MAP 5 en fosfor in de bodem Jan Bries
Inhoud 1) Fosfor en plantengroei, algemeen 2) Fosfor bemestingsadviezen: BEMEX Nutriëntenbehoefte teelt Bodemvoorraad beschikbaarheid 3) Actuele toestand P-beschikbaarheid 4) Bemestingsadviezen versus P-normen 5) Besluit
1) Fosfor en plantengroei P Suikerbieten Graan Aardappel Maïs
1) Fosforbeschikbaarheid voor plantengroei Lage temperatuur. Bij 13 ºC is de opname slechts 30% van de opname bij 21 ºC. Gronden met een lage ph. Bij ph 4,5 is de opname slechts 50% van de opname bij ph 6 à 7. Slecht wortelgestel. Wortels moeten dichter bij P komen voor opname dan bijvoorbeeld N of K. Weinig organische stof, slechte structuur Droogte. P
2) Fosfor bemestingsadviezen: BEMEX Gewas Export teelt gewasrespons Beschikbaarheid Streefzone BEMEX: Bodemvoorraad Landbouwkundig Optimaal Bemestings -advies Analysemethodiek Proefveldonderzoek Meststoffen- keuze
2.1 Nutriëntenbehoefte teelt Marktbaar product + + Oogstrest... Totale = Behoefte Luxeconsumptie, opname efficiëntie Relatie bodemtype Aardappel kg : N P 2 O 5 K 2 O MgO 50 ton knollen 170 57 290 19 20 ton loof 50 11 138 25 Suikerbieten 60 ton wortelen 108 72 185 37 35 ton koppen 112 28 196 28
opbrengst opbrengst 2.1 Gewasrespons Bodem A: bemesting > gewasexport Bodem B: bemesting < gewasexport Veel bemesting A B Geen bemesting streefzone risico op P-verlies bodemfosforgehalte bodemfosforgehalte Bron: F. Amery
2.2 Bodemvoorraad-beschikbaarheid AL-extract : P-water < P-CaCl 2 < P-Olsen < P-AL < P-ox < P-totaal De voedingselementen P, K, Mg, Na, Ca worden bepaald in een ammoniumlactaatextract, met ICP.
2.2 Bodemvoorraad-beschikbaarheid AL-extract : bodemtype, ph correctie voor uitspoelingsverliezen verhoudingen elementen Meerjarige onderzoeksreferentie in onze bodems en klimaatomstandigheden antagonisme K/Mg, K/Na, Ca/Mg gewaseigenschappen beworteling, schijnbare benutting, teeltduur
2.2 Beoordelingsklassen P-gehalte (BDB) Beoordeling Akkers (0-23 cm) Weiland (0-6 cm) mg P per 100 g droge grond (AL-extract) - alle texturen zeer laag < 5 < 8 laag 5-8 8 13 tamelijk laag 9-11 14 18 streefzone 12-18 19 25 tamelijk hoog 19-30 26 40 hoog 31-50 41 60 zeer hoog > 50 > 60 MAP 5 P-beschikbaarheidsklassen Akkers (mg P/100 g droge bodem) Grasland (mg P/100 g droge bodem) Klasse I (lage P-beschikbaarheid) 12 19 Klasse II (P streefzone) 13-18 20-25 Klasse III (matige P-beschikbaarheid) 19-40 26-50 Klasse IV (hoge P-beschikbaarheid) > 40 > 50
Standaardgrondontleding Klasse III
3. Actuele toestand P-beschikbaarheid MAP 5 Klasse 1 2 3 4
Akker fosfor
Weiland fosfor
3. Evolutie P-beschikbaarheid Procentuele verdeling van fosforgehalte van de akkerbouwstalen in 7 beoordelingsklassen gedurende verschillende perioden in de Kempen. Klasse 89-91 92-95 96-99 00-03 04-07 08-11 12-15 zeer laag 2,1 0,7 0,4 0,2 0,4 0,5 0,3 laag 1,9 1,5 1,3 1,0 0,8 1,2 1,1 tamelijk laag 3,0 2,5 2,0 1,7 1,5 2,3 2,1 streefzone 13,7 12,8 10,7 9,0 9,8 13,6 12,3 tamelijk hoog 44,1 44,7 39,8 35,9 40,4 44,8 41,7 hoog 30,3 33,0 38,9 42,7 41,1 33,4 37,1 zeer hoog 4,9 4,8 6,9 9,5 6,0 4,2 5,3 Procentuele verdeling van fosforgehalte van de weilandstalen in 7 beoordelingsklassen gedurende verschillende perioden in de Kempen. Klasse 89-91 92-95 96-99 00-03 04-07 08-11 12-15 zeer laag 1,1 1,4 0,8 1,2 1,0 1,5 1,2 laag 5,2 5,4 5,0 4,3 5,6 7,4 6,0 tamelijk laag 10,5 10,6 9,3 10,1 9,5 12,8 10,6 streefzone 24,1 22,7 23,5 20,9 22,1 24,3 21,3 tamelijk hoog 42,2 44,0 44,1 43,6 43,0 38,6 39,6 hoog 14,3 13,6 14,9 17,4 16,5 13,5 18,0 zeer hoog 2,6 2,3 2,4 2,5 2,3 1,9 3,3
3. P-beschikbaarheid: gangbaar versus biologische landbouw
% van de percelen % van de percelen 3. P: landbouw versus particulier % van de tuinen % van de tuinen 50 40 fosfor akker (2012-2015) 50 40 fosfor groentetuin (2009-2015) 30 30 20 20 10 10 0 0 50 fosfor weiland (2012-2015) 50 fosfor gazon (2009-2015) 40 40 30 30 20 20 10 10 0 0
3. P-beschikbaarheid in MAP 5- klassen 100% 80% 60% 40% 20% 0% akker weiland akker weiland akker weiland akker weiland Vl. Zandstreek Kempen Zandleemstreek Leemstreek Klasse IV Klasse III Klasse II Klasse I
4. Bemestingsadviezen versus P-normen MAP5: Klasse I Klasse II Klasse III Klasse IV Laag Streefzone Tamelijk hoog Hoog Gras (gras/maïs) 115 95 90 70 Maïs 100 80 70 55 Granen Aardappelen Bieten Andere gewassen 95 75 70 55 85 65 55 45 extra opbouw gewasexport ref 2015-16 ref 2017-
Consumptieaardappelen Zandleemstreek (2012-2015) Bodemvruchtbaarheid P O -advies 2 5 Bemestingsnorm mg/100 g % zeer laag < 5 0.3 224 Klasse 1 95 laag 5-8 1.4 199 Klasse 1 95 tamelijk laag 9-11 3.2 180 Klasse 1 95 normaal - streefzone 12-18 17.6 135 Klasse 2 75 tamelijk hoog 19-30 35.1 75 Klasse 3 70 hoog 31-50 32.8 40 Klas. 3-4 55-70 zeer hoog > 50 9.7 0 Klasse 4 55 Globaal gemiddelde (kg P 2 O 5 /ha) 72 68
Deeg- of voedermaïs Vlaamse Zandstreek (2012-2015) Bodemvruchtbaarheid P O -advies 2 5 Bemestingsnorm mg/100 g % zeer laag < 5 0.1 197 Klasse 1 100 laag 5-8 0.6 174 Klasse 1 100 tamelijk laag 9-11 1.1 160 Klasse 1 100 normaal - streefzone 12-18 6.1 114 Klasse 2 80 tamelijk hoog 19-30 28.5 56 Klasse 3 70 hoog 31-50 50.7 33 Klas. 3-4 55-70 zeer hoog > 50 12.9 0 Klasse 4 55 Globaal gemiddelde (kg P 2 O 5 /ha) 43 59
5. Besluit en bedenkingen Beredeneerde P-bemesting vereist een uitgebreid referentiekader Staalnamediepte: 23 cm akker, 6 cm weide P-toestand: Vlaanderen > n. Frankrijk/Wall. groentetuin > akkers gazons > weide Merendeel landbouwpercelen onterecht in klasse IV ingedeeld. Bemestingsnormen op perceelsniveau en balans op bedrijfsniveau: een contradictio in terminis?