (tip 1) voor zijn nieuwe bedrijf Value8. Begonnen als een investeringsmaatschappij die andere bedrijven naar de beurs wil brengen, heeft hij momenteel zeven van zijn negen medewerkers aan het werk in corporate - nance. En wat noemt hij als belangrijkste onderscheidend vermogen? Inderdaad, hard werken (dat onderscheidend vermogen is bij Value8 trouwens Peter Paul de Vries zelf, maar dat ga je natuurlijk niet en plein public over jezelf vertellen). Wie met waardecreatie bezig is, moet regelmatig met de ogen van een kritische, nancieel onderlegde buitenstaander naar zijn of haar eigen bedrijf kijken. Een afstandelijke, analytische blik om datgene waar je van houdt en waar je dag in dag uit je ziel en zaligheid in stopt, eens even op de pijnbank te leggen. Dat is niet altijd even leuk, maar wel belangrijk. Het is de essentie van uw vak. Pierre de Winter pierre@brookz.nl juni 2010 brookz 05
XXXXXXXXXXXX Nationale Overname Dag 2010 BIJNA 250 ONDERNEMERS, INVESTEERDERS, BANKIERS EN ADVISEURS waren woensdag 14 april aanwezig op de tweede Nationale Overname Dag, een initiatief van Brookz en SRA. Interessante sprekers, vijftien verschillende workshops en natuurlijk strategisch netwerken op landgoed De Vanenburg. Prima dag, ik heb hier aan aantal interessante contacten opgedaan. De dagelijkse hectiek was even ver weg op landgoed De Vanenburg De grote zaal was tot de laatste stoel bezet Peter Paul de Vries (Value8) is optimistisch over de groeikansen voor MKB bedrijven In de pauzes werd er volop aan de relaties gewerkt Sander Collé (Van Oers Corporate Finance) is ouderwets op dreef De Fortis-stand werd goed bezocht. U zocht financiering? 06 brookz juni 2010 tekst PETER RIKHOF / fotografi e GERT-JAN WOUTERSEN
Wie zich verveelde kon altijd nog naar het fraaie plafond staren Ferry Nahon en Tom Beltman over creatief overnemen met Marktlink SRA-voorzitter Paul Dinkla zocht veelvuldig de buitenlucht op Onderonsje van de juryleden Jan los (SRA), Hans Gortemaker (PwC) en Jeroen Missaar (Zinco) Rolf Metz ( Ecart Invest) staat altijd open voor een mooie deal Winnaar van de SRA Overname Award René Vanhommerig (GrausBouw) krijgt de prijs uitgereikt van Loek Hermans (MKB-Nederland) Rene Vanhommerig wordt gefeliciteerd door de verliezend finalist Ed Magnée (Alares) Als je wint heb je vrienden Peter Rikhof (Brookz) moest natuurlijk weer zijn blaadje pluggen juni 2010 brookz 07
Zo verkoopt u uw bedrijf Ondernemers die hun bedrijf willen verkopen zijn vooral op zoek naar rust. Logisch, ze worden geconfronteerd met allerlei zaken waar ze onvoldoende verstand van hebben (je verkoopt tenslotte niet elke dag je bedrijf). Een partner die het klappen van de zweep kent is dan onmisbaar. Diligence is de overnamespecialist van het MKB en helpt u bij het vinden van de juiste koper. Dat doen we met een landelijk netwerk van twaalf onafhankelijke intermediairs (als er één voor u zoekt, zoeken er elf mee). Intermediairs die net als u zelfstandig ondernemer zijn en u alle aandacht geven die nodig is, en meer. We rusten niet voordat u met een goed gevoel aan een nieuw leven kan beginnen en houden u tijdens het verkoopproces volledig uit de wind, zodat u nog tijd heeft voor uzelf, uw partner, hobby s of de tuin. Belt u gerust 0318-50 21 24 voor een vrijblijvende afspraak met de intermediair bij u in de regio of kijk op onze website. Diligence 0318-50 21 24, www.diligence.nl
15 mnd vinden & kopen van een bedrijf P10 Proefdraaien P11 In de steek gelaten P11 Minder voor meer Leren kruipen ISTOCKPHOTO DE BEURSGANG BEGINT WEER EEN HAALBAAR INITIATIEF te worden voor bedrijven met groeiplannen. Alleen blijft het maar tobben met de Amsterdamse afdeling van babybeurs Alternext. Doodzonde. Terug van weggeweest: de beursgang. Wereldwijd zijn er in het eerste kwartaal van 2010 77 beursintroducties te bejubelen geweest, terwijl dat er in het eerste kwartaal van 2009 maar zestien waren. En nu de euro-crisis bezworen lijkt, kan die lijn zich misschien gaan voortzetten. Voor het segment kleine en middelgrote bedrijven heeft NYSE Euronext in 2006 een speciale handelsvloer ingericht: Alternext. Ondernemingen die daar genoteerd zijn, hoeven niet aan de IFRS-accountingregels te voldoen, ze hoeven geen kwartaalcijfers te publiceren en niet te voldoen aan de code-tabaksblat. Het is niet de eerste alternatieve handelsvloer in Amsterdam. Eerdere initiatieven stier-» juni 2010 brookz 09
15 mnd vinden & kopen van een bedrijf NIEUWS FINANCIËRING ONDERNEMEN Q&A Nederlandse ondernemers nanciëren hun groei vooral uit eigen winst ven een vroegtijdige dood en ook Alternext Amsterdam leidt momenteel een zieltogend bestaan, met welgeteld twee genoteerde bedrijven: handelsgroep Reesink en detacheerder TMC. Vreemd eigenlijk. Want aan grote broer Alternext Parijs staan zo n 120 bedrijven genoteerd en zelfs Alternext Brussel telt tien fondsen, terwijl de babybeurs in Londen - AIM - ook een laaiend success is. Vraag: gaat herstel in beurzenland ook de Amsterdamse babybeurs uit het slop trekken? Hoogtepunt Natuurlijk, zegt Anne-Louise Lynden, head business development new listings aan NYSE Euronext. Voor een bepaalde categorie bedrijven is Alternext het uitgelezen platform om groeikapitaal te vinden. Om dat platform aantrekkelijker te maken, wil NYSE Euronext er straks ook obligatieleningen laten verhandelen. Daarnaast wordt gekeken hoe het proces van een beursgang versoepeld kan worden en wil mennederlandse bedrijven wijzen op het internationale karakter van de babybeurs. Lynden: We kunnen gaan poolen met Parijs en Brussel en bedrijven kunnen zichzelf vergelijken met hun counterparts daar. Ronald Bakker, senior manager Deloitte offering services, weet nog niet of het gaat helpen. In zijn ogen is Alternext een prima platform, maar zijn er nog wel een paar uitdagingen. Gezien het beperkt aantal noteringen zijn de kosten relatief hoog ten opzichte van de hoeveelheid geld - 5 tot 30 miljoen - die je er kunt ophalen. Die kosten belopen dus 5 à 10 procent. En wat betreft de verhandelbare obligatieleningen: Ik kan me er iets bij voorstellen, maar de banken moeten er in hun rol van initiator wel in gaan geloven. Tot slot vraagt Bakker zich af: Is de Nederlandse MKB-ondernemer wel toe aan een beursgang? Anders dan in de Angelsaksische landen wordt een IPO hier niet door iedereen gezien als het hoogtepunt in een ondernemersleven. Hoogleraar ondernemings nanciering aan de Universiteit van Tilburg Piet Duffhues, is het met Bakker eens. Nederlandse ondernemers zijn bang voor zeggenschapsverlies en laten daarom mogelijkheden voor het aantrekken van extern eigen vermogen liggen. Uit onderzoek van ons is gebleken dat ze hun groeiplannen hoofdzakelijk - nancieren uit eigen winstreserveringen. En ze beperken die plannen zelfs als de reserve niet voldoet. Ze zijn dus gemiddeld hartstikke solvabel, maar groeien minder hard, omdat ze de zeggenschap binnen boord willen houden. Duffhues zet ook vraagtekens bij de lage liquiditeit van Alternext; er vindt weinig handel plaats. De fondsen zijn te klein voor de institutionele partijen en wekken te weinig vertrouwen voor de particulier. Doodzonde, vindt Duffhues. Een markt als Alternext zou veel kunnen betekenen voor de economische groei in Nederland. Shoppen Ronald Bakker heeft eens aan zijn Franse collega s gevraagd wat er in Frankrijk anders gaat. Er is daar een veel uitgebreider netwerk van kleine corporate nance huizen te vinden, die de Alternext-markt bedienen tegen lagere kosten en haar zodoende tot leven hebben gebracht. Over die kosten heeft Anne-Louise Lynden nog wel wat te zeggen. Die zitten m niet in onze fee, maar in die van de adviseurs. En aangezien er het afgelopen jaar heel wat nieuwe boutiques in corporate - nance bij zijn gekomen, zou ik tegen bedrijven zeggen: Ga shoppen en je bent waarschijnlijk al een stuk goedkoper uit. Daarnaast weet Lynden: In Frankrijk is een scale incentive voor beleggen in MKBbedrijven in het leven geroepen. In Nederland zijn wij daar ook voor aan het lobbyen. Op steun van hoogleraar Duffhues kan ze rekenen. De overheid zou een scale stimulans - à la Tante Agaath - moeten invoeren om beleggen in kleine bedrijven te stimuleren, zodat die markt op gang komt. Dat geldt zowel voor aandelen als obligaties. Gebeurt zoiets niet, dan weet ik niet of Alternext over een paar jaar nog bestaat. TOOLSCAN Proefdraaien NIEUW MBO-KIT verlaagt drempel om in te stappen Aan een management-buy-in kleeft gewoon een gigantisch afbreukrisico. Aan het woord is Mark van Beusekom van Hogenhouck Bedrijfsoverdrachten in Den Haag. Van Beusekom heeft samen met Michiel Martin van juristenkantoor BarentsKrans een werkwijze uitgedokterd die dat risico voor kopende partijen vermindert, terwijl tegelijkertijd voor de verkopende partij meer zekerheid wordt verschaft. Van Beusekom: Tot nu toe was de keuze: meteen een 100 procent overname, of de verkopende ondernemer neemt de inkopende manager enkele jaren in dienst, zodat die kan ondervinden of hij klikt met het bedrijf. Het eerste is een enorm risico, maar het laatste voor de inkoper ook. Die kan zijn plannen niet doorvoeren, of krijgt na een succesvol optreden in loondienst te maken met een hogere overnameprijs. Met de MBI-Kit is een tussenroute bedacht en in kant-en-klare contracten vastgelegd. De overnameprijs wordt bepaaald, de inkoper neemt een belang van 10-20 procent en draait zes maanden proef. Bevalt het niet, dan kan kosteloos de hele transactie worden teruggedraaid. Bevalt het wel, dan gaat een nieuwe proefperiode van twee à drie jaar in. Gedurende die periode kan het alsnog mis gaan, maar dan heeft koper altijd het recht de overname voor 100 procent af te ronden, tegen de tevoren overeengekomen prijs. Voordeel koper: hij/zij geeft zijn commitment stapsgewijs af en overnameprijs staat vast. Voordeel verkoper: de drempel richting mogelijke kopers wordt aanzienlijk lager. Van Beusekom: het is proefdraaien in de praktijk, mét een commitment. www.hogenhouck.nl 10 brookz juni 2010
ONDERZOEK In de steek gelaten DIRECTEUREN van niet-beursgenoteerde bedrijven voelen zich niet meer ondersteund door hun bank. Dat blijkt uit de Private Companies Barometer van PricewaterhouseCoopers, een nieuw halfjaarlijks onderzoek onder bijna 600 directieleden en DGA s van private- en familiebedrijven. 82 Procent van hen heeft het idee minder door de overheid te worden gesteund dan multinationals, terwijl driekwart van hen ervaart ook bij kredietverstrekkers achteraan in de rij te staan. Bijna 90 procent van de onderzochte bedrijven heeft het afgelopen jaar een kredietaanvraag gedaan. Bij driekwart ging dat moeizamer dan andere jaren en maar in 47 procent van de gevallen werd de aanvraag gehonoreerd. Dat heeft tot gevolg dat 50 procent van de DGA s en directieleden zijn huisbank een onvoldoende geeft. En zelfs dat een derde van hen laat weten zogauw de economie weer hersteld is, op zoek te gaan naar een andere huisbank. De directeuren hekelen met name de toegenomen afstand die ze ervaren van hun bank. De bureaucratische houding van banken komt 77 procent van de ondervraagden de keel uit en maar liefst 67 procent van hen zegt zelf te ervaren meer risicotoeslagen te moeten betalen bij de bank dan beursgenoteerde branchegenoten. 71 Procent van de private bedrijven zegt sterke negatieve effecten te ondervinden van de huidige economische omstandigheden. Bij één op de vijf heeft de crisis geleid tot een andere samenstelling van het management team. 60 Procent verwacht het komende jaar omzetstijging te boeken; 40 procent denkt meer te gaan investeren en 37 procent verwacht meer mensen aan te nemen. Ze zijn niet verdrietig, deze ondernemers. Wel (en terecht) chagrijnig. www.pwc.nl/barometers PARTICIPATIEGELD Minder voor meer NEDERLANDSE private equity-investeringen dalen voor tweede jaar op rij. Terwijl de aandelenbeurzen alweer een jaar lang voorzichtig herstel laten zien, is het in private equity-land nog altijd huilen met de pet op. Dat blijkt uit onderzoek dat de Nederlandse Vereniging voor Participatiemaatschappijen (NVP) deed in samenwerking met PricewaterhouseCoopers. Het hoogtepunt voor private equity lag in 2007, toen door Nederlandse partijen 4,2 miljard euro werd geïnvesteerd. Rampjaar 2008 liet een tussenstand zien van 1,79 miljard, maar vorig jaar ging het weer net zo hard naar beneden: 776 miljoen euro hebben Nederlandse partijen in 2009 geïnvesteerd in bedrijven. Met buitenlandse partijen ging het nog veel harder: van 1,1 miljard in 2008, naar 163 miljoen vorig jaar. Opvallend is dat tegelijkertijd het aantal bedrijven dat geld ontving van participatiemaatschappijen, omhoog is gegaan van 284 naar 308. Die toename heeft alles te maken met de kredietcrisis. Omdat veel van de bedrijven in hun portefeuilles het zwaar hebben, hebben investeerders hen het afgelopen jaar voorzien van de nodige liquide middelen om de moeilijke periode door te komen. Het aantal bedrijven dat voor het eerst nanciering ontving is in 2009 gelijk gebleven. Bijgevolg is de omvang van de investeringen ink omlaag gegaan. Het gemiddelde investeringsbedrag is gedaald van 6,3 naar 2,5 miljoen. In 2009 bleef 92 procent van de investeringen onder de 5 miljoen; in voorgaande jaren lag dat percentage rond de tachtig procent. De onderzoekers verwachten dat het investeringsklimaat langzaam zal gaan verbeteren. Investeerders hebben voldoende kapitaal in portefeuille en er wordt verwacht dat de verkoop van participaties weer op gang zal komen. juni 2010 brookz 11
15 mnd vinden & kopen van een bedrijf NIEUWS FINANCIËRING ONDERNEMEN Q&A Bankenscan EEN SOFTWAREPROGRAMMA WAARMEE U UITREKENT hoeveel de bank aan u verdient. Met WalletSizing van nancieel consultancy Vallstein heeft u een betere onderhandelingspositie bij uw bank en dat scheelt geld. Wie Hugo van Wijk en Titus Cunnen Product WalletSizing Wat berekent hoeveel een bank aan u verdient Hugo van Wijk en Titus Cunnen liepen elkaar in 1999 tegen het lijf in Portugal en raakten aan de praat. Van Wijk was ABN Amro-bankier en Cunnen nancieel directeur van zelfbedieningsgroothandel Makro in het Zuid-Europese land. Die ontmoeting resulteerde tien jaar later in de oprichting van Vallstein, met het idee WalletSizing als gat in de markt. Bankkosten WalletSizing gaat er vanuit dat wanneer een bedrijf weet hoeveel een bank aan hen verdient, ze een betere positie vergaart aan de onderhandelingstafel. Het softwaremodel berekent enerzijds de bancaire kosten van een bedrijf en analyseert anderzijds de kosten/baten van elke bank die in de database staat. Daardoor krijg je een nancieel transparante relatie met je bank, zegt medeoprichter Van Wijk. Met de methode van Vallstein kijkt de ondernemer door de ogen van de nanciele instelling naar zijn eigen organisatie, waardoor de sterke en zwakke punten snel boven komen drijven. Maar hij ziet ook wat zijn bank aan hem verdient, het rendement van diezelfde lening bij concurrenten van de eigen bank en daardoor hoeveel speelruimte er aan de onderhandelingstafel is. Met dat kennisvoordeel is het prettiger onderhandelen, bijvoorbeeld voor de her nanciering van een lening, voor het naar beneden brengen van de renteopslag op krediet of voor betere betalingsverkeertarieven met buitenlandse lialen. Volgens Van Wijk is de gemiddelde besparing van een onderneming door WalletSizing rond de 25 procent. Wanneer wij een bedrijf meehelpen met de onderhandelingen, dan nemen de bancaire kosten met ongeveer een kwart af, vertelt de voormalige bankier. Herbezinning Hoewel de portefeuille van Vallstein met bedrijven van miljoenen tot miljarden omzet is gevuld, bezweert Van Wijk dat het concept van WalletSizing ook op kleinere ondernemingen toepasbaar is. De analyse en methode blijven hetzelfde. Iedere ondernemer zou op zijn mínst moeten weten hoeveel opbrengsten hij per jaar voor de bank vertegenwoordigt. Wat niet meteen wil zeggen dat er ink bespaard kan worden, want dat is van meerdere factoren afhankelijk. Maar je ziet ook of je een aantrekkelijke klant bent vanuit het rendementoogpunt van de bank, vervolgt de Vallsteinoprichter. Wanneer dat positief is, heb je wat te eisen als ondernemer. Met dat gegeven kun je makkelijker onderhandelen in bankenland. Wanneer de feiten op tafel liggen, kun je kritischer en ef ciënter inkopen bij wellicht meerdere banken. Nu het ergste stof van de nanciële crisis is neergedaald, ziet Van Wijk herbezinning bij ondernemers. Uiteraard ligt de nadruk eerst op het overleven van het economisch zware weer, maar men kijkt intussen weer verder. Want het is niet alleen de vraag of de bank wel met de ondernemer in zee wil. Maar ook of de ondernemer wel trek heeft in een bank die wellicht niet stabiel genoeg is om er over vijf jaar nog te zijn. 12 brookz juni 2010 tekst WIETZE WILLEM MULDER
ervaar vrijheid en controle. Of er ruimte is voor groei en innovatie lijkt niet langer een financiële vraag. De capaciteit van je netwerk bepaalt - dicteert - het tempo en de intensiteit van de ontwikkeling. Eurofiber geeft je de vrijheid en controle weer terug. Hoe? Door het aanbieden van een eigen, onafhankelijk glasvezelnetwerk voor bedrijven en instellingen. Alleen het netwerk. Op dit moment ruim 9.500 km. Mét alle fantastische innovatieve mogelijkheden. Zónder ongevraagde diensten. Instappen kan al vanaf 10 Mbps en de capaciteit om door te groeien is onbeperkt. Iedere organisatie beslist dus voortaan zelf voor welke toepassing, technologie of diensten zij haar verbindingen inzet. Vanuit de riante positie dat snelheid, veiligheid en continuïteit gewaarborgd zijn door het merk met de olifant. www.eurofiber.nl het begint bij glasvezel.
15 mnd vinden & kopen van een bedrijf NIEUWS FINANCIËRING ONDERNEMEN Q&A Planbare groei VOLGENS SERIE-ENTREPRENEUR KEES DE JONG ben je pas geslaagd als ondernemer als je bedrijf onafhankelijk van jezelf kan opereren. Groei is daarbij een voorwaarde. En daarom het centrale thema in zijn columns in het Financieele Dagblad. Nu in boekvorm. Voor iedereen die graag een goede ondernemer wil worden of zijn, heeft Kees de Jong (41) drie gouden tips: Eén, neem een coach die je af en toe een schop onder je kont kan geven. Twee, zorg dat je áán je organisatie werkt en niet erin. En drie: zorg voor een sterke tweede man die je helpt de ideeën uit te voeren en je lastige vragen durft te stellen. In een van zijn columns vergelijkt De Jong ondernemen met het rijden in een paarse bus. Hij is paars omdat ie opvallend anders moet zijn dan de concurrent. De passagiers zijn de mensen met wie je de zaak runt. De ondernemer zit aan het stuur en bedient het gaspedaal. Zijn blik is beurtelings gericht op het dashboard en op de weg voor zich. De Jong deelt de twintig jaar van zijn ondernemerschap op in twee periodes van tien jaar. In 1991 begon hij met marktonderzoeksbureau Blauw Research en realiseerde daarmee een meer dan gemiddelde groei. Dat ging eigenlijk per ongeluk, zegt hij nu. We namen besluiten vooral op basis van intuïtie. Na die tien jaar voelde hij de behoefte om zijn intuïtieve kennis aan te vullen met wetenschappelijk onderbouwde theorieën. Daarvoor koos hij het MIT in Boston. Daar stond op papier door welke plafonds een groeiend bedrijf heen gaat en welke belemmeringen het bijna per de nitie tegen komt. Met terugwerkende kracht zag ik wat wij in het verleden op een intuïtieve manier goed en fout hadden gedaan. Zelfkennis Met de kennis van nu had hij toen zijn organisaties toen meer op cash gestuurd en minder tijd besteed aan mensen die niet mee konden of wilden groeien. Wat we achteraf gezien goed hebben gedaan, was bijsturen op momenten dat we zelf het probleem begonnen te vormen, analyseert hij. Een goede ondernemer groeit zelf ook en zelfkennis is daarbij een goede eigenschap, net als de bereidheid om te leren en soms van koers te veranderen. Wie zich in groei verdiept, zal zien dat er wetten zijn en valkuilen, die altijd en overal opgaan. Groei kun je daarom plannen, daarvan is De Jong overtuigd. En dus kun je die groei versnellen door je organisatie op de juiste manier in te richten. Bovendien moet je zelf ook groeien. wie Kees de Jong (41), serie/ondernemer wat Het groeiboekje, 70 tips van een ondernemer voor Ondernemers die willen bouwen Verandering is noodzakelijk, want stilstaand water gaat stinken, zegt hij. Dat kun je bereiken door in gesprek te blijven met experts, cursussen te volgen en jezelf steeds te blijven ontwikkelen. Als het goed is leidt die ontwikkeling tot een steeds grotere afstand tussen jezelf en je bedrijf. Dat is altijd mijn voornaamste doel. Een echte ondernemer kijkt niet naar het heden, maar naar de toekomst. Als je ergens middenin zit lukt dat niet. Bouwen Groeien en ondernemen horen voor De Jong onlosmakelijk bij elkaar. Groeien moet. Ondernemers die ervoor kiezen klein te blijven, noem ik middenstanders of ZZP ers. Ook prima, maar in mijn ogen ben je dan geen ondernemer. Dat ben je pas als je organisaties gaat bouwen en uitbouwen. Als je gaat groeien dus. 14 brookz juni 2010 tekst LINDA HUIJSMANS
Antwoord op ondernemersvragen Hoe vind ik een koper voor mijn bedrijf? Hoe bepaal ik de waarde van goodwill? Hoeveel is mijn bedrijf waard? Waar begin ik als ik een bedrijf wil kopen? Welke rechtsvorm kies ik? Hoe verloopt een overname van een familiebedrijf? Wat is het verschil tussen optie & voorkeursrecht? Als ondernemer ben je van veel markten thuis, maar je kunt niet altijd alles weten. Het zoeken naar antwoorden en oplossingen is tijdrovend. Daarom is er de MKB Servicedesk. Wij helpen je deze antwoorden en oplossingen te vinden, zodat jij je kan richten op ondernemen. Surf naar www.mkbservicedesk.nl en vind een antwoord op je ondernemersvraag.
vinden & kopen van een bedrijf NIEUWS INVESTEREN INNOVATIE Q&A ONDERHANDELEN Peter Paul de Vries (1967) was van 1995 tot 2007 directeur van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). Hij begon er zijn carrière in 1989 als economisch stafmedewerker en werkte zich in zes jaar op tot de hoogste positie. Sinds september 2008 is De Vries bestuursvoorzitter van het door hemzelf opgerichte beursgenoteerde investeringsfonds Value8. Hij wil kleine en middelgrote bedrijven naar de beurs brengen. Hij is een regelmatige gast in het VARA-programma Pauw & Witteman. 16 brookz juni 2010
Q&A PETER PAUL DE VRIES. CEO VALUE8. 15 mnd Wij zijn voorlopig nog Cambuur MET ZIJN BEURSGENOTEERDE INVESTERINGSBE- DRIJF VALUE8 timmert Peter Paul de Vries hard aan de weg. Beleggers zijn zo enthousiast dat De Vries al drie koerswaarschuwingen heeft afgegeven. Geef ons vijf jaar en reken ons dan af op wat we gepresteerd hebben. Eind 2007 stopte Peter Paul de Vries (42) als directeur van de Vereniging Effecten Bezitters (VEB). Zijn vaak harde strijd tegen bestuurders van multinationals leverde hem het imago op van een moderne Robin Hood. Na een radiostilte van driekwart jaar liet De Vries zich eind 2008 plotseling van een heel andere kant zien. Hij nam een slapend beursfonds over dat hij onder de naam Value8 transformeerde naar een investeringsmaatschappij. Naast investeren in een eigen portfolio helpt Value8 zelf genoteerd aan Euronext - ook bij de begeleiding van kleine en middelgrote bedrijven naar een eventuele beursgang. Nu, ruim anderhalf jaar later, wordt Value8 dat ondertussen negen personen telt en meer omzet haalt uit nanciële dienstverlening dan uit zijn investeringsportefeuille - aan de beurs als een groot succes gezien. In 2009 was het aandeel Value8 goed voor een koersstijging van 331 procent. Hoe kwam je erbij om een investeringsmaatschappij op te starten? Ik heb altijd geweten dat ik niet m n hele leven belangenbehartiger zou blijven. Ik ben al sinds m n vijf- tiende belegger. Ik zat op m n kamer tussen stapels jaarverslagen op een leeftijd dat anderen singletjes draaiden. Dus het moest een keer gebeuren. Het bijzondere was: mijn vertrek bij de VEB viel vlak na het allereerste begin van de nanciële crisis. En toen zich medio 2008 plotseling een kans voordeed om een beursgenootschap Exendis - over te nemen, was dat eigenlijk twee, drie jaar te vroeg. Maar tegen de prijs van dat moment zou ik het nooit meer krijgen, dus nu moest ik het doen. In september 2008 hebben we de deal rond kunnen maken. Dat was op het hoogtepunt van de crisis, vlak voor de val van Lehman Brothers. Werd je niet voor gek verklaard? Dat kun je wel zeggen. Tussen de val van Fortis en die van Lehman zaten twee weken en precies in die periode hebben wij onze deal wereldkundig gemaakt. Dat leek misschien waaghalzerij, maar het was een mooie kans. Je bracht je aandelenbelang in het medische bedrijf Glengowan in, plus een bedrag van zeven ton. Ik neem aan dat je dat niet bij elkaar gespaard had van je VEB-salaris? Ik ben niet een slechte belegger en daarnaast heb ik geen voorkeur voor dure auto s en kaviaar. Dus dan blijft er iets over. Daarnaast heb ik als privépersoon ook direct in bedrijven geïnvesteerd. Overigens; het is toch niet zo vreemd als je tegen die tijd enig vermogen hebt opgebouwd? Het zwaartepunt bij Value8 is inmiddels verschoven naar corporate finance-activiteiten en deals. Is dat niet wat vreemd voor een investeringsmaatschappij? Iemand van de Belgische krant De Financieel Economische Tijd vroeg me wat ons business model was. Ik zei: We hebben geen business model. Wij zijn een kleine, jonge organisatie met een grote wendbaarheid en een makkelijke grootaandeelhouder (De Vries zelf PdW). Dus kunnen wij op basis van de opportunities die komen ons model aanpassen. In corporate - nance in het kleine en middelgrote segment is veel te doen en daarin kunnen wij een goede boterham verdienen. We kunnen bedrijven ook echt helpen tegen bedragen en percentages die ze bij een ander niet krijgen. Als je een grote instelling kiest, betaal je mee aan overhead, grote kantoren en traagheid.» tekst PIERRE DE WINTER / fotografi e MARCEL BAKKER juni 2010 brookz 17
15 mnd vinden & kopen van een bedrijf NIEUWS INVESTEREN INNOVATIE Q&A ONDERHANDELEN Wat onderscheidt jullie van andere kleinere partijen in de markt? Is dat niet vooral de reputatie van Peter Paul de Vries? Nou, die werkt inderdaad als een magneet op deals. Ik denk dat mensen een aantal dingen van ons verwachten: snelheid, het feit dat we iets voor elkaar kunnen boksen voor ze en ik denk ook het vertrouwen dat ze bij ons geen oor aan krijgen genaaid, wat op veel plaatsen wel gebeurt. Vervolgens weten mensen dat er bij ons veel kennis zit over de beurs, en volgens mij geloven beleggers dat wij hun belangen daadwerkelijk serieus nemen. Hoe doe je dat? Door gewoon hard te werken. Ook in de weekends en ook s avonds. Wij zijn klein, dus om schaal te krijgen en rendement te maken, moeten we slimme dingen doen Dat zegt iedereen. Ik zou daar als aandeelhouder geen genoegen mee nemen. Ja, maar lang niet iedereen doet het ook. Wij zijn klein, dus om schaal te krijgen en rendement te maken, moeten we slimme dingen doen. We pakken kruimels op die anderen laten liggen en proberen daarmee zodanig goed om te gaan dat ze in waarde gaan groeien, op de lange termijn. Pas over vier jaar als onze eerste vijf jaar om zijn kun je daar iets over zeggen. En daarnaast kunnen we een prima boterham verdienen in de dienstverlening. Voorlopig gaat het op de korte termijn erg goed, met een rendement over 2009 van 331 procent. Dat is krankzinnig en wederom te wijten aan je reputatie. Ja, we kregen zelfs een prijs van NYSE Euronext. Die heb ik met een grote glimlach in ontvangst genomen en gezegd: Ik ben hier vooral omdat dit waarschijnlijk de laatste keer is dat we zo in de prijzen vallen. Wij willen bouwen aan waarde, we doen dat op de lange termijn en we willen eigenlijk niet dat de koers daarop vooruit loopt. Het woord koerswaarschuwing is afkomstig van ons. We hebben er het afgelopen anderhalf jaar drie afgegeven, omdat we geen opgeblazen koers willen en overspannen verwachtingen. Overigens heeft het gewerkt de koers is redelijk tot rust gekomen. Even over de bedrijven die jullie in portefeuille hebben: die zijn heel verschillend. Van een producent van zonnepanelen in Spanje, een bedrijf in medische hechtingssystemen tot een producent van educatieve computergames. Wat is de ratio daarachter? We zijn op zoek naar groei. En het is inderdaad heel divers. Dat is denk ik de luxe van deze periode, dat we onszelf de tijd kunnen geven om focus aan te brengen. Want op termijn zal er wel meer lijn in moeten komen. Wat wel zo is: aan de meerderheid van onze investeringen zit een duurzaam aspect. Is dat waar je heen wilt? Een investeerder in duurzame bedrijven worden? Nou dat gaat wat ver. Het rendement staat voorop en ik ben geen geitenharen sokkentype. Maar ik geloof in duurzame energie. Als je ziet hoe lang deze aardbol bestaat en hoeveel jaren we af zijn van het moment waarop duurzame energie een volstrekt concurrerende energiebron wordt, dan maakt het mij niet uit of dat in 2010, 2015 of 2020 gebeurd; ik vind dat gewoon een geweldige sector. Net als internet overigens. Als je ziet hoe een bedrijf als Binck binnen tien jaar een van de grootste effectenorder-bedrijven van Nederland is geworden, dat is spectaculair. Bestaande bedrijfsmodellen worden in hoog tempo vervangen en wij kijken naar bedrijven die snel op dergelijke ontwikkeling kunnen inspelen. Waar wil je straks staan, na die eerste vijf jaar? Uuh. Misschien stiekem wel Midcap. Maar misschien is dat dan nog iets te vroeg. Ik hoop eigenlijk vooral dat wij over vijf jaar nog steeds evenveel spirit en snelheid hebben als nu. En ik kan me niet voorstellen dat we dan geen hele goede rendementen halen. Kan ik volgen, maar wederom kan ik er als belegger niet veel mee. Waar staat u over vier jaar, mijnheer de Vries, en wat is mijn rendement dan? We gaan het beter doen dan de beurs; minimaal tien procent rendement per jaar, en dat zou ik conservatief vinden. Als er dus projecten langs komen die tien procent opleveren, dan doen we die niet. Want we moeten ook mogelijke tegenvallers kunnen herbergen. Overigens kom ik momenteel niet veel ontevreden aandeelhouders tegen. Jullie willen bedrijven naar de beurs gaan brengen. Al enig idee wanneer de eerste aan de beurt is? Eind 2011 willen we wel een aantal bedrijven naar de beurs hebben gebracht. Maar ik denk dan eerder aan externe kandidaten die we gaan begeleiden, dan aan de bedrijven in onze portefeuille. Die moeten nog een 18 brookz juni 2010
paar stappen maken voor ze zover zijn. Maar bij een aantal van hen is zeker interesse. Waarom moet een klein of middelgroot bedrijf naar de beurs? Er zijn recent enorme verliezen geleden, en je krijgt met pottenkijkers te maken. Sinds 2005 zijn er meer bedrijven van de beurs gehaald dan andersom. In mijn ogen moeten ze het vooral niet doen als ze het niet willen. Maar er zijn grote voordelen verbonden aan een beursnotering. Je zichtbaarheid wordt enorm vergroot, wat je marketinginspanningen ten goede komt. En je geloofwaardigheid wordt groter. Als ik in Parijs kom, kennen ze Peter Paul de Vries niet meer. Maar als listed company nemen ze ons daar wel serieus. Het is nog steeds een kwaliteitsstempel. En het is al helemaal goed voor het aantrekken van kapitaal. De kapitaalmarkten zitten redelijk dicht voor eigen vermogen. Private equity bestaat nog wel, maar likt zijn wonden. Als je groeiplannen hebt, kun je als genoteerde onderneming overnames betalen in aandelen; je kunt dus je groeiplannen realiseren. Stel nou dat er 400 bedrijven zijn die daarvoor in aanmerking zouden komen, dan zou misschien zo n 10 procent daarvan 40 bedrijven daar echt baat bij hebben. Dat vind ik nog steeds een groep die groot genoeg is om me actief mee bezig te houden. Wanneer is een bedrijf klaar voor de beurs? Je moet geld verdienen, minimaal tussen de tien en twintig miljoen waard zijn en een groeiplan hebben. Hoe selecteer je de bedrijven waar je in stapt? Op jullie website las ik dat de kwaliteit van het management doorslaggevend is. Hoe bepaal je de kwaliteit van het management? Als iemand een consistent en begrijpelijk verhaal houdt waarom hij iets anders en beter kan dan anderen. Als-ie dat ef ciënt kan organiseren en we geloven dat hij dat kan, dan zijn we al ergens. Maar als-ie vervolgens in een dure Ferrari wegrijdt, dan weet ik het niet. En als-ie altijd op vakantie is, gaan we ook twijfelen. En als-ie weinig business heeft, maar een prachtig kantoor, wekt dat ook argwaan. Het is een proces dat werkt met red ags. En ik moet zeggen dat ik wel houd van het conservatieve, zuinige type dat meer waarmaakt dan hij belooft. Wat als een onderneming in jullie portefeuille in zwaar weer komt? Grijpen jullie dan hard in, als een echte participatiemaatschappij? Het kan best zijn dat je een keer moet bijsturen. Wat heel belangrijk is, is dat een onderneming snel cash- ow-positief draait. Vanaf dat moment is er rust en kun je maatregelen nemen die de waan van de dag overstijgen. En dan kun je mee gaan denken. Misschien wordt er maar met drie van de twintig producten geld verdiend, dus focus op die drie. Of moet er een joint-venture komen met een partij die voor jou gaat verkopen. Je zit niet op de stoel van de ondernemer, maar je denkt wel mee. Maar in een ernstig geval moet misschien wel tien procent van de werknemers ontslagen worden. Dan blijft er van het Robin Hood-imago van Peter Paul de Vries maar weinig over. Wij zitten niet in bedrijven met 100-200 mensen, dus voorlopig acht ik die kans klein. Maar inderdaad, zoiets kan gebeuren. Weet je, bij alles geldt dat je tegenslagen moet kunnen incasseren. En dat moet dat zogenaamde imago van mij dan ook maar. Ik ben er niet bewust mee bezig en ik heb geen spin doctors. Het belangrijkste is dat je authentiek bezig bent, en fouten maken hoort daarbij. Bij de VEB heb ik ook fouten gemaakt. Ik moest eens de vraag beantwoorden wat mijn grootste fout was geweest in mijn VEBtijd. Ik mailde hem door naar mijn (toen nog VEB-) collega Gerben Hettinga en die stuurde binnen vijf minuten een mailtje terug met mijn tien grootste blunders. Maar de leden hebben altijd gedacht: De Vries zet zich voor mij in. Over vijf jaar zijn jullie als alles goed gaat een stuk groter Nou, voor zover ik kan overzien is bij ons het zonnekoningengedrag nog niet ingetreden. Ik ben omringd met mensen die niet zullen aarzelen mij te vertellen wat ze denken. En over onze omvang: Uiteindelijk zitten wij aan dezelfde straat als Waterland Private Equity. En het is nog altijd zo dat zij Juventus zijn en wij Cambuur. We gaan dit jaar overigens wel voor een periodetitel. juni 2010 brookz 19
deal 01 Ed Magnée. Alares. Doorzetter HET VERHAAL VAN ALARES leest als een spannend jongensboek. Een directiewissel, een verschil van ambitie, een onwillige aandeelhouder en de nanciële crisis bemoeilijkten de aandelenovername. Uiteindelijk kwam het toch nog goed. Ik zou het allemaal weer doen, zegt Ed Magnée. De medeoprichter en directeur van Alares spreekt de woorden zonder enige twijfel uit. Magnée beleefde samen met zijn compagnon Robert van Oirschot, tussen 2006 en 2008 de meest roerige periode uit z n ondernemersleven, die nog het meest leek op een al te lange achtbaanrit. Met aan het eind toch nog een goede a oop. Mede vanwege haar bijzondere overnameproces was Alares vorige maand in Putten nalist van de SRA Overname Award waar het uiteindelijk tweede werd. Overnamekans Magnée en Van Oirschot leerden elkaar kennen in het noord- Engelse Bradford, waar ze in 2001 allebei studeerden voor hun MBA. Het ondernemerschap kriebelde, maar de dotcom-krach zette het businessplan voor een innovatief adviesbureau in de kast. Enkele jaren later kwam Lysias Consulting Group op hun pad. Het adviesbureau voor vraagstukken van overheidsorganisaties wilde ook de private sector bedienen. Na enkele gesprekken kwam Alares daaruit voort. Onder de vleugels van Lysias, met een 50 procents belang voor beide partijen. De zolderkamer van het Amersfoortse adviesbureau bleek na enkele jaren van groei te klein en in 2006 werden de verhuisdozen ingepakt om Alares naar Den Haag te verplaatsen. Maar eerder dat jaar was er een wissel in de bestuurskamer van Lysias. Er kwam een nieuwe directeur, vertelt de Hagenees. Afkomstig uit de overheid bevestigde die de bestaande vooroordelen. Het nemen van beslissingen duurde maanden, terwijl je als adviesbureau juist snel moet handelen. In diezelfde periode stond een evaluatie van de twee aandeelhouders op de agenda. De groeiambitie van het duo Magnée-Van Oirschot bleek zodanig te verschillen van die van de moeder dat op dezelfde voet doorgaan geen zin had. Overname van de Lysias-aandelen in het eigen bedrijf Overname 1 januari 2008 Jaaromzet 1,4 miljoen euro Winst 37 duizend euro Personeel 20 medewerkers Overnamebedrag 525 duizend euro Deal mbo aandeelhouder Financiering Achtergestelde lening en banklening leek de beste oplossing voor Alares. Hobbels Maar de Amersfoorters hadden niet de intentie om hun 50 procentbelang te verkopen. Magnée en Van Oirschot hielden vast aan hun strategie en schreven na een jaar van moeizaam onderhandelen een buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders (BavA) uit. Daardoor móesten ze wel op komen dagen, vertelt Magnée. Tijdens de BavA stemde Lysias in met een verkoop van de aandelen en werden de notulen ondertekend. Maar twee maanden later, toen Magnée dacht dat de buit binnen was, verscheurde Lysias dat verslag alsnog. Toen zijn we samen met Ad Hendriksen en Dennis van Heteren van JAN Accountants & Belastingadviseurs naar de raad van commissarissen gestapt. De directeur kreeg ter plekke de opdracht om de onderhandelingen over de verkoopprijs in gang te zetten, aldus Magnée. Halverwege 2008 was er een de nitieve overeenstemming voor de overname. In het najaar leek er geen vuiltje meer aan de lucht. Huisbankier ABN Amro wilde de lening voor de overname verstrekken. Op vrijdagmiddag waren ze akkoord, de maandag erna belden ze met de mededeling dat ze waren overgenomen en de nanciering niet doorging. Uiteindelijk stapte ING snel in, maar onder minder gunstige voorwaarden. De nanciële crisis bereikte Nederland, waardoor ING een hoger rentepercentage vroeg. Daar werd ik niet vrolijk van, maar ik was allang blij dat de deal rondkwam, relativeert Magnée. Toch bleef het spannend. De nieuwe Lysias-directeur was van plan op 24 december met sabbatical te gaan. We hebben heel veel druk op Lysias gezet voor de handtekening, want wij wilden met terugwerkende kracht per 1 januari 2008 zelfstandig zijn. Bovendien zou de helft van de jaarwinst naar Lysias gaan als dat niet gebeurde, legt de Hagenees uit. Op 22 december werd het contract ondertekend. 20 brookz juni 2010 tekst WIETZE WILLEM MULDER / fotografi e SIETSKE RAAIJMAKERS