Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk

Transcriptie

1 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk

2 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk ( ) Overzicht presentatie BEMEX: BEMestingsEXpertysteem o.b.v. standaardgrondontleding Databank Voorstelling van de gegevens Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Situatie op verschillende geografische niveaus en evolutie Vergelijking met tuinen en openbaar groen Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw Andere statistieken Besluiten

3 BEMEX: databank Parameters bodemvruchtbaarheid - bodemtextuur - ph (zuurtegraad) - koolstofgehalte (%C) organische stof, bodemkwaliteit - voedingselementen: - hoofdelementen: fosfor, kalium, magnesium, calcium, natrium, zwavel - spoorelementen: koper, kobalt, boor, zink, selenium Evolutie bodemvruchtbaarheid ( ) 7 perioden van 3 of 4 jaar, in totaal 27 jaar: Periode duur jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar

4 Situatie bodemvruchtbaarheid (1/9/211 31/8/215) BEMEX: databank België akkers: stalen weilanden: stalen noordelijk Frankrijk akkers: stalen weilanden: 358 stalen

5 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk ( ) Overzicht presentatie BEMEX: Databank Voorstelling van de gegevens Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Situatie op verschillende geografische niveaus en evolutie Vergelijking met tuinen en openbaar groen Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw Andere statistieken Besluiten

6 Bodemvruchtbaarheidsparameters BEMEX: voorstellingswijze - bodemtextuur - ph (zuurtegraad) - koolstofgehalte (%C) - voedingselementen: - hoofdelementen: fosfor, kalium, magnesium, calcium, natrium, zwavel - spoorelementen: koper, kobalt, boor, zink, selenium

7 Bodemvruchtbaarheid op verschillende geografische niveaus BEMEX: voorstellingswijze Vlaamse provincies België Belgische landbouwstreken noordelijk Frankrijk niet-kalkhoudende leemgronden Vlaamse fusiegemeenten (* landbouwstreken) kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden

8 % percelen % percelen Bodemvruchtbaarheid, beoordelingsklassen: vaste kleurcode (Bertin, 1967) BEMEX: voorstellingswijze Klasse 1 zeer laag 2 laag 3 tamelijk laag 4 streefzone 5 tamelijk hoog 6 hoog 7 zeer hoog Kleurcode procentuele verdeling, staafdiagrammen: procentuele verdeling, taartdiagrammen:

10 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zuurtegraad (ph-kcl) - Beschikbaarheid voedingselementen - Optimale ph afhankelijk van - teelt - textuurklasse - organische-stofgehalte - Gemeten als ph-kcl - Meting volledig geautomatiseerd met de ph-robot

11 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid % percelen Zuurtegraad (ph-kcl) - Akkers 1 8 ph-kcl akker - België 6 2 noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden

12 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zuurtegraad (ph-kcl) - Akkers

13 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zuurtegraad (ph-kcl) - Weilanden geldig bij koolstofgehalte binnen de streefzone Klasse ph-kcl Z ph-kcl ZL - L ph-kcl P sterk zuur < 4,4 < 4,6 < 4,9 laag 4,4-4,7 4,6-5,1 4,9-5,3 tamelijk laag 4,8-5, 5,2-5,6 5,4-5,6 streefzone 5,1-5,6 5,7-6,2 5,7-6,4 tamelijk hoog 5,7-5,9 6,3-6,5 6,5-6,8 hoog 6, - 6,4 6,6-7, 6,9-7,2 zeer hoog > 6,4 > 7, > 7,2 noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden

14 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C) - Bodemkwaliteit en bodemvruchtbaarheid - Koolstofopslag in de bodem <-> klimaatopwarming - Meting: - akkers: tot 23 cm diepte - weiland: tot 6 cm diepte - Gewijzigde Walkley&Black-methode titrator gecombineerd met robot-autosampler

15 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C %) - Akkers Klasse %C Z %C ZL - L C% P sterk zuur < 1,2 <,8 < 1, laag 1,2-1,4,8 -,9 1, - 1,2 tamelijk laag 1,5-1,7 1, - 1,1 1,3-1,5 streefzone 1,8-2,8 1,2-1,6 1,6-2,6 tamelijk hoog 2,9-4,5 1,7-3, 2,7-4,5 hoog 4,6-1, 3,1-7, 4,6-1, zeer hoog > 1, > 7, > 1, GLB 1,,9 1,2 noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden

16 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C %) - Akkers

17 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C %) - Weilanden noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden

18 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Kaliumgehalte (K) - Belangrijke rol bij de groei en ontwikkeling van planten: - activator enzymereacties, weerstand ziekten en uitwendige factoren, transport stikstof en suikers, stevigheid van de plant (turgor) - vooral knol- en bolgewassen - Gevoelig voor uitspoeling aardappelen! - Kaliumgebrek: randjesziekte, stootblauw - Kaliumovermaat: K/Ca/Mg-verhouding gebreksverschijnselen - Meting: ICP op AL-extract links ICP-toestel; rechts autosampler

19 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid % percelen Kaliumgehalte (K) - Akkers 1 8 K akker - Kempen 6 2 noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden

20 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Kaliumgehalte (K) - Weilanden noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden

21 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Magnesiumgehalte (Mg) - Bouwsteen chlorofyl fotosynthese - Magnesiumgebrek: geelachtige chlorose van de bladeren tussen de nerven - Magnesiumovermaat K/Ca/Mg-verhouding gebreksverschijnselen (Ca-gebrek) - Meting: ICP op AL-extract Mg-gebrek suikerbieten links ICP-toestel; rechts autosampler

22 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Magnesiumgehalte (Mg) - Akkers noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden

23 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Magnesiumgehalte (Mg) - Weilanden noordelijk Frankrijk: niet-kalkhoudende leemgronden

24 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zwavelgehalte (S) - Essentieel voedingselement, bouwsteen eiwitten - Zwaveldepositie afgenomen - Zwaveltekort: - weiland verminderde kwaliteit gras - tarwe verminderde bakkwaliteit - groenten (kool, uien, ) kwaliteit- en productieverlies - Symptomen vergelijkbaar met N-gebrek - Meting: ICP na destructie in koningswater

25 % percelen % van de percelen % van de percelen Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zwavelgehalte (S) zwavel weiland zwavel akker 1 Zwavel weiland 8 6 2

26 % percelen Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Spoorelementen Boorgehalte (B) - Rol celwandopbouw - Boorgebrek afsterven groeipunt of hart (hartrot) - Boorgevoelige gewassen: suikerbieten, voederbieten, maïs, knolselder 1 Boor akkers - België 8 6 2

27 % percelen Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Spoorelementen Kopergehalte (Cu) in weiland Belang in dierenvoeding: diarree, vertraagde groei, verminderde melkproductie, afwijking beharing kopergebrek bij geit: typische koperbril rond ogen 1 Koper weiland - België 8 6 2

28 % percelen Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Spoorelementen Kobaltgehalte (Co) - Belang in dierenvoeding, aanmaak vitamine B 12 (gezondheid, groeikracht, melkproductie) - Mobiel element, spoelt gemakkelijk uit 1 Kobalt weiland - België 8 6 2

30 % percelen % percelen % percelen % percelen Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid % van de tuinen % van de tuinen % van de tuinen % van de tuinen Vergelijking akkers - private groentetuinen ph-kcl akker koolstofgehalte akker kaliumgehalte akker magnesiumgehalte akker ph-kcl groentetuin koolstofgehalte groentetuin kaliumgehalte groentetuin magnesiumgehalte groentetuin

31 % percelen % percelen % percelen % percelen Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid % van de tuinen % van de tuinen % van de tuinen % van de tuinen Vergelijking weilanden - gazons ph-kcl weiland koolstofgehalte weiland kaliumgehalte weiland magnesiumgehalte weiland ph-kcl gazon koolstofgehalte gazon kaliumgehalte gazon magnesiumgehalte gazon

33 Beschikbare data Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw

34 % van de percelen % van de percelen Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw % van de percelen % van de percelen Situering t.o.v. gangbare landbouw 6 organische koolstof akker 6 ph akker P akker K akker

35 % van de percelen % van de percelen Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw % van de percelen % van de percelen Situering t.o.v. gangbare landbouw 6 organische koolstof weiland 6 ph weiland P weiland K weiland

37 Bodemvruchtbaarheidstoestand en bemestingsadviezen per teelt Teelt Polders Vlaamse Zandstreek Kempen Landgebruik Zandleemstreek Leemstreek Aardappelen vroege aardappelen akker p. 114 p. 114 consumptie-aardappelen akker p. 111 p. 112 p. 112 p. 113 p. 113 frietaardappelen akker p. 115 p. 115 p. 116 Bieten-cichorei voederbiet akker p. 14 p. 15 p. 15 suikerbiet akker p. 12 p. 12 p. 13 p. 13 p. 14 suikercichorei akker p. 16 Grasland meerjarig grasland (omweide): intensief weiland p. 129 p. 13 p. 13 p. 131 p. 131 meerjarige maaiweide weiland p. 132 p. 132 p. 133 gras-klaver maaiweide weiland p. 133 p. 134 p. 134 Groenten erwten akker p. 12 p. 12 p. 121 bloemkool akker p. 118 p. 119 Maïs korrelmaïs akker p. 16 p. 17 p. 17 p. 18 p. 18 deeg- of voedermaïs akker p. 19 p. 19 p. 11 p. 11 p. 111 Vlas vezelvlas akker p. 117 p. 118 Wintergranen wintertarwe akker p. 96 p. 96 p. 97 p. 97 p. 98 wintergerst (voeder) akker p. 98 p. 99 p. 99 p. 1 p. 1 wintertriticale akker p. 11 p. 11 Witloof witloofwortelen akker p. 116 p. 117

38 Bodemvruchtbaarheidstoestand en bemestingsadviezen per teelt Wintertarwe Vlaamse Zandstreek Procentuele verdeling van de bodemstalen in 7 bodemvruchtbaarheidsklassen Klasse ph koolstof fosfor kalium magnesium calcium natrium zwavel zeer laag (*sterk zuur),7 * 7,9,6,2,3 1,3 17,1,7 * laag 11,1 2,1 1,3 2,9 1,1 11,5 59,4 11,1 tamelijk laag 35,5 23,9 2,1 7,2 4,9 28,5 11,5 35,5 streefzone 32,6 36,5 13,4 35,1 25,8 45,7 8,5 32,6 tamelijk hoog 12,1 11,1 32,2 48,6 25,8 4,8 2,4 12,1 hoog 5,5,5 39,8 6, 29,1 3,6 1, 5,5 zeer hoog (** veenachtig) 2,5, ** 1,7, 13, 4,6,1 2,5 Gemiddelde bemestingsadviezen (kg/ha) per bodemvruchtbaarheidsklasse en globaal Klasse kalk (zbw) stikstof (N) fosfor (P 2 O 5 ) kalium (K 2 O) magnesium (MgO) zeer laag (*sterk zuur) 124 * laag tamelijk laag streefzone tamelijk hoog hoog 83 2 zeer hoog (** veenachtig) - ** - globaal gemiddelde natrium (Na 2 O)

39 N-index Gemiddelde reserve aan minerale N in de bodem bij verschillende bemestingspraktijken - Procentuele verdeling van de adviezen o.b.v. de N-INDEX-methode

40 Resultaten Zware metalen: As, Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn % stalen streefwaarde (achtergrondwaarde) richtwaarde lichte verhoging > saneringsnorm natuur-/agrarisch gebied > saneringsnorm woongebied > saneringsnorm parkgebied > saneringsnorm industriegebied Alle zware metalen

41 Besluiten Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk ( ) BEMEX - standaardgrondontleding: unieke representatieve databank Zuurtegraad: Aandachtspunt zowel voor akkers als weilanden Overbekalking: aandachtspunt biologische landbouw Koolstofgehalte (organische-stofgehalte): houdt moeizaam stand Kalium- & magnesiumgehalte: nog verdere aanrijking (onevenwichten!) Zwavelbemesting: toenemende aandacht vereist Spoorelementen: B, Cu, Co, Zn, Se: blijvende aandacht voor de teelten waar nodig! Noordelijk Frankrijk: algemeen vergelijkbaar met België Vergelijking tuinen en openbaar groen: groentetuinen: hogere ph, hoger gehalte aan C en alle voedingselementen gazons: hogere ph, veel te laag C-gehalte (potentieel voor koolstofopslag) Biologische teelt: niet fundamenteel verschillend van gangbare landbouw tuinen: hogere ph, meer C in akkers, minder C in grasland Zware metalen: geen reden tot paniek Grote variatie in bodemvruchtbaarheid tussen percelen: belang regelmatige bodemanalyse!

42 Lees meer in de publicatie: Bodemvruchtbaarheid van de akkerbouw- en weilandpercelen in België en noordelijk Frankrijk ( ) Bedankt voor uw aandacht