Centrum voor Jeugd en Gezin gemeente Haaren (concept)ontwerp

Centrum voor Jeugd en Gezin gemeente Haaren (concept)ontwerp Februari 2010

Colofon Centrum voor Jeugd en Gezin gemeente Haaren (concept)ontwerp Teksten en samenstelling: Addy van Beek Uitgave: K2 Adviesbureau voor Jeugdvraagstukken Koningsweg 2 Postbus 1430 5200 BL s-hertogenbosch (073) 614 17 74 mail@k2.nl www.k2.nl Deze activiteit is tot stand gekomen mede met subsidie van de provincie Noord-Brabant. Teksten in deze uitgave mogen alleen na toestemming van K2 worden overgenomen. Overname van beeldmateriaal is niet toegestaan.

Inhoud pagina 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Inbedding gemeentelijk beleid 3 1.3 Visie gemeente Haaren 4 2 Proces ontwikkeling CJG 7 2.1 Stuurgroep 7 2.2 Projectgroep 7 2.3 Werkgroepen 8 2.4 Klankbordgroepen 8 3 Ontwerp CJG Haaren: een eerste schets 9 4 Frontoffice CJG 11 4.1 Bereikbaarheid van het CJG 11 4.2 Dienstverleningsconcept CJG Haaren 12 5 Vindplaatsen 15 5.1 Aansluiting met de vindplaatsen 15 5.2 Ondersteuning aan jongeren 12+ 16 6 Backoffice (CJG-netwerk) 19 7 CJG-coördinator 21 8 Het vervolg 23 8.1 Evaluatie, monitoring en verantwoording 23 8.2 Regionaal actieprogramma Noordoost-Brabant 23 8.3 Regionale inbedding CJG 24 8.4 Basisproducten 24 8.5 Organisatie- en besluitvormingsstructuur 24 8.6 Zorg voor Jeugd 24 8.7 Zorgadviesteams 25 9 Plan van aanpak vervolg 27 10 Financiële paragraaf 29 Bijlagen 31 1

2

1 Inleiding 1.1 Aanleiding In navolging van landelijk beleid is de gemeente Haaren gestart met de ontwikkeling van een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). In iedere Nederlandse gemeente komt in de komende jaren een CJG. Uiterlijk in 2011 moet er een landelijk dekkend netwerk zijn van CJG s. Anders dan de naam misschien doet vermoeden, is een CJG geen gebouw. Een CJG is veel meer een samenwerkingsverband van diverse organisaties die binnen gemeenten actief zijn om jeugdigen en hun ouders 1 te ondersteunen en zodoende samen bevorderen dat alle jeugdigen optimale ontwikkelingskansen hebben. Het CJG bundelt functies, taken en activiteiten op het gebied van opvoed- en opgroeiondersteuning. Daarmee levert het CJG een bijdrage aan het bevorderen van afstemming tussen organisaties. Daarnaast moet het CJG bijdragen aan duidelijkheid voor de doelgroep. In de toekomst hoeft zij zich niet meer af te vragen waar ze terecht kan met vragen en problemen over opvoeden of opgroeien. Met het CJG creëren gemeenten een duidelijke en herkenbare inloop waar inwoners al hun vragen op dit thema kunnen stellen. Uitgangspunt van het kabinet is om met het CJG laagdrempelige opvoed- en opgroeihulp te organiseren voor alle gezinnen, dicht bij hun woon- en hun leefomgeving. Hiermee moet het CJG bijdragen aan preventie van opvoedproblemen. Tevens zal het CJG bijdragen aan het vroegtijdig signaleren van en interveniëren bij risico s die de ontwikkeling van jeugdigen kan bedreigen. Verdere informatie over taken en functies van het CJG is te vinden in bijlage 1, waar het basismodel CJG van het ministerie van Jeugd en Gezin is opgenomen. In het voorliggend ontwerp staat de beschrijving van de kaders van het CJG Haaren, zoals dat in de projectgroep CJG (zie paragraaf 2.2) is uitgewerkt in de afgelopen periode. K2 ondersteunde de gemeente Haaren en de projectgroep CJG bij dit proces (als onderdeel van de ondersteuningsopdracht voor de verbeteragenda jeugdzorg/jeugdbeleid). 1.2 Inbedding gemeentelijk beleid Jeugdbeleid Het CJG valt onder het totale (integrale) jeugdbeleid binnen de gemeente Haaren. De gemeentelijke ambitie binnen het jeugdbeleid is dat het met zoveel mogelijk kinderen en jongeren van nul tot drieëntwintig jaar in Haaren goed gaat en dat zij voldoende kansen en ontwikkelingsmogelijkheden aangeboden krijgen om zich te ontplooien tot actieve, zelfstandige en mondige burgers. Het jeugdbeleid gaat kansen creëren en ontwikkelingsmogelijkheden stimuleren om achterstanden bij kinderen te voorkomen. Kinderen en jongeren moeten zich veilig en prettig voelen in de gemeente Haaren. Wmo Daarnaast is het preventieve jeugdbeleid een aandachtspunt binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Het gaat hierbij voornamelijk om prestatieveld 2 van de Wmo (op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en ouders met problemen met opvoeden). Daarnaast bieden andere prestatievelden binnen de Wmo aanknopingspunten voor het jeugdbeleid, en 1 Waar ouders staat kan ook opvoeders gelezen worden. 3

meer specifiek voor het CJG. De gemeente Haaren ziet hierbij bijvoorbeeld een relatie met het versterken van de leefbaarheid in de dorpen. In haar Wmo-beleidsplan 2 zegt de gemeente Haaren het volgende: Samen sterker! Wij vinden het van groot belang dat de jeugd in Haaren evenwichtig kan opgroeien tot gezonde en mondige burgers. Dit is goed voor de jeugdigen zelf en indirect voor onze samenleving, het maakt ons samen sterker. Daarom willen wij ons extra inzetten voor een integraal jeugdbeleid gericht op het creëren van kansen en ontwikkelingsmogelijkheden voor alle jeugdigen en het voorkomen van achterstanden. Dit alles onder het motto: Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst! 1.3 Visie gemeente Haaren Als regisseur in het jeugdbeleid is de gemeente Haaren verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het CJG in deze gemeente. In 2008 heeft de gemeente Haaren haar visie op het CJG gevormd. Hiervoor heeft zij gesprekken gevoerd met ouders en jongeren, met professionals en management van partners die een rol krijgen in de totstandkoming van het Haarense CJG. Daarnaast zijn beleidsmedewerkers van diverse terreinen binnen de gemeente bij de visievorming betrokken. Dit proces heeft geleid tot het opstellen van een visiedocument op hoofdlijnen, waarin de gemeente aangeeft hoe het CJG in Haaren eruit moet gaan zien en wat belangrijke uitgangspunten zijn. De hoofdpunten uit deze visie 3 : De gemeente Haaren ziet het CJG als de spin in het web voor doelgroep 0 tot 23 jaar en hun ouders. Het CJG moet als verbindende schakel een bijdrage leveren aan de ondersteuning in opvoeden en opgroeien. 1.3.1 Doelgroepen Het CJG Haaren moet meerdere doelgroepen van dienst zijn: Jeugdigen. Ouders/verzorgers (alle ouders, waaronder toekomstige ouders en ouders van kinderen met een (vermoedelijke) beperking). Professionals (waarbij de gemeente onderscheid maakt tussen vindplaatsen als onderwijs, peuterspeelzalen, kinderopvang en huisartsen, en professionals van zorg- en hulpverlenende organisaties als de jeugdgezondheidszorg en maatschappelijk werk). Verenigingsleven (waarbij vrijwilligers een dubbele rol hebben: ze zijn enerzijds doelgroep, daarnaast zijn verenigingen vindplaats 4 voor signalen). 2 Samen sterker (Wmo-beleidsplan 2008 2011 gemeente Haaren) 3 Centrum voor Jeugd en Gezin gemeente Haaren visie op hoofdlijnen (K2, maart 2009) 4 Vindplaatsen: Plaatsen waar de doelgroep van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) veelvuldig komt. Zorgverlening is niet hun hoofdactiviteit. Vindplaatsen kunnen problemen wel in een vroeg stadium signaleren. Ook kunnen vindplaatsen ervoor zorgen dat hulp in gang wordt gezet. Vries, I. (2008). K2 Brabants kenniscentrum jeugd. 4

1.3.2 Producten/functies Het CJG bestaat uit een front- en een backoffice, die op elkaar zijn aangesloten. In de frontoffice vinden de functies informatie & advies en signalering een plek. Vanuit de backoffice organiseren betrokken partners de functies signalering, toeleiding naar hulpaanbod, licht pedagogische hulp en coördinatie van zorg 5. De gezondheidsonderzoeken van de jeugdgezondheidszorg (GGD, Vivent en Thebe) zijn onderdeel van de frontoffice. Alle genoemde functies behoren tot de kerntaken van de beoogde kernpartners 6. In de toekomst zal in het CJG het productenaanbod van deze organisaties beter op elkaar afgestemd worden. Daarnaast gaat het CJG Haaren outreachend werken 7. Dat betekent dat medewerkers aanwezig en aanspreekbaar zijn daar waar de ouders en hun kinderen zijn. De gemeente Haaren streeft naar een vraaggericht en gedifferentieerd aanbod. Licht pedagogische hulp moet snel beschikbaar en toegankelijk zijn voor de doelgroep, waarbij er geen dubbelingen in aanbod zijn. 1.3.3 Kenmerken CJG Haaren Het CJG heeft een signalerende functie. Het CJG geeft informatie en advies en kan doorverwijzen. De medewerkers van het CJG Haaren zijn zichtbaar op de vindplaatsen, daar waar jeugdigen en hun ouders vaak aanwezig zijn. De aansluiting op de vindplaatsen is belangrijk omdat mensen daar al komen, ze voelen zich daar veilig en zullen zich daar eerder kwetsbaar op durven stellen. Het CJG gaat zelf geen activiteiten uitvoeren, deze blijven op de plaatsen waar ze nu al uitvoering krijgen. Wel gaan de partners gezamenlijk bekijken welke activiteiten en producten mogelijk meer naar voren moeten komen en waar extra aanbod nodig is. De frontoffice bestaat onder andere uit een website voor ouders, een website voor jongeren en een centraal telefoonnummer. De gemeente Haaren wil bekijken of een regionale organisatie hiervan mogelijk is. Het CJG Haaren heeft op vastgestelde tijden een spreekuur in de verschillende dorpen. Aansluiting tussen frontoffice en backoffice: naast een fysiek punt is het CJG Haaren vooral het netwerk van organisaties die gezamenlijk dienstverlening en ondersteuning organiseren. Daarnaast wil de gemeente Haaren bekijken in hoeverre het mogelijk is in de toekomst alle ouders jaarlijks uit te nodigen voor een consult bij het CJG, om tegemoet te komen aan een wens die bij ouders leeft 8. 5 Er bestaan in het landelijke preventieve jeugdbeleid vijf functies: informatie en advies, signalering, toeleiding naar hulp, licht pedagogische hulp, coördinatie van zorg. Een toelichting op de functies is opgenomen in bijlage 2. 6 Kernpartners zijn Juvans, GGD Hart voor Brabant, Vivent, Thebe en MEE regio Den Bosch. Zie voor een verdere toelichting paragraaf 1.3.4. 7 Outreachend werken: ondersteuning en hulp geven op die plek waar ouders en jeugdigen zich veilig voelen of waar hun dagelijkse leven zich afspeelt. 8 Beek, van, A. (2008). Vragen en wensen voor CJG Haaren bijeenkomsten ouders en jongeren. K2 Brabants kenniscentrum jeugd. 5

1.3.4 Partners CJG De gemeente Haaren werkt bij de ontwikkeling en uitvoering van het CJG nauw samen met de volgende kernpartners: GGD Hart voor Brabant (jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar). Vivent (jeugdgezondheidszorg 0-4 in de dorpen Esch, Haaren en Helvoirt). Thebe (jeugdgezondheidszorg 0-4 in de dorp Biezenmortel). Juvans (organisatie voor maatschappelijk werk en dienstverlening). Stichting MEE regio Den Bosch (ondersteuning aan mensen met een beperking). Naast genoemde partners zijn er meerdere organisaties waarmee de gemeente moet afstemmen. Deze organisaties bevinden zich als het ware in een schil rondom het CJG. Het gaat om: Loket Wegwijs Onderwijs (primair onderwijs en voortgezet onderwijs) Peuterspeelzaalwerk Kinderopvang Huisartsen Kraamzorg Verloskundigen Politie Verenigingsleven Leerplichtambtenaar Overige organisaties. Het CJG draagt bij aan versterking van de samenwerking tussen de betrokken organisaties. Door het CJG worden zij, nog meer dan in de huidige situatie, aan elkaar gekoppeld. Dit moet onder andere leiden tot een sluitende zorg- en signaleringsstructuur rondom jeugdigen en hun gezinnen. Onderdeel daarvan is bijvoorbeeld dat er op iedere school een zorgteam is. 1.3.5 Coördinatie CJG De coördinatie van het CJG komt in handen van een onafhankelijke coördinator. Deze functionaris zal de dagelijkse gang van zaken van het CJG aansturen, uitvoeren en volgen. Hiervoor werkt hij of zij nauw samen met medewerkers van de kernpartners en de vindplaatsen. De coördinator zal in dienst zijn van de gemeente Haaren, maar kan in de praktijk op kantoor zitten bij één van de kernpartners of kan een werkplek krijgen in het nieuwe multifunctionele centrum in Haaren. 1.3.6 Regierol gemeente De gemeente geeft als regisseur het beleid op hoofdlijnen aan. Door middel van managementrapportages blijft de gemeente op de hoogte van de stand van zaken met betrekking tot het CJG. 6

2 Proces ontwikkeling CJG Om de ontwikkeling van het CJG Haaren daadkrachtig op te kunnen pakken wordt gewerkt vanuit een projectstructuur. Hierin hebben zowel de gemeente, samenwerkingspartners als de doelgroep van het CJG een rol. stuurgroep projectgroep Klankbordgroepen - jongerenpanel - netwerk jeugd - focusgroep ouders werkgroep werkgroep werkgroep Toelichting op projectstructuur 2.1 Stuurgroep In de stuurgroep vindt besluitvorming plaats over het CJG Haaren. Deelnemers zijn dezelfde personen als in de projectgroep (zie projectgroep) aangevuld met de wethouder Jeugd van de gemeente (tevens voorzitter van de stuurgroep). De stuurgroep neemt beslissingen op basis van voorstellen vanuit de projectgroep en eventueel in te stellen werkgroepen. De eindverantwoordelijkheid ligt bij de wethouder. 2.2 Projectgroep De projectgroep bestaat uit de beleidsmedewerker Jeugd van de gemeente, management van de kernpartners CJG, een vertegenwoordiging vanuit het basisonderwijs en procesondersteuner vanuit K2. In de projectgroep wordt het ontwerp voor het CJG Haaren opgesteld en uitgewerkt. De projectgroep werkt voorstellen uit, besluitvorming vindt plaats in de stuurgroep. De projectgroep komt om de twee maanden bij elkaar (volgens vastgestelde planning). Op onderdelen kan de projectgroep opdrachten uitzetten bij in te stellen werkgroepen. 7

2.3 Werkgroepen Waar wenselijk of noodzakelijk (op grond van inhoud of om draagvlak te vergroten) kan de projectgroep uitwerking van het CJG laten plaatsvinden in werkgroepen, bestaande uit medewerkers van de kernpartners en/of andere betrokken organisaties (bijvoorbeeld vindplaatsen). Wanneer de projectgroep van deze mogelijkheid gebruik maakt formuleert zij een concrete opdracht met een duidelijk benoemd eindresultaat voor de werkgroep. Werkgroepen bestaan zolang als nodig is voor de uitwerking van de aan hen toegewezen opdracht. In 2009 is nog geen gebruik gemaakt van werkgroepen. 2.4 Klankbordgroepen Om met het CJG aan te sluiten bij de doelgroepen (ouders, jeugdigen en professionals) leggen stuurgroep en projectgroep regelmatig hun vorderingen voor aan klankbordgroepen. Deze klankbordgroepen zijn het huidige netwerk jeugd. Daarnaast zal er een klankbordgroep komen waarin ouders deelnemen en een klankbordgroep jongeren (dit kan bijvoorbeeld het bestaande jongerenpanel zijn). Deze klankbordgroepen hebben een adviserende rol. Bij de ontwikkeling van de visie op het CJG Haaren is input vanuit zowel ouders, jongeren als professionals (verzameld in 2008) gebruikt. In het vervolg van het traject in 2010 vraagt de gemeente Haaren de doelgroepen van het CJG te reageren op en mee te denken over de verdere uitwerking van het CJG Haaren. De kernpartners vinden het van belang ook ouders van kinderen met een beperking mee te nemen in een klankbordgroep. In de voorgaande periode is door de projectgroep gewerkt aan een eerste ontwerp van het CJG Haaren. Het resultaat hiervan staat beschreven in deze rapportage. 8

E. coördinator CJG opereert door alle lagen heen 3 Ontwerp CJG Haaren: een eerste schets Dit deel geeft een inhoudelijke beschrijving van het CJG Haaren: wat is het, hoe komt het eruit te zien en waar en waarvoor kan de doelgroep bij het CJG terecht? De gemeente Haaren en partners streven naar een operationeel CJG in 2011. De globale opzet van het CJG Haaren ziet eruit zoals weergegeven in het onderstaande schema. A. Frontoffice CJG (voorkant voor ouders en jongeren) Inloopspreekuur Kernpartners Jongeren- Website / Per dorp website telefoon C. Backoffice (CJG-netwerk) - Afstemming tussen partners - Netwerk van CJG-organisaties - Schakel naar tweede lijn en andere voorzieningen (bv. BJZ, GGZ, veiligheidshuis) - Zorg voor Jeugd Coördinator CJG D. Verbinding en doorverwijzing regionaal / jeugdzorg Netwerk MDO jeugd B. Vindplaatsen Peuter- Kinderdag- Basisonder- Voortgezet Vereni- Vindplaats speelzalen verblijven wijs (ZAT) onderwijs gingen overig (ZAT) 9

Het CJG Haaren is een netwerkorganisatie. Deze bestaat uit verschillende onderdelen, zoals weergegeven in voorgaand schema. Hieronder volgt een korte toelichting op het schema. In de volgende hoofdstukken staat een verdere uitwerking van de verschillende onderdelen van de netwerkorganisatie. A. Frontoffice CJG Ouders, jongeren en andere burgers kunnen op verschillende manieren terecht bij het CJG. Alle ingangen van het CJG (fysiek, digitaal en telefonisch, maar ook de reguliere ingangen van de kernpartners) vormen samen de frontoffice. Het gaat hierbij dus om die onderdelen die direct zichtbaar zijn voor de gebruikers. Proces: vraag wordt naar tevredenheid afgehandeld of toegeleid naar backoffice. B. Vindplaatsen Vindplaatsen zijn die plekken waar kinderen, jongeren en hun ouders dagelijks (of in ieder geval regelmatig) aanwezig zijn. Naast de ingangen in de frontoffice, zijn de vindplaatsen belangrijke partners voor het CJGnetwerk. Ouders en jongeren stellen daar hun opvoedvragen, en vaak komen op deze plekken de eerste (kleine) vragen en problemen terecht. Om te zorgen dat er tijdig passende ondersteuning en hulp komt, is het belangrijk dat het CJG een goede aansluiting heeft met de vindplaatsen. Proces: casuïstiek wordt naar tevredenheid opgepakt binnen vindplaatsen of toegeleid naar backoffice. C. Backoffice (CJG-netwerk) De kernpartners CJG vormen samen de backoffice van het CJG. Zoveel als mogelijk vangt de frontoffice vragen op (en voorziet ouders van informatie of advies) of dit gebeurt via de vindplaats. Wanneer meer hulp of ondersteuning nodig is kan de ontvanger van de vraag een ouder, jongere of gezin doorleiden naar de backoffice. In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat het mogelijk is een afspraak te maken met één van de kernpartners, of dat betrokkenen een casus bespreken in een multidisciplinair overleg. Proces: de partners in de backoffice dragen zorg voor passende hulp en ondersteuning, indien de aanwezige expertise niet toereikend is leiden zij door naar een regionale organisatie. D. Verbinding en doorverwijzing regionaal / jeugdzorg Het CJG opereert lokaal, in de gemeente Haaren. Maar in sommige situaties is het nodig om verbindingen te leggen met organisaties die regionaal werken (bijvoorbeeld het Veiligheidshuis) of met het provinciale jeugdzorgdomein (bijvoorbeeld Bureau Jeugdzorg). In principe lopen deze contacten vanuit de backoffice van het CJG. E. Coördinator CJG Om de samenwerking tussen organisaties en professionals te stroomlijnen komt de operationele coördinatie in handen van een onafhankelijk coördinator (in dienst van de gemeente Haaren). Deze functionaris zal de dagelijkse gang van zaken van het CJG aansturen, uitvoeren en volgen (in nauwe samenwerking met medewerkers van de kernpartners). De coördinator is hiermee de spin in het CJG-web. 10

4 Frontoffice CJG Het CJG Haaren is op verschillende manieren zichtbaar of bereikbaar voor ouders en jongeren. Het gaat hier om het deel van het CJG wat vooral gebruikt wordt in de communicatie naar de groep gebruikers. Ouders en jongeren krijgen zo veel en zo goed als mogelijk een antwoord op hun vragen in de frontoffice. Als degene die de vraag oppakt (in overleg met ouders) de inschatting maakt dat er meer ondersteuning nodig is zal er toeleiding naar het CJG-netwerk in de backoffice plaatsvinden. De manier van werken vanuit de frontoffice is omschreven in de paragraaf dienstverleningsconcept (4.2). 4.1 Bereikbaarheid van het CJG Ouders, kinderen en jongeren moeten zich vrij en veilig voelen hun vragen te stellen bij het CJG. Om de mogelijkheden hiertoe zo groot mogelijk te maken kiest Haaren ervoor verschillende ingangen voor het CJG in te richten (zie in het schema de verschillende onderdelen in deel A frontoffice ). 4.1.1 Fysieke bereikbaarheid Er komt een spreekuur in alle dorpen van de gemeente. Deze spreekuren krijgen zoveel als mogelijk een koppeling met de plaatsen waar ouders al regelmatig komen. In eerste instantie wordt gedacht aan aansluiting op de basisscholen, aangezien netwerkpartners daar al aanwezig zijn (uitgangspunt is optimaal aansluiten bij de doelgroep). Als onderdeel van deze fysieke plekken komt er een centrale plek (inloopfunctie + werkplek coördinator) voor het CJG in het nieuwe centrumplan van de gemeente Haaren. In de komende jaren werkt de gemeente Haaren aan de ontwikkeling van het nieuwe centrumplan. Naar verwachting start het CJG voordat het centrumplan gereed is. Dit betekent dat er een tijdelijke locatie nodig is. Een optie is de centrale plek van het CJG te plaatsen in de tijdelijke behuizing waar ook het consultatiebureau een plek gaat krijgen. Bij het aanstellen van een CJG- coördinator zou deze centrale plek de werkplek van deze persoon kunnen zijn. 4.1.2 Kernpartners In de huidige situatie zijn alle kernpartners nu al bereikbaar voor de doelgroep in de gemeente Haaren. Dit willen de gemeente en partners graag behouden. Voor de groep 0 tot 4-jarigen is het consultatiebureau een belangrijke vindplaats. Er is nu al een inloopmogelijkheid bij het consultatiebureau. Het is belangrijk dat dit onderdeel uit gaat maken van de CJGstructuur, vooral omdat een deel van de kwetsbare groepen niet bereikt wordt via peuterspeelzalen of kinderopvang (in Esch is nu geen inloopspreekuur JGZ 0-4 jaar, inwoners uit Biezenmortel moeten hiervoor naar Udenhout). Het consultatiebureau heeft al een vorm van CJG in zich. Ouders komen er allemaal als de kinderen jong zijn. Ze stellen daar zowel gewone alledaagse opvoedvragen als meer complexe vragen en durven zich er kwetsbaar op te stellen. Daarmee is het consultatiebureau zeer laagdrempelig. Vanuit het consultatiebureau wordt ook al doorverwezen. 11

4.1.3 Website Voor de website geldt dat de gemeente wil bekijken wat hierin in regionaal verband is te organiseren (samen met één of meerdere regiogemeenten). Een regionale website is een optie, Haaren gaat daarbij wel voor een lokale invulling. Op de website staan minimaal het doel van het CJG, tijden van fysieke en telefonische spreekuren en mogelijkheden voor contact per email plus informatie over de kernpartners (en een link naar hun websites). Daarnaast bevat de website een basisset met veelgestelde vragen en antwoorden. De projectgroep CJG denkt hierbij aan aansluiting bij een landelijk beheerde databank. 4.1.4 Jongerenwebsite De gemeente Haaren heeft het voornemen een website in te richten (voor en door jongeren). Op dit moment is nog niet duidelijk wanneer en op welke wijze deze website in de lucht gaat en hoe deze eruit komt te zien. Wel moet dit een breed opgezette website zijn. Informatie over het CJG zal in ieder geval onderdeel van de inhoud zijn. 4.1.5 Telefonische bereikbaarheid Om optimale telefonische bereikbaarheid van het CJG te verkrijgen, wil de gemeente hier de mogelijkheid bekijken om dit te organiseren in samenwerking met een of meerdere gemeenten in de regio. In eerste instantie zet de gemeente hierop in. Een andere optie is een beperkte telefonische bereikbaarheid voor het CJG Haaren (met een terugbelmogelijkheid). 4.2 Dienstverleningsconcept CJG Haaren 4.2.1 Doelgroepen CJG Het CJG Haaren richt zich op alle jeugdigen en ouders/verzorgers in de gemeente Haaren, aangevuld met een aantal andere doelgroepen (zie pagina 6 voor het overzicht van doelgroepen). Ondersteuning specifieke doelgroepen: Onderdeel van de uitwerking van het CJG Haaren is verder in kaart brengen wat er nodig is om de benoemde doelgroepen adequaat te bedienen. Dat betekent dat helder moet zijn waar vragen en behoeften van de betreffende doelgroepen liggen en op welke wijze de ondersteuning aan deze groepen eruit ziet. Een wens 9 die door ouders is geuit, is om jaarlijks een uitnodiging te ontvangen voor een consult bij het CJG (als vervolg op afspraken bij het consultatiebureau). Verkenning van de mogelijkheden hiertoe is onderdeel van het ontwikkelproces CJG Haaren. 9 Beek, van, A. (2008). Vragen en wensen voor CJG Haaren bijeenkomsten ouders en jongeren. K2 Brabants kenniscentrum jeugd. 12

4.2.2 Wijze van ondersteuning Uitstraling Om laagdrempeligheid te bevorderen moet het CJG uitstralen dat ouders en jongeren met alle vragen terecht kunnen. Mede om deze laagdrempeligheid te bevorderen sluit het CJG Haaren aan op plekken waar ouders sowieso al moeten zijn, zoals scholen en consultatiebureau. Deze plekken zijn al bekend en mensen voelen zich daar veilig en durven zich daar nu al kwetsbaar op te stellen. Dit laatste is zeer belangrijk. Als het CJG op een plek komt die voor de ouders en jongeren nieuw is, is het nog maar de vraag of ze zich daar veilig genoeg zullen gaan voelen en de drempel om er naar toe te gaan wordt dan hoger. Houdingsaspecten In de ondersteuning aan ouders en jeugdigen vanuit het CJG zijn medewerkers gericht op empowerment: dat betekent dat zij waar mogelijk adviezen geven die gericht zijn op zelfredzaamheid van cliënten. Het CJG moet dan ook bijdragen aan de mogelijkheden van ouders en jongeren om in de eigen omgeving ondersteuning te zoeken. De medewerkers CJG stellen zich hierbij ondersteunend en informerend op. Om laagdrempeligheid te bevorderen is het nodig dat het CJG vooral vraaggericht werkt. 4.2.3 Invulling spreekuren Op vastgestelde tijden is de coördinator van het CJG aanwezig op het spreekuur. Hier kunnen opvoeders terecht voor het stellen van vragen en voor informatie en advies. Het maken van een afspraak hiervoor is niet nodig. De coördinator CJG ontvangt tijdens de spreekuren de vragen. Indien mogelijk handelt hij of zij vragen rechtstreeks af. Waar extra hulp of ondersteuning wenselijk is leidt de coördinator hulpvragers door naar één van de kernpartners. Spreekuurtijden Op de centrale locatie is er een spreekuur, bijvoorbeeld op woensdagmiddag en op een avond. In alle dorpen is er een wekelijks spreekuur. Locatie en tijdstip daarvan zijn nader vast te stellen voor alle dorpen. Daarnaast zijn er de spreekuren van de kernpartners (bijvoorbeeld op het consultatiebureau, spreekuren van SMW op scholen). 4.2.4 Kernpartners als ingang en afspraken met het CJG Naast de vastgestelde spreekuurtijden van de coördinator CJG kunnen inwoners terecht bij de kernpartners (zoals dat in de huidige situatie al het geval is). Zij zijn ook frontoffice van het CJG. Het is mogelijk dat ouders of jeugdigen een aparte afspraak willen maken. Daarnaast kan er na beantwoording van de vraag tijdens het spreekuur van het CJG behoefte zijn aan verder contact of ondersteuning. In deze situaties is het mogelijk een vervolgafspraak te maken bij één van de kernpartners. Uitgangspunt is passende ondersteuning, kernpartners en gemeente willen niet vooraf een maximum verbinden aan het aantal vervolggesprekken. De medewerker die het spreekuur bemenst kan een afspraak maken met een organisatie uit het CJG-netwerk (in eerste instantie een van de kernpartners CJG). Een afspraak kan plaatsvinden op locatie bij de kernpartners, bij het CJG-inlooppunt of bij het gezin thuis. 13

4.2.5 Afhandeling van vragen (digitaal) Vragen die via de website binnen komen bij het CJG moeten binnen drie werkdagen beantwoord zijn. Ook wanneer er een regionale website komt, moeten vragen die digitaal binnen komen beantwoord worden door de coördinator CJG. Om laagdrempeligheid te bevorderen is het voor het CJG Haaren erg belangrijk dat het CJG digitaal en telefonisch bereikbaar is. De inwoners kunnen zo vanuit alle dorpen makkelijk contact zoeken met het CJG, zonder daarvoor naar een ander dorp te hoeven reizen. Daarnaast zal er fysiek geen 24-uurs bezetting zijn, wat de noodzaak voor een goede bereikbaarheid per mail en telefoon extra belangrijk maakt. 14

5 Vindplaatsen Vindplaatsen zijn die plekken en organisaties waar kinderen, jongeren en hun ouders dagelijks (of in ieder geval met enige regelmaat) aanwezig zijn. Vindplaatsen zijn: Loket Wegwijs Onderwijs Peuterspeelzaalwerk Kinderopvang Huisartsen Kraamzorg Verloskundigen Politie Verenigingsleven Leerplichtambtenaar Jongerenwerk (in de toekomst) Kernpartners Overige organisaties 5.1 Aansluiting met de vindplaatsen Signalering van problemen en zorgelijke casuïstiek kan gebeuren doordat ouders op eigen initiatief contact opnemen met het CJG. De verwachting is echter dat zorgsignalen veelal uit het netwerk van organisaties zullen komen. Omdat ouders het lastig vinden hun probleem bespreekbaar te maken, of omdat professionals risicosignalen zien die voor het gezin zelf (nog) geen probleem zijn. Om in die situaties te zorgen voor goede signalering en waar nodig tijdig doorgeleiden naar hulp mogelijk te maken is een aansluiting van vindplaatsen op het CJG nodig. Om deze aansluiting goed vorm te geven is insteken op twee niveaus nodig: de interne zorgstructuur op vindplaatsen en de schakel met het CJG. 5.1.1 Interne zorgstructuur vindplaats Uitvoerend professionals op de vindplaatsen (leidsters, leerkrachten) hebben dagelijks contact met kinderen en hun ouders. In veel gevallen zijn de vindplaatsen prima in staat om vragen die zij krijgen zelf op te vangen, eventueel met gebruik van de eigen interne zorgstructuur. Maar zij krijgen ook vragen of vangen signalen op die kunnen duiden op risicovolle of zorgelijke situaties. Op dit moment is nog niet voor alle vindplaatsen bekend hoe de interne zorgstructuur is ingericht, en waar eventueel versterking nodig is. Dit vraagt nader onderzoek. De gemeente en partners willen in 2010 graag een ZAT (zorgadviesteam) of zorgteam opstarten voor basisscholen en voorschoolse voorzieningen, en zo een link met het CJG realiseren. Hiervoor is afstemming met scholen, peuterspeelzalen en kinderopvang nodig. 5.1.2 Schakel met het CJG Wanneer de complexiteit van de problematiek of vraag de deskundigheid van de vindplaats overstijgt moet contact mogelijk zijn met één van de kernpartners van het CJG. Vroegtijdig bespreken van zorgelijke signalen met professionals van de kernpartners (met specifieke deskundigheid rondom opvoedingsvragen) 15

draagt bij aan preventie. Daarnaast kan dit de signaleringsvaardigheden van professionals op vindplaatsen vergroten. Vanuit het contact met de vindplaats kan de medewerker van de kernpartner de vindplaats advies geven over de handelwijze. Indien nodig kan de CJG-partner de casus overnemen (omdat deze de deskundigheid of mogelijkheden van de vindplaats overstijgt). In die situatie zijn er drie mogelijkheden, waarbij casuïstiek steeds terechtkomt in de backoffice van het CJG: 1. De betreffende professional van een van de kernpartners pakt de casus zelf op (vanuit de eigen deskundigheid). 2. Na beoordeling leidt de hiervoor genoemde professional de casus door naar één van de andere partners uit het CJG-netwerk (diegene die de best bij de casus passende deskundigheid in huis heeft). Dit kan één van de andere kernpartners zijn, maar bijvoorbeeld ook Bureau Jeugdzorg. 3. De CJG-professional besluit de casus in te brengen in een multidisciplinair overleg (ZAT of MDO). Proces van toeleiding van vindplaats naar backoffice schematisch Vindplaats interne zorgstructuur Zorgteam / ZAT /kernpartner CJG Backoffice CJG 5.2 Ondersteuning aan jongeren 12+ De doelgroep jongeren (12+) vraagt een specifieke wijze van benadering. Om de doelgroep 12+ goed te kunnen bedienen is het noodzakelijk de dienstverlening vanuit het CJG voor hen op een andere manier te organiseren dan voor hun ouders. De jongeren in de gemeente Haaren gaan buiten de gemeentegrenzen naar het voortgezet onderwijs (verspreid over verschillende scholen in de regio). Partners in het CJG verwachten dat jongeren niet automatisch naar een CJG toe zullen komen. Daarom komt er geen aparte fysieke ingang voor jongeren. Belangrijk is vooral dat er een sterk netwerk is om jongeren heen: de omgeving van jongeren (familie, vrienden, verenigingen, professionele organisaties) moet bekend zijn met mogelijkheden om vragen te stellen en hulp te vragen. Daarnaast zorgen dat er in de omgeving van jongeren bekende gezichten zijn. Om de ondersteuning van jongeren vorm te geven zetten de gemeente Haaren en de kernpartners in op de volgende punten: 1. Versteviging van het netwerk rondom jongeren. Hierin is in ieder geval een taak weggelegd voor de coördinator CJG: hij/zij moet contacten met betrokken partners aangaan en onderhouden. Belangrijke partners zijn in ieder geval: jongerenwerker, JPP (jeugd preventie programma), ZAT s voortgezet onderwijs, politie, leerplicht. Aandachtspunt is hierbij het blikveld te richten zowel op de regio waarin Haaren ligt, maar ook daarbuiten te kijken (veel jongeren volgen bijvoorbeeld onderwijs in de regio Tilburg). 16

2. Gemeente gaat een jongerenwerker aanstellen (niet in dienst van gemeente). De opdracht aan het jongerenwerk valt uiteen in vijf onderdelen: doelgroepanalyse; ontwikkelen van een plan van aanpak jongerenparticipatie; netwerken; maatschappelijke stages; ondersteunen van jongereninitiatieven. 3. Het bieden van een eigen digitale ingang voor jongeren 12+. De insteek is vooralsnog een website met meerdere functies, waaronder die van het CJG. 17

18

6 Backoffice (CJG-netwerk) De kernpartners zijn onderdeel van het CJG-netwerk. Wanneer een vraag via de frontoffice of de vindplaatsen in het netwerk komt bekijken partners op welke wijze deze het beste opgepakt kan worden: Door één van de kernpartners (kan de partner zijn die de vraag als eerste krijgt, maar het kan voorkomen dat een casus beter past bij een andere partner). Indien niet meteen duidelijk is wat nodig is voor de casus, als er meerdere partners betrokken zijn of als de casus complex is kan de casus op de agenda van een multidisciplinair overleg. Hier maken de deelnemers afspraken over de ondersteuning aan het gezin (bijvoorbeeld: welke partner(s) gaan een rol spelen). Indien nodig wordt vanuit de backoffice doorgeleid naar de tweede lijn of andere organisaties of overleggen. Bij dit alles is afstemming met de ketencoördinatie Zorg voor Jeugd van belang. De backoffice van het CJG werkt outreachend (huisbezoeken en doelgroepen actief opzoeken). Hierbij wordt sterk gekeken naar tijdsinvestering, tevens is dit mede afhankelijk van de vraag of de problematiek. De invulling van de werkwijze vraagt een nadere uitwerking. Overkoepelend multidisciplinair overleg In de huidige situatie zijn er verschillende multidisciplinaire overleggen (zie bijlage 3) binnen de gemeente Haaren. Uitgangspunt is zoveel mogelijk aan te sluiten bij de reeds bestaande overleggen. Indien het nodig is kan de bestaande overlegstructuur in de toekomst een heroverweging krijgen. 19

20

7 CJG-coördinator Om de samenwerking tussen organisaties en professionals te stroomlijnen komt de operationele coördinatie in handen van een onafhankelijk coördinator (in dienst van de gemeente Haaren). Deze functionaris zal de dagelijkse gang van zaken van het CJG aansturen, uitvoeren en volgen. Hiervoor werkt hij of zij nauw samen met medewerkers van de kernpartners en de vindplaatsen. Daarmee fungeert de coördinator als spin in het web van het CJG Haaren. De exacte invulling van de functie coördinator moet nog plaatsvinden. Toch zijn er al wel een aantal hoofdlijnen te noemen: De coördinator is verantwoordelijk voor het leggen en onderhouden van contacten met alle vindplaatsen en betrokken organisaties (zowel lokaal als regionaal). De coördinator beweegt door alle lagen van het CJG heen. De coördinator is minimaal geschoold op Triple-P niveau 2 (om vanuit deze achtergrond de juiste ondersteuning te kunnen bieden in de spreekuren). In kaart brengen van vragen en behoeften van de verschillende doelgroepen en samen met partners bekijken wat nodig is om een adequaat ondersteuningsaanbod vorm te geven. Onderzoeken in hoeverre het mogelijk is ouders jaarlijks uit te nodigen voor een consult bij het CJG (als vervolg op afspraken bij het consultatiebureau). De coördinator wordt aangestuurd door de stuurgroep CJG (of een nader te bepalen gremium). Arbeidstechnisch zal de coördinator in dienst zijn bij de gemeente. 21

22

8 Het vervolg In het voorgaande hoofdstuk is de eerste schets van het CJG Haaren beschreven. Een mooie eerste stap, dat nu toe is aan een vervolg. Streven is begin januari 2011 officieel van start te gaan met het CJG Haaren. Om dit daadwerkelijk te bereiken hebben de beschreven punten een verdere uitwerking op detail nodig. Hiermee gaat de projectgroep in 2010 aan de slag. Om aansluiting en samenwerking met het basisonderwijs te verkrijgen zal in ieder geval een afvaardiging van deze geleding deel gaan nemen in de projectgroep. Naast de hiervoor beschreven onderdelen zijn er andere zaken die van belang zijn voor de verdere CJGontwikkeling. Een aantal daarvan benoemen we hier. 8.1 Evaluatie, monitoring en verantwoording Met de ontwikkeling van het CJG willen de gemeente Haaren en de kernpartners een impuls geven aan preventie, versterken van de jeugdketen en toegankelijker maken van opvoed- en opgroeiondersteuning. Om te toetsen of het CJG daadwerkelijk bijdraagt aan de gewenste doelen is het noodzakelijk om periodiek te evalueren. Enerzijds om verantwoording af te kunnen leggen over uitgevoerde werkzaamheden en bestede middelen aan zowel gemeente als aan deelnemende partners. Daarnaast kan regelmatig monitoren een bijdrage leveren aan een preventieve cyclus: bekijken welke signalen binnenkomen, bepalen welke activiteiten eventueel nodig zijn om hierop preventief in te zetten en op basis van behoeften nieuw aanbod inzetten of ontwikkelen (in gezamenlijkheid). Om goed te kunnen evalueren en monitoren is het nodig de onderliggende visie, te behalen doelstellingen en resultaten van het CJG verder aan te scherpen. 8.2 Regionaal actieprogramma Noordoost-Brabant De gemeenten in de regio Noordoost-Brabant en de provincie Brabant hebben de gezamenlijke ambitie uitgesproken te zorgen dat voor jeugdigen en gezinnen de juiste zorg op het juiste moment, op de juiste plaats is met een goed resultaat. Met een regionale aanpak hopen ze hierin een stap verder te zetten. Hiertoe is in 2009 een project opgezet (Regionaal Actieprogramma (RAP) Noordoost-Brabant), wat in 2010 een vervolg zal krijgen. Binnen het RAP werken de gemeenten een viertal thema s uit: 1. Minimaal niveau van hulpverlening in Noordoost-Brabant: wat is de minimale omvang en kwaliteitsniveau van het lokaal preventieve aanbod dat vanuit een CJG beschikbaar is, en hoe is dit te realiseren? 2. Aansluit model lokale/geïndiceerde veld met schakel Bureau Jeugdzorg: Hoe kan een aansluiting op maat gerealiseerd worden tussen gemeenten (CJG) en Bureau Jeugdzorg? En: Hoe kan de kennis vanuit de geïndiceerde jeugdzorg gebruikt worden ter versterking van kennis en deskundigheid in het lokale veld? 3. Nazorg aan jongeren die uitstromen uit de jeugdzorg: formuleer een basisniveau van zorg voor jongeren die uitstromen uit jeugdzorg en bekijk hoe dit in is te voeren; 23

4. Zorg naar voren organiseren en combinatietrajecten: hoe kunnen we realiseren dat hulpverlening meer in de directe omgeving van jongeren, ouders en andere doelgroepen plaatsvinden? Bovenstaande informatie is afkomstig uit het (concept)projectplan van het RAP (d.d. december 2009). Naar verwachting zal het Regionaal Bestuurlijk Overleg dit projectplan in januari 2010 vaststellen, waarna de vier thema s een verdere uitwerking krijgen. De vier thema s hangen nauw samen met de CJG-ontwikkeling. De gemeente Haaren wil zoveel als mogelijk gebruik maken van de opbrengsten van het RAP in de verdere uitwerking van haar CJG. 8.3 Regionale inbedding CJG Ook de regiogemeenten zijn bezig met de ontwikkeling van een CJG. Alle regiogemeenten werken hierin samen met dezelfde (regionale) organisaties. Om deze reden kan het zinvol zijn op onderdelen samen te werken met andere gemeenten. Daarnaast kan samenwerking schaalvoordelen bieden. Ten slotte geldt voor de gemeente Haaren dat zij op sommige thema s of onderwerpen genoodzaakt is om over de gemeentegrenzen heen te kijken (in de gemeente is bijvoorbeeld geen voortgezet onderwijs). Dit alles maakt dat de gemeente Haaren gedurende het vervolg van het traject samenhang en samenwerking zal zoeken met omliggende gemeenten. Uitgangspunt is lokaal wat lokaal moet, regionaal wat regionaal kan. 8.4 Basisproducten Bij basisproducten gaat het om de activiteiten opvoed- en opgroeiondersteuning die de verschillende partners in kunnen zetten. In 2009 heeft K2 deze in kaart gebracht voor de gemeente Haaren. Zie voor aanbevelingen de betreffende rapportage. Binnen de CJG-ontwikkeling willen gemeente en kernpartners de bestaande activiteiten onder de loep nemen en bekijken waar versterking nodig of mogelijk is. Thema 1 van het RAP (zie voorgaande) gaat over dit onderwerp. 8.5 Organisatie- en besluitvormingsstructuur In de verdere uitwerking van het CJG Haaren beslissen gemeenten en kernpartners over de toekomstige organisatie- en besluitvormingsstructuur. Er zal in ieder geval een stuurgroep CJG zijn. 8.6 Zorg voor Jeugd In 2008 is het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd ingevoerd. Dit systeem is bedoeld als hulpmiddel om problemen bij kinderen en jongeren in de leeftijd van 0-23 jaar in een vroegtijdig stadium te signaleren en coördinatie van zorg te organiseren. Alle betrokken partners zijn aangesloten op Zorg voor Jeugd. Hiermee is het systeem een belangrijk onderliggend instrument voor het CJG. In de verdere uitwerking van het CJG bespreekt de projectgroep op welke wijze Zorg voor Jeugd gebruikt wordt en waar aandachtspunten liggen. 24

8.7 Zorgadviesteams In de gemeente Haaren zijn nog geen zorgadviesteams en zorgteams op de basisscholen en voorschoolse voorzieningenaanwezig. Gemeente en partners bekijken gezamenlijk (in samenspraak met scholen) wat hierin nodig is. 25

26

9 Plan van aanpak vervolg Dit onderdeel werkt de projectgroep uit in het definitieve ontwerpplan. In het voorgaande traject is ervoor gekozen eerst de inhoudelijke kaders uit te werken. 27

28

10 Financiële paragraaf Dit onderdeel werkt de projectgroep uit in het definitieve ontwerpplan. In het voorgaande traject is ervoor gekozen eerst de inhoudelijke kaders uit te werken. 29

30

Bijlagen Bijlage 1 Basismodel CJG Bijlage 2 Vijf functies preventief jeugdbeleid Bijlage 3 Overkoepelend multidisciplinair overleg 31

32

Bijlage 1 (bron: www.samenwerkenvoordejeugd.nl, juli 2009) 33

34

Bijlage 2 Informatie en advies Ongevraagde informatie over opvoeden en opgroeien (voorlichting) alsook het beantwoorden van specifieke vragen van ouders, jeugdigen en professionals dan wel burgers die met jeugdigen te maken hebben. Signalering Bij de functie signalering gaat het om het vroegtijdig signaleren van problemen in het opvoeden en opgroeien van jeugdigen, als de betrokken (jeugdigen en ouders) die problemen zelf (nog) niet onderkennen Toeleiding naar het hulpaanbod Bij de functie toeleiding naar hulp gaat het om de toeleiding naar het totale lokale en regionale hulpaanbod, zoals bijvoorbeeld vroeg- en voorschoolse educatie, leerplichtzaken, onderwijsachterstandsvoorzieningen, maar ook bijvoorbeeld het AMK en de geïndiceerde jeugdzorg Licht pedagogische hulp De functie licht pedagogische hulp heeft betrekking op het bieden van kortdurende advisering en lichte hulpverlening aan jeugdigen en ouders op momenten dat de opvoeding dreigt te stagneren Coördinatie van zorg Het afstemmen en bundelen van zorg in het geval dat meerdere hulpsoorten nodig zijn om een jeugdige of gezin te ondersteunen voor zover dit buiten de basistaken van integrale jeugdgezondheidszorg van de Wcpv valt Ministerie van VWS (2004). Opvoed- en opgroeiondersteuning: de rol van gemeenten in het licht van de Wet op de Jeugdzorg. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze functies zijn opgenomen in prestatieveld 2 van de Wmo. 35

36

Bijlage 3 MDO (Multi disciplinair overleg) In het MDO komen meerdere organisaties samen om casuïstiek te bespreken. Dit overleg is niet specifiek gericht op jeugd. Wel kan casuïstiek rondom jeugdigen of gezinnen hier besproken worden. In het overleg nemen een aantal vaste partners deel. Overige partners kunnen, indien wenselijk voor een goede bespreking, aansluiten op de zogenaamde lege stoel. Het MDO kan daarmee in de toekomst dienst doen als Multi disciplinair overleg in de backoffice van het CJG Haaren. Netwerk jeugd Professionals van zowel kernpartners CJG als van diverse vindplaatsen komen tweemaal per jaar bij elkaar (onder voorzitterschap van de gemeente Haaren) in het netwerk jeugd. Binnen dit overleg bespreken de deelnemers actuele trends, ontwikkeling en beleidsgerelateerde onderwerpen. Dit overleg is dus geen casuïstiekoverleg. 37

38